روش های جلوگیری از داغ شدن بیش از حد کامپیوتر

یکی از خطرات جدی که می‌تواند متوجه کامپیوتر شود، داغ کردن بیش از حد آن است. این مشکل علاوه‌بر اینکه روی عملکرد سیستم تاثیر منفی می‌گذارد، در دراز مدت نیز می‌تواند به قطعات سخت‌افزاری کامپیوتر، آسیب‌های جبران ناپذیری وارد کند. با ما همراه باشید تا با دلایل داغ شدن کامپیوتر و نحوه جلوگیری از این مسئله، آشنا شویم.

زمانی که از یک کامپیوتر استفاده می‌کنید، قطعات مختلف مانند پردازنده، رم، هارد یا کارت گرافیک، بسته به میزان فشاری که روی آن‌ها وجود دارد، می‌توانند حرارت زیادی تولید کنند. به همین دلیل است که بسیاری از کیس‌های کامپیوتری دارای چندین فن برای خنک نگه داشتن قطعات داخلی هستند و حتی کارت‌های گرافیک عرضه شده توسط برندهای مختلف نیز با حداقل 1 به فروش می‌رسند. هرچقدر استفاده کاربر از کامپیوتر سنگین‌تر باشد، حرارت تولید شده نیز بالاتر می‌رود و احتیاج به سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته از جمله خنک‌کننده‌های مایع، بیشتر می‌شود. اما داغ کردن کامپیوتر، حتی در صورت وجود این سیستم‌های خنک‌کننده، می‌تواند برای قطعات سیستم خطر زیادی داشته باشد؛ به همین دلیل است که در این مطلب پلازا می‌خواهیم به دلایل داغ شدن PC و راه‌های برطرف کردن این مشکل بپردازیم.

فهرست مطالب:

دلایل داغ شدن کامپیوتر؛ چرا حرارت PC بالا می‌رود؟

در صورتی که حرارت کامپیوتر شما آنقدر بالا برود که نتوانید کیس را لمس کنید، به احتمال زیاد سرعت عملکرد آن نیز افت قابل ملاحظه‌ای پیدا خواهد کرد و با لگ مواجه می‌شوید. همچنین، ممکن است سر و صدای فن‌ها را نیز حتی در زمانی که از سیستم استفاده نمی‌کنید، بشنوید؛ این موارد از جمله نشانه‌های داغ کردن کامپیوتر هستند. این مشکل زمانی پدیدار می‌شود که سیستم خنک‌کننده کامپیوتر، توانایی بیرون راندن هوای گرم داخل کیس و جایگزینی آن با هوای خنک را نداشته باشد. اما دلیل این اتفاق چیست؟ در ادامه به چند علت داغ شدن کامپیوتر، اشاره می‌کنیم:

