علت دیر روشن شدن کامپیوتر و لپ‌تاپ؛ چگونه مشکل را حل کنیم؟

علت دیر روشن شدن کامپیوتر چه می‌تواند باشد؟ این سوالی است که خیلی از ما در زمان کار کردن با لپ تاپ و کامپیوتر از خود می‌پرسیم. در این مقاله از پلازا در مورد اینکه مشکل دیر روشن شدن لپ تاپ چه دلایلی دارد و چطور رفع می‌شود، صحبت خواهیم کرد.

این روز‌ها عمده کسب و کار‌ها به سمتی پیش می‌رود که ما مجبوریم مدتی از روز را پشت کامپیوتر بنشینیم. در پی این موضوع، سریع بودن و سرحال بودن کامپیوتر ما می‌تواند تاثیر مستقیمی روی کیفیت کار و رضایت ما از کار کردن با آن داشته باشد. دیر روشن شدن کامپیوتر یکی از مواردی است که می‌تواند شروع کار ما را خراب کند و خیلی از سیستم‌ها هستند که این مشکل را دارند. هر چند این موضوعی شایع در بین تمامی سیستم‌ها است، اما دلایلی که می‌تواند آن را در هر PC ایجاد کند، طیف نسبتا وسیعی را شامل می‌شود. در ادامه قبل از اینکه به سراغ علت دیر روشن شدن کامپیوتر برویم، لازم است کمی در مورد اینکه اصلا زمان استاندارد برای روشن شدن سیستم ما چقدر است، اطلاعاتی را داشته باشیم.

فهرست مطالب:

زمان استاندارد و طبیعی بالا آمدن ویندوز

زمان طبیعی برای بوت یا بالا آمدن ویندوز در سیستم‌های معمولی با سخت افزار مناسب و تنظیمات بهینه، حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه است. این زمان با استفاده از هاردهای SSD کاهش می‌یابد و می‌تواند به ۱۰ تا ۱۵ ثانیه برسد، اما در سیستم‌های مجهز به هاردهای HDD، ممکن است این زمان به ۴۵ ثانیه تا ۱ دقیقه نیز برسد. اگر زمان بوت ویندوز بیش از ۱ دقیقه طول بکشد، به ویژه در سیستم‌های مجهز به SSD، می‌تواند نشان دهنده مشکلاتی نظیر وجود برنامه‌های اضافی در استارت آپ، اشکالات سیستمی، یا ضعف سخت افزاری باشد. در چنین شرایطی، بررسی دقیق دلایل کندی و رفع موارد احتمالی از جمله نرم افزارهای غیرضروری و ویروس‌ها ضروری خواهد بود.

علت دیر روشن شدن کامپیوتر چیست؟

سیستم‌های کامپیوتری ممکن است به دلایل مختلفی دچار کندی در فرآیند روشن شدن شوند که این دلایل به دو بخش اصلی سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم می‌شوند. مشکلات نرم افزاری مانند برنامه‌های اضافی در استارت آپ یا ویروس‌ها و همچنین مشکلات سخت افزاری، از جمله ضعف قطعات، می‌توانند عملکرد سیستم را تحت تأثیر قرار دهند و باعث افزایش زمان بوت شوند. مهمترین مواردی که می‌توانیم به ترتیب شایع بودن در مورد علت دیر روشن شدن کامپیوتر داشته باشیم، این موارد هستند:

• کمبود فضای ذخیره سازی: هارد دیسک یا SSD پر شده می‌تواند زمان بوت را افزایش دهد؛ به ویژه اگر حافظه پر و نزدیک به ظرفیت حداکثری باشد، سیستم برای بارگذاری فایل‌های ضروری زمان بیشتری صرف می‌کند.
• فرایند‌های پس زمینه زیاد: وجود فرآیند‌های پس زمینه فراوان و غیرضروری باعث می‌شود سیستم برای بارگذاری هر یک از این برنامه‌ها زمان بیشتری صرف کند و در نتیجه کندتر بالا بیاید. این فرآیند‌ها می‌توانند مربوط به برنامه‌های متعددی باشد که شما آنها را روی سیستم خود نصب و بعدا حذف کرده اید و با بالا رفتن سن سیستم شما این موارد نیز زیاد خواهند شد.
• اشکالات سیستم عامل یا فایل‌های خراب: فایل‌های سیستمی آسیب دیده یا فایل‌های خراب می‌توانند فرآیند بوت را مختل کرده و باعث کندی آن شوند. تعمیر یا بازیابی فایل‌های سیستمی می‌تواند به رفع این علت دیر روشن شدن کامپیوتر کمک کند.
• ضعف سخت افزاری یا قدیمی بودن قطعات: در سیستم‌های قدیمی یا سیستم‌هایی که پردازنده، رم، یا حافظه بهینه ای ندارند، زمان بوت به علت محدودیت در سرعت اجرای دستورات افزایش می‌یابد. این موضوع شایع ترین علت دیر روشن شدن کامپیوتر در سیستم‌های قدیمی است.

