امنیت حریم خصوصی به یکی از دغدغه‌های بزرگ در دنیای امروز تبدیل شده است. این مساله در مورد گوشی های هوشمند که فراگیرترین پدیده دنیای مدرن هستند اهمیتی ویژه دارد. این مقاله به 7 تهدید امنیتی این دستگاه‌ها اختصاص دارد.
گوشی‌های هوشمند به همه جا راه یافته‌اند و این مساله، تهدیدهای فراوانی را متوجه حریم خصوصی کاربران کرده است. شاید بتوانید با نصب برنامه‌هایی که به حریم خصوصی توجه بیشتری دارند، این مشکلات را کاهش دهید، اما اگر واقع بین باشیم باید گفت با استفاده از گوشی هوشمند، عملا امنیت حریم خصوصی خود را تقریبا به طور کامل فدا کرده‌اید. در ادامه راه‌های اصلی که گوشی‌های هوشمند حریم خصوصی صاحبان خود را نقض می‌کنند را برمی‌شماریم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
هفت روش تهدید حریم خصوصی از طریق گوشی هوشمند
1- افشای مکان گرفته شدن عکس‌ها
آیا می‌دانستید که هر عکسی که در اندروید و iOS می‌گیرید به صورت پیش فرض دربردارنده اطلاعات مربوط به موقعیت آن است؟ این بدین معنا است که تک‌تک عکس‌هایی که می‌گیرید به طور بالقوه می‌توانند مکانی که در آن حضور داشته‌اید یا مکان‌هایی که زیاد به آن‌ها مراجعه می‌کنید را آشکار سازند.
یک توسعه دهنده به نام فیلیکس کراوس اپلیکیشنی طراحی کرده و نشان داده است که این مساله می‌تواند بسیار خطرناک باشد. هر اپلیکیشنی که به آن دسترسی به عکس‌ها را بدهید می‌تواند اطلاعات مربوط به مکان‌های گرفته شدن آن‌ها را به دست آورد. بدین ترتیب به عنوان نمونه، آن‌ها احتمالا خواهند دانست که سفرهایتان را کجا آغاز می‌کنید و کجا به پایان می‌برید، و یا کجا کار می‌کنید.
هر اپلیکیشنی که به آن دسترسی به عکس‌هایتان را بدهید، ظرف چند ثانیه می‌تواند از مکان‌هایی که در چند سال گذشته رفته‌اید باخبر شود.
– توییت فیلیکس کراوس – 27 سپتامبر 2017 (5 مهر 1396)
نشان گذاری جغرافیایی (Geotagging) در عکس‌ها برای یادآوری اینکه کجا آن‌ها را گرفته‌اید مفید هستند، اما باید گفت در کل ضررهای آن به فایده‌هایش می‌چربد.
برای غیرفعال کردن این نشان گذاری در اندروید، اپلیکیشن دوربین را باز کنید. سپس دکمه منوی سه نقطه را لمس کرده و وارد قسمت تنظیمات (Settings) شوید. در آن‌جا گزینه‌های مربوط به ذخیره مکان (Save location) را غیرفعال کنید.
در سیستم عامل iOS مسیر Settings > Privacy > Location Services را طی کنید. سپس Camera را از لیست انتخاب کرده و برای غیرفعال کردن نشان گذاری جغرافیایی، گزینه Never را انتخاب کنید.
2- ضبط مخفیانه تصویر صفحه نمایش
این یک نگرانی رایج است که ممکن است اپلیکیشن‌های گوشی از میکروفون آن برای ضبط حرف‌هایی که ردوبدل می‌کنید استفاده کنند. اما برنامه‌هایی که تصاویر صفحه نمایش را ضبط می‌کنند چه؟
متاسفانه این مساله که چیزی شبیه عملکرد برنامه‌های کی‌لاگر است واقعا وجود دارد.
در اواسط سال 2018، وب سایت alphr گزارش داد که محققان امنیتی دریافته‌اند که بسیاری از برنامه‌های اندرویدی اسکرین شات و ویدیوهایی را از صفحه نمایش کاربران برای شخص‌های ثالث ارسال کرده‌اند. در مورد سیستم عامل iOS نیز وب سایت zdnet گزارش کرده که محققان از کشف قطعه کدی در برنامه Uber خبر دادند که به آن اجازه ضبط نمایشگر کاربران را می‌داده است.