• حرارت بالای محیط اطراف: در فصل تابستان که دمای اکثر شهرهای ایران بیش از حد بالا می‌رود، ممکن است سیستم‌ خنک‌کننده کامپیوتر قدرت کافی برای خنک نگه داشتن قطعات داخلی را نداشته باشد. همچنین، در صورتی که کامپیوتر در یک محیط گرم یا بدتر زیر نور مستقیم آفتاب قرار داشته باشد، مشکل چند برابر بدتر خواهد شد؛ بنابراین، همیشه کیس کامپیوتر را در یک محیط با دمای معتدل قرار دهید و هرگز آن را زیر نور مستقیم آفتاب رها نکنید.
• وجود گرد و خاک بیش از حد: کیس‌های کامپیوتری، به ویژه کیس‌های قدیمی که فاقد فیلترهای هوا هستند، به مرور زمان می‌توانند حجم زیادی از گرد و غبار محیط را جمع‌آوری کنند. به ویژه فن‌ها که مدام در حال گردش هستند و ناخواسته گرد و غبار اطراف را جذب می‌کنند. در صورتی که مدت طولانی کیس را تمیز نکنید، فن‌ها نمی‌توانند به خوبی قطعات داخلی را خنک کنند و در نتیجه، حرارت کامپیوتر بالا خواهد رفت.
• خراب شدن فن‌ها: یکی دیگر از دلایل داغ شدن کامپیوتر، حراب شدن فن‌ها است. به مرور زمان ممکن است یک فن نتواند با سرعت کافی هوا را به گردش در بیاورد و خراب شود، در این صورت، داغ شدن کامپیوتر اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
• سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای قدیمی: استفاده از نسخه‌های قدیمی نرم‌افزارها یا ویندوز، یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند منجر به داغ شدن کامپیوتر شود. این موضوع بیشتر از همه در زمان اجرای وظایف سنگین مانند بازی‌ها خود را نشان خواهد داد.
• اجرای برنامه‌های سنگین: یکی از رایج‌ترین دلایل داغ شدن کامپیوتر، اجرای نرم‌افزارهای سنگین مانند ادوبی پریمیر پرو یا فتوشاپ در کامپیوترهای ضعیف است. این برنامه‌ها بخش قابل توجهی از توان پردازنده مرکزی و پردازنده گرافیکی سیستم را به خود اختصاص می‌دهند و می‌توانند حرارت کامپیوتر را بالا ببرند.
• باز نگه داشتن چندین زبانه در مرورگر: در صورتی که چندین زبانه در مرورگر خود باز نگه داشته باشید و سیستم از قدرت پردازشی کافی برخوردار نباشد، بخش زیادی از توان پردازنده و رم به این زبانه‌ها اختصاص پیدا خواهد کرد و در نتیجه این قطعات با فرکانس بالاتری فعالیت می‌کنند که منجر به تولید حرارت بیشتر می‌شود.

چگونه از حرارت کامپیوتر اطلاع پیدا کنیم؟

با خواندن دلایلی که در بالا ذکر شدند، احتمالا نگران این هستید که حرارت کامپیوتری که از آن استفاده می‌کنید، بیش از حد بالا باشد. قبل از این که راه‌های جلوگیری از داغ شدن کامپیوتر را شرح دهیم، بهتر است ابتدا مطمئن شویم که کامپیوتر حرارت بالایی دارد. پیش‌تر در مطلبی جداگانه به «معرفی بهترین نرم افزارهای بررسی دمای سی پی یو» پرداخته بودیم. یکی از برنامه‌های کاربردی که در آن مطلب معرفی شد، برنامه NZXT CAM است که امکان بررسی دمای پردازنده و کارت گرافیک را به کاربران می‌دهد. ابتدا برنامه را از این لینک دریافت و آن را نصب کنید.

در صفحه اول این برنامه می‌توانید از دمای پردازنده مرکزی و کارت گرافیک خود اطلاع پیدا کنید. برای اینکه از دمای ایده‌آل این دو قطعه کلیدی اطمینان حاصل کنید، باید به صفحه مشخصات آن‌ها در وبسایت شرکت سازنده بروید؛ چراکه دمای ایده‌آل هر CPU و GPU، با سایر پردازنده‌ها متفاوت است. به طور کلی دمای زیر ۶۰ درجه در حالت عادی و دمای بین ۷۰ تا ۸۰ درجه در زمانی که پردازنده تحت فشار حداکثری است، قابل قبول به حساب می‌آید. در صورتی که حرارت از ۸۰ درجه بالاتر می‌رود، باید با راه‌حل‌های زیر به فکر پایین آوردن آن باشید.

روش‌های جلوگیری از داغ شدن کامپیوتر

جمله معروف «پیشگیری بهتر از درمان است» در مورد کامپیوتر و لپ تاپ نیز کاربرد دارد. یکی از خطراتی که این دستگاه‌های الکترونیکی را تهدید می‌کند داغ کردن بیش از حد آن‌هاست اما با تدارک یک سری اقدامات پیشگیرانه می‌توان از داغ کردن کامپیوتر و خسارت‌های ناشی از آن ممانعت به عمل آورد.

