هوش مصنوعی (هوش ماشینی) چیست؟ | تاریخچه، ویژگی ها و کاربردها

هوش مصنوعی (AI) قرار است در آینده تبدیل به یک تکنولوژی تعیین کننده و بارز شود. اما این فناوری دقیقا چیست و چگونه بر زندگی ما تاثیر می‌گذارد؟ با توجه به اینکه هوش مصنوعی (هوش ماشینی) بحث علمی قرن حاضر است، این مقاله بینشی در مورد این علم و اخبار مربوط به آن را ارائه می‌دهد.

هوش مصنوعی توانایی یک ماشین برای نمایش قابلیت‌های انسان مانند استدلال، یادگیری، برنامه ریزی و خلاقیت است. این علم سیستم‌های فنی را قادر می‌سازد تا محیط خود را درک کنند و با آنچه درک می‌کنند مقابله کنند، مشکلات را حل کنند و برای رسیدن به یک هدف خاص اقدام کنند. اگر شما هم کنجکاوید تا بدانید این فناوری دقیقاً چیست و چگونه در زندگی روزمره ما کاربرد دارد، خواندن این مقاله را از دست ندهید. پلازا در ادامه تعاریف هوش ماشینی به همراه تاریخچه، ویژگی‌ها و کاربردهای آن را مورد بررسی قرار می‌دهد.

فهرست مطالب:

هوش مصنوعی (AI) شاخه وسیعی از علوم کامپیوتر است که به ساخت ماشین‌های هوشمند می‌پردازد. این ماشین‌ها قادر به انجام وظایفی هستند که معمولا به هوش انسانی نیاز دارند. در سراسر دنیا دانشمندان این حوزه تعاریف متعددی را در قالب مقالات تخصصی ارائه داده‌اند برای مثال پاتریک وینستون، استاد هوش ماشینی و علوم کامپیوتر، این فناوری را اینگونه تعریف می‌کند: «الگوریتم‌هایی که توسط محدودیت‌ها فعال می‌شوند، در معرض نمایش‌هایی قرار می‌گیرند که از مدل‌هایی پشتیبانی می‌کنند که هدف‌هایشان حلقه‌هایی است که تفکر، ادراک و عمل را به هم گره می‌زنند». این تعاریف ممکن است برای افراد عادی انتزاعی و غیرقابل درک به نظر برسند، برای همین در ادامه به تعریف ساده هوش مصنوعی پرداخته‌ایم.

تاریخچه هوش مصنوعی

اصطلاح هوش مصنوعی در سال 1956 ابداع شد، اما امروزه به لطف افزایش حجم داده‌ها، الگوریتم‌های پیشرفته و بهبود قدرت محاسباتی و ذخیره‌سازی محبوبیت بیشتری پیدا کرده است. تحقیقات اولیه هوش ماشینی در دهه 1950 موضوعاتی مانند حل‌مسئله و روش‌های نمادین را مورد بررسی قرار داد و با سوال ریاضیدان آلن تورینگ «آیا ماشین‌ها می‌توانند فکر کنند؟» شکل گرفت.

انواع هوش مصنوعی

اگر بخواهیم برای هوش ماشینی تعریفی به زبان عامیانه داشته باشیم، این علم در این چهار حوزه تعریف می‌شود:

• ماشین های واکنشی
• حافظه محدود
• نظریه ذهن
• خودآگاهی

در ادامه 4 نوع هوش ماشینی را معرفی می‌کنیم.

1. ماشین های واکنشی

اگر بخواهیم معرفی هوش مصنوعی را در یک جمله انجام دهیم باید بگوییم یک ماشین واکنش‌گرا از ابتدایی‌ترین اصول این تکنولوژی پیروی می‌کند و همانطور که ار نامش پیداست، می‌تواند از هوش خود برای درک و واکنش به دنیای مقابل استفاده کند. یک ماشین واکنشی نمی‌تواند یک حافظه را ذخیره کند و در نتیجه نمی‌تواند به تجربیات گذشته برای تصمیم گیری در زمان تکیه کند.

یک نمونه معروف از ماشین واکنشی Deep Blue است که توسط IBM در دهه 1990 به عنوان یک ابر رایانه شطرنج طراحی شد و استاد بزرگ بین‌المللی گری کاسپاروف را در یک بازی شکست داد. دیپ بلو فقط می‌توانست مهره‌های روی صفحه شطرنج را شناسایی کند و بداند که هر کدام از آنها بر اساس قوانین شطرنج چگونه حرکت می‌کنند، موقعیت فعلی هر مهره را تصدیق کند و منطقی‌ترین حرکت را در آن لحظه تعیین کند.

