در عوضِ دسترسی به شبکه اجتماعی، پیام رسانی و بسیاری از خدمات رایگان دیگر، فیس بوک به کاربرانش پیشنهاد می دهد که تمامی اطلاعات شخصی خود را ارائه نمایند. این کار شبیه به معامله نیست، چرا که هدف این سایت از این کار جمع آوری اطلاعات واقعی در مورد زندگی شما است تا صفحه کاربری تان را پر کند. اما این داده ها برای فروختن تبلیغات هدفمند مورد استفاده قرار می گیرند.
فیس بوک رایگان است، اما شما با ارائه اطلاعات شخصی خود بهای آن را پرداخت می کنید. این اطلاعات در ادامه به گونه ای مورد استفاده قرار می گیرد تا برای شما تبلیغاتی هدفمند به نمایش در آید و این روش، راهکار اولیه و اصلی فیسبوک برای کسب درآمد است. چنین مدل تجاری است که باعث برانگیخته شدن انتقاداتی در مورد سیاست های فیس بوک شده است. همان طور که تیم کوک، مدیرعامل اپل در سال 2014 گفته بود:
«وقتی خدمات یک سایت آنلاین رایگان است، در آن صورت شما دیگر یک مشتری نیستید، بلکه محصول به شمار می روید!»
این جمله امسال و بعد از رسوایی کمبریج آنالیتیکا بیشتر نمود پیدا کرد. طی این رخداد، حجم زیادی از اطلاعات کاربران فیس بوک به بیرون درز پیدا کرد. این داده ها که از اطلاعات 80 میلیون کاربر فیس بوک جمع آوری شد، برای تبلیغات هدفمند مورد استفاده قرار گرفت تا روی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2016 تاثیر بگذارد.
مشکلی نیست!
اما مدیران این سایت، اصلا مشکلی در مورد این مدل تجاری خود نمی بینند و به این مسئله نیز اعتقاد ندارند که کاربران آنها همچون محصول هستند. یکی از سوالات پرتکراری که اخیرا از فیس بوک پرسیده شده، بدین ترتیب است:
«اگر من هزینه ای برای حساب کاربری ام در فیس بوک ندهم، آیا من یک محصول هستم؟»
فیس بوک جوابی را در سایت خود برای این سوال منتشر کرد به این ترتیب:
«خیر. محصول ما شبکه اجتماعی است – امکان اتصال مردم برای ما اهمیت دارد، در هر جایی از دنیا که باشند.»
هنگامی که از مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس بوک خواسته شد تا به سوالات اعضای کنگره پاسخ دهد و به آنها بگوید که این سایت چه رقبای مستقیمی دارد، زاکربرگ سعی کرد تا پاسخی صریح بدهد. این بدین خاطر است که سایت مورد نظر کارهای زیادی انجام می دهد، به عنوان مثال، یک اپراتور شبکه اجتماعی، یک شرکت فروش تبلیغات و در عین حال یک تولیدکننده سخت افزار نیز هست. این که بگوییم محصول فیس بوک شبکه اجتماعی است، چندان دقیق نیست. این سایت محصولات بسیاری دارد. اما از نظر شبکه اجتماعی چطور؟ این سایت و خدمات آن به صورت مستقیم هیچ درآمدی کسب نمی کند. همه چیز در آن رایگان است! چیزی که فیس بوک می فروشد، فضایی برای تبلیغات است که به شکل قابل توجهی هدفمند شده – این سایت از داده های کاربران به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای فروش تبلیغات استفاده می کند.
زاکربرگ، اوایل ماه آوریل، در کنگره آمریکا این توضیحات را داده بود:
«ما از صاحبان تبلیغات خود می پرسیم که به چه کسانی می خواهند برسند و بعد اطلاعاتی در مورد خواسته شان به آنها می دهیم. بنابراین، اگر صاحب یک تبلیغات به ما مراجعه کند و بگوید که یک فروشنده لوازم اسکی است و می خواهد به کاربران خانم دوستدار اسکی دسترسی یابد، در آن صورت ما می توانیم به او کمک کنیم، چرا که کاربران عکس های زیادی در رابطه با اسکی در سایت به اشتراک گذاشته اند و همچنین مشخص است که چه کاربرانی خانم هستند و به این ترتیب، تبلیغات مناسبی برای افراد مرتبط به نمایش در می آید. در این مسیر، هیچ اطلاعاتی دست به دست نمی شود و همچنین صاحب تبلیغات مورد نظر چیزی در مورد اطلاعات شخصی کاربران را در اختیار ندارد.»