تشخیص سازگاری مادربرد با سی پی یو می‌تواند فرایند گیج‌کننده‌ای باشد چرا که باید فاکتورهای مختلفی را مدنظر قرار دهید. در این مطلب می‌توانید راهنمای جامع انتخاب CPU مناسب برای مادربرد را بخوانید تا بتوانید بدون نگرانی قطعات سازگار را خریداری کنید.
در حالت ایده‌آل، باید می‌توانستیم هر پردازنده‌ای را به هر مادربوردی متصل کنیم اما انتخاب یک پردازنده سازگار با مادربورد، به این راحتی‌ها نیست. پردازنده‌های اینتل و AMD هرکدام دارای سوکت‌های مخصوص خود هستند و تنها با مادربوردهایی که از سوکت‌های آن‌ها پشتیبانی کنند، سازگاری دارند. علاوه بر سوکت، تراشه نصب شده روی مادربورد و بایوس آن نیز از دیگر فاکتورهایی هستند که هنگام تشخیص سازگاری مادربرد با سی پی یو باید مدنظر قرار داد. با پلازا همراه باشید تا به‌طور کامل به هرکدام از این فاکتورها و نکاتی که باید درنظر داشته باشید، بپردازیم.
فهرست مطالب
تشخیص سازگاری مادربرد با سی پی یو
در ادامه هرکدام از این 3 فاکتور را به‌صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد تا بتوانیم در انتخاب cpu مناسب برای مادربرد به شما کمک کنیم.
1. تشخیص سوکت سی پی یو و سازگاری آن با مادربورد
اول از همه باید بدانید که مادربورد شما چه سوکتی دارد. این سوکت حتما باید با پردازنده‌ای که می‌خواهید خریداری کنید سازگار باشد. سوکت در واقع رابطی است که پردازنده را به مادربورد متصل میکند. در اکثر مادربوردها سوکت را می‌توانید در قسمت وسط بالای برد مانند تصویر زیر مشاهده کنید.
هر سوکت دارای پین‌هایی است که به پردازنده متصل می‌شود و هر نوع سوکت نیز دارای آرایش پین‌های مختلف و همچنین ابعاد فیزیکی متفاوتی است. بیشتر پردازنده‌های بازار از اینتل و AMD هستند و این دو برند نیز هرکدام انواع پردازنده‌ها را وارد بازار کردند که با سوکت‌های مختلفی سازگاری دارند. اگر یک پردازنده از AMD خریداری کنید، مادربورد شما هم باید با سوکت پردازنده‌های این شرکت سازگاری داشته باشند. این موضوع در قبال پردازنده‌های اینتل نیز صادق است.
اما همانطور که گفتیم، پردازنده‌های اینتل و AMD نیز هرکدام از سوکت‌های مختلفی پشتیبانی می‌کنند چرا که هردو آن‌ها چندین نوع سوکت برای پردازنده‌های نسل‌های مختلف خود دارند. اما از کجا بفهمیم مادربرد نسل چند است؟
در حال حاضر رایج‌ترین سوکت‌های مخصوص پردازنده‌های اینتل به شرح زیر هستند:
- LGA 1150: مختص پردازنده‌های نسل 4 و 5
- LGA 1151: مختص پردازنده‌های نسل 6، 7، 8 و 9
- LGA 1200: مختص پردازنده‌های نسل 9، 10 و 11
- LGA 1700: مختص پردازنده‌های نسل 12 و 13
در سوی دیگر میدان، پردازنده‌های AMD را داریم. AMD در بحث سوکت بسیار ساده‌تر از اینتل عمل میکند و تقریبا با هر نسل یک سوکت جدید معرفی نمی‌کند. پردازنده‌های سری 1000، 2000، 3000، 4000 و 5000 آن‌ها همگی از سوکت AM4 استفاده می‌کنند. اما نسل جدید پردازنده‌های این شرکت یعنی سری رایزن 7000 از یک سوکت جدید به‌نام AM5 پشتیبانی می‌کنند.
اما این سوکت‌ها به پردازنده‌های با کاربری عادی اختصاص دارند. پردازنده‌های رده‌بالا و مخصوص سرور هردو برند دارای سوکت‌های جداگانه مثل TR4 و sTRX4 برای مدل‌های ساخت AMD (سری Threadripper) و LGA2066 و LGA4189 برای مدل‌های ساخت اینتل (مثل سری X) هستند.
هر مادربوردی که در بازار پیدا کنید با یکی از این سوکت‌ها عرضه شده و از پردازنده‌های مختص همان سوکت پشتیبانی میکند؛ به همین خاطر اولین قدم در تشخیص سازگاری مادربرد و سی پی یو این است که ببینید مادربورد شما دارای چه نوع سوکت است. اگر مادربورد از سوکت یک پردازنده پشتیبانی نکند، به هیچ طریقی نمی‌توانید آن CPU را به برد متصل کنید.
