با از راه رسیدن رم دی دی آر ۵ (DDR5) راه برای اسمبل سیستم‌هایی با عملکرد سریع‌تر و قدرتمندتر هموارتر شده است اما فعلا به دلیل مشکلات تولید این نوع رمها و کمبودشان در بازار، قیمت رم دی دی از 5 سر به فلک گذاشته است. ولی شکی نیست که در آینده نه چندان دور این استاندارد جایگزین DDR4 خواهد شد.
رمهای DDR3 در سال 2007 معرفی و عرضه شدند و رمهای فعلی یعنی DDR4 نیز 7 سال بعد و در سال 2014 به عنوان استاندارد جدیدتر و پیشرفته‌تر عرضه شدند. اکنون هم پس از گذشت 7 سال یک استاندارد جدیدتر معرفی شده است. به خصوص با عرضه نسل دوازدم پردازندههای آلدر لیک اینتل و پشتیبانی این سری و همچنین پردازندههای زن 4 AMD که سال آینده معرفی می‌شوند از DDR5 شاید کم کم زمان آن رسیده که به فکر ارتقا رم باشیم.
اما اول از همه باید بدانیم رم DDR5 چقدر سرعت بیشتری دارد و یا برای نصب آن چه پیش‌نیازهایی لازم است؟ آیا فعلا اصلا ارزش دارد که رم را ارتقا دهیم؟
در ویدیوی زیر میتوانید با مزایای رم DDR5 بیشتر آشنا شوید.
در ادامه می‌خوانید
رم DDR5 چیست و چه تفاوتی با DDR4 دارد؟
رم ddr5 چیست؟ از رم DDR5 به عنوان انقلاب بعدی در زمینه حافظه کامپیوترها یاد میشود. این نسخه جدید که در سال 2020 معرفی شد، نسبت به نسخه فعلی یعنی DDR4 پهنای باند بیشتری است که می‌تواند در اختیار پردازندههایی با هسته‌های پردازشی زیاد قرار دهد. پهنای باند در طول چندسال گذشته اهمیت خیلی زیادی پیدا کرده به خصوص حالا که اکثر پردازندههای پرفروش تا 16 هسته پردازشی دارند.
البته پهنای باند بیشتر تنها ویژگی رم دی دی آر 5 نیست. از مزایای رم دی دی آر 5 میتوان گفت که این رمها همچنین مصرف برق کمتری هم نسبت به نسل قبلی دارند. علاوه بر این یکی دیگر از مزایای این رمها تراکم بیشتر آنها است. تراشه‌های حافظه رمهای DDR4 که در حال حاضر در بازار موجود هستند از 16 گیگابیت فراتر نمی‌روند اما این عدد برای رم های DDR5 می‌تواند تا 64 گیگابیت هم برود.
یک تفاوت رم ddr4 با ddr5 این است که رم های دی دی از 5 از فناوری Die Stacking یا آی‌سی‌های سه‌بعدی هم پشتیبانی میکنند. به کمک این فناوری میتوان تا حداکثر 8 مدار مجتمع یا آی‌سی را به شکل عمودی روی هم قرار داد و به هم متصل کرد. در نتیجه هر رم DDR5 می‌تواند حداکثر 2 ترابایت ظرفیت داشته باشد. البته این رمها به شکل تجاری عرضه نمی‌شوند و فقط برای سرورهایی خواهند بود که از رمهای LRDIMM استفاده میکنند.
رم های دی دی آر ۵ که برای استفاده کاربران عادی وارد بازار خواهند شد به احتمال زیاد از 128 گیگابایت فراتر نمی‌روند. با این همه باید به معایب رم رم دی دی آر ۵ هم اشاره کنیم که فعلا رمهای اولیه DDR5 قرار نیست تراکم خیلی زیادی داشته باشند و همچنان از تراشه‌های 16 گیگابیتی استفاده خواهند کرد در نتیجه در آینده نزدیک شاهد حضور رم های DDR5 با ظرفیت حداکثری 32 گیگابایت خواهیم بود.
سرعت رم های دی دی آر 5
مورد بعدی در ویژگی های رم ddr5 مربوط به سرعت رمهای جدید است. سرعت رمهای DDR4 از 1600 تا 3200 مگاهرتز است و به همین جهت در ابتدا گمان بر این بود که سرعت رم های DDR5 از 3200 شروع و به 6400 مگاهرتز ختم میشود. اما اگر کمی به عقب برگردیم می‌بینیم رمهای DDR4 که سرعت 1600 مگاهرتز داشتند هیچوقت به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفتند و در حقیقت رمهای 2133 مگاهرتزی بودند که توانستند حداقل سرعت رمهای DDR4 در بازار باشند. این موضوع در قبال تکنولوژی رم ddr5 نیز صادق است. با وجود اینکه به صورت رسمی حداقل سرعت این رمها 3200 اعلام شده اما نقطه شروع این رمها در بازار از 4800 مگاهرتز خواهد بود.
