آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است؟ + نظر رهبری

مییاز زمان تولد اولین ارز دیجیتال جهان زمان زیادی نمی‌گذرد و به همین دلیل هنوز هم سؤالات و شبهات زیادی در این مورد وجود دارد. همان‌گونه که می‌دانید ارزهای دیجیتال ماهیت خاصی دارند. به زبان ساده، ارزهای دیجیتال صفر و یک هستند و هیچ نهاد مشخصی روی آن نظارت ندارد. به همین دلیل بسیاری از افراد با این سؤال بزرگ روبرو شدند که آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است؟

مسلمانان قبل از شروع سرمایه گذاری بر روی ارزهای دیجیتال، برای یافتن پاسخ به این سؤال باید به مرجع تقلید خود مراجعه کنند. در این مقاله قصد داریم نظر چند تن از مراجع تقلید و حکم مقام معظم رهبری را در مورد حلال یا حرام بودن سرمایه گذاری در ارز دیجیتال بدانیم. علاوه بر این در صورت منفی بودن نظر این علما، دلیل رد آن را نیز تا حد ممکن ارائه خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

دلائل مخالفین سرمایه گذاری در ارز دیجیتال

به طور کلی دلیل مخالفت مراجع تقلید با سرمایه گذاری در ارز دیجیتال که در ادامه به آن خواهیم پرداخت چهار مورد را شامل می‌شود که به شرح زیر است:

• عدم نظارت و رصد این نوع ارز توسط مقام مرکزی و راحت بودن فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق و پولشویی
• ماهیت سفته بازی ارزهای دیجیتال و در نتیجه به خطر افتادن سرمایه مردم
• نداشتن پشتوانه مشخص مانند طلا یا نقره
• عدم حمایت حکومت‌ها و دولت‌ها از ارز دیجیتال

کدام مراجع تقلید بیت کوین را حلال می‌داند؟

علمای اسلام در پاسخ به اینکه آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است به سه دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول که در مورد آن‌ها صحبت نمی‌کنیم نظر خاصی در مورد ارز دیجیتال ندارند و فتوایی در این مورد صادر نکرده‌اند. اما دو دسته اصلی یعنی مخالفین و موافقین برای حکم خود دلائل خاص خود را دارند که باید مورد بررسی قرار گیرد.

از جمله دلائل ارائه شده توسط دسته مخالفین سرمایه گذاری در ارز دیجیتال می‌توان به رایج نبودن ارز دیجیتال به عنوان یک پول قانون، نوسان و ناپایداری ارز دیجیتال و ناشناس بودن افراد اشاره کرد. برخی دیگر نیز بدون پشتوانه بودن بیت کوین را دلیل مخالفت خود اعلام کرده‌اند. از طرفی، بسیاری از آن‌ها ارز دیجیتال را حرام می‌دانند چون به راحتی می‌توان از آن در کارهای غیرقانونی و حرام مانند کلاهبرداری و پول‌شویی استفاده کرد. در ادامه مطلب نظر هر یک از علما را در این باره پرس‌وجو کردیم و به پاسخ‌های زیر رسیدیم.

آیا بیت کوین حرام است؟ نظر رهبری آیت الله خامنه ای

حضرت آیت الله خامنه‌ای فتوا داده‌اند که «حکم خرید و  فروش و تولید ارزهای دیجیتال، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است». فتوای مقام معظم رهبری نشان می‌دهد که در درجه اول، سرمایه گذاری در ارز دیجیتال جرم نیست و با رعایت یک سری شرایط و قوانین اشکالی ندارد.

بنابراین پاسخ آیت الله خامنه‌ای به اینکه آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است، بستگی به رعایت قوانین دارد و قوه مقننه وظیفه قانون‌گذاری در این مورد را بر عهده دارد. پس در صورتی که مقلد آیت‌الله خامنه‌ای هستید اجازه خرید و فروش و سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال را دارید و این کار هم از نظر ایشان و هم از دیدگاه قوانین اسلامی ایرادی ندارد.

