درباره زبان بدن و میزان تاثیر آن در روابط چه می‌دانید؟ زبان بدن همان رفتار و حالات بدنی یک فرد در هنگام صحبت است. در این مقاله همه چیز را درباره زبان بدن، ویژگی‌ها و نحوه خواندن آن به شما توضیح خواهیم داد.
زبان بدن (Body language) به سیگنالهای غیرکلامی اشاره دارد که افراد در هنگام برقراری ارتباط با دیگران از آنها استفاده می‌کنند. زبان بدن به معنای استفاده از رفتارهای جسمی، اصطلاحات و روش‌های ارتباطی غیرکلامی است که غالبا به طور غریزی انجام می‌شوند. تمام رفتارهای غیرکلامی شما مانند حرکاتی که انجام می‌دهید، صدای شما و میزان ارتباط چشمی که در هنگام ارتباط با افراد برقرار می‌کنید، حامل پیام‌های مهمی هستند و با توجه به تحقیقات انجام شده، این سیگنالهای غیرکلامی، بخش عظیمی از ارتباطات روزانه را تشکیل می‌دهند. حالت چهره، حرکات بدن و حتی کلماتی که به زبان نمی‌آوریم نیز می‌توانند حجم اطلاعات زیادی را منتقل کنند. محققان اذعان دارند که زبان بدن 60 الی 65 درصد از کل ارتباطات را تشکیل می‌دهد.
درک زبان بدن بسیار مهم است، اما توجه به حالات دیگر یک شخص در هنگام برقراری ارتباط نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. زبان بدن می‌تواند اعتماد و توجه افراد را به شما جلب کند و در برخی موارد نیز می‌تواند پیام‌های منفی و توهین‌آمیزی را به طرف مقابل منتقل کند. این سیگنال‌ها حتی زمانی که ساکت هستید نیز فعال هستند و شما در عین حال که ساکت هستید، در حال برقراری ارتباط غیرکلامی هستید. در ادامه این مقاله زبان بدن و نحوه خواندن آن را به طور دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
زبان بدن چیست؟
زبان بدن نوعی ارتباط غیرکلامی است که در آن برخلاف کلمات، از رفتارهای جسمی برای بیان یا انتقال اطلاعات استفاده می‌شود. این رفتارها شامل حالات چهره، وضعیت بدن، ایما و اشاره، حرکات چشم و یا دست می‌شوند. زبان بدن هم در حیوانات و هم در انسان‌ها وجود دارد و نباید با زبان اشاره اشتباه گرفته شود؛ زیرا زبان‌های اشاره، زبان‌های کاملی مانند زبان گفتاری هستند و سیستم‌های دستور زبان پیچیده خود را دارند. از طرفی دیگر، زبان بدن دارای سیستم دستور زبان نیست و باید به طور گسترده‌تری تفسیر شود. بنابراین زبان بدن مانند زبان اشاره نیست و به دلیل فرهنگ عامه صرفا به عنوان یک «زبان» شناخته می‌شود.
در یک جامعه، تفاسیر خاصی برای برخی حرکات و رفتارها وجود دارد. تفسیر زبان بدن ممکن است از یک کشور به کشوری دیگر و یا از یک فرهنگ به فرهنگی دیگر متفاوت باشد. زبان بدن، به عنوان زیر مجموعه‌ای از ارتباطات غیرکلامی و مکمل ارتباط کلامی در تعامل اجتماعی شناخته می‌شود و به برقراری ارتباط میان دو فرد کمک می‌کند؛ اما در برخی مواقع نیز ممکن است باعث ایجاد ابهام گردد. در بعضی موارد ممکن است آنچه که به زبان می‌آورید با آنچه که از طریق زبان بدن خود به فرد مقابل منتقل می‌کنید، دو پیام کاملا متفاوت باشند. اگر زبان شما یک چیز بگوید اما زبان بدن شما حرف دیگری بزند، آنگاه شنونده احساس می کند که شما فرد صادق و روراستی نیستید.