در حال حاضر انواع رم ddr5 با سرعت 5333 مگاهرتز هم در بازار موجود هستند و حتی قرار است رمهای 6400 به زودی عرضه شود، اما این رمها به لحاظ فنی از محدودیت‌های رسمی که برای رمهای DDR4 وضع شده فراتر رفتند. حداکثر سرعت رمهای DDR4 قرار نیست از 3200 فراتر برود اما سازندگان رم، با اورکلاک کردن رم به سرعت‌های بیشتر می‌رسند که یکی از معایب آن باطل شدن گارانتی پردازندههای اینتل و AMD است. البته این موضوع خیلی مهم نیست اما اگر بخواهیم اعداد رسمی را درنظر بگیریم، رمهای DDR4 نباید سرعتی بالاتر از 3200 داشته باشند.
اما ای‌دیتا که در زمینه تولید رم فعالیت دارد اعلام کرده رم های DDR5 احتمالا با اورکلاک به سرعت 12800 هم خواهند رسید. اما سرعت همه چیز نیست و پنهای باند اهمیت بیشتری دارد. Micron یکی دیگر از شرکت‌های تولیدکننده رم اعلام کرده که یک رم DDR5 3200 نسبت به رم DDR4 3200 حدود 38 درصد پهنای باند بیشتری در اختیار شما قرار می‌دهد.
معماری رم های DDR5
رم های دی دی از 5 در مقایسه با DDR4 تعداد پین‌های یکسانی دارند اما چیدمان آنها فرق کرده است. در نتیجه بریدگی که بین پین‌ها وجود دارد حالا در یک نقطه دیگر قرار گرفته تا کاربرانی که خیلی به قطعات کامپیوتری آشنا نیستند، اشتباهی یک رم DDR5 را در یک مادربردی که فقط از رمهای DDR4 پشتیبانی می‌کند نصب نکنند یا برعکس. تنها تفاوت ظاهری این دو رم هم همین است.
اما تغییر اصلی در بحث مشخصات رم DDR5 در معماری رم است که جلوی چشم نیست. رمهای DDR4 از یک کانال 64 بیتی استفاده میکنند در حالی که رم های DDR5 از دو کانال 32 بیتی بهره می‌برند. همچنین Burst Length نیز از 8 بایت به 16 بایت رسیده است. این تغییرات سبب شدند رم عملکرد سریع‌تر و بهینه‌تری داشته باشد. مثلا اگر مادربرد شما دو ماژول رم داشته باشد به جای اینکه 2 کانال 64 بیتی داشته باشید، 4 کانال 32 بیتی در اختیار دارید.
مدار مجتمع مدیریت نیرو در رم های دی دی از 5
یک تغییر بزرگ بعدی در بحث معماری رمها اضافه شدن یک مدار مجتمع مدیریت نیرو است. به این ترتیب دیگر مادربرد وظیفه تعیین میزان برقی که به رم می‌رسد را برعهده ندارد. این مدار مجتمع، برق 5 ولتی را از مادربرد دریافت کرده و آن را به ولتاژ قابل استفاده برای رم تبدیل می‌کند. به این ترتیب سازندگان رم، کنترل بیشتری بر جنبه طراحی رم‌هایشان دارند و می‌توانند پروسه برق‌رسانی به رم را به شکل بهتری بهینه‌سازی کنند. این تغییر همچنین از میزان نویز هم می‌کاهد.
اما این تغییر یک شمشیر دولبه است. با این کار قیمت مادربردها کاهش پیدا می‌کند اما در عوض دمای رم بالاتر میرود و قیمت رم بیشتر میشود، علاوه بر این حالا رم های DDR5 کاملا وابسته به مدار برق خودشان هستند و بدون این مدارها نمی‌توان آنها را تولید کرد. در شرایط عادی این مورد خیلی مهم نبود اما پس از همه‌گیری کرونا، در کل جهان کمبود مدار مجتمع مدیریت نیرو وجود دارد و همین موضوع یکی از دلایلی است که تولید رم های DDR5 را با مشکل مواجه کرده است.
افزون بر این یکی دیگر از پیامدهای این تغییر، که نتیجه آن رم نیاز به یک سیستم خنک‌کننده مثل فن خواهد داشت که بازهم سبب میشود قیمت بالاتر برود.
رم های DDR5 و ECC
یکی از تغییرات مهم فرکانس رم های ddr5 نسبت به DDR4 برخورداری از ECC یا سیستم تشخیص ارور است که می‌تواند ارورهای چند بیتی را شناسایی و ارورهای تک بیتی را اصلاح کند. در DDR5 اما از On-die ECC یا سیستم تشخیص ارور داخلی استفاده میشود. فرق آن با ECC این است که در ECC کار شناسایی و مدیریت ارورها در تمامی قسمت‌ها از جمله زمانی که داده‌ها در حال انتقال به پردازنده هستند انجام میشود اما ECC رمهای DDR5 داخلی است. به این معنی که تنها ارورهای داخل تراشه‌های رم را تشخیص و اصلاح می‌کند و به محض اینکه داده‌ها از رم خارج شدند دیگر هیچ نظارتی رویشان انجام نمی‌شود.