۱. استفاده از کیس با گردش هوای مناسب

کیس‌های قدیمی یا کیس‌هایی که برای کامپیوترهای اداری ساخته شده‌اند، مناسب کامپیوترهای گیمینگ یا سیستم‌های که از قطعات پیشرفته بهره می‌برند، نیستند. در صورتی که استفاده سنگینی از کامپیوتر خود دارید، اولین کاری که باید انجام دهید، خریداری یک کیس با گردش هوای مناسب است که دارای چند فن اختصاصی برای ورود و خروج هوا باشد. در صورتی که با نحوه انتخاب و خرید کیس آشنایی ندارید، خواندن مطلب «راهنمای خرید انواع کیس کامپیوتر + قیمت در بازار ایران» می‌تواند کمک کننده باشد.

۲. بهبود گردش هوای کیس

خریداری یک کیس به تنهایی نمی‌تواند کمک کننده باشد؛ چراکه محل قرارگیری آن نیز اهمیت زیادی دارد. هرگز کیس را روی فرش قرار ندهید و در عوض آن را روی یک سطح سخت مانند میز یا سرامیک بگذارید. همچنین، مطمئن شوید که اطراف کیس دیوار یا میز وجود ندارد و فن‌ها می‌توانند به راحتی هوا را به داخل کشیده و از کیس خارج کنند.

۳. از سلامت فن‌ها اطمینان حاصل کنید

یکی از دلایل داغ شدن کامپیوتر، خراب شدن فن‌ها است؛ در صورتی که فن‌های سیستم سر و صدای زیادی دارند یا به خوبی کار نمی‌کنند، این احتمال وجود دارد که دچار مشکل شده باشند. در قدم اول، آن‌ها را با احتیاط تمیز کنید و اگر مشکل برطرف نشد، یک فن جایگزین تهیه کنید. همچنین، اگر کیس فضای کافی برای نصب فن‌های اضافی را دارد، می‌توانید با خرید فن جدید، گردش هوای داخل کیس را بهبود دهید.

۴. خمیر سیلیکون را فراموش نکنید

خمیر سیلیکون یک ماده رسانای گرما است که روی هیت‌سینک‌های فلزی CPU و GPU اعمال می‌شود و به فن‌های این قطعات کمک می‌کند تا حرارت را به شکل بهتری دفع کنند. این خمیرها بسته به کیفیت ساختی که دارند، در طول زمان خشک شده و خاصیت خود را از دست می‌دهند؛ از همین رو، بهتر است هر ۲ تا ۳ سال یک بار، خمیر سلیکون قبلی را پاک کرده و آن را با خمیر جدید جایگزین کنید.

۵. برنامه‌های اضافی را ببندید

هر چقدر فشار وارد شده روی پردازنده و کارت گرافیک را کمتر کنید، حرارت تولید شده توسط سیستم نیز کمتر می‌شود. با فشار دادن کلیدهای Ctrl + Shift + Esc به Task Manager بروید و ببینید کدام برنامه‌ها بیشترین استفاده از منابع سیستمی را دارند.

هر برنامه‌ای که بخش زیادی از توان CPU را به خود اختصاص داده باشد، می‌تواند سبب داغ کردن کامپیوتر شود؛ بنابراین، بهتر است در مواقعی که به این برنامه‌ها نیاز ندارید، آن‌ها را ببندید. برای انجام اینکار، کافی است روی برنامه راست کلیک کرده و End task را انتخاب کنید.

۶. تمیز کردن کامپیوتر به طور منظم

اجزای سخت افزاری سیستم‌های کامپیوتری می‌بایست همواره تمیز باشند و خوشبختانه این یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای جلوگیری از داغ کردن آن‌هاست. در مورد کامپیوترهای دسکتاپ توصیه می‌شود حداقل سالی ۲ بار آن‌ها را تمیز کنید. در صورتی که گرد و خاک زیادی در محیط اطراف وجود دارد، بهتر است تعداد دفعات را بیشتر کنید. لازم به ذکر است که یکی از مهم‌ترین قطعات برای تمیزکاری، فن‌ها (fan) هستند چرا که نشستن گرد و خاک روی این اجزای خنک کننده در عملکرد آن‌ها اختلال ایجاد می‌کند و منجر به بالا رفتن حرارت می‌شود.