به خاطر داشته باشید که زبان بدن می‌تواند حقایق پنهان رفتار شما را نشان دهد. برای نمونه گاهی ممکن است بگویید «بله»، اما سر خود را به نشانه پاسخ «نه» تکان دهید. در این موقعیت، شنونده باید انتخاب کند که کدام سیگنال کلامی یا غیرکلامی شما را باور کند. از آنجا که زبان بدن یک زبان طبیعی و ناخودآگاه است که احساسات و اهداف واقعی شما را نشان می‌دهد، شنونده احتمالا پیام غیرکلامی شما را انتخاب می‌کند. با این وجود، با بهبود درک و استفاده به جا از ارتباطات غیرکلامی، می‌توانید آنچه را که منظورتان است را به خوبی بیان کنید و با دیگران نیز ارتباط بهتری برقرار سازید.
اهمیت زبان بدن
ارتباط غیرکلامی شما شامل نحوه گوش دادن، طرز نگاه، حرکات و واکنش‌های شما است و همگی نشان‌دهنده این هستند که آیا شما علاقه‌ای به شنیدن سخنان طرف مقابل خود دارید یا خیر. زمانی که سیگنالهای غیرکلامی شما با کلماتی که می‌گویید مطابقت داشته باشند، آنگاه حسن نیت و صداقت شما به شنونده اثبات می‌شود؛ اما زمانی که سیگنالهای غیرکلامی شما با گفته‌هایتان مطابقت نداشته باشند، آنگاه باعث ایجاد حس بی‌اعتمادی و سردرگمی در مخاطب خود می‌شوید.
اگر می‌خواهید ارتباط خوبی با دیگران برقرار کنید، باید نسبت به زبان بدن خود و دیگران توجه بیشتری داشته باشید. ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن، چندین نقش مهم را ایفا می‌کنند که عبارتند از:
- تناقض: ارتباط غیرکلامی می‌تواند با پیامی که شما سعی در انتقال آن دارید متناقض باشد؛ بنابراین اگر حقیقت را نگویید و صادق نباشید، زبان بدن شما همه چیز را به مخاطبتان نشان می‌دهد.
- جانشینی: زبان بدن می‌تواند جایگزین پیام شفاهی شود. برای مثال، حالت چهره شما در مقایسه با کلمات، معمولا پیام بسیار واضح‌تری را به مخاطب منتقل می‌کند.
- تکمیل‌کننده: زبان بدن ممکن است پیام کلامی شما را اضافه یا تکمیل کند. به عنوان یک رئیس، اگر در هنگام تعریف و تمجید از کارمندتان به شانه او بزنید، تاثیر کلام شما بیشتر می‌شود.
- برجسته‌سازی: زبان بدن ممکن است پیام کلامی شما را برجسته سازد و یا بر آن تاکید کند. برای نمونه ضربه زدن به میز می‌تواند اهمیت کلام شما را نشان دهد.
انواع زبان بدن
زبان بدن و ارتباطات غیرکلامی انواع مختلفی دارند که هریک از آنها با توجه به شرایط، موقعیت و مخاطب مورد استفاده قرار می‌گیرند. انواع زبان بدن شامل موارد زیر می‌شود.
حالت چهره (Facial expression)
چهره انسان بسیار بیان‌گر است و می‌تواند بدون گفتن هیچ کلمه‌ای، احساسات بی‌شماری را نشان دهد. برخلاف برخی از اشکال ارتباطات غیر کلامی، حالت چهره جهانی است. حالت چهره برای نشان دادن احساس شادی، غم، عصبانیت، تعجب، ترس و انزجار در تمام فرهنگ‌ها یکسان است. یک فرد با حالات چهره خود می‌تواند پیام‌های بسیاری را به مخاطب خود منتقل کند. لبخند می‌تواند نشان‌دهنده خوشحالی و اخم نیز می‌تواند نشانه عدم رضایت یا عصبانیت باشد. در بعضی موارد، حالت چهره ما ممکن است احساسات واقعی ما را نسبت به یک وضعیت خاص نشان دهد. اگر تظاهر کنید که حالتان خوب است، حالت چهره شما حقیقت درونتان را آشکار می‌سازد.
چند نمونه از احساساتی که می‌توانند از طریق چهره بیان شوند عبارتند از شادی، ناراحتی، عصبانیت، تعجب، انزجار، ترس، سردرگمی، هیجان، اعتراض و بی‌تفاوتی.