• برنامه‌های اضافی در استارت آپ: هر چه تعداد برنامه‌هایی که هم زمان با ویندوز شروع به کار می‌کنند بیشتر باشد، زمان بوت افزایش می‌یابد. این برنامه‌ها منابع سیستم را درگیر می‌کنند و باعث کندی می‌شوند.
• به روزرسانی‌ها و درایورها: درایورهای قدیمی و ناسازگار یا به روزرسانی‌های ناقص ویندوز می‌توانند عملکرد سیستم را تحت تأثیر قرار دهند و باعث تاخیر در زمان روشن شدن شوند.
• تنظیمات نادرست BIOS: برخی از تنظیمات BIOS ممکن است بر روی زمان بوت سیستم تاثیر بگذارند. این علت دیر روشن شدن کامپیوتر می‌تواند حتی در صورت تغییر ویندوز و هارد هم برای شما دردسر‌هایی را درست کند.
• ویروس‌ها و بدافزارها: ویروس‌ها و بدافزارها به سیستم آسیب می‌زنند و منابع پردازشی را به صورت نامناسب استفاده می‌کنند، که باعث کندی در بوت سیستم می‌شود. هر چند این موضوع به عنوان علت دیر روشن شدن کامپیوتر با ارتقای سطح امنیتی ویندوز‌ها بخصوص در ویندوز 10 به بعد بسیار کمرنگ شده اما باز هم احتمال آن وجود دارد.

توجه به این موارد، علاوه بر عوامل دیگر، می‌تواند به بهبود سرعت روشن شدن سیستم کمک کند.

رفع مشکل دیر روشن شدن کامپیوتر و لپ تاپ

با بررسی موارد مختلف علت دیر روشن شدن کامپیوتر می‌توانیم یک نمای کلی در مورد کارهایی که باید برای سریعتر شدن کامپیوتر انجام داد، داشته باشیم. اما هنوز به صورت دقیق در مورد اینکه چه امکاناتی برای رفع این مشکل در اختیار داریم، صحبت نکردیم. در این زمینه می‌توان گفت که عمده این اقدامات شامل بررسی تنظیمات سیستم، بهینه سازی نرم افزارها و رفع مشکلات سخت افزاری می‌شوند. در ادامه تمامی مواردی که می‌توانند در این کار به ما کمک کنند را به ترتیب کارایی و سادگی آنها بررسی خواهیم کرد.

غیرفعال کردن برنامه‌های استارت آپ

یکی از ساده ترین کارها که می‌توان برای مشکل دیر روشن شدن لپ تاپ و کامپیوتر انجام داد، غیر فعال کردن برنامه‌های استارتاپی است. برنامه‌های استارت آپ (Startup Programs) برنامه‌هایی هستند که همزمان با روشن شدن سیستم شروع به اجرا می‌کنند. این برنامه‌ها می‌توانند زمان بالا آمدن ویندوز را به طور محسوسی افزایش دهند، به خصوص اگر تعداد زیادی از آنها فعال باشند. برنامه‌های غیرضروری در استارت آپ می‌توانند به طور ناخواسته منابع سیستم را مصرف کنند و موجب کاهش کارایی سیستم شوند.

