کپی برداری فیلم ها، سریال ها و برنامه های ایرانی از نمونه های خارجی

کپی برداری فیلم یا برنامه تلویزیونی امری ناپسند در دنیای حرفه‌ای است که گاه صدای صاحب اثر و مخاطبان را هم درمی‌آورد. اگر می‌خواهید آثار کپی سینما و تلویزیون ایران را بشناسید، این مطلب را از دست ندهید.

کپی کردن در دنیای هنر با اقتباس یا الهام تفاوت بسیاری دارد، ولی متاسفانه بارها این اتفاق افتاده و یک فیلم سینمایی یا برنامه تلویزیونی عینا کپی شده است. در سینما و تلویزیون ایران، کپی برداری فیلم و سریال نه تنها کم نشده است، بلکه تعداد کپی برداری فیلم و سریال‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که از روی دست آثار خارجی محبوب و معروف دقیقا مشابه‌سازی شده‌اند رفته رفته سر به فلک گذاشته‌اند. البته برخی از هنرمندان ایرانی به این هم راضی نشده و کپی برداری فیلم و سریال را از روی دست یک اثر ایرانی انجام داده‌اند. دو تا از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های رسانه ملی یعنی دورهمی و عصر جدید هم همواره از اتهام کپی برداری در امان نبوده‌اند! به بهانه درخشش دوباره برنامه عصر جدید، این پرونده جمع و جور را به کپی برداری در فیلم ها، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی اختصاص داده‌ایم. با پلازا همراه باشید تا مهم‌ترین نمونه‌های کپی برداری فیلم و آثار ایرانی را با هم مرور کنیم.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• سریال های ایرانی کپی شده از نمونه های خارجی
  • پاورچین (مهران مدیری)
  • مسیر انحرافی (بهرنگ توفیقی)
  • و  …
• کپی برداری برنامه های ایرانی
  • عصر جدید
  • شام ایرانی
  • و …
• کپی برداری فیلم های ایرانی از نمونه های خارجی
  • جیب‌بر خیابان جنوبی
  • دو خواهر
  • و …
• کلام آخر

سریال های ایرانی کپی شده از نمونه های خارجی

کپی برداری از یک سکانس یا بخشی از فیلمنامه و حتی در طراحی برخی شخصیت‌های قصه آنقدر در آثار ایرانی اتفاق افتاده است که از حوصله این مطلب خارج است. در این قسمت به چند سریال مهمی که کپی‌برداری‌های واضحی از سریال‌های روز جهان انجام داده‌اند را با هم مرور می‌کنیم.

پاورچین (مهران مدیری)

• محصول سال: 1381
• کپی شده از روی: سریال دوستان (Friends)

پاورچین از محبوبترین سریال‌های کمدی پس از انقلاب ایران است، اما بنا به اعتراف برادران قاسم‌خانی به عنوان نویسنده‌های اصلی این کار، شکل کلی سریال و حتی برخی قسمت‌ها با الگوبرداری از سریال دوستان (Friends) ساخته شده است. البته که ماجراهایی که پیمان قاسم‌خانی و مهران مدیری با فرهاد برره و داوود برره و سایر شخصیت‌های از یک روستای خیالی آمده خلق کردند، هیچ ارتباطی به سریال معروف دوستان نداشت و پاورچین رفته رفته خودش را به عنوان اثری مستقل و ماندگار ثابت کرد. پاورچین و برره آنقدر در میان مخاطبان معروف شدند که واژه‌هایی چون پاچه‌خواری را به فرهنگ لغت زبان ایرانی اضافه کردند و بعدها بر اساس همین روستای خیالی برره، سریال ماندگار شب‌های برره ساخته شد. برای آشنایی بیشتر با سریال Friends می‌توانید به این مقاله نیز مراجعه کنید.

مسیر انحرافی (بهرنگ توفیقی)

• محصول سال: 1390
• کپی شده از روی: سریال گمشده (Lost)

مسیر انحرافی اولین اثر بهرنگ توفیقی در مقام کارگردان بود؛ کارگردانی که این روزها با سریال آقازاده به شبکه خانگی آمده است. مسیر انحرافی ماجرای دانشمندی بود که می‌خواست با هک کردن سیستم هواپیما و هواپیما‌ربایی تعدادی از نخبه‌های ایرانی را در جزیره‌ای بنشاند، اما به اشتباه مسافرین پرواز تهران آفریقای جنوبی را وارد جزیره کرد. شروع داستان و نوع روایت قصه به شدت مشابه سریال معروف گمشده (Lost) و البته بسیار بسیار ضعیف‌تر از آن بود، اما در ادامه رفته رفته سریال ماجرای خود را پیش برد. این سریال با وجود استفاده از چهره‌های مطرح کمدی به هیچ عنوان با استقبال مخاطبان رو به رو نشد. برای آشنایی بیشتر با سریال لاست نیز می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.