با دقت در حال چهره یک شخص می‌توانید به میزان صداقت وی پی ببرید. یک تحقیق نشان داده است که قابل اطمینان‌ترین حالت چهره، داشتن یک لبخند جزئی است که حس صمیمیت و اطمینان را به مخاطب منتقل می‌کند. محققان نیز جهانی بودن حالات چهره در زمان بروز احساسات مختلفی چون خوشحالی، ناراحتی، ترس، عصبانیت و اضطراب را تایید کرده‌اند.
چشم ها و برقراری ارتباط چشمی
چشم‌ها غالبا به عنوان «پنجره روح انسان» شناخته می‌شوند؛ زیرا آنها قادرند حقایق بسیاری را درباره یک شخص آشکار سازند. همانطور که با شخص دیگری در حال گفتگو هستید، توجه به حرکات چشم وی، بخش طبیعی و مهمی در روند ارتباط محسوب می‌شود. ارتباط چشمی نوعی ارتباط غیرکلامی مهم است. حالت نگاه شما به فردی که با او در ارتباط هستید می‌تواند نکات زیادی از جمله میزان علاقه، محبت و یا خصومت شما را نسبت به او نشان دهد. برقراری ارتباط چشمی در هنگام صحبت با یک فرد بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا میزان جذابیت آن گفتگو برای شما را نشان می‌دهد.
هنگام ارزیابی زبان بدن به سیگنالهای چشم فرد توجه داشته باشید. برخی سیگنالهای چشمی را در ادامه برایتان توضیح می‌دهیم.
نگاه خیره
زمانی که یک شخص در هنگام گفتگو با شما، مستقیما به چشمانتان نگاه می‌کند، به معنای آن است که برای صحبت و برقراری ارتباط با شما اشتیاق دارد. با این حال، طولانی شدن ارتباط چشمی می‌تواند کمی تهدیدآمیز باشد. از طرفی دیگر، قطع ارتباط چشمی و نگاه کردن به اطراف ممکن است نشانگر این باشد که شخص پریشان، ناراحت و مضطرب است و سعی می‌کند احساسات واقعی خود را پنهان کند.
پلک زدن
پلک زدن امری طبیعی است، اما باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که آیا فرد مقابل زیاد پلک می‌زند یا خیر. افراد معمولا زمانی که احساس پریشانی یا ناراحتی می‌کنند، سریعتر پلک می‌زنند. کم پلک زدن نیز ممکن است نشان‌دهنده این باشد که شخص به طور عمدی سعی در کنترل حرکات چشم خود دارد. به عنوان مثال، یک بازیکن پوکر ممکن است کمتر پلک بزند؛ زیرا او عمدا در تلاش است تا میزان هیجان خود را نسبت به برگه‌هایی که در دست دارد به مخاطب خود نشان ندهد.
اندازه مردمک چشم
اندازه مردمک چشم، سیگنال ارتباط غیرکلامی بسیار ظریفی است. در حالی که میزان نور در محیط می‌تواند در گشاد شدن مردمک چشم تاثیر داشته باشد، اما گاهی اوقات احساسات می‌توانند موجب تغییر اندازه مردمک چشم شوند. گشاد شدن بیش از حد مردمک چشم یک فرد می‌تواند نشان‌دهنده میزان علاقه فرد به برقراری ارتباط باشد.
حالت دهان
حرکات دهان نیز نکته‌ای ضروری در خواندن زبان بدن محسوب می‌شود. به عنوان مثال، گاز گرفتن لب پایینی ممکن است نشانگر این باشد که فرد احساس نگرانی، ترس و ناامنی دارد. لبخند زدن یکی از بزرگترین سیگنالهای مربوط به زبان بدن است، اما لبخندها را نیز می‌توان به روش‌های مختلفی تفسیر کرد. یک لبخند ممکن است واقعی باشد و یا ممکن است پوزخند باشد که نشانگر نوعی خشم دورنی است. در هنگام ارزیابی زبان بدن، به نشانه‌های دهان و لب‌های فرد توجه کنید. این نشانه‌ها در ادامه آورده شده‌اند.
جمع کردن لب ها
جمع کردن لب‌ها در هنگام برقراری ارتباط ممکن است نشان‌دهنده عدم اعتماد، اکراه و یا بی‌میلی فرد باشد.
گاز گرفتن لب ها
افراد در هنگام ترس، استرس و نگرانی شروع به گاز گرفتن لب‌های خود می‌کنند.
