با پیشرفت ارتباطات و ظهور پدیده‌های اجتماعی مجازی، زندگی انسان‌ها دستخوش تغییرات زیادی شده است. این تغییرات در کنار وجه‌های مثبت، تبعات مخرب زیادی هم دارند. در این مطلب به اثرات منفی فضای مجازی می‌پردازیم.
بدون شک شبکه‌های اجتماعی بخش اعظمی از زندگی انسان مدرن را تشکیل می‌دهند. هر روز افراد مختلفی در انواع متفاوت این شبکه‌ها به اشتراک‌گذاری لحظات زندگی، دیدگاه‌ها و علایقشان می‌پردازند. شبکه‌های اجتماعی توانسته‌اند افراد را بیش از هر زمان دیگری در تاریخ بشریت به هم نزدیک کرده و ارتباط بین آنها را گسترده‌تر کنند. با این حال هر تکنولوژی و پدیده‌ای، آثار منفی مخصوصی نیز در خود دارد. این پلتفرم‌های ارتباطی نیز معایب متعددی دارند. در این مطلب سعی می‌کنیم تا اثرات منفی فضای مجازی را بررسی کنیم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
- اثرات منفی فضای مجازی و شبکه های اجتماعی
- افسردگی و استرس
- قلدری مجازی
- مقایسه زندگی خود با دیگران
- توقعات غیر واقعی
- کاهش اعتماد به نفس
- نابودی الگوی خواب
- اعتیادآوری
اثرات منفی فضای مجازی و شبکه های اجتماعی
شاید تا بحال به اثرات منفی شبکه های اجتماعی فکر نکرده باشید. هر کدام از این پلتفرم‌ها زمینه را برای بروز مشکل‌های فردی و اجتماعی فراهم می‌کنند. مشکلاتی که از گرفتاری در الگوی خوابی نامناسب تا کاهش اعتماد به نفس افراد را شامل می‌شوند. در ادامه به بررسی برخی از اثرات منفی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بر کاربران می‌پردازیم.
افسردگی و استرس
آیا شما روزانه بیشتر از دو ساعت در این شبکه‌ها وقت می‌گذرانید؟ گشت و گذار بیش از حد در فضای مجازی می‌تواند تاثیری واضح بر روحیات شما بگذارد. در واقع یکی از اثرات منفی فضای مجازی را می‌توان ابتلای افراد به ناراحتی‌های روانی چون افسردگی و استرس دانست. محققان تنها راه درمان این تبعات مخرب را کاهش ساعات استفاده از شبکه‌های اجتماعی به نیم ساعت می‌دانند.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که افسردگی و استرس از مهم‌ترین مضرات شبکه های اجتماعی هستند. وبسایت‌هایی چون فیس‌بوک، احساس تنهایی شدیدی در افراد ایجاد می‌کنند. این مسئله کاملا خلاف آن چیزی است که این شبکه‌ها در ظاهر وعده آن را می‌دهند.
قلدری مجازی
پیش از ظهور شبکه‌های اجتماعی، قلدری به صورت رودررو انجام می‌گرفت؛ اما یکی از اثرات منفی فضای مجازی این است که افراد می‌توانند به صورت ناشناس برای یکدیگر قلدری کنند. امروزه همه ما با معضل قلدری مجازی آشنا هستیم و می‌دانیم که می‌تواند یک فرد را به جنون برساند. به دلیل ذات فضای مجازی، افراد ممکن است ناآگاهانه به قلدرانی نفرت‌انگیز تبدیل شوند.
شاید شبکه‌های مجازی فرآیند دوستیابی را تسهیل کرده باشند، اما طبیعت آنها فضایی امن را برای قلدری ایجاد کرده است. امنیت ایجاد شده در این فضاها به قلدران اجازه انجام هر کاری را می‌دهد. این مشکل یکی از بزرگ‌ترین اثرات منفی اینستاگرام و دیگر پلتفرم‌های مجازی است. قلدری‌های مجازی عمدتا آسیب روانی شدیدی به افراد زده و حتی گاهی آنها را تا مرز خودکشی نیز پیش می‌برند. لازم به ذکر است که قلدری مجازی تنها یکی از مضرات شبکه های اجتماعی برای کودکان نیست و در بین بزرگسالان نیز مشاهده می‌شود.
مقایسه زندگی خود با دیگران
ترس از عقب ماندگی از اتفافات پدیده‌ای است که همزمان با ظهور فیس‌بوک نمود پیدا کرد. این مفهوم یکی از متداول‌ترین اثرات منفی فضای مجازی است. ترس از عقب ماندگی از اتفاقات، نوعی استرس است که در اکثر مواقع با مشاهده اتفاقات روزانه دیگران در شبکه‌های مجازی بروز پیدا می‌کند.