برای بهبود سرعت روشن شدن سیستم، بهتر است برنامه‌های غیرضروری استارت آپ را غیرفعال کنید. در ویندوز، از طریق Task Manager می‌توانید به مدیریت برنامه‌های استارت آپ دسترسی داشته باشید. کافی است کلیدهای Ctrl + Shift + Esc را فشار دهید، سپس به تب Startup بروید و با انتخاب برنامه مورد نظر و راست کلیک کردن روی آن گزینه Disable را  انتخاب کنید:

غیرفعال کردن برنامه‌های غیرضروری در استارت آپ نه تنها باعث کاهش زمان روشن شدن سیستم می‌شود، بلکه عملکرد کلی سیستم را بهبود می‌بخشد و منابع بیشتری برای برنامه‌های مهم و ضروری آزاد می‌کند. این کار به شما کمک می‌کند تا پس از روشن شدن سیستم، تجربه ای روان تر و سریع تر داشته باشید و از شر یکی از اصلی ترین علت دیر روشن شدن کامپیوتر راحت شوید.

رفع مشکل دیر روشن شدن کامپیوتر با پاک سازی کش

فایل‌های موقت و کش‌ها فایل‌هایی هستند که در حین استفاده از برنامه‌ها و مرورگرها ایجاد می‌شوند. این فایل‌ها در کوتاه مدت به دسترسی سریع تر به داده‌ها کمک می‌کنند، اما به مرور زمان می‌توانند فضای زیادی از حافظه را اشغال کرده و باعث کندی سیستم شوند. برای پاک سازی فایل‌های موقت، در ویندوز می‌توانید از ابزار Disk Cleanup یا مسیر Settings > System > Storage استفاده کنید. همچنین، برای پاک سازی کش مرورگرها، به تنظیمات مرورگر رفته و گزینه Clear browsing data را انتخاب کنید. این اقدام باعث آزاد شدن حافظه و بهبود سرعت سیستم می‌شود.

به‌روزرسانی درایورها و سیستم عامل

به‌روزرسانی درایورها و سیستم عامل یکی از راه‌های کلیدی برای حفظ کارایی و امنیت سیستم است. در بخش قبل در مورد اینکه خرابی درایور‌های یکی از انواع علت دیر روشن شدن کامپیوتر است صحبت کردیم و دیدیم درایورهای قدیمی ممکن است باعث ایجاد ناسازگاری و کاهش عملکرد دستگاه شوند. با نصب نسخه‌های جدیدتر درایورها، می‌توانید از بهبودهای عملکردی، رفع اشکالات و سازگاری با برنامه‌های جدید بهره مند شوید. به روزرسانی سیستم عامل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه این به روزرسانی‌ها معمولاً شامل وصله‌های امنیتی، بهینه سازی‌ها و ویژگی‌های جدیدی هستند که به بهبود عملکرد سیستم کمک می‌کنند. برای انجام این کار، به تنظیمات سیستم رفته و گزینه به روزرسانی را انتخاب کنید تا جدیدترین نسخه‌ها را دانلود و نصب کنید.

بهینه سازی تنظیمات بایوس برای دیر روشن شدن کامپیوتر

بهینه سازی تنظیمات بایوس می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر عملکرد سیستم شما داشته باشد. با ورود به بایوس و تغییر برخی تنظیمات، می‌توانید زمان بوت سیستم را کاهش دهید و همچنین از کارایی بهتری در سخت افزارها بهره مند شوید. برای مثال، فعال سازی گزینه‌هایی مانند Fast Boot یا Quick Boot می‌تواند زمان روشن شدن سیستم را به طور قابل توجهی کاهش دهد. علاوه بر این، مدیریت تنظیمات مربوط به پردازنده و حافظه RAM نیز می‌تواند بر روی عملکرد کلی سیستم تأثیر بگذارد. فعال کردن ویژگی‌هایی مانند XMP یا همان Extreme Memory Profile در بایس به شما این امکان را می‌دهد که از سرعت‌های بالاتر حافظه استفاده کنید، که به بهبود عملکرد در بازی‌ها و نرم افزارهای سنگین کمک می‌کند.

همچنین، بررسی و غیرفعال کردن دستگاه‌های غیرضروری در BIOS می‌تواند به بهبود زمان بوت و همچنین کاهش بار روی سیستم کمک کند. با این کار، از مشکلاتی که ممکن است ناشی از درایورهای قدیمی یا دستگاه‌های غیرضروری باشد، جلوگیری می‌کنید و می‌توانید از عملکرد بهینه تری بهره مند شوید.

