بیماری مننژیت ؛ علائم ، دلایل، شیوه های درمانی و پیشگیری

بیماری مننژیت التهاب غشای (مننژ) اطراف مغز و نخاع است و این التهاب با علائمی چون سردرد و تب بروز پیدا می‌کند. در این مقاله بیماری مننژیت را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.

بیماری مننژیت (Meningitis) التهاب مننژها است. مننژها، سه غشا هستند که مغز و نخاع را می‌پوشانند. بیماری مننژیت زمانی اتفاق می‌افتد که مایع اطراف مننژها آلوده شود. اکثر موارد ابتلا به مننژیت عمدتا ناشی از یک عفونت ویروسی است، اما عفونت‌های باکتریایی، انگلی و قارچی نیز می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند. برخی از موارد ابتلا به بیماری مننژیت بعد از چندین هفته بدون درمان، بهبود پیدا می‌کنند. اما سایر موارد این بیماری بسیار خطرناک هستند و تهدید جدی برای سلامتی بیمار محسوب می‌شوند. مننژیت پس از تشخیص، نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی اضطراری دارد و باید به سرعت تحت درمان و مراقبت ویژه قرار گیرد. در ادامه این مقاله علمی و پزشکی از پلازا بیماری مننژیت را به طور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم و شما را با این بیماری خطرناک آشنا خواهیم کرد.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• بیماری مننژیت چیست؟
• انواع مننژیت
• علائم مننژیت
• دلایل ابتلا به مننژیت
• درمان مننژیت
• پیشگیری از ابتلا به مننژیت
• جمع بندی

بیماری مننژیت چیست؟

مننژیت چیست و چگونه بروز پیدا می‌کند؟ بیماری مننژیت، التهاب حاد غشاهای محافظی است که مغز و نخاع را پوشانده‌اند و به طور کلی تحت عنوان «مننژ» شناخته می‌شوند. اگر بر روی بدن، ضایعه‌های پوستی به صورت جوش یا دانه‌های ملتهب وجود داشته باشد، ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به مننژیت باشد؛ اما برای تشخیص این بیماری، فاکتورهای دیگری نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.

در سال‌های اخیر حدود 8.7 میلیون انسان در سراسر دنیا به مننژیت مبتلا شده‌اند که 379000 نفر از آنان بهبود پیدا نکرده و بر اثر این بیماری کشته شدند. با درمان مناسب و به موقع مننژیت، خطر مرگ بر اثر ابتلا به این بیماری تا 15 درصد کاهش پیدا می‌کند.

شاید گمان کنید که مننژیت در بزرگسالان اتفاق می‌افتد و این بیماری فقط مختص به افراد بزرگسال است؛ در صورتی که مننژیت در نوزادان و کودکان نیز یک بیماری شایع و کشنده است. مننژیت نوزادان معمولا از بدو تولد تشخیص داده می‌شود و علت عمده آن نیز می‌تواند انتقال عفونت از مادر به جنین باشد.

مننژیت در کودکان بسیار خطرناک‌تر از بزرگسالان است و معمولا عوارض و علائم حادتری در سنین پایین‌تر دارد. میزان و آمار گزارش شده از مننژیت کودکان از بزرگسالان بسیار کمتر است، اما کودکان به دلیل ضعیف‌تر بودن سیستم ایمنی بدنشان، در برابر این بیماری بسیار آسیب‌پذیرتر از بزرگسالان هستند. بنابراین ابتلای کودکان و نوزادان به مننژیت، امری شایع است که باید جدی گرفته شود.

انواع مننژیت

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی، نوع نادر بیماری مننژیت است. این نوع مننژیت معمولا ناشی از قارچی است که بدن فرد را آلوده کرده و از طریق جریان خون، به مغز یا نخاع او منتقل شده است. خطر ابتلا به مننژیت قارچی در افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است و یا به سرطان و ویروس HIV مبتلا هستند، بیشتر از سایر افراد است.