این ترس با استفاده افراد از شبکه‌های اجتماعی تشدید می‌شود. فرد دائما با مقایسه زندگی خود با افراد خوشحال‌تر، نارضایتی بیشتری از زندگی خود پیدا می‌کند. محققان عقیده دارند حسادت نسبت به دیگران یکی از مخرب‌ترین اثرات منفی فضای مجازی است.
توقعات غیر واقعی
این عامل یکی از واضح‌ترین معایب فضای مجازی است. بیشترین پلتفرم‌های ایجادکننده انتظارات غیرواقعی در افراد فیس‌بوک، اینستاگرام و اسنپ‌چت هستند.
افراد با مشاهده زندگی هیجان‌انگیز و مجلل بازیگران و پولداران در این شبکه‌های مجازی، حسی منفی نسبت به وضعیت کنونی زندگی خود پبدا کرده و مدام تلاش می‌کنند تا زندگی خود را به آنان شبیه کنند؛ تلاشی که در اکثر مواقع با شکست مواجه شده و تنها منجر به سرخوردگی و افسردگی بیشتر می‌شود. ظهور توقعات غیرواقعی از متداول‌ترین اثرات منفی فضای مجازی است.
کاهش اعتماد به نفس
اگر نگاهی به صفحات محبوب اینستاگرام بیندازید، با تصاویر متعددی از افراد زیبا و بی‌نقص (دست کم از منظر ظاهری) مواجه خواهید شد. افرادی که بهترین لباس‌ها را می‌پوشند، بهترین ماشین‌ها را سوار می‌شوند و در مجلل‌ترین خانه‌های دنیا زندگی می‌کنند.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات نسل مدرن، اعتماد به نفس پایین افراد نسبت به اندام ظاهریشان است. این مشکل هم در دختران و هم در پسران دیده می‌شود. طبیعتا مشاهده روزانه افرادی که مشکلی از این بابت ندارند، بر کاهش این اعتماد به نفس دامن خواهد زد. این مسئله منجر شده تا بسیاری از افراد، وسواسی ناسالم نسبت به ظاهر کامل این افراد پیدا کرده و مدام آنها را با خود مقایسه کنند. نتیجه این مقایسه، کاهش شدید اعتماد به نفس و بروز احتمالی افسردگی است. این مشکلات را می‌توان از بزرگ‌ترین اثرات فضای مجازی دانست.
نابودی الگوی خواب
گذراندن زمان زیاد در فضای مجازی علاوه بر ایجاد استرس و افسردگی در فرد، الگوی خواب او را نیز به هم می‌ریزد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که استفاده بی‌رویه از شبکه‌هایی چون اینستاگرام و فیس‌بوک، تاثیری منفی بر کیفیت خواب افراد دارد.
اگر حس می‌کنید از کمبود خواب رنج می‌برید یا الگوی خوابتان بهم ریخته است، بهتر است مدتی را از شبکه‌های اجتماعی دور باشید. این شبکه‌ها با ارائه محتوای بی‌پایان، افراد را درگیر خود کرده و گذر زمان را از یاد آنها می‌برند. خواب یکی از مهم‌ترین عوامل در راه رسیدن به یک سبک زندگی مناسب است. افرادی که الگوی خواب منظمی ندارند، در خطر ابتلا به بیماری‌های روحی و روانی فراوانی قرار دارند.
اعتیادآوری
کارشناسان بسیاری شبکه‌های مجازی را اعتیادآورتر از مواردی چون سیگار و الکل می‌دانند. بدترین شبکه‌های اجتماعی از این منظر فیس‌بوک، اینستاگرام، اسنپ‌چت و تیک‌تاک هستند. اگر در اعتیاد خود نسبت به فضای مجازی شک دارید، کافی است به این سوالات پاسخ دهید: از آخرین روزی که بدون چک کردن شبکه‌های مجازی گذراندید، چقدر می‌گذرد؟ برخوردهای انجام شده در این فضا (آنفالو شدن، لایک شدن و کامنت گذاشتن) را تا چه اندازه جدی میگیرید؟ اگر فردا شبکه‌های اجتماعی مورد علاقه‌تان ناپدید شوند، چه احساسی خواهید داشت؟
اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در دنیای مدرن پدیده‌ای فراگیر بوده و از اثرات منفی فضای مجازی است. راه‌های مختلفی برای روبرو شدن با این مشکل وجود دارد که بدیهی‌ترین آنها دوری از این فضا است.
شبکه‌های اجتماعی آثار مثبت و منفی فراوانی دارند؛ آثاری که نقش مهمی در زندگی انسان مدرن ایفا می‌کنند. آیا شما از اثرات منفی فضای مجازی رنج می‌برید؟ نظراتتان را با ما به اشتراک بگذارید.
.svg){kind=avatar}
.svg){kind=avatar}