هوش سیاه 2 (مسعود آب پرور)

• محصول سال: 1391
• کپی شده از روی: سریال فرار از زندان (Prison Break)

هوش سیاه از معدود سریال‌های پلیسی سیمای جمهوری اسلامی ایران است که واقعا استاندارد سریال‌های پلیسی را رعایت کرده بود و در هر دو فصل قصه‌ای جذاب را روایت می‌کرد. البته هوش سیاه 2 را نمی‌توان الگوبرداری عین به عین از روی فرار از زندان دانست، اما همین که فردی نابغه در داخل زندان می‌خواست با طراحی نقشه‌ای بی‌نقص خود و تعدادی از تبهکاران را فراری دهد، با موضوع فرار از زندان مقایسه می‌شد. به خصوص که زندان ساخته شده در سریال به هیچ عنوان شبیه زندان‌های ایرانی نبود و زندانیان لباس فرمی مشابه مایکل اسکافیلد و رفقایش داشتند. البته مسعود آب‌پرور هیچ‌گاه زیر بار مشابه‌سازی نرفت و عنوان کرد من سریال فرار از زندان را کامل ندیده‌ام و وقتی قرار شد فصل دوم هوش سیاه به فرار ضدقهرمان سریال از زندان بپردازد، دیگر سریال فرار از زندان را ندیدم.

هفت سنگ (علیرضا بذرافشان)

• محصول سال: 1393
• کپی شده از روی: سریال خانواده مدرن (Modern Family)

علیرضا بذرافشان پس از ساخت سریال موفق و پرمخاطب نابرده رنج، هفت سنگ را برای ماه رمضان ساخت. اما همان قسمت اول در فضای مجازی و خبرگزاری‌ها غوغا به پا کرد. تمام رسانه‌ها از کپی‌برداری نعل به نعل هفت سنگ از یک سریال معروف خارجی نوشتند. قسمت‌های بعدی و البته مقایسه‌ها نشان داد هفت‌سنگ سکانس به سکانس و حتی خیلی جاها دیالوگ به دیالوگ از روی خانواده مدرن کپی‌برداری شده است. کارگردان و نویسنده کار کپی‌برداری را پذیرفتند، اما اعتقاد داشتند این سریال فقط از نظر چارچوب قصه و شروع داستان از فضای خانواده مدرن استفاده کرده است و در ادامه قصه‌ای بومی و ایرانی و کاملا متفاوت روایت می‌شود.

جاده قدیم (بهرام بهرامیان)

• محصول سال: 1394
• کپی شده از روی: سریال افسارگسیخته (Breaking Bad)

سریال جاده قدیم اثر کارگردانی صاحب سبک به نام بهرام بهرامیان بود که پیش از این سریال‌های موفقی چون ساعت شنی و سقوط یک فرشته را ساخته بود و در سینما هم فیلم آل به کارگردانی او در ژانر وحشت خوب از آب درآمده بود. در سریال جاده قدیم که با گم شدن گاو یک زوج شریف شروع می‌شد، قصه به جایی رسید که فردی با شمایلی کاملا مشابه والتر وایت وارد ماجرای طینت و پسرعمویش می‌شد و ادامه داستان الگوبرداری کاملا نزدیکی از روی سریال معروف افسارگسیخته (Breaking Bad) بود.

کپی برداری برنامه های ایرانی

علاوه بر کپی برداری فیلم و سریال‌ها، در برنامه‌سازی هم ایرانی‌ها خوب کپی کرده‌اند. البته کپی کردن برنامه تلویزیونی برخلاف کپی برداری فیلم و سریال اصلا کار بدی نیست و عملا امری مرسوم در دنیاست. برای مثال برخی برنامه‌ها مثل برنامه‌های استعدادیابی یا مسابقه آشپزی در سرتاسر دنیا اتفاق افتاده و هر کشوری با توجه به فرهنگ خود و خلاقیت سازندگانش چیزی به آن اضافه کرده‌اند. در ادامه مهم‌ترین برنامه‌های تلویزیونی کپی شده را با هم مرور می‌کنیم.