علائم مننژیت

اما علائم مننژیت چیست و چگونه می‌توانیم تشخیص دهیم که به بیماری مننژیت مبتلا شده‌ایم؟ علائم اولیه مننژیت در ابتدا ممکن است مانند بیماری آنفولانزا باشد، اما پس از چندین ساعت، علائم اصلی آن به تدریج بروز پیدا می‌کنند. علائم مننژیت در کودکان و نوزادان با علائم آن در بزرگسالان متفاوت بوده و این نشانه‌ها با توجه به نوع مننژیت و سن افراد، متغیر است.

علائم مننژیت در بزرگسالان چیست و با چه نشانه‌هایی بروز پیدا می‌کند؟ علائم کلی بیماری مننژیت در بزرگسالان و بدون در نظر گرفتن نوع مننژیت شامل موارد زیر است:

• تب شدید ناگهانی
• گرفتگی گردن
• سردرد شدیدی که از حالت طبیعی بیشتر است
• سردرد همراه با حالت تهوع و استفراغ
• گیجی و عدم تمرکز
• تشنج
• خواب‌آلودگی
• حساسیت به نور
• بی‌اشتهایی و تشنگی
• وجود جوش و دانه‌های قرمز و ملتهب بر روی پوست

علائم مننژیت در کودکان و نوزادان نیز شامل نشانه‌های زیر است:

• تب بالا
• گریه مداوم
• بی‌خوابی بیش از حد
• بی‌تحرکی
• بی‌اشتهایی و عدم تمایل به خوردن غذا
• وجود برآمدگی و لکه بر روی ملاج (بالای سر) کودک

کودکان مبتلا به مننژیت بسیار بی‌قرار هستند و دائما در حال گریه‌اند و کنترل آنها بسیار دشوار است.

دلایل ابتلا به مننژیت

عفونت‌های ویروسی، شایع‌ترین علت ابتلا به مننژیت هستند و برخی عفونت‌های باکتریایی و قارچی نیز می‌توانند منجر به ابتلا به این بیماری خطرناک شوند. اما هر نوع از مننژیت بنا به یک دلیل خاص بروز پیدا می‌کند و در نهایت به یک شیوه نمایان می‌شود. یک باکتری، ویروس و یا قارچ از طریق جریان خون به مغز یا نخاع می‌رسند. زمانی که عفونت به مایعات اطراف این اندام‌های حیات بدن برسد، به یک عفونت پیشرفته‌تر تبدیل شده و در نتیجه باعث ابتلا به بیماری مننژیت می‌شود.

مننژیت باکتریایی گاهی اوقات به دلیل عفونت موجود در گوش و یا برخی آسیب‌های وارد شده به سر مانند شکستگی بروز پیدا می‌کند. اما مننژیت بعد از جراحی مغز نیز در برخی موارد نادر می‌تواند اتفاق بیفتد که خطر بزرگی برای سلامتی بیمار محسوب می‌شود.

ویروس‌هایی مانند ویروس تبخال، ویروس اوریون و ویروس نیل غربی (WNV) نیز می‌توانند عامل ابتلا به مننژیت ویروسی باشند. بیماری مننژیت همچنین می‌تواند بنا بر برخی دلایل غیرعفونی نظیر واکنش‌های شیمیایی، حساسیت به دارو، ابتلا به برخی از سرطان‌ها و بیماری‌های التهابی مانند سارکوئیدوز نیز بروز پیدا کند.

درمان مننژیت

شیوه درمان بیماری مننژیت با توجه به علت ابتلا به آن مشخص می‌شود. مننژیت باکتریایی نیاز به درمان و بستری شدن فوری در بیمارستان دارد. اگر مننژیت باکتریایی خیلی زود تشخیص داده شده و درمان شود، می‌تواند از آسیب‌های مغزی و مرگ بیمار جلوگیری کند. این نوع مننژیت با تزریق آنتی‌بیوتیک‌های قوی و درون وریدی درمان می‌شود. هیچ نوع آنتی‌بیوتیک خاصی برای درمان مننژیت باکتریایی وجود ندارد و انتخاب آنتی بیوتیک کاملا به نوع باکتری بستگی دارد.