نصب مجدد و عوض کردن ویندوز

نصب مجدد ویندوز یکی از روش‌های موثر برای حل مشکلات مربوط به عملکرد سیستم است. خیلی مواقع علت دیر روشن شدن کامپیوتر به این سادگی‌ها قابل تشخیص نبوده و در اینجا بهترین راه حل همین مورد خواهد بود. در واقع با نصب برنامه‌های مختلف و انجام تغییرات متعدد، ویندوز ممکن است دچار افت عملکرد، کندی و حتی خرابی شود. این مسئله می‌تواند به دلایل مختلفی مانند وجود فایل‌های موقت، تنظیمات نامناسب و ویروس‌ها ناشی شود. در چنین مواقعی، نصب مجدد ویندوز می‌تواند به پاکسازی سیستم و بازگرداندن آن به حالت اولیه کمک کند، که در نتیجه سرعت و کارایی آن افزایش می‌یابد.

علاوه بر این نصب مجدد ویندوز می‌تواند به حذف برنامه‌های اضافی و ناخواسته که به طور خودکار بر روی سیستم نصب شده اند، کمک کند. این فرآیند همچنین به رفع مشکلات نرم افزاری و به روز رسانی ویندوز به آخرین نسخه ممکن کمک می‌کند. در کل باید گفت که این موضوع آخرین راهکار برای رفع مشکل دیر روشن شدن کامپیوتر به صورت نرم افزاری است و اگر بعد از انجام این موارد باز هم مشکل داشتید، باید کمی هزینه را به جان بخرید و از روش بعدی استفاده کنید.

استفاده از SSD بجای HDD

در تمامی سیستم‌های قدیمی رسانه ذخیره سازی اصلی که ویندوز روی آن نصب می‌شود، هارد‌های HDD هستند. این هارد‌ها مقرون به صرفه و با ظرفیت بالا بوده و برای ذخیره سازی اطلاعات ایده آل به نظر می‌رسند، اما از نظر سرعت می‌توانند مشکلاتی را به همراه داشته باشند و معمولا عمده ترین علت دیر روشن شدن کامپیوتر در این سیستم‌ها هستند. استفاده از SSD بجای HDD می‌تواند به طرز چشمگیری سرعت بارگذاری سیستم و برنامه‌ها را افزایش دهد. SSD‌ها نسبت به HDD‌ها از فناوری‌های پیشرفته تری استفاده می‌کنند که به آنها اجازه می‌دهد داده‌ها را سریع تر بخوانند و بنویسند. این به معنای زمان بوت بسیار کوتاه تر، بارگذاری سریع تر بازی‌ها و نرم افزارها و تجربه کاربری بهتری است.

علاوه بر این SSD‌ها معمولا از نظر مصرف انرژی و مقاومت در برابر آسیب نیز بهتر عمل می‌کنند، زیرا فاقد قطعات متحرک هستند. با ارتقاء به SSD، می‌توانید عملکرد کلی سیستم خود را بهبود بخشید و زمان‌های انتظار را به حداقل برسانید. دقت داشته باشید همین SSD‌ها هم انواع مختلفی دارند و بسته به نیازی که دارید و همینطور امکاناتی که سیستم شما دارد، می‌توانید از آنها استفاده کنید. به طور مثال SSD‌های M2 و یا NVMe سرعت بالاتری نسبت به SSD‌های معمولی دارند، اما سیستم‌های قدیمی تر از آنها پشتیبانی نمی‌کنند.

همینطور لازم نیست به اندازه هارد HDD خود فضا برای SSD هم داشته باشید. شما می‌توانید در کنار هارد فعلی خود از یک SSD با ظرفیت پایین تر (مثلا 256 گیگابایت) برای نصب ویندوز و نرم افزار‌های سنگین خود استفاده کنید و اطلاعات خود را روی هارد قبلی ذخیره نمایید. این تغییر می‌تواند یک اختلاف سرعت چشمگیر روی سیستم شما ایجاد نماید. مقاله استفاده همزمان از هارد SSD و HDD در کامپیوتر می‌تواند اطلاعات تکمیلی در مورد این روش رفع مشکل دیر روشن شدن لپ تاپ را در اختیار شما قرار دهد.