عمق فاجعه‌ای که این مساله می‌تواند خلق کند واضح است. اطلاعات خصوصی عظیمی به صورت روزانه برروی صفحه نمایش شما ظاهر می‌شود. متن گفتگوهای خصوصی، جستجوهای اینترنتی، رمزهای عبور، تصاویری که نمی‌خواهید دیگران ببینند و مانند این‌ها، همگی می‌توانند به دست دیگران بیافتند.
3- دسترسی‌های اپلیکیشن‌ها
مساله دسترسی‌های اپلیکیشن‌ها نیز بسیار مهم بوده و می‌تواند حریم خصوصی شما را به خطر بیاندازد. هنگامی که برنامه‌ها می‌خواهند به اطلاعات حساسی چون مکان و یا به میکروفون دسترسی داشته باشند، ابتدا باید به آن‌ها این اجازه را بدهید.
سیستم عامل‌های اندروید و iOS هر دو به شما اجازه تصمیم گیری درباره اعطای این دسترسی‌ها را می‌دهند که بسیار خوب است. اما هنگامی که به آن‌ها این اجازه را می‌دهید دیگر مشخص نیست که آیا آن‌ها از آن سوء استفاده می‌کنند یا خیر.
ممکن است به یک اپلیکیشن اجازه دهید به میکروفون دسترسی داشته باشد تا پیام‌های صوتی شما را ضبط کند، اما مخفیانه سریال‌هایی که تماشا می‌کنید را ضبط کند تا بتواند براساس آن‌ها تبلیغات مناسب به شما نشان دهد. یا برنامه‌هایی که به لیست مخاطبان شما دسترسی دارند ممکن است مشخصات آن‌ها را آپلود کرده و برایشان اسپم و تبلیغات ارسال کنند.
عاقلانه است که پیش از نصب یک برنامه، سیاست‌های حفظ حریم خصوصی شرکت سازنده آن را بخوانیم، اما این امر همیشه امکان‌پذیر نیست. برنامه‌ها قابلیت‌های فوق العاده‌ای دارند، اما اعطای همه دسترسی‌ها به برنامه‌های رایگان، بدون بررسی اهداف آن، می‌تواند به نقض جدی حریم خصوصی شما منتهی شود.
4- رصد اطلاعات وبگردی
گوشی هوشمند شما در برابر رصد وبگردی فراگیری که این روزها همه جای دنیای وب روی می‌دهد، نفوذناپذیر نیست. هر سایتی که به آن رجوع می‌کنید اطلاعات مربوط به مکان، مرورگر، سیستم عامل، و مانند این‌ها را جمع آوری می‌کند. هر جا بروید رصدکننده‌ها و دکمه‌های رسانه‌های اجتماعی ناظر شما هستند.
البته موارد مذکور جدا از رصدهایی است که توسط خود مرورگر صورت می‌گیرد. از آن‌جا که مرورگر کروم متعلق به گوگل است، از اطلاعات وبگردی شما برای تبلیغات هدفمندتر برای شما استفاده می‌کند. همچنین برخی از مرورگرهای محبوب اندرویدی نیز اطلاعات را به شخص‌های ثالت ارسال می‌کنند. مرورگر UC یکی از آن‌ها است که باید از نصب آن خودداری کرد.
5- حسگرهای گوشی
گوشی هوشمند شما حسگرهای زیادی دارد که اطلاعات فیزیکی گوشی شما را اندازه گیری می‌کنند. برخی از این حسگرها عبارتند از:
- شتاب‌سنج: این حسگر می‌تواند جهت حرکت گوشی شما، سرعت حرکت شما و گام‌های شما (برای برنامه‌های سلامتی) را تشخیص دهد.
- ژیروسکوپ: این حسگر قادر است حرکات کوچک را تشخیص دهد. این مساله در برخی بازی‌ها و عکس‌های سراسرنما مهم است.
- حسگر سنجش نیروی مغناطیسی: این حسگر گوشی شما را به یافتن جهت شمال هنگام استفاده از نقشه یا اپلیکیشن‌های جهت‌یابی قادر می‌سازد.
- جی‌پی‌اس: به گوشی امکان می‌دهد تا مکان خود را برروی کره زمین مشخص کند.