مننژیت ویروسی معمولا بدون درمان از بین می‌رود. پزشک معالج برای فردی که به بیماری مننژیت ویروسی مبتلا شده است معمولا استراحت کافی در منزل، نوشیدن مکرر مایعات و در صورت داشتن تب، استفاده از داروهای بدون نسخه را تجویز می‌کند. اگر ویروسی مانند ویروس تبخال یا آنفولانزا باعث بروز مننژیت ویروسی شده باشد، آنگاه باید از برخی داروهای ضد ویروسی نیز استفاده کنید. داروهای ضد قارچی نیز برای درمان مننژیت قارچی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پیشگیری از ابتلا به مننژیت

اما برای پیشگیری از ابتلا به بیماری مننژیت چه باید کرد؟ پیش از انجام هرگونه اقدام پیشگیرانه برای پیشگیری از ابتلا به مننژیت، داشتن «سبک زندگی سالم» باید اولویت اصلی هر فرد باشد، به خصوص اگر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید. برخی کارهایی که می‌توانید در جهت پیشگیری از مننژیت انجام دهید عبارتند از:

• داشتن استراحت و خواب کافی
• عدم استعمال دخانیات و مواد مخدر
• تماس نداشتن با افراد بیمار

اگر با افراد بیمار و مبتلا به عفونت باکتریایی در تماس بوده‌اید، پزشک معالج می‌تواند برای شما آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه تجویز کند. مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند خطر ابتلا به مننژیت را کاهش دهد.

واکسیناسیون نیز می‌تواند اقدام پیشگیرانه موثری برای جلوگیری از ابتلا به مننژیت باشد. اما واکسن مننژیت چیست و چه کارایی دارد؟ واکسن مننژیت شما را از ابتلا به چندین نوع مختلف باکتری خطرناک ایمن می‌کند و خطر ابتلا به این بیماری خطرناک را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد. واکسن‌هایی که می‌توانند از ابتلا به مننژیت پیشگیری کنند عبارتند از:

• واکسن هموفیلوس آنفلوانزا نوع B
• واکسن کونژوگه مننگوکوکی
• واکسن مننژیت از نوع MenACWY

زمان تزریق این واکسن‌ها با توجه به شرایط فرد و میزان خطر ابتلا به مننژیت متفاوت است. عوارض واکسن مننژیت نیز مانند سایر واکسن‌ها است که برخی از آنها عبارتند از:

• درد و سوزش در محل تزریق واکسن
• حالت تهوع و استفراغ
• تب
• اسهال
• بی‌حالی و خستگی

رعایت بهداشت نیز یکی از فاکتورهای مهم برای پیشگیری از ابتلا به مننژیت است. برخی از انواع مننژیت از طریق تماس نزدیک با مایعات بدن فرد آلوده مانند بزاق دهان یا ترشحات بینی، پخش می‌شوند. برای پیشگیری از ابتلا به مننژیت نباید از وسایل و یا ظروفی که فرد آلوده با آنها آب یا غذا خورده است استفاده کنید و یا با او تماس مستقیم داشته باشید.

جمع بندی

ما در این مقاله همه چیز را درباره بیماری مننژیت مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید، بیماری مننژیت التهاب مننژها است. مننژها سه غشا هستند که مغز و نخاع را می‌پوشانند. مننژیت زمانی اتفاق می‌افتد که مایع اطراف مننژها آلوده شود. اکثر موارد ابتلا به مننژیت عمدتا ناشی از یک عفونت ویروسی است، اما عفونت‌های باکتریایی، انگلی و قارچی نیز می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند. بیماری مننژیت دارای انواع مختلفی است که علائم و شیوه‌های درمانی آن نیز با یکدیگر تفاوت دارد. با رعایت مسائل بهداشتی، واکسینه شدن و عدم تماس با فرد بیمار می‌توانید از ابتلا به مننژیت پیشگیری کنید.