عصر جدید

• مجری: احسان علیخانی
• کپی شده از روی: برنامه America’s Got Talent

عصر جدید نام مهم‌ترین و بزرگترین برنامه استعدادیابی ایرانی است که با طراحی و کارگردانی مجری معروف ایرانی، احسان علیخانی روی آنتن شبکه سه می‌رود. این برنامه که در حال حاضر فصل دوم آن در حال پخش از رسانه ملی است، یکی از ده‌ها برنامه استعدادیابی است که از روی برنامه معروف America’s Got Talent در کشورهای مختلف ساخته شده است. با وجود اینکه این برنامه از یک برنامه خارجی کپی‌برداری شده، اما به شدت روی ایرانیزه کردن آن کار شده و استقبال مخاطبان هم نشان می‌دهد احسان علیخانی و تیم کارکشته‌اش، سنگ تمام گذاشته‌اند. علیخانی جایی گفته است که عصر جدید را تا زمانی که مشابه‌های داخلی‌اش زیاد نشود، ادامه خواهد داد. برای آشنایی بیشتر با برنامه عصر جدید می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.

شام ایرانی

• شرکت کنندگان: بازیگران، خوانندگان و ورزشکاران
• کپی شده از روی: Come Dine With Me

شام ایرانی نیز از آن دست برنامه‌ها و مسابقات سرگرم‌کننده است که در خیلی از کشورها و با توجه به سنت و آداب و رسوم آنها ساخته و پخش شده است. در ایران هم در دو مقطع در سال 90 تا 91 و همچنین 98 تاکنون برنامه شام ایرانی ساخته شده است. برخلاف اغلب مسابقات خارجی و حتی مسابقه بفرمایید شام شبکه فارسی‌زبان من و تو، شام ایرانی فقط به گردهمایی سلبریتی‌های ایرانی اختصاص دارد و مردم عادی در آن شرکت نمی‌کنند. این برنامه در هر دو مقطع برای شبکه نمایش خانگی تولید و عرضه شد که البته سری اول آن در سال 93 از شبکه نسیم روی آنتن تلویزیون هم رفت. از اینجا بیشتر درباره برنامه شام ایرانی بخوانید.

شب کوک

• مجری: باربد بابایی
• کپی شده از روی: آمریکن آیدل و پاپ آیدل

شب کوک هم برنامه دیگری از سری برنامه‌های سرگرم‌کننده شبکه نسیم بود که همزمان با خندوانه و دورهمی تولید و پخش آن آغاز شد. در این برنامه که به استعدادهای خوانندگی در میان ایرانی‌ها می‌پرداخت، باربد بابایی وظیفه اجرا را بر عهده داشت و چهار داور موسیقی آثار خوانندگان جوان را استعدادیابی و داوری می‌کردند. شب کوک در دو فصل ساخته شد و زمانیکه قرار بود فصل‌های بعدی هم تولید و پخش شود، حواشی مختلفی دامن تهیه‌کننده و سازندگان را گرفت تا ادامه شب کوک منتفی شود.

پنج ستاره و برنده باش

• مجری: حمید گودرزی (پنج ستاره)، محمدرضا گلزار (برنده باش)
• کپی شده از روی: میلیونر شو

احتمالا مسابقه میلیونر شو یا مشابه آن را تاکنون در شبکه‌های خارجی یا اینترنت و یوتیوب دیده‌اید. این سبک از مسابقه که در بیش از صد کشور در حال تولید و پخش است، هیچگاه کهنه نشده و در آن یک مجری معروف و محبوب روبه‌روی شرکت‌کننده می‌نشیند و سوالاتی را از او می‌پرسد تا در نهایت برنده جایزه چند صد میلیونی شود. مشابه این برنامه تاکنون در صداوسیما چندین بار و با اسامی مختلف ساخته و پخش شده است. دو نمونه آخر آن هم پنج ستاره و برنده باش بود که اولی توسط اشکان خطیبی و حمید گودرزی اجرا می‌شد و دومی هم با اجرای محمدرضا گلزار از پرمخاطب‌ترین مسابقات تلویزیون بود. این برنامه‌ها البته با تذکر مراجع تقلید به دلیل شبهات فراوان درباره نحوه پول جوایز آن ممنوع شد و بعد از آن خبری از این نوع مسابقه نیست.