2. حافظه محدود

هوش مصنوعی از نوع حافظه محدود، توانایی ذخیره داده‌ها و پیش‌بینی‌های قبلی را هنگام جمع آوری اطلاعات و سنجش تصمیم‌های بالقوه دارد. اساساً به دنبال سرنخ‌هایی در مورد آنچه ممکن است در آینده رخ دهد، به گذشته نگاه می‌کند. این مدل پیچیده‌تر است و امکانات بیشتری را نسبت به ماشین‌های واکنش‌پذیر ارائه می‌دهد. و همان‌طور که پیداست کاربردهای این نوع از هوش ماشینی در کامپیوتر و برنامه‌های آن بی‌نهایت هستند.

هنگام استفاده از هوش مصنوعی حافظه محدود در یادگیری ماشین، شش مرحله باید دنبال شود:

• داده‌های آموزشی باید ایجاد شود
• مدل یادگیری ماشین باید ایجاد شود
• مدل باید قادر به پیش بینی باشد
• مدل باید قادر به دریافت بازخورد انسانی یا محیطی باشد، که بازخورد به عنوان داده ذخیره شود
• این مراحل باید به عنوان یک چرخه تکرار شوند

3. نظریه ذهن

از نظر ماشین‌های هوش مصنوعی، این بدان معنی است که این علم می‌تواند احساسات انسان‌ها، حیوانات و سایر ماشین‌ها را درک کند و از طریق خوداندیشی و تصمیم‌گیری تصمیم بگیرد. سپس از این اطلاعات برای تصمیم‌گیری خود استفاده کند.

4. خودآگاهی

در آینده نزدیک زمانی که تئوری ذهن در هوش مصنوعی ایجاد شود، در واقع گام نهایی برای این علم خواهد بود. این نوع هوش مصنوعی دارای آگاهی در سطح انسانی است و وجود خود در جهان و همچنین حضور و وضعیت عاطفی دیگران را درک می‌کند. این مدل می‌تواند بر اساس نحوه ارتباط آنها بفهمد که دیگران ممکن است به چه چیزهایی نیاز داشته باشند. خود‌آگاهی در هوش ماشینی نیز به محققان انسانی متکی است که مقدمات آگاهی را درک کنند و سپس یاد بگیرند که چگونه آن را تکرار کنند.

کاربردهای هوش مصنوعی

امروزه کاربرد این علم در تمامی صنعت‌ها و بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره ما نیز ایفای نقش می‌کند و مزایای هوش مصنوعی در تمام سیستم‌هایی که در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، قابل لمس است. اما هوش مصنوعی چه کاربردی دارد؟ در ادامه با برخی از کاربردها این فناوری و همچنین سرویس‌هایی که از آن استفاده می‌کنند آشنا خواهیم شد.

1. چت جی پی تی

ChatGPT یک هوش مصنوعی با قابلیت تولید محتوای نوشتاری در فرمت‌های مختلف از مقالات علمی تا کدهای برنامه‌نویسی و یا حتی پاسخ‌های ساده به سوالات است. این هوش‌ مصنوعی در اواخر سال 2022 توسط کمپانی Open AI معرفی شد و متکی به یک مدل زبانی پیچیده برای برقرای ارتباط با انسان‌ها است.

2. گوگل مپس

گوگل از هوش مصنوعی در برنامه نقشه خود نیز استفاده می‌کند. این کمپانی با استفاده از داده‌های مربوط به موقعیت مکانی گوشی‌های هوشمند و همچنین گزارشاتی که کاربران برای تصادفات یا عملیات‌های عمرانی ارسال می‌کنند، قادر است ترافیک خیابان‌های مختلف را شناسایی کرده و در اختیار شما قرار دهد.

3. دستیارهای هوشمند

دستیارهای هوشمند مثل سیری، الکسا یا کورتانا همگی از زبان پردازش عصبی برای دریافت دستورات از کاربر و اجرا کردن آن‌ها استفاده می‌کنند.

4. ماشین‌های خودران

تکنولوژی خودران که در محصولات شرکت‌هایی مثل تسلا قابل دسترسی است نیز براساس هوش مصنوعی توسعه داده شده و یک نمونه شاخص از یادگیری ماشین است. هوش مصنوعی در این زمینه با اسکن کردن محیط اطراف از طریق دوربین‌های نصب شده روی خودرو قادر است اشیای مختلف را شناسایی کرده و علاوه بر این فاصله خود را با دیگر خودروها مشخص کند، چراغ‌های و تابلوهای راهنمایی را نیز شناسایی کند.