- برخی حسگرهای کوچک دیگر عبارتند از: حسگر مجاورتی برای خاموش کردن صفحه نمایش هنگام مکالمه و حسگر سنجس نور محیط برای تنظیم خودکار شدت نور نمایشگر.
بسیاری از اپلیکیشن‌ها (و نیز خود سیستم عامل گوشی)، با عناوین مختلف به این حسگرها دسترسی پیدا می‌کنند. اما همان طور که پیش‌تر اشاره شد، معلوم نیست که یک برنامه تنها برای اهداف موجه ذکر شده از اطلاعات این حسگرها استفاده می‌کند یا در کنار آن اهداف سوئی نیز دارد. با دسترسی به شتاب‌سنج می‌توان فهمید که گوشی شما چه مدت زمانی بی‌حرکت است یا چه زمان‌هایی در جیب شما قرار دارد.
این‌جا تنها داده‌های برروی گوشی شما مورد تهدید نیستند، بلکه اطلاعات فیزیکی درباره خود گوشی نیز در معرض سوءاستفاده قرار دارند.
6- شبکه‌های وای‌فای عمومی رایگان
شبکه‌های وای‌فای رایگان تقریبا همه‌جا در دسترس هستند. در حالی که آن‌ها دسترسی به اینترنت را بسیار تسهیل کرده‌اند، اما خطراتی نیز دارند.
در بسیاری از موارد، شما می‌توانید با استفاده از وی‌پی‌ان، خود را در برابر آن‌ها ایمن سازید، اما خیلی از آن‌ها نیز وی‌پی‌ان‌ها را مسدود کرده‌اند. در هر صورت اگر مجبورید از این شبکه‌ها استفاده کنید باید بدانید که حریم خصوصی خود را در معرض تجاوز قرار داده‌اید.
صاحب شبکه وای‌فای که از آن استفاده می‌کنید، کنترل آن را در دست دارد. این بدین معنی است که آن‌ها می‌توانند وب سایت‌هایی که به آن‌ها مراجعه می‌کنید را رصد کرده و به عنوان نمونه تبلیغات هدفمند برای شما ارسال کنند. معلوم نیست شرکت‌هایی که از وای‌فای آن‌ها استفاده می‌کنید با اطلاعات شما چه می‌کنند.
7- رصد اطلاعات توسط شرکت‌های مخابراتی
تا این‌جا درباره نقض حریم خصوصی توسط اپلیکیشن‌ها و سیستم عامل شما صحبت کردیم. اما نباید از شرکت‌های مخابراتی نیز غافل شد. شرکت‌هایی چون ورایزن و AT&T بسته به نوع استفاده شما از سرویس‌هایشان می‌توانند اطلاعاتی درباره شما کسب کنند.
به عنوان نمونه، اینکه به کدام دکل مخابراتی متصل هستید می‌تواند محل‌هایی که زیاد به آن‌ها مراجعه می‌کنید یا اکنون در آن‌جا هستید را افشا کنند. همانند شرکت ارائه دهنده اینترنت، شرکت مخابراتی شما نیز هنگامی که از اینترنت آن‌ها استفاده می‌کنید به اطلاعات وبگردی شما دسترسی دارد.
از این بدتر، در سال 2016، شرکت آمریکایی ورایزن برای رصد اطلاعات کاربرانش از طریق «سوپرکوکی»، با جریمه هنگفتی روبرو شد. هنگامی که از یک برنامه رایگان استفاده می‌کنید، اگر مشخص شود از اطلاعات خصوصی شما سوءاستفاده شده عجیب نیست، اما قضیه برای سرویس‌هایی که پول زیادی برای آن‌ها می‌پردازید متفاوت است.
گوشی‌های هوشمند، کابوسی برای حریم خصوصی
البته هدف این مقاله متنفر کردن شما از گوشی‌های هوشمند نیست. بسیاری از این رصدها بدون افشای هویت شما صورت می‌گیرد و بخش جدایی ناپذیر استفاده از دستگاه‌های مدرن است. اما عاقلانه است از قابلیت‌های گوشی خود در این زمینه، آگاهی پیدا کنیم. لازم است بدانیم اپلیکیشن‌ها، وب سایت‌ها، سیستم عامل و شرکت‌های خدماتی چه اطلاعاتی را جمع آوری کرده و با آن‌ها چه می‌کنند.