چگونه بفهمیم مادربرد چه CPU ساپورت میکند؟
اما از کجا بفهمیم مادربورد از چه پردازنده‌هایی پشتیبانی میکند؟ اول از همه باید نام شرکت سازنده و همچنین مدل مادربورد خود را بدانید. برای اطلاع از این دو مورد، می‌توانید نگاهی به جعبه مادربورد بیاندازید. اما اگر جعبه را در اختیار ندارید، می‌توانید از ابزار System Information کمک بگیرید.
برای استفاده از آن ابتدا در بخش جستجو System Information را تایپ و روی آن کلیک کنید. در پنجره باز شده و از ستون Item، به قسمت BaseBoard Manufacturer و BaseBoard Product بروید.
از بخش BaseBoard Manufacturer می‌توانید نام شرکت سازنده مادربورد و از قسمت BaseBoard Product نیز مدل مادربورد را مشاهده کنید. برای مثال در تصویر بالا شرکت سازنده مادربورد ASUS و مدل آن نیز Prime B360M-K است. علاوه بر این ابزار می‌توانید از نرم‌افزار CPU-Z نیز مدل و نام مادربورد را از زبانه Mainboard پیدا کنید.
پس از پیدا کردن مدل مادربورد، نام آن را همراه با کلمه specs در گوگل جستجو کنید. اولین لینک به احتمال فراوان مربوط به صفحه مادربورد شما در وبسایت شرکت سازنده خواهد بود. در بخش مشخصات مادربورد و بخش CPU یا Processor می‌توانید سوکت مادربورد را مشاهده کنید.
در مثال بالا، همانطور که مشاهده می‌کنید، مادربورد PRIME B360M-K ایسوس از سوکت 1151 اینتل پشتیبانی میکند و از همین رو می‌توان پردازنده‌های نسل 8 و 9 این شرکت را روی این برد نصب کرد.
سوکت مادربردهای دیگر برندها را نیز به همین شکل می‌توانید پیدا کنید. برای مثال در تصویر زیر همانطور که می‌بینید، مادربورد X570 Prestige Creation ساخت MSI از سوکت AM4 و پردازنده‌های سری 2، 3، 4 و 5 ساخت AMD پشتیبانی میکند.
سوکت تمامی مادربوردها را به همین شکل و با مراجعه به بخش مشخصات آن در وبسایت شرکت سازنده می‌توانید پیدا کنید. اما علاوه بر پیدا کردن سوکت، برای اینکه خیالتان کاملا از سازگاری پردازنده و مادربورد راحت شود، می‌توانید فهرست پردازنده‌های پشتیبانی شده توسط مادربورد را نیز مشاهده کنید. برخی برندها مثل MSI درست در همان قسمت مشخصات سوکت و پردازنده‌ها، فهرست پردازنده‌های سازگار را با لینک See supported processors (مانند تصویر بالا) در اختیار شما قرار می‌دهند.
برخی دیگر از برندها مثل ایسوس، فهرست پردازنده‌ها را در صفحه مادربورد و در زبانه Support و قسمت CPU/ Memory Support در اختیار شما قرار می‌دهند.
در این قسمت می‌توانید دقیقا تمام پردازنده‌هایی که با مادربورد شما سازگار هستند و همچنین نسخه BIOS مورد نیاز برای نصب هر پردازنده را مشاهده کنید. در ادامه مطلب به BIOS بیشتر خواهیم پرداخت.
2. سازگاری تراشه مادربورد با پردازنده
سازگاری سوکت با پردازنده تنها اولین فاکتور است. قدم بعدی سازگاری تراشه مادربورد با پردازنده است. هر مادربورد دارای یک تراشه مخصوص است و این تراشه نیز با پردازنده‌های به‌خصوصی سازگاری دارد. برای مثال همانطور که بالاتر گفتیم سوکت LGA 1151 از پردازنده‌های نسل 6، 7، 8 و 9 پشتیبانی میکند.
اما اینتل این سوکت را با دو تراشه مجزا عرضه کرده است. هرکدام از این تراشه‌ها هم با پردازنده‌های به‌خصوصی سازگار هستند. مثلا نسل 6 و 7 پردازنده‌های آن‌ها تنها با مادربوردهای با تراشه سری 100 و 200 سازگاری دارند و نسل 8 و 9 هم تنها با مادربوردهایی که سوکتLGA 1151 و تراشه سری 300 داشته باشند سازگار هستند. اینطور نیست که هر پردازنده با سوکت LGA 1151 با هر مادربورد با این سوکت سازگار باشد.
اگر کمی گیج شده‌اید طبیعی است. اما در صورتی که پردازنده مدنظرتان را در فهرست پردازنده‌های سازگار با آن مادربرد در وبسایت شرکت سازنده مشاهده کردید، دیگر لازم نیست نگران تراشه مادربورد باشید.
