ظهور فناوری ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز این امکان را فراهم کرد تا به حفاظت واقعی از حریم خصوصی فکر کنیم. قبل از ظهور ارزهای دیجیتال و شبکه توزیع شده بلاک چین، تقریباً تمام اطلاعات کاربران در دست غول‌های فناوری بود. اما اکنون مرکزیت این اطلاعات به چالش کشیده شده است که موضوع برنامه های غیر متمرکز (dApps) به همین سمت می‌رود. در ادامه قصد داریم به بررسی این نوع برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بپردازیم. اگر شما هم می‌خواهید اطلاعات بیشتری در این مورد کسب کنید و بدانید dApp چیست، با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
برنامه‌های متمرکز و ضرورت پیدایش برنامه‌های غیرمتمرکز
برای اینکه بفهمیم برنامه غیرمتمرکز یا dApp چیست، باید ببینیم در وهله اول چه اتفاقی افتاد که این نوع برنامه‌ها محبوب شدند. همانطور که اشاره کردیم، قبل از ظهور فناوری‌های متمرکز، اطلاعات در اختیار سازمان‌های خاصی بود که از این اطلاعات برای اهداف و ارتقای خود بهره می‌بردند. اما کاربران از این موضوع انتقاد کردند. فناوری بلاک چین باعث شد تا ایده حفظ حریم خصوصی جدی گرفته شود.
برنامه غیرمتمرکز یا dApp چیست؟
در حال حاضر بسیاری از ما وابستگی زیادی به اپلیکیشن‌های مورد علاقه خود در تلفن‌های همراهمان مانند تلگرام، واتس اپ، اینستاگرام و … داریم، در حالی که این برنامه‌ها به صورت متمرکز مدیریت می‌شوند و تمامی اطلاعات ما در اختیار ارائه دهندگان این برنامه‌ها قرار دارد.
تمامی اطلاعات کاربرانی که در شبکه‌های اجتماعی ثبت نام کرده‌اند، ایمیل دارند یا هر گونه اطلاعات دیگری را در وب سایت‌ها و رسانه‌های مختلف ثبت کرده‌اند، روی سرور اصلی این برنامه‌ها ذخیره شده و در اختیار مدیران این برنامه‌ها قرار می‌گیرد.
معمولاً اطلاعات گسترده کاربران برای اهداف تبلیغاتی و سیاسی فروخته می‌شود. البته اگر فروش اطلاعات در میان نباشد، خود برنامه‌ها از اطلاعات کاربران برای تبلیغات شخصی خود استفاده می‌کنند.
ابر شرکت‌هایی مانند گوگل، فیسبوک (متا کنونی) و… از بزرگترین شرکت‌هایی هستند که اپلیکیشن‌های اجتماعی و کاربردی را ارائه می‌دهند که به صورت متمرکز مدیریت می‌شوند.
با این پیشینه اپلیکیشن‌های متمرکز، خوب است بدانیم برنامه غیرمتمرکز یا dApp چیست و چه کاربردهایی دارد، زیرا قرار است DAPها تا حد زیادی جایگزین سیستم قبلی شوند!
همه چیز در مورد برنامه غیرمتمرکز یا dApp
برنامه غیرمتمرکز یا dApp برنامه‌های دیجیتالی هستند که به جای تکیه بر یک رایانه، بر روی یک شبکه بلاک چین از رایانه‌های مختلف اجرا می‌شوند. از آنجایی که dAppها غیرمتمرکز هستند، از کنترل و تداخل یک مقام واحد آزاد هستند. در واقع این گروه از برنامه‌ها یا اپلیکیشن‌هایی که به صورت غیرمتمرکز ارائه می‌شوند مانند برنامه‌های متمرکز بر روی یک سیستم واحد ذخیره نمی‌شوند، بلکه اطلاعات آنها روی گروهی از سیستم‌ها است. بنابراین امکان دسترسی گروه خاصی به اطلاعات عمومی کاربران در آنها وجود ندارد.
مزایای برنامه غیرمتمرکز یا dApp چیست؟
اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به عنوان نسل جدید اپلیکیشن‌ها بسیار مورد توجه و استقبال قرار گرفته‌اند. از جمله مزایای این سیستم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حفاظت از حریم خصوصی کاربر
- این برنامه‌ها متن باز هستند و شفافیت را برای همه کاربران ارائه می‌دهند.
- سانسور اطلاعات در این برنامه‌ها اتفاق نمی‌افتد
- انعطاف پذیری برای گسترش
حفظ حریم خصوصی واقعی کاربران مهمترین و اصلی ترین مزیت برنامه غیرمتمرکز یا dApp است. این برنامه‌ها می‌توانند کاربرانی را که در مورد حریم خصوصی و اطلاعات خود حساس هستند راضی نگه دارند.
معایب dApp چیست؟
تا اینجا ما متوجه شده‌ایم که dApp چیست، ما همچنین می‌دانیم که این سری از برنامه‌ها جدید هستند و هنوز جای زیادی برای پیشرفت و تکامل دارند. بنابراین، معایبی مانند عدم توانایی در مقیاس و توسعه رابط کاربری برای این دسته از برنامه‌ها وجود دارد. اما با توجه به پیشرفت روزافزون شبکه‌ها و پروژه‌های غیرمتمرکز، انتظار داریم که معایب برنامه غیرمتمرکز یا dApp در آینده برطرف شده و تنها مزیت‌های آنها مطرح شود.