دورهمی

• مجری: مهران مدیری
• کپی شده از روی: شب های طنز با کاپیل

دورهمی مهران مدیری آن اوایل که آمد، همه خبرگزاری‌ها و رسانه‌های سینمایی عکس و ویدیو برنامه هندی «شب های طنز با کاپیل» را گذاشتند تا ثابت کنند دورهمی تمام دکور و جزئیاتش را از یک برنامه هندی مو به مو کپی کرده است. البته با رفتن زودهنگام مهراب قاسم‌خانی و تغییراتی که مدیری در برنامه داد، به سرعت برنامه رنگ و بوی متفاوتی گرفت و رفته رفته آنقدر جذاب و پرمخاطب شد که به عنوان بهترین برنامه تلویزیونی از سوی مردم و اهل فن انتخاب شد. این روزها سری چهارم این برنامه در حال پخش از شبکه نسیم است و بنا به گفته خود مدیری، در فصل آینده تغییرات و تحولی عظیم در این برنامه اتفاق خواهد افتاد. از اینجا می‌توانید اخبار برنامه دورهمی را بخوانید.

کپی برداری فیلم های ایرانی از نمونه های خارجی

کپی برداری فیلم سینمایی، در سرزمینی که کپی‌رایت در آن معنا ندارد، آنقدر زیاد است که واقعا اگر بخواهیم تک تکشان را بررسی کنیم، بعید نیست که سرسام بگیریم! در ادامه تعدادی از مهم‌ترین کپی برداری فیلم های ایرانی را با هم مرور می‌کنیم.

جیب بر خیابان جنوبی

• از روی کدام فیلم کپی شده: دزدان (Ladrones)
• محصول سال: 1390
• کارگردان: سیاوش اسعدی

کاوه با بازی مصطفی زمانی نزد خواهر بزرگتر خود رعنا جیب‌بری و کیف‌قاپی را آموخته و حالا که بزرگتر شده به کمک طلا (نورا هاشمی) تلاش می‌کند حرفه‌ای‌تر این کار را انجام دهد. روش کار این است که طلا حواس طعمه‌ها را پرت کند و کاوه در یک فرصت مناسب جیب آنها را بزند یا کیفشان را بقاپد. این فیلم به وضوح از روی فیلم اسپانیایی دزدان جنجالی اقتباس و به نوعی کپی شده، اما کارگردان آن هرگز این ادعا را نپذیرفته است.

دو خواهر

• از روی کدام فیلم کپی شده: Two Much
• محصول سال: 1387
• کارگردان: محمد بانکی

فیلم دو خواهر به کارگردانی محمد بانکی و با حضور چند سوپراستار، درباره پسری کلاهبردار است که همزمان به دو خواهر قول ازدواج می‌دهد. این فیلم نه تنها کپی کاملی از روی فیلم Two Much است، بلکه کار از کپی و اقتباس گذشته و تمام سکانس‌ها و دیالوگ‌ها عینا و بدون ذره‌ای تغییر استفاده شده است. یعنی اگر در فیلم Two Much شخصیت پسر فیلم با یکی از دختران در ساعت چهار و بیست دقیقه قرار ملاقاتی دارند و اولین حرفی که پسر به دختر می‌زند در رابطه با آب و هواست، در دو خواهر محمد بانکی هم عینا گلزار و نیکی کریمی در ساعت چهار و بیست دقیقه در رابطه با آب و هوا صحبت می‌کنند! اگر هر دو فیلم را ببینید تصدیق خواهید کرد که این نوع از کپی‌برداری فیلم واقعا خلاقیت بالایی می‌خواهد و قطعا کارگردان این اثر در کپی برداری فیلم رتبه اول را به دست می‌آورد!