پوشاندن دهان
هنگامی که افراد بخواهند واکنش عاطفی خود را پنهان کنند، ممکن است برای نشان ندادن لبخند یا پوزخندشان، دهان خود را بپوشانند. افراد در هنگام تعجب و شگفتی بسیار نیز دست خود را جلوی دهانشان قرار می‌دهند.
تغییر در حالت دهان
تغییرات اندک در دهان همچنین می‌تواند نشانه‌های ظریفی از احساسات یک فرد باشند. بالا بردن دهان و لب‌ها ممکن است نشان‌دهنده این باشد که فرد احساس خوشحالی یا خوش‌بینی می‌کند. از طرفی دیگر، پایین آوردن دهان و لب‌ها نیز می‌تواند نشانه‌ای از غم و اندوه، استرس و یا نگرانی باشد.
ایما و اشاره
حرکات سر و دست جزو مستقیم‌ترین و واضح‌ترین سیگنالهای مربوط به زبان بدن هستند. تکان دادن انگشتان و استفاده از آنها برای نشان دادن مقادیر عددی، حرکات بسیار رایج و آسانی در زبان بدن محسوب می‌شوند. با این وجود، برخی از حرکات ممکن است فرهنگی باشند؛ به عنوان مثال نشان دادن انگشت شست در یک کشور ممکن است نشانه صلح باشد، اما دارای معنای کاملا متفاوتی در کشورهای دیگر باشد. نمونه‌های زیر برخی از حرکات متداول با دست و انگشتان و معانی احتمالی آنها است.
مشت کردن دست
در برخی موارد نشانه خشم و عصبانیت و در برخی موقعیت‌ها نیز نشانه وحدت و همبستگی است.
نشان دادن انگشت شست رو به بالا و پایین
نشان دادن انگشت شست رو به بالا به معنای موافقت و نشان دادن آن رو به پایین به معنای مخالفت است.
علامت «OK»
به صورت تماس انگشت اشاره و انگشت شست با یکدیگر است که می‌تواند به معنای کلمه «اوکی» باشد. در برخی مناطق اروپایی از این حالت برای تحقیر کردن افراد استفاده می‌شود.
علامت V
با بلند کردن انگشت اشاره و انگشت میانی و فاصله دادن آنها از یکدیگر شکل V ایجاد می‌شود که در برخی کشورها به معنای صلح و پیروزی است.
حرکات دست و پا
حرکات دست و پا نیز می‌توانند در انتقال اطلاعات غیرکلامی مفید باشند. حالت دست به سینه می‌تواند نشان‌دهنده ژست دفاعی باشد. انداختن پا روی پا نیز در برخی موقعیت‌ها نشانگر حس بیزاری و یا احساس راحتی نداشتن با فرد مقابل است و حالت رسمی‌تری برای نشستن محسوب می‌شود. هنگامی که زبان بدن یک شخص را ارزیابی می‌کنید، به برخی از سیگنالهای زیر که ممکن است پیامی را با حرکات دست و پا منتقل کنند توجه داشته باشید.
ایستادن و قرار دادن دست به کمر
این طرز ایستادن می‌تواند نشانه‌ای از آماده بودن فرد و یا احتمالا نشانه پرخاشگری باشد.
قرار دادن دست ها در پشت
این مدل نیز نشان‌دهنده بی‌حوصله بودن، اضطراب و یا خشم است.
تکان دادن سریع انگشتان
این کار نشان‌دهنده خستگی، کسالت و بی‌حوصلگی یک فرد است.
فضای شخصی
آیا تاکنون در هنگام صحبت با فردی که بیش از حد به شما نزدیک شده است، احساس ناراحتی کرده‌اید؟ همه ما در زمان برقراری ارتباط با دیگران به فضای فیزیکی احتیاج داریم، اگرچه این نیاز با توجه به فرهنگ، وضعیت و میزان نزدیکی رابطه با یک فرد می‌تواند متفاوت باشد. همانطور که زبان بدن و حالات چهره فاکتورهای مهمی در انتقال پیام‌های غیرکلامی هستند، حفظ فاصله مناسب نیز یکی از عوامل اصلی در برقراری ارتباط با دیگران است. تحقیقات انجام شده در خصوص زبان بدن، 4 سطح از فاصله‌های اجتماعی که در موقعیت‌های مختلف پیش می‌آیند را معرفی کرده‌اند.