حکم شرعی ارز دیجیتال مکارم چیست؟

آیت الله مکارم شیرازی که بسیاری از مردم ایران مقلد ایشان هستند نظری متفاوت با رهبر انقلاب اسلامی دارند. این مرجع تقلید در پاسخ به این که خرید و فروش بیت کوین چه حکمی دارد پاسخ دادند که بیت کوین ابهامات زیادی دارد. یکی از این ابهامات مطرح شده توسط ایشان، مشخص نبودن منشأ استخراج است. دلیل بعدی ایشان این است که ارز دیجیتال از سوی دولت‌ها پذیرفته نشده است و مشروعیت ندارد. در ضمن ایشان فرمودند که به دلیل سوء استفاده‌های صورت گرفته از بیت کوین در کارهای غیرقانونی مانند پول‌شویی، معامله بیت کوین جایز نیست.

حکم شرعی بیت کوین توسط آیت الله سیستانی چیست؟

پس از نظر رهبری و آیت‌الله مکارم شیرازی به سراغ آیت‌الله سیستانی می‌رویم. در مسأله ۲۷۲ از کتاب توضیح‌المسائل به مسأله خرید و فروش پول و ارز اشاره شده است. در این مسأله صراحتاً‌ اعلام شده است که خرید و فروش و همچنین فعالیت داشتن در حوزه ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین یا به طور کلی پول‌های مجازی، مورد توقف است. بدین معنا که فرد مکلف می‌تواند با رعایت نکات لازم، به یک مجتهد جامع‌الشرایط مراجعه نماید و در مورد این‌که آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است از وی درخواست پاسخ نماید.

ایشان در ادامه فرموده‌اند که هبه و قرض دادن ارزهای دیجیتال صحیح نیست و اگر در زمینه خرید و فروش و استخراج رمزارزها قانونی تصویب شده باشد، اجازه مخالفت با قانون را ندارید. ایشان در مورد استخراج بیت کوین و ارزهای دیجیتال معتقدند که استفاده غیرمجاز از انشعاب برق و مانند آن برای انجام این کار موجب ضمان مالی است.

آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است؟ نظر آیت‌الله فاضل لنکرانی چیست؟

آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی در یک نشست به نام «بیت کوین از منظر فقه» فرمودند که بیت کوین یک حباب ارزی است و ممکن است در یک لحظه کل آن از بین برود. این نوع از اقتصاد و معامله کردن باطل است و سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال جایز نیست. ایشان بیت کوین را به قماری تشبیه کرده‌اند که یک فرد در آن پول و دارایی خود را می‌دهد اما در نهایت چیزی نصیب فرد نخواهد شد. از دیدگاه آیت‌الله فاضل لنکرانی یکی از مصادیق مهم معامله درست در فقه اسلامی، صدق معامله است که بیت کوین وجود ندارد. همچنین به دلیل مشخص نبودن مقصد پول در ارزهای دیجیتال، دست کلاهبرداران برای انجام کارهایی مثل پول‌شویی باز است.

حلال یا حرام بودن بیت کوین از دیدگاه حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

یکی از مخالفین سرسخت سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال آیت‌الله صافی گلپایگانی است. این مرجع تقلید خرید و فروش ارزهای دیجیتال نظیر بیت کوین را حرام و باطل اعلام کرده است. ایشان در ادامه فرمودند که خرید و فروش ارزهای دیجیتالی که توسط شرکت معتبری پشتیبانی نمی‌شود محل اشکال است ولی استخراج و واگذاری آن به غیرمسلمان و استنقاذ وجه از آن‌ها اشکالی ندارد. پس در صورتی که مقلد آیت‌الله گلپایگانی هستید فقط اجازه دارید ارز دیجیتال مورد نظر خود را استخراج کنید و آن را به افراد غیرمسلمان بفروشید.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی در این زمینه چه حکمی داده‌اند؟

از آیت‌الله نوری سؤال شد که آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است و ایشان فرمودند وارد شدن به این معاملات جایز نیست. علاوه بر این از دیدگاه این مرجع تقلید، خرید و فروش ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین همراه با اشکال است.

