کوله سیستیت حاد (Acute Cholecystitis)، بیماری گوارشی است که کیسه صفرا را درگیر میکند. این بیماری می‌تواند منجر به دردهای شکمی شدید، حالت تهوع و استفراغ شود. در بیشتر مواقع تشکیل سنگ‌های صفراوی باعث بروز آن می‌شوند. پزشکان متخصص گوارش، از تکنیک‌هایی مانند آزمایش خون و تست‌های تصویربرداری (سونوگرافی، سی‌تی اسکن شکم و…) بیماری را تشخیص می‌دهند. هدف آنها این است که در ابتدا با روش‌های غیرجراحی مانند دارو بیماری را درمان کنند؛ در غیر این‌صورت از تکنیک‌های مختلف جراحی (جراحی باز یا بسته) استفاده خواهند کرد. مطالعه این مقاله شما را با کوله سیستیت حاد، علائم و تکنیک‌های درمان آن بیشتر آشنا خواهد کرد.
کوله سیستیت حاد یا التهاب کیسه صفرا چیست؟
در کوله سیستیت حاد، با التهاب کیسه صفرا مواجه می‌شوید. کیسهٔ صفرا اندام گلابی شکلی است که در زیر کبد و سمت راست شکم قرار دارد. مهم‌ترین وظیفهٔ آن جمع‌آوری و ذخیره مایع صفرا است که توسط کبد ترشح می‌شود.
کبد دارای ۲ نوع مجاری صفراوی است:
- مجاری داخل کبدی که لوله‌های کوچکی در داخل کبد هستند و پس از جمع آوری صفرا، آن را به سمت خارج کبد هدایت می‌کنند.
- مجاری خارج کبدی که درسمت چپ و راست کبد قرار دارند. این ۲ مجرا در قسمت پایینی کبد، به یکدیگر متصل می‌شوند و مجرای مشترک کبدی را ایجاد می‌کنند. مجرای مشترک نیز به طور مستقیم به روده کوچک متصل است.
مجرای کیستیک، مجرای کوچکی است کیسهٔ صفرا را به مجرای صفراوی مشترک متصل میکند و در انتقال مایع صفرا نقش دارد. در کوله سیستیت حاد یا التهاب کیسه صفرا، این مجرا دچار انسداد می‌شود و در نتیجه باعث بروز التهاب، عفونت و تحریک دیوارهٔ کیسهٔ صفرا خواهد شد.
علت کوله سیستیت حاد چیست؟
سنگ کیسه صفرا
اگر از دکتر گوارش سوال کنید که مهم‌ترین دلیل بروز کوله سیستیت حاد چیست، احتمالا او به سنگ‌های کیسهٔ صفرا اشاره میکند. علت اصلی تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- کلسترول بالا (LDL): که منجر به رسوب چربی می‌شود. سنگ‌های ناشی از آن سخت و زرد رنگ هستند.
- بیماری‌های زمینه‌ایی و آسیب‌های کبدی: که باعث می‌شوند سطح بیلیروبین (Bilirubin) در کیسه صفرا افزایش پیدا کند. به همین دلیل صفرا، توانایی تجزیه این ماده را ندارد و در نتیجه سنگ‌های کوچک که اغلب سیاه یا قهوه‌ایی هستند، تشکیل می‌شود. بیلیروبین ماده‌ایی است که از تجزیه هموگلوبین خون بدست می‌آید.
لجن کیسه صفرا
گاهی اوقات کیسهٔ صفرا نمی‌تواند مایع صفرا را تخلیه کند. این اختلال، غلظت مایع صفرا را افزایش می‌دهد و از سویی دیگر مایع صفرا در یک مدت زمان طولانی در کیسه باقی می‌ماند. این امر باعث می‌شود تا ترکیبات کیسه صفرا مانند بیلیروبین با نمک‌های کلسیم و چربی ترکیب شوند و تشکیل لجن صفراوی دهند. این ماده نیز زمینه را برای بروز سنگ کیسه صفرا، انسداد مجاری صفراوی و کوله سیستیت حاد مهیا میکند.
تومور
رشد هرگونه تومور در کیسهٔ صفرا می‌تواند باعث انسداد مجرای کیستیک و در نتیجه کوله سیست حاد یا مزمن شود. بروز این شرایط شایع نیست.