فاصله صمیمی (Intimate space) – از 15 تا 45 سانتی‌متر
این سطح از فاصله فیزیکی اغلب نشان‌دهنده رابطه نزدیک‌تر و صمیمیت میان افراد است. این فاصله معمولا در برقراری ارتباط صمیمی مانند بغل کردن یا پج‌پچ کردن اتفاق می‌افتد.
فاصله شخصی (Personal space) – از 45 سانتی‌متر تا حدودا 1 متر
فاصله فیزیکی در این سطح معمولا میان اعضای خانواده یا دوستان نزدیک اتفاق می‌افتد. نزدیک شدن افراد در هنگام تعامل با یکدیگر نشانه صمیمیت آنها است.
فاصله اجتماعی (Social space) – از حدودا 1 متر تا حدود 3.5 متر
این سطح از فاصله فیزیکی اغلب در هنگام معاشرت با افرادی استفاده می‌شود که با آنها آشنایی کمی داریم و به ندرت آنان را ملاقات می‌کنیم.
فاصله عمومی (Public space) – از حدود 3.5 متر تا 7 متر
فاصله فیزیکی در این سطح اغلب در موقعیت‌هایی است که در حال سخنرانی در یک جمع هستید. صحبت در یک کلاس و در مقابل دانش‌آموزان و یا کنفرانس در محل کار، نمونه‌های خوبی از چنین موقعیت‌هایی هستند.
نحوه خواندن زبان بدن
حال که با انواع مختلف زبان بدن آشنا شدید، اکنون زمان یادگیری خواندن سیگنالهای غیرکلامی موجود در ارتباطات است. برای درک صحیح و خواندن زبان بدن باید به نکات زیر دقت کنید.
توجه به ناهمخوانی ها
ارتباطات غیرکلامی باید آنچه را که گفته می‌شود تصدیق کنند. این ناهمخوانی‌ها مربوط به زمانی است که فرد یک چیز را می‌گوید، اما زبان بدن وی، پیام دیگری را منتقل می‌کند.
سیگنال های ارتباط غیرکلامی را به صورت گروهی در نظر بگیرید
بر روی یک نشانه غیرکلامی بیش از حد توجه نکنید. برای خواندن زبان بدن باید تمام فاکتورهای موجود مانند ارتباط چشمی، حرکات دست و پا و صدای فرد را در نظر بگیرید و فقط بر یک ویژگی متمرکز نشوید.
به غرایز خود اعتماد کنید
احساسات و غرایز درونی خود را نادیده نگیرید. اگر احساس کردید که شخصی با شما صادق و روراست نیست، در اکثر مواقع به احساس خود اعتماد کنید و به دنبال پیدا کردن نشانه‌های عدم تطابق سیگنالهای گفتاری و زبان بدن وی باشید.
بهبود ارتباط غیر کلامی
ارتباطات غیر کلامی یک فرآیند سریع و رو به جلو است که برای درک لحظه به لحظه آن به تمرکز کامل نیاز دارید. اگر در هنگام برقراری ارتباط با دیگران علاوه بر گوش دادن به صحبت‌های آنان، به کارهای دیگری نظیر چک کردن گوشی و یا فکر کردن به مسائل دیگر مشغول باشید، مطمئنا بسیاری از نشانه‌های غیرکلامی در صحبت آنان را از دست می‌دهید و نمی‌توانید تمام سیگنالهای زبان بدن طرف مقابل خود را ارزیابی کنید. بنابراین سعی کنید در هنگام تعامل با دیگران به انجام کارهای دیگر نپردازید. شما همچنین با حضور کامل خود، می‌توانید با یادگیری مدیریت استرس و رشد آگاهی عاطفی خود، نحوه برقراری ارتباط غیرکلامی‌تان را بهبود ببخشید.