5. گجت‌های پوشیدنی

گجت‌های پوشیدنی مثل ساعت‌ها و سنسورهای هوشمند نیز در بحث سلامت و بهداشت جامعه نقش مهمی دارند. این گجت‌ها هم از یادگیری ماشین استفاده و شرایط بیمار از جمله قند خون، فشار خون و ضربان قلب را پایش می‌کنند. این گجت‌ها همچنین قادرند با بررسی سابقه بیماری کاربر و وضعیت سلامتی فعلی وی، مشکلاتی که در آینده ممکن است پدیدار شوند را پیش‌بینی کنند.

6. خرید و تبلیغات اینترنتی

هوش مصنوعی به طور گسترده‌ای برای ارائه توصیه‌های شخصی به افراد استفاده می‌شود. به عنوان مثال بر اساس جستجوها و خریدهای قبلی کاربران یا سایر رفتارهای آنلاین، این تکنولوژی برای هر فرد عملکردی متفاوت مانند بهینه سازی محصولات ارائه می‌دهد.

7. جستجوی وب

موتورهای جستجو از ورودی وسیع داده‌هایی که توسط کاربرانشان برای ارائه نتایج جستجوی مرتبط ارائه می‌شود، یاد می‌گیرند.

8. ابزارهای ترجمه

نرم افزار ترجمه زبان، چه بر اساس متن نوشتاری یا گفتاری، برای ارائه و بهبود ترجمه به این فناوری متکی است. این امر در مورد عملکردهایی مانند زیرنویس خودکار نیز صدق می‌کند.

9. امنیت سایبری

سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند به شناسایی و مبارزه با حملات سایبری و سایر تهدیدات سایبری بر اساس ورودی مداوم داده‌ها، شناسایی الگوها و عقب‌نشینی حملات کمک کنند.

10. حمل و نقل

هوش مصنوعی می‌تواند ایمنی، سرعت و کارایی ترافیک ریلی را با به حداقل رساندن اصطکاک چرخ‌ها، به حداکثر رساندن سرعت و امکان رانندگی خودکار بهبود بخشد.

11. غذا و کشاورزی

هوش مصنوعی‌ می‌تواند در مبحث کشاورزی هوشمند برای ایجاد یک سیستم غذایی پایدار کشورها استفاده شود. برای مثال می‌تواند با به حداقل رساندن استفاده از کودها، آفت‌کش‌ها و آبیاری، غذای سالم‌تری را برای کمک به بهره‌وری و کاهش اثرات زیست محیطی تضمین کند. همچنین ربات‌ها می‌توانند علف‌های هرز را از بین ببرند و برای مثال استفاده از علف‌کش‌ها را کاهش دهند.

12. سلامتی

محققان در حال مطالعه نحوه استفاده از هوش‌ مصنوعی برای تجزیه و تحلیل مقادیر زیادی از داده‌های سلامتی و کشف الگوهایی هستند که می‌تواند به اکتشافات جدید در پزشکی و راه‌هایی برای بهبود تشخیص فردی منجر شود.

13. آموزش

هوش مصنوعی به زبان ساده برای کودکان نیز می‌تواند مفید واقع شود. با استفاده از هوش‌ مصنوعی می‌توان راه‌های خلاقانه‌تری برای آموزش به کودکان ابداع نمود تا روند یادگیری آن‌ها به‌شکل روان‌تر و بهتری شکل گیرد.

سخن آخر

سوالی که در ذهن هر فردی در مورد این علم به وجود می‌آید این است که «آیا هوش مصنوعی علیه بشریت است؟». برای پاسخ بی‌طرفانه به این سوال، همانطور که هر سکه دو روی دارد، بدیهی است که مزایا و معایب هوش‌ مصنوعی نیز نباید فراموش شود. با افزایش جمعیت، هوش انسان برای حل مشکلات در سراسر جهان کافی نیست و ما به یک حس ششم ساخته دست بشر نیاز داریم که به حل مشکلات کمک کند. به هر حال حقیقت این است که تحقیق در مورد AI هنوز به پایان نرسیده و راه طولانی در پیش است تا بتوانیم از تمام پتانسیل‌های این ابزار قدرتمند بهره‌مند شویم. نظر شما در این مورد چیست؟ دیدگاه‌های خود را در این مورد با ما در میان بگذارید.