علاوه‌براین فاکتورهایی مانند عفونت، جنسیت، سن، چاقی و سابقهٔ خانوادگی در بروز التهاب کیسهٔ صفرا موثر هستند. گاهی اوقات عفونت‌های باکتریایی ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. همچنین کوله سیستیت حاد یا مزمن در زنان بیش از مردان دیده می‌شود.افرادی که بالای ۴۰ سال هستند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
اگر در این زمینه به مشاورهٔ پزشکی نیاز دارید، می‌توانید از خدمات آنلاین سلامت درمانکده استفاده کنید. این مجموعه بیش از ۵۰ تخصص پزشکی مانند متخصص غدد، متخصص گوارش و… را پوشش داده است.هدف اصلی درمانکده ارتقاء سطح عمومی سلامت جامعه و رضایت مخاطبانش است.
کوله سیستیت حاد چه علائمی دارد؟
شدت و نوع علائم کوله سیستیت حاد در بیماران متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- دردهای شکمی:که اغلب در سمت راست بالای شکم و زیر قفسه سینه حس می‌شوند. برخی بیماران آن را دردی تیز، شدید و ثابت توصیف می‌کنند. گاهی اوقات نیز ممکن است این درد را در پشت و شانهٔ راست حس کنید.
- حالت تهوع و استفراغ: که در التهاب کیسه صفرا شایع هستند. ممکن است بیمار حالت تهوع مداوم داشته باشد. همچنین استفراغ منجر به تسکین موقت درد خواهد شد.
- کاهش اشتها: حالت تهوع و استفراغ باعث می‌شود تا بیمار تمایلی برای غذا خوردن نداشته باشد.
- حساسیت به لمس شکم: بیمارهنگام فشار یا لمس یک چهارم بالایی شکم در سمت راست، احساس درد دارد.
- زردی (یرقان): این مشکل معمولا به دلیل افزایش سطح بیلیروبین خون اتفاق می‌افتد. بروز آن شایع نیست.
- تب: که معمولا شدید نیست و چیزی حدود ۳۸ درجه سانتیگراد و بالاتر خواهد بود.
کوله سیستیت حاد چگونه درمان می‌شود؟
درمان‌های غیر جراحی
تغییر رژیم غذایی
پزشک متخصص رژیم غذایی را به شما توصیه میکند تا منجر به کاهش التهاب کیسه صفرا شود. برای حفظ سلامتی بیمار و جلوگیری از کم‌آبی بدن، تزریق مایعات وریدی برای بیمار تجویز می‌شود.
داروها
اگر علت بروز کوله سیستیت حاد به بیماری‌های عفونی مرتبط باشد، پزشک متخصص آنتی‌بیوتیک را تجویز خواهد کرد. همچنین برای تسکین درد مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) به بیمار توصیه می‌شود. مصرف خودسرانهٔ داروهایی مانند قرص فاموتیدین نمی‌تواند در تسکین و درمان دردهای التهاب کیسهٔ صفرا موثر باشد. این دارو بیشتر در درمان رفلاکس اسید معده و زخم‌های گوارشی کاربرد دارد.
درمان‌های جراحی
کوله سیستکتومی لاپاروسکوپیک، Laparoscopic cholecystectomy
این تکنیک یکی از روش‌های کم‌تهاجمی برای درمان کوله سیستیت حاد است. در طی آن پزشک چندین برش کوچک در ناحیه آسیب‌دیده ایجاد میکند. سپس لولهٔ نازک و منعطفی به‌نام لاپاراسکوپ که در انتهای آن دوربین قرار دارد، به درون بدن هدایت خواهد شد. لاپاراسکوپ، تصاویر زنده و دقیقی از وضعیت اندام‌های درونی بدن در اختیار پزشک قرار خواهد داد. پزشک جراح، از طریق برش‌های دیگر ابزارهای پزشکی را برای برداشتن کیسه صفرا وارد بدن بیمار خواهد کرد.
کوله سیستکتومی باز، Open cholecystectomy
گاهی اوقات بیمار با شرایط خاصی مانند پارگی کیسه صفرا مواجه می‌شود. در این شرایط پزشکان متخصص گوارش، جراحی‌های باز را به لاپاراسکوپی ترجیح می‌دهند. در جراحی‌های باز، پزشک دسترسی بهتری به ناحیهٔ آسیب‌دیده دارد.
دریافت نوبت آنلاین از متخصص گوارش با درمانکده
اگر مشکوک به کوله سیستیت حاد هستید، لازم است هر چه سریع‌تر با پزشکان متخصص مشورت داشته باشید. پارگی کیسه صفرا می‌تواند منجر به گسترش عفونت به سایر قسمت‌های بدن شود. برای دسترسی به لیست پزشکان گوارش در تهران می‌توانید همین حالا به سایت درمانکده مراجعه کنید. این مجموعه با پزشکان گوارش در سراسر استان تهران همکاری دارد.