بعد از ظهر سگی سگی

• از روی کدام فیلم کپی شده: بعد از ظهر سگی (Dog Day Afternoon)
• محصول سال: 1388
• کارگردان: مصطفی کیایی

مصطفی کیایی که این روزها سریال همگناه او به یک اثر پرمخاطب در میان علاقه‌مندان سینما و تلویزیون تبدیل شده است، در اولین فیلم خود سراغ اقتباس و یا عملا کپی‌برداری کامل از فیلم معروف بعد از ظهر سگی رفته و چارچوب اصلی داستان و موقعیت‌ها را دقیقا مشابه این فیلم چیده است. در بعد از ظهر سگی، سانی ( با بازی آل پاچینو) برای اینکه خرج عمل نامزدش را تامین کند، به کمک دوست خود دست به سرقت از بانک و گروگانگیری می‌زند که این کار جنجال زیادی به پا می‌کند. در فیلم مصطفی کیایی هم نابغه علمی فیلم با بازی مجید صالحی برای تامین هزینه‌های زندگی به سیم آخر می‌زند و ناچار به سرقت و گروگانگیری در بانک می‌شود. البته فیلم Dog Day Afternoon محل اقتباس فیلم آژانس شیشه‌ای ابراهیم حاتمی‌کیا نیز هست، اما او هیچ‌وقت زیر بار شباهت‌های مهم‌ترین اثرش با فیلم سیدنی لومت نرفته است.

چپ دست

• از روی کدام فیلم کپی شده: 50 قرار اول (50 First Dates)
• محصول سال: 1384
• کارگردان: آرش معیریان

یکی دیگر از آثاری که دقیقا از روی فیلم خارجی کپی شده، چپ دست آرش معیریان است. این فیلم دقیقا از تمام سکانس‌ها و روند فیلمنامه فیلم 50 قرار اول الگوبرداری مستقیم کرده است. چپ دست درباره یکی از نخ‌نما شده‌ترین سوژه‌ها درباره حافظه کوتاه مدت است. سارا بر اثر یک حادثه حافظه کوتاه مدت خود را از دست می‌دهد و هر روزی که از خواب بیدار می‌شود تصور می‌کند روز 31 خرداد است و ابراز علاقه سامی و قول ازدواج به او را از یاد می‌برد.

همه چی آرومه

• از روی کدام فیلم کپی شده: خماری (The Hangover)
• محصول سال: 1391
• کارگردان: مصطفی منصوریار

سه جوان تصمیم می‌گیرند به مناسبت عروسی دوستشان با او به یک مسافرت مجردی بروند. قبل از این سفر آنها یک نوع قارچ می‌خورند که حاوی مقادیر زیادی مواد توهم‌زاست و سبب می‌شود آنها در روز مسافرت خود را در جزیره کیش ببینند. این فیلم گرته‌برداری مستقیمی از فیلم خماری (The Hangover) است. خماری که سه سری از آن ساخته شده و جزو پرفروش‌ترین فیلم‌های کمدی دنیا لقب گرفته است، در رابطه با تازه دامادی به نام داگ است که قصد دارد در آخرین شب مجردی‌اش با دوستان خود خوش بگذراند. این چند نفر مست می‌کنند و آنقدر در این کار زیاده‌روی به خرج می‌دهند که وقتی صبح از خواب بیدار می‌شوند، می‌بینند هیچ چیزی سر جای خود نیست و داگ هم ناپدید شده است. آنها هیچ چیز از اتفاقات شب گذشته به یاد نمی‌آورند.

کلام آخر

اگر بخواهیم به کپی برداری فیلم های ایرانی اشاره بکنیم، فهرست فوق قطعا چندین برابر و از حوصله خارج می‌شود. مواردی که در این فهرست به آنها اشاره شد، فقط مشتی هستند نمونه خروار! از میان آثار دیگر کپی شده در سینمای ایران، می‌توان به فیلم‌های کافه ستاره سامان مقدم (برگرفته از کافه میداک)، تو و من محمد بانکی (تقلیدی تمام و کمال از فیلم خواستگاری)، مارمولک کمال تبریزی (اقتباس شده از ما فرشته نیستیم)، آتش‌بس تهمینه میلانی (برگرفته از آقا و خانم اسمیت) و زن بدلی تهمینه میلانی (تقلیدی آشکار از فیلم مرد خانواده) اشاره کرد. البته بسیاری از آثار هم از نمونه‌های موفق ایرانی کپی کرده‌اند که در پرونده مفصل دیگری به آنها خواهیم پرداخت. شما نیز نظرات خود درباره آثار کپی سینما و تلویزیون ایران را با ما درمیان بگذارید و زیر همین مطلب نظرات خود را بنویسید.