3. سازگاری BIOS؛ انتخاب CPU مناسب برای مادربرد
آخرین فاکتور سازگاری بایوس مادربورد است. با مراجعه به فهرست پردازنده‌های سازگار با یک مادربرد در وبسایت شرکت سازنده، مانند تصاویر بخش دوم، یک ستون با عنوان Validated BIOS یا Validated Since BIOS مشاهده خواهید کرد. در این ستون حداقل نسخه بایوس مورد نیاز برای هر پردازنده را مشاهده خواهید کرد. این به این معنی است که آن پردازنده با آن مادربورد سازگار است اما به‌شرطی که نسخه بایوس مادربورد حداقل همان نسخه عنوان شده در جدول باشد.
در تصویر بالا مثلا پردازنده Ryzen 7 5700G تنها در صورتی با مادربرد سازگار است که نسخه بایوس مادربورد P5.00 یا بالاتر باشد. حالا سوالی که احتمالا برایتان پیش آمده این است که از کجا نسخه BIOS مادربورد را متوجه شویم؟
راحت‌ترین راه استفاده از CMD است. ابتدا Command Prompt را باز کرده و فرمان زیر را وارد کنید:
wmic bios get smbiosbiosversion
بعد از فشار دادن اینتر، می‌توانید نسخه بایوس را درست زیر SMBIOSVersion مشاهده کنید:
علاوه بر این مانند قبل و با مراجعه به System Information نیز می‌توانید نسخه بایوس را در قسمت BIOS Version/Date مشاهده کنید. اگر نسخه بایوس مادربورد شما پایین‌تر از نسخه عنوان شده برای پردازنده مدنظرتان بود، باید به صفحه پشتیبانی مادربورد خود در وبسایت شرکت سازنده برگردید و آخرین نسخه بایوس را دانلود و نصب کنید. در غیر این صورت مادربورد، CPU را شناسایی نخواهد کرد.
راه جایگزین برای انتخاب CPU مناسب برای مادربرد
علاوه بر مراحل بالا، یک راه ساده‌تر نیز برای این که بدانیم چه CPU به مادربرد میخورد وجود دارد و آن هم وبسایت PC Part Picker است. این سایت یک شبیه‌ساز برای اسمبل کردن سیستم‌های کامپیوتری است. شما با استفاده از آن می‌توانید قطعات مدنظرتان مثل پردازنده و مادربورد را انتخاب کنید. در صورتی که قطعات با هم سازگار نباشند، این سایت شما را مطلع میکند.
برای استفاده از این سایت، ابتدا به این صفحه بروید. قسمت CPU، پردازنده مدنظرتان را وارد کنید و بعد از قسمت Motherboard هم مادربرد را انتخاب کنید. در صورتی که ابتدا پردازنده را انتخاب کنید، این سایت هنگام انتخاب مادربورد به صورت خودکار مادربوردهایی که با پردازنده سازگار نباشند را از فهرست نتایج حذف خواهد کرد. بنابر این اگر مادربورد را پیدا نمی‌کنید، آن مادربورد با پردازنده سازگار نیست.
همچنین این سایت در صورتی که مادربورد برای پشتیبانی از یک پردازنده نیاز به آپدیت بایوس داشته باشد نیز شما را مطلع خواهد کرد. برای مثال در تصویر بالا در کادر قرمز رنگ یک هشدار به‌ما داده است. در صورتی که روی لینک details کلیک کنید، می‌توانید از قسمت Potential Issues / Incompatibilities از مشکلات احتمالی مطلع شوید.
مثلا در اینجا گفته شده که مادربورد تنها در صورتی از پردازنده Core i7-9700K پشتیبانی میکند که نسخه بایوس آن حداقل 2201 باشد.
با استفاده از این ابزار علاوه بر انتخاب CPU مناسب برای مادربرد، می‌توانید سایر قطعات کامپیوتر را نیز به فهرست اضافه کنید و ببینید با یکدیگر سازگاری دارند یا خیر. البته ذکر این نکته ضروری است که این سایت همیشه دقیق و درست عمل نمی‌کند و نباید 100 درصد رویش حساب باز کنید. مراحل بخش اول مقاله تنها مراحلی هستند که می‌توانید کاملا از سازگاری پردازنده و مادربورد مطمئن شوید؛ با این وجود این سایت در بیشتر مواقع عملکرد درستی دارد.
سخن پایانی
تشخیص سازگاری مادربرد با سی پی یو همانطور که خواندید، می‌تواند کمی پیچیده باشد. اما با توجه به قیمت سرسام آور قطعات کامپیوتری، بهتر است همیشه قبل از این که قطعات مدنظرتان را خریداری کنید، با استفاده از روش‌های ذکر شده در این مطلب، از سازگاری پردازنده و مادربورد با یکدیگر مطمئن شوید.