طبیعت و فضای گرم و صمیمی آن همیشه مورد علاقه گردشگران بوده است. امروزه خیلی از ما برای دور شدن از شلوغی و هیاهوی شهری اقامتگاه بوم گردی را انتخاب می‌کنیم. با پلازا همراه باشید تا اقامتگاه های بوم گردی ایران را بررسی کنیم.
در گذشته مردم برای سفر مشکلات زیادی داشتند. یکی از آنها دغدغه مالی بود. اما امروزه اقامتگاه های بوم گردی در تلاشند تا با هزینه بسیار مناسب بتوان از طبیعت لذت برد. البته باید بدانید که بوم گردی هدفی بالاتر از صرفا تفریح دارد. بوم گردی یا طبیعت‌گردی به منظور کاهش آسیب به طبیعت و در جهت بالا بردن آگاهی انجام می‌شود. در این مقاله از پلازا تلاش کردیم تا شما را با مفهوم بوم گردی و اقامتگاه بوم گردی در ایران آشنا کنیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
بوم گردی چیست؟
بوم گردی نوعی سفر است که در آن کمترین اثر و آسیب از مسافر در طبیعت به جا خواهد ماند. در واقع این نوع سفر با یک مسئولیت پذیری از طرف مسافر همراه بوده و هدف، کاهش آسیب و فشار بر روی محیط زیست است. بوم گردی باعث رونق اقتصادی می‌شود. بومی‌های منطقه با رشد بوم گردی به فعالیت اجتماعی و اقتصادی بیشتری می‌پردازند و این خود سبب رفاه مردم آن منطقه خواهد شد.
تعریف اقامتگاه بوم گردی
اقامتگاه بوم گردی در جهت رفاه و آسایش بوم‌گردان تدارک دیده می‌شود. هدف اصلی این اقامتگاه های بوم گردی حفاظت از محیط زیست در کنار لذت بردن از آن است. اقامتگاه بوم گردی در تلاش است تا کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کند. نشان دادن فرهنگ هر منطقه یکی دیگر از اهداف مهم اقامتگاه های بوم گردی به شمار می‌آید. بومی‌های هر منطقه این اقامتگاه‌ها را اداره می‌کنند. در این روش تمامی آداب و رسوم و فرهنگ هر روستا به خوبی منتقل شده و گردشگران می‌توانند با محلی‌های آن بخش در ارتباط باشند.
در واقع نوعی زندگی اجتماعی در اقامتگاه بوم گردی در جریان است. سرو غذاهای سنتی و خاص هر منطقه و استفاده از تزیینات محلی همگی به خوبی نشان‌دهنده فرهنگ غنی روستایی هستند. جالب است بدانید که اقامتگاه بوم گردی را صرفا نوعی استراحتگاه نمی‌دانند. این اقامتگاه‌ها خود نوعی جاذبه توریستی محسوب می‌شوند. گردشگران زیادی به این دلیل از هتل‌ها و مهمان‌سراهای گران‌قیمت و لوکس گذشته تا خود را به اقامتگاه های بوم گردی و طبیعت شگفت‌انگیزش برسانند.
تاریخچه اقامتگاه بوم گردی در ایران
فرهنگ و تاریخ کشور ما نشان می‌دهد که از همان اوایل به مهمان‌پذیر بودن علاقه داشتیم. در گذشته مردم خانه‌های خود را در اختیار مهمان‌ها می‌گذاشتند. در واقع یکی از علت‌های به وجود آمدن کاروانسراها همین امر بود. مسافران زیادی برای استراحت نیاز به خانه داشتند. محلی‌های هر شهر یا روستا خانه‌های خود را در اختیار آنها گذاشته و پناهشان می‌شدند. این‌گونه بود که مکان‌هایی با نام کاروان‌سرا به وجود آمدند. خیلی از این کاروانسراها وقف عام شده بودند و این خود نشانه مهمان‌نوازی ایرانیان است.
شاید اطلاعات دقیقی در مورد اولین اقامتگاه های بوم گردی در دست نباشد، اما با وجود این چنین گذشته‌ای از مردمان کشورمان می‌توان حدس زد که مردم محلی روستا خانه‌های خود را در اختیار مهمانان می‌گذاشتند. شکل سنتی و محلی خانه‌ها، صفا و صمیمیت زندگی در طبیعت، آب و هوای خوب و سالم، غذاهای طبیعی و خوش‌طعم همگی در رونق اقامتگاه بوم گردی نقش مهمی داشته‌اند. کم کم با بیشتر شدن علاقه مردم به طبیعت‌گردی این اقامتگاه های بوم گردی رونق یافته و دلیل خوبی برای پیشرفت اقتصادی شدند. پس می‌توان پیدایش اولین اقامتگاه بوم گردی را به خانواده‌های بومی هر منطقه نسبت داد.