نکات مهم برای سریع ماندن کامپیوتر

در بخش‌های قبلی انواع موارد علت دیر روشن شدن کامپیوتر و همینطور راه حل‌هایی که برای این کار وجود دارد را با هم بررسی کردیم. اما بهتر است قبل از اینکه سیستم ما به این روز بیفتد و حسابی کند شود به فکر این باشیم که کارهایی که باعث می‌شود اوضاع وخیم شود را انجام ندهیم و استفاده ای درست و اصولی از سیستم خود داشته باشیم. برای این منظور می‌توانیم نکات و کارهای زیادی را معرفی کنیم که شاید بررسی همه آنها از حوصله این مقاله خارج باشد، اما مهمترین مواردی که در این خصوص می‌توانید در نظر داشته باشید، این نکات هستند:

• به روزرسانی سیستم عامل و نرم افزارها: همیشه سیستم عامل و برنامه‌های نصب شده را به روز نگه دارید تا از آخرین بهینه سازی‌ها و رفع اشکالات بهره مند شوید و خیالتان از بابت این علت دیر روشن شدن کامپیوتر راحت باشد.
• نصب آنتی ویروس و اسکن منظم: با یک آنتی ویروس معتبر سیستم را مرتباً اسکن کنید تا بدافزار‌ها و ویروس‌ها حذف شده و سرعت دستگاه افت نکند.
• حذف برنامه‌های غیرضروری: برنامه‌های اضافی فضای حافظه را اشغال می‌کنند؛ بنابراین، برنامه‌های غیرضروری را حذف کنید تا سیستم سبک تر شود.
• پوشه دانلود و دسکتاپ را سبک نگه دارید: سنگین شدن پوشه دانلود و همینطور دسکتاپ می‌تواند علت دیر روشن شدن کامپیوتر و کندی سرعت کار آن باشد. بهتر است این پوشه‌ها را خلوت نگه داشته و فایل‌های سنگین را در درایو‌های دیگر ذخیره کنید.
• پاکسازی فایل‌های موقت و کش: فایل‌های اضافی و موقت با ابزارهایی مانند Disk Cleanup پاک کنید تا فضای هارد آزاد شود.
• افزایش حافظه رم: اگر حافظه رم سیستم کم است، آن را ارتقا دهید تا برنامه‌ها روان تر اجرا شوند.
• حذف افزونه‌های مرورگر: افزونه‌های غیرضروری مرورگرها می‌توانند عملکرد اینترنت و سیستم را کند کنند. بهتر است فقط از افزونه‌های ضروری استفاده کنید.
• تنظیم اولویت‌های بوت در BIOS: تنظیم بوت به دیسکی که سیستم عامل روی آن نصب شده است، می‌تواند سرعت روشن شدن را بهبود بخشد.
• خاموش کردن جلوه‌های بصری ویندوز: جلوه‌های گرافیکی را در تنظیمات ویندوز کاهش دهید تا فشار کمتری به سیستم وارد شده و سرعت بیشتری داشته باشید.

این نکات به حفظ و افزایش سرعت سیستم شما کمک می‌کنند و تجربه ای روان تر از کار با آن را به همراه دارند.

نتیجه گیری

در این مقاله در مورد انواع علت دیر روشن شدن کامپیوتر و ویژگی‌هایی که در این خصوص دارند با هم صحبت کردیم و دیدیم که داستان از چه قرار است. مواردی مانند کمبود رم و فضای ذخیره سازی، زیاد بودن فرایند‌های پس زمینه، زیاد بودن برنامه‌های استارت آپی، برخی سرویس‌های  خاص بایوس و حتی مشکلات سخت افزاری و قدیمی بودن سیستم می‌تواند به عنوان انواع علت دیر روشن شدن کامپیوتر مطرح شود. همینطور کارهایی مانند حذف فایل‌های بدرد نخور با Disk Cleanup، بررسی تنظیمات بایوس، عوض کردن ویندوز و جایگزین کردن هارد با SSD از مواردی هستند که می‌توانند این مشکل را رفع کنند. در صورتی که شما هم دچار این دردسر شده اید و در این مورد سوالی دارید، خوشحال می‌شویم بتوانیم در پیدا کردن جواب به شما کمک کنیم.