اما چرا از چنین سیستمی استفاده شده است؟ دلیلش این است که با حذف این لایه‌های امنیتی اضافی میتوانید تراکم رم را تا چهاربرابر افزایش دهید. امروزه ECC بیشتر در سرورها و کامپیوترهای ردهبالا که از پردازندههایی مثل سری زئون اینتل استفاده میکنند مورد استفاده قرار می‌گیرد. چون این سیستم‌ها هرلحظه در حال انجام پردازش‌های بسیار مهم هستند و هر خطا می‌تواند دردسرهای زیادی به دنبال داشته باشد.
سوالات متداول
در حال حاضر و با رمهای DDR4 بیشترین ظرفیتی که هر یک رم دارد 32 گیگابایت است. DDR5 اما چهار برابر بیشتر است. شما اگر یک مادربرد با 4 اسلات DIMM داشته باشید، حداکثر میتوانید 128 گیگابایت رم DDR4 رویش نصب کنید. اما با استفاده از رم های DDR5 میتوانید در چهار اسلات مجموعا 512 گیگابایت رم در اختیار کامپیوتر خود قرار دهید. اگر از مادربردهای ردهبالا با 8 اسلات استفاده کنید، ظرفیت نهایی رم سیستم شما به 1 ترابایت هم خواهد رسید. اما آیا به این میزان رم نیاز داریم؟ بیشتر کاربران عادی و گیمرها به 16 تا حداکثر 32 گیگابایت رم احتیاج دارند اما برخی کاربران هم استفادههای سنگینی از سیستم خود دارند. برای مثال کسانی که از کامپیوتر برای پروژههای علمی، تحقیق یا پردازش تصویر فوقسنگین استفاده میکنند به رم بسیار زیادی نیاز دارند و احتمالا با عرضه DDR5 از همه خوشحالتر هستند.
مانند هر فناوری جدیدی که وارد بازار میشود قیمت رم 8 DDR5 هم از قیمت رمهای DDR4 بالاتر است. سامسونگ اعلام کرده انتظار دارد رم های دی دی آر ۵ در زمان عرضه حداقل 30 درصد قیمت بیشتری داشته باشند. برای مثال زمانی که Team Group رم 32 گیگابایتی و 4800 مگاهرتزی DDR5 خود را برای پیشفروش عرضه کرد قیمت آن 311 دلاری را برایش درنظر گرفت در حالی که یک رم 32 گیگابایتی و 4800 مگاهرتزی DDR4 آنها 150 تا 180 دلار قیمت دارد. این موضوع مربوط به چندین ماه پیش بود اما اولین سری از رمهای DDR5 که همزمان با پردازندههای آلدر لیک اینتل عرضه شدند هم قیمت بالایی داشتند و نزدیک به 300 دلار بودند. البته هنگام عرضه رمهای DDR4 هم این رمها قیمت بالایی داشته و بعد به مرور زمان قیمتشان کاهش پیدا کرد و رم های دی دی از 5 نیز همین مسیر را دنبال میکنند.
خیر. برای نصب DDR5 به یک پردازنده و مادربرد جدید نیاز دارید.
در حال حاضر پردازندههای نسل دوازده آلدر لیک اینتل اولین و تنها پردازندههایی هستند که از این رمها پشتیبانی میکنند. علاوه بر آنها انتظار میرود پردازندههای زن 4 کمپانی AMD که قرار است سال 2022 عرضه شوند هم از DDR5 پشتیبانی کنند.
نمونههای اولیه این رمها در حال حاضر در بازارهای جهانی عرضه شده و در دسترس قرار دارد.1. حداکثر چه مقدار رم دی دی آر ۵ را میتوان در یک کامپیوتر استفاده کرد؟
2. آیا قیمت رم های DDR5 بیشتر خواهد بود؟
3. آیا می‌توانم رم DDR5 را روی کامپیوترم نصب کنم؟
4. چه پردازندههایی از رم دی دی آر ۵ پشتیبانی میکنند؟
5. تاریخ عرضه رم های DDR5 چه زمانی است؟
سخن پایانی
رم های دی دی آر ۵ (DDR5) در حال حاضر هم به سختی پیدا می‌شوند. همچین قیمت رم ddr5 بسیار زیاد است. به همین جهت فعلا رمهای DDR4 به مراتب ارزش خرید بیشتری نسبت به رم های DDR5 دارند. البته بازهم به احتمال زیاد به زودی سر و کله رم های DDR5 در لپ تاپ های ردهبالا که از پردازندههای جدید اینتل استفاده میکنند پیدا خواهد شد اما اگر کاربر PC هستید فراموش نکنید که برای استفاده از رمهای نسل جدید باید پردازنده و مادربرد کامپیوترتان را هم عوض کنید که در مجموع هزینه خیلی زیادی روی دستتان می‌گذارد که فعلا توجیه زیادی ندارد.
در حال حاضر این رم ها فقط رونمایی شدند اما زمان دقیق به بازار آمدن آن مشخص نیست!