ویژگی های اقامتگاه های بوم گردی
ویژگی های یک اقامتگاه بوم گردی می‌تواند با توجه به اقلیم و منطقه جغرافیایی هر منطقه متفاوت باشد. گردشگران به نسبت نیاز و علایق خود اقامتگاه بومگردی را انتخاب می‌کنند. اما بعضی از موارد هستند که همه اقامتگاه های بوم گردی موظف به رعایت آنها خواهند بود. در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم.
- در اقامتگاه های بوم گردی زندگی اجتماعی در جریان است. به این شکل که گردشگران می‌توانند با میزبان در ارتباط باشند و در همه امور مربوط به اقامتگاه با آنها همکاری کنند
- اقامتگاه بومگردی صرفا محلی برای استراحت نیست. شما در این محل می‌توانید آموزش صنایع‌دستی منطقه، انواع غذای سنتی و آوازها و موسیقی محلی را ببینید. با تورهای محلی به گردش و بازدید از طبیعت اطراف منطقه بروید و در حفظ آن کوشا باشید.
- در اقامتگاه بوم گردی ارتباط میزبان و مسافر با هم نزدیک است. به همین منظور خیلی از اوقات مسافر با عنوان مهمان شناخته شده و این صمیمیت خود سبب جذب گردشگران به خصوص گردشگر خارجی می‌شود.
- اقامتگاه های بوم گردی به صورت کاملا سنتی ساخته و تزیین می‌شوند. به‌همین دلیل از اقامتگاه بوم گردی به عنوان جاذبه توریستی گردشگری یاد شده که تاثیر زیادی در رونق صنعت گردشگری خواهد داشت.
- در اقامتگاه بومگردی همیشه غذاهای سنتی آن منطقه طبخ می‌شود. آوازها و موسیقی محلی نواخته شده و بازی‌های قدیمی آن بخش در جریان هستند. ارج نهادن به این امور در اقامتگاه های بوم گردی چه از طرف میزبان و چه از طرف مسافران از اهمیت زیادی برخوردار است.
بهترین اقامتگاه های بوم گردی ایران کدامند؟
کشور ما ایران آب و هوای متنوعی در قسمت‌های مختلف جغرافیایی دارد. این مسئله باعث شده تا بومی‌های هر منطقه به فکر ایجاد اقامتگاه بوم گردی بیفتند. ساخت این اقامتگاه های بوم گردی توانسته گردشگران زیادی را سالانه به سمت خود بکشاند. در این قسمت به معرفی برترین اقامتگاه های بوم گردی ایران می‌پردازیم.
1. اقامتگاه بومگردی تلارخانه بردبار
- واقع در: خمام
- آدرس: استان گیلان، جاده رشت به انزلی، خمام، میدان ولیعصر، بخش مرزدشت
«تلارخانه بردبار» یکی از اقامتگاه‌های پرطرفدار در گیلان است. فرهنگ گیلانی به خوبی در این اقامتگاه دیده می‌شود. استفاده از ظروف سفالی، آویزهای گیلانی که عموما با دیگ‌هایی معروف به «گمج» تزیین شده‌اند، حس و حال خوبی را ایجاد می‌کنند. اگر طرفدار جنگل و طبیعت بکر آن هستید تلارخانه بردبار انتخاب مناسبی است. آب و هوای سالم، فضای سرسبز، محیطی دلنشین با آداب و رسوم سنتی در این اقامتگاه بومگردی میزبان شماست.
اقامتگاه بومگردی تلارخانه بردبار دارای 4 اتاق بوده که با هزینه بسیار مناسب در اختیار شما قرار می‌گیرد. هر یک از اتاق‌ها با نامی به گویش گیلکی مانند «چی نی نی» اسم‌گذاری شده است. این اقامتگاه با فضایی کاملا سنتی ساخته شده، پس بهتر است بدانید اتاق‌ها فاقد تخت و یا سرویس بهداشتی مجزا هستند.
2. اقامتگاه بومگردی کریاس
- واقع در: اصفهان
- آدرس: استان اصفهان، خیابان استانداری، کوچه شهید عمرانی
اقامتگاه بوم گردی «کریاس» را می‌توان نوعی هتل یا مهمان‌سرا دانست. این اقامتگاه با سبکی سنتی ساخته شده، اما به نسبت اقامتگاه های بومگردی شمال کشور مدرن‌تر است. موقعیت مکانی این اقامتگاه بسیار عالی بوده و شما به راحتی