نمونه‌هایی از برنامه‌های غیرمتمرکز موجود چیست؟
برنامه‌هایی که در حال حاضر روی تلفن‌ها و سیستم‌های الکترونیکی خود داریم، از نوع برنامه‌های متمرکز هستند. اگرچه برنامه غیرمتمرکز یا dApp می‌توانند به اندازه برنامه‌های کاربردی متمرکز متنوع باشند، تعداد این برنامه‌ها هنوز محدود است. اما انتظار می‌رود در آینده نمونه‌های بی شماری از این برنامه‌ها داشته باشیم. در حال حاضر برنامه‌های غیرمتمرکز پیشنهادی به شرح زیر است:
Uniswap یک صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال است که پروتکل خود را بر اساس اکوسیستم اتریوم ارائه کرده است.
- Steemit یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز برای وبلاگ نویسان است.
- Peepeth یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز است که به عنوان جایگزینی برای توییتر شناخته می‌شود.
- اپلیکیشن Cryptokitties یک بازی غیرمتمرکز است که به کاربران امکان خرید و فروش گربه‌های مجازی را می‌دهد.
- برنامه MakerDAO که یک سرویس اعتباری غیرمتمرکز است و از استیبل کوین دای پشتیبانی می‌کند. از طریق این پلتفرم می‌توانید وام ارز دیجیتال دریافت کنید.
اگر بخواهیم برنامه غیرمتمرکز یا dApp را با جزئیات بیشتری معرفی کنیم، شاید بتوان بیت کوین را اولین اپلیکیشن غیرمتمرکز دانست. پس از آن، اتریوم با پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، این مفهوم را عمومی و رسمی کرد. کاربران برنامه غیرمتمرکز یا dApp ممکن است احساس امنیت بیشتری داشته باشند که بدانند سازندگان برنامه نمی‌توانند نحوه استفاده از آن را کنترل کنند، حداقل نه به روش معمول. به عنوان مثال، سازندگان یک برنامه شبکه اجتماعی نمی‌توانند یک پست یا یک کاربر را حذف کنند. آنها همچنین نمی‌توانند داده‌های کاربران را به سایر نهادها بفروشند زیرا برنامه غیرمتمرکز پس از راه اندازی به طور مستقل اجرا می‌شوند!
چگونه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ایجاد کنیم؟
تا اینجا فهمیدیم dApp چیست و چه ویژگی‌هایی دارد. اکنون می‌خواهیم ببینیم که چگونه برنامه غیرمتمرکز را ایجاد کنیم. برای این کار باید مراحل زیر را طی کرد:
ارائه وایت پیپر
کاغذ سفید یک نامه متنی است که از طریق آن پروژه‌های ارزهای دیجیتال در مرحله اول به جامعه معرفی می‌شوند. ساختار برنامه، تیم پشتیبانی و تمام جزئیات مربوط به برنامه برنامه غیرمتمرکز یا dApp باید در کاغذ سفید ارائه شود.
پیدا کردن دنبال کننده
معمولاً، پروژه‌های ارزهای دیجیتال با تمرکز بر برنامه‌های غیرمتمرکز، با ارائه ایردراپ‌ها و پاداش‌ها، طرفداران و دنبال‌کنندگان را جذب می‌کنند.
عرضه اولیه ارز
اکثر برنامه غیرمتمرکز یا dApp با یک پیشنهاد اولیه سکه یا توکن ارائه می‌شوند. برای این ارز اولیه باید تاریخ مشخصی تعیین شود تا در آن تاریخ فالوورهای پروژه از آن استفاده کنند و پروژه سرمایه کافی برای ادامه روند را به دست آورد.
گسترش برنامه
پس از ارسال، پروژه‌های برنامه غیرمتمرکز یا dApp با دیگر گروه‌ها و پروژه‌های غیرمتمرکز موفق به منظور ارتقای خود همکاری می‌کنند.
البته مراحل فوق تنها زمانی تکمیل می‌شود که شما ایده تولید برنامه برنامه غیرمتمرکز یا dApp خود و دانش کافی برای ایجاد چنین برنامه‌هایی را داشته باشید.
برنامه‌های غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمند
تفاوت بین عملکرد سایر برنامه‌های غیرمتمرکز و سایر برنامه‌ها در این است که برخلاف برنامه‌های معمولی که از سرورها و پایگاه داده‌ها استفاده می‌کنند، برنامه غیرمتمرکز یا dApp از قراردادهای هوشمند استفاده خواهند کرد. قراردادهای هوشمند به عنوان یک واسطه برای اجرای قوانین در مورد کد برنامه در طول اجرای تراکنش‌ها استفاده می‌شود. این قراردادهای هوشمند بر روی بلاک چین ذخیره می‌شوند. قرارداد هوشمند تنها بخشی از برنامه است و به عنوان مجموعه‌ای از کدهای پشتیبان کار می‌کند. بنابراین، برای اینکه اپلیکیشن غیرمتمرکز به درستی کار کند، باید از مجموعه قراردادهای هوشمند به همراه سیستم‌های شخص ثالث برای قسمت جلویی (واسط کاربری) استفاده کند.