حکم شرعی حضرت آیت الله هادوی تهرانی در مورد ارز دیجیتال

حضرت آیت‌الله هادوی تهرانی نیز از جمله مخالفان بیت کوین هستند. در پی استفتائات زیادی که در مورد بیت کوین از ایشان خواسته شد پاسخ جامعی از سوی دفتر ایشان ارائه شد. در این پاسخ آمده است «اگرچه بیت کوین نقل و انتقال را ساده می‌کند و دارای مالیت و ارزش عقلایی است اما چون تمام معاملات توسط پروتکل بیت کوین و بر اساس تکنولوژی بلاکچین ثبت می‌شوند و احتمال بسیار زیاد استکبار جهانی بر این پروتکل تسلط دارد، بیت کوین ارزش و مالیت شرعی ندارد و هر گونه خرید و فروش، سرمایه گذاری و استخراج آن از نظر شرعی ممنوع است. همچنین ایشان اضافه کردند که بیت کوین به شما ارث برسد باید به سرعت آن را به ارز یا کالایی دیگر تبدیل نمایید و این بیت کوین را به افراد مسلمان انتقال ندهید.

نظر آیت‌الله زنجانی در مورد اینکه آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است؟

در این میان، آیت‌الله زنجانی نظر بدی نسبت به ارزهای دیجیتال ندارند. ایشان در این مورد فرمودند که اگر خرید و فروش بیت کوین و سرمایه گذاری در ارز دیجیتال برخلاف قانون باشد یا به عبارتی مفسده اقتصادی داشته باشد، این کار اشکال دارد. اما اگر هیچ مفسده اقتصادی وجود نداشته باشد و در راه‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی مورد استفاده قرار نگیرد هیچ اشکالی ندارد.

پاسخ آیت الله هاشمی شاهرودی به اینکه آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است؟

آیت‌الله هاشمی شاهرودی معتقدند که سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال و خرید و فروش بیت کوین ابهامات زیادی را به همراه دارد و به همین دلیل استفاده از این نوع پول‌ها جایز نیست. اگر شما نیز مقلد این مرجع تقلید هستید بهتر است انجام هر گونه خرید و فروش بیت کوین یا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال پرهیز کنید.

فتوای آیت الله شبیری زنجانی در مورد سرمایه گذاری در ارز دیجیتال

از آیت‌الله شبیری زنجانی سؤال شد که خرید و فروش و سرمایه‌گذاری بر روی بیت کوین و به طور کلی ارزهای دیجیتال چه حکمی دارد. ایشان در پاسخ فرمودند اگر استفاده از ارزهای دیجیتال نوعاً‌ مفسده اقتصادی داشته باشد یا معاملات انجام شده برخلاف قانون صورت گیرد، خرید و فروش آن اشکال دارد.

آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است؟‌ نظر آیت الله وحید خراسانی

یکی دیگر از مخالفین سرمایه‌گذاری و خرید و فروش ارزهای دیجیتال آیت‌الله وحید خراسانی است. ایشان در پاسخ به حکم معاملات بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال فرمودند که هرگونه خرید و فروش یا سرمایه‌گذاری بر روی آن‌ها باطل است. مقلدین آیت‌الله خراسانی باید این نکته را توجه داشته باشند و طبق پاسخ صریح ایشان از هر گونه سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال یا خرید و فروش بیت کوین پرهیز کنند.

سخن پایانی در مورد اینکه آیا سرمایه گذاری در ارز دیجیتال حلال است؟

در این مقاله نظر مقام معظم رهبری و سایر علما و مراجع تقلید در مورد خرید و فروش و سرمایه گذاری بر روی بیت کوین و ارزهای دیجیتال مورد بررسی قرار گرفت. همان‌گونه که گفته شد رهبر انقلاب اسلامی معاملات ارز دیجیتال را قانونی می‌دانند و هیچ‌گونه پیگرد قانونی در این مورد وجود ندارد. از طرفی مشاهده کردید که بسیاری از علما به طور کلی با ارزهای دیجیتال و هرگونه خرید و فروش آن‌ها مخالفت دارند که از برجسته‌ترین آن‌ها می‌توان به آیت‌الله مکارم شیرازی اشاره کرد.

در این میان برخی علما مانند آیت‌الله زنجانی نیز اعلام کردند که اگر مفسده اقتصادی در سرمایه گذاری در ارز دیجیتال وجود نداشته باشد، انجام آن اشکالی ندارد. در این مقاله سعی کردیم نظر اغلب مراجع تقلید در مورد بیت کوین را به صورت جامع انعکاس دهیم تا مقلدین این عزیزان بتوانند تصمیم‌گیری صحیح و منطبق بر نظر مرجع خود داشته باشند.