مدیریت استرس و نگرانی
استرس و نگرانی، توانایی شما در برقراری ارتباط را به خطر می‌اندازند. زمانی که استرس داشته باشید، دیگران را به خوبی درک نمی‌کنید، منظور آنان را اشتباه برداشت می‌کنید و سیگنالهای غیرکلامی گیج‌کننده و مبهمی را از خود نشان می‌دهید. به خاطر داشته باشید که احساسات مسری هستند. به عنوان مثال، اگر ناراحت باشید، بسیار محتمل است که دیگران را نیز ناراحت کرده و با احساسات بد و منفی خود وضعیت را بد و بدتر کنید. هنگامی که احساس استرس شدید می‌کنید، باید زمانی را به ریلکس کردن و آرام ساختن خود اختصاص دهید و پیش از شروع گفتگو، بر خود مسلط شوید. هنگامی که تعادل عاطفی خود را مجددا بدست آوردید، احساس می‌کنید بهتر است که با روحیه و طرز فکری مثبت با وضع موجود کنار بیایید.
سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راه برای آرام کردن خود و مدیریت استرس، استفاده از حواس خود (بینایی، بویایی، چشایی و غیره)، کشیدن نفس عمیق و خوردن یک لیوان آب است. به عنوان مثال، در زمان استرس عکس کسی که دوستش دارید را نگاه کنید، رایحه دلخواه خود را بو کنید و به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهید. با انجام این کارها به سرعت می‌توانید استرس را از خود دور کرده و سریعا به حالت آرام اولیه بازگردید. از آنجا که واکنش هر شخص در زمان استرس با شخصی دیگر متفاوت است، باید هر یک از شیوه‌های ذکر شده را امتحان کنید تا دریابید کدامیک برای شما موثرتر است.
رشد آگاهی عاطفی
برای ارسال نشانه‌های دقیق غیرکلامی، باید از احساسات خود و چگونگی تأثیرگذاری آنها آگاه باشید. شما همچنین باید بتوانید عواطف دیگران و احساسات واقعی آنان را با ارزیابی سیگنال‌هایی که می‌فرستند به خوبی درک کنید. آگاهی عاطفی شما را قادر می‌سازد:
- سایر افراد را به خوبی درک کنید که این امر شامل درک احساسات و پیام‌های ناگفته آنان می‌شود.
- با ارسال سیگنالهای غیرکلامی که با کلمات شما مطابقت دارند، باعث ایجاد حس اعتماد در روابط خود شوید.
- طوری به سخنان افراد پاسخ دهید که نشان دهد به آنها توجه می‌کنید و مشتاق به برقراری ارتباط با آنان هستید.
بسیاری از ما، گاهی اوقات از احساسات خود جدا می‌شویم، به ویژه احساسات قوی مانند عصبانیت، غم، ترس و اضطراب؛ زیرا به ما آموخته شده است که سعی کنیم این احساسات منفی را پنهان کنیم و به آنها توجهی نداشته باشیم. شما همچنین ممکن است احساسات خود را انکار کرده و یا آنها را نادیده بگیرید؛ اما نمی‌توانید آنچه را که حس می‌کنید از بین ببرید، بلکه باید با آن روبه‌رو شوید. احساسات شما در درون شما وجود دارند و بر رفتارتان تاثیر می‌گذارند. با رشد و توسعه آگاهی عاطفی و شناخت احساسات ناخوشایند خود، می‌توانید کنترل بیشتری بر نحوه تفکر و عملکردتان داشته باشید.
سخن آخر
ما در این مقاله زبان بدن و انواع مختلف آن را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید، زبان بدن و سیگنالهای ارتباطی غیرکلامی تاثیر بسزایی در روابط دارند. با یادگیری نحوه خواندن زبان بدن و درک هر یک از سیگنال‌ها می‌توانید ارتباط موثرتری با دیگران برقرار کنید. با ارزیابی نشانه‌های غیرکلامی یک فرد می‌توانید میزان توجه و علاقه وی را نسبت به برقراری ارتباط با خود بسنجید.
شما با خواندن زبان بدن افراد همچنین قادر خواهید بود احساسات درونی افراد را درک کنید؛ حتی اگر این احساسات با کلماتی که بر زبان می‌آورند تناقض داشته باشند. بنابراین برای برقراری ارتباط موثر با دیگران باید بتوانید سیگنالهای غیرکلامی آنها را در هنگام صحبت و تعامل ارزیابی و درک کنید. آیا شما تاکنون به زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی افراد در زمان معاشرت و گفتگو توجه کرده‌اید؟ لطفا نظرات و تجارب خود را در بخش ارسال دیدگاه با ما در میان بگذارید.