چرا باید از برنامه‌های غیرمتمرکز یا dApps استفاده کنیم؟
دلایل مختلفی برای ترجیح استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز بر برنامه‌های معمولی وجود دارد. در این قسمت به بررسی برخی از این دلایل می‌پردازیم.
عدم تمرکز مالکیت در برنامه غیرمتمرکز یا dApp
یکی از دلایل ترجیح برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) بر برنامه‌های معمولی، غیرمتمرکز بودن آن است. تمرکززدایی از کنترل کامل برنامه توسط یک سازمان و نهاد خاص اجتناب می‌کند و در عوض به همه ذینفعان اجازه می‌دهد در تصمیم‌گیری درباره برنامه غیرمتمرکز شرکت کنند. علاوه بر این، شخص ثالث در برنامه‌های غیرمتمرکز حذف شده و به جای آن از قرارداد هوشمند استفاده می‌شود که خود یک نوآوری است.
کاهش پیچیدگی‌ها با برنامه غیرمتمرکز یا dApp
برنامه‌های غیرمتمرکز توانایی کاهش پیچیدگی فرآیندهای مختلف را دارند. به عنوان مثال، برنامه‌های معمولی که برای انجام تراکنش‌های خود استفاده می‌کنید ممکن است برای انجام این کار یا انتقال دارایی‌های شما به بانک، کارمزد دریافت کنند. همچنین ممکن است مجبور شوید مدت زیادی برای چنین انتقالی صبر کنید. از طرف دیگر، زمانی که با برنامه‌های غیرمتمرکز وجوهی را منتقل می‌کنید، یا هزینه‌ای از شما دریافت نمی‌شود یا هزینه بسیار کمی دریافت می‌شود. علاوه بر این، معاملات معمولاً فوری هستند. این بدان معناست که با استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز در زمان و هزینه زیادی صرفه جویی می‌کنید.
مقاومت dApp در برابر هک و تهدیدات سایبری
dAppها غیرمتمرکز هستند. بنابراین به اندازه برنامه‌های معمول و متمرکز در معرض خطر هک و تهدیدات سایبری نیستند. برنامه‌های غیرمتمرکز از یک سرور و دستگاه برای عملکرد خود استفاده نمی‌کنند. این سرورها و منابع متمرکز هستند که در برنامه‌های معمولی در معرض حملات سایبری قرار می‌گیرند. بنابراین، dAppها امن تر و کمتر در دسترس هستند. با این حال شما هر زمان که بخواهید می‌توانید به برنامه‌های غیرمتمرکز دسترسی داشته باشید.
قابلیت استفاده از dAPPها در صنایع مختلف
برنامه‌های غیرمتمرکز را می‌توان در صنایع و زمینه‌های مختلف مانند صنعت بازی‌های رایانه‌ای، خدمات دولتی و حاکمیتی، خدمات مالی، بخش‌های بهداشت و پزشکی و حتی برای ذخیره سازی فایل‌ها استفاده کرد.
لازم به ذکر است که اگرچه ساختار داخلی برنامه‌های غیرمتمرکز متکی بر بلاک چین و p2p است. اما تجربه کاربری و ظاهر خارجی آنها تفاوت چندانی با برنامه‌های معمولی ندارد و به همین دلیل کاربران هیچ مشکلی در استفاده از آن نخواهند داشت.
آینده برنامه های غیرمتمرکز چگونه است؟
با توجه به پیشرفت‌های روزافزون در حوزه DeFi (مور مالی غیرمتمرکز) و برنامه‌ها و سازمان‌های غیرمتمرکز، هر بار نوعی فعالیت انسانی از حالت متمرکز خارج شده و به برنامه‌های غیرمتمرکز می‌پیوندد.
با توجه به این روند رو به رشد، پیش بینی می‌شود در آینده نزدیک، DAPها جایگزین بانک‌ها، بیمه‌ها، سیستم‌های حمل و نقل، آموزش، سرگرمی، رسانه و … شوند!!
سخن پایانی
برنامه های غیرمتمرکز یا dApps به دلیل قابلیت‌های منحصر به فرد خود روز به روز در دنیا محبوب تر می‌شوند. این برنامه‌ها می‌توانند دنیا را تغییر دهند و تمرکز را از شرکت‌ها و مؤسسات بزرگ به خود افراد و مردم برسانند و مشکلات برنامه‌های جاری را کاهش دهند.
با تمام آنچه گفته شد، هنوز مشخص نیست که آیا فناوری بلاک چین و برنامه‌های غیرمتمرکز آینده فناوری را بهبود می‌بخشد یا خیر. پاسخ به این سوال نیازمند زمان بیشتر و توسعه روز به روز بلاک چین است. با این حال، ما امیدواریم که برنامه‌های غیرمتمرکز این فناوری و زندگی مردم را بهبود بخشد.