۷. استفاده از فن‌های کارآمدتر

این اقدام در مورد کامپیوترهای دسکتاپ به راحتی امکان‌پذیر است؛ فن‌ها بر اساس شدت جریان هوایی که ایجاد می‌کنند رتبه بندی می‌شوند و در صورتی که کارایی فن CPU سیستم خود را مناسب نمی‌دانید می‌توانید نسبت به تعویض آن با فنی که نویز کمتر و قدرت گردش بیشتری دارد اقدام نمایید.

۸. انتقال کامپیوتر به مکان خنک‌تر و دارای تهویه

اگر کامپیوتر در فضایی با دمای مناسب نگهداری شود احتمال داغ کردن آن به نحو قابل توجهی کاهش می‌یابد. بنابراین از قرار دادن دستگاه در مکانی که دمایی فراتر از این ارقام دارد خودداری کنید.

از طرفی بسیاری از افراد کیس کامپیوتر خود را در فضاهای بسته و فاقد هرگونه جریان هوا قرار می‌دهند که این امر یکی از دلایل اصلی بالا رفتن حرارت محسوب می‌شود؛ بنابراین، اگر به منظور در معرض دید نبودن یا هر دلیل دیگری قصد قرار دادن کیس در یک فضای بسته یا محفظه را دارید حتماً برای آن تهویه‌ای در نظر بگیرید.

۹. بهره‌گیری از سیستم خنک کننده‌ی آبی (مایع)

اگر یک گیمر یا طراح حرفه‌ای هستید و از سیستم‌های بسیار قدرتمند یا اورکلاک شده استفاده می‌کنید، بر شما واجب است که لطف کامپیوتر خود را با یک سیستم خنک کننده‌ی مایع جبران کنید. این خنک کننده‌ها با ساز و کاری مشابه رادیاتور خودروها آب را از طریق لوله‌هایی در بخش‌های مختلف سیستم به حرکت درمی‌آورند و از این طریق حرارت ایجاد شده را دفع می‌کنند. این را شاید بتوان موثرترین راه برای جلوگیری از داغ کردن بیش از حد کامپیوتر توصیف کرد.

البته احتمالاً نصب و راه‌اندازی یک سیستم خنک کننده‌ی مایع برای کاربران عادی چندان ساده نیست و بهتر است از افراد متخصص در این امر یاری گرفته شود. در ضمن حرارت CPU اورکلاک شده در چشم به هم زدنی می‌تواند سر به فلک بکشد و کاربران می‌بایست همواره به این نکته توجه داشته باشند.

۱۰. کامپیوتر را خاموش کنید

برخی اوقات، بهترین کار برای پایین آوردن حرارت سیستم، خاموش کردن آن است. به ویژه اگر جزو افرادی هستید که کامپیوتر را هرگز خاموش نمی‌کنند. سیستم هر چند وقت یک بار احتیاج به خاموش شدن دارد تا بتواند مجددا به شکل صحیح به فعالیت خود ادامه دهد. یک بار کامپیوتر را خاموش کرده و اجازه دهید تمامی قطعات به طور کامل خنک شوند. با روشن کردن مجدد کامپیوتر، مشکل باید حل شده باشد؛ در غیر این صورت با دنبال کردن روش‌های قبلی می‌توانید دما را پایین بیاورید.

سوالات متداول

سخن پایانی

در نهایت باید به این نکته هم اشاره داشت که داغ کردن کامپیوتر در برخی مواقع می‌تواند به دلیل ضعیف بودن قطعات سخت‌افزاری سیستم باشد؛ به ویژه اگر تمامی روش‌های ذکر شده در این مطلب را پشت سر گذاشته‌اید و نتوانستید مشکل را حل کنید. در این صورت، خرید یک کامپیوتر با قدرت پردازشی بالاتر که بتواند به خوبی به نیازهای شما پاسخ دهد، تنها راه چاره خواهد بود. به طور کلی گرد و خاک بیش از حد، اجرای برنامه‌های سنگین در کامپیوترهای ضعیف، عدم وجود تهویه مناسب در کیس و ایرادات نرم‌افزاری، از جمله مهمترین دلایل داغ شدن کامپیوتر هستند که باید به آن‌ها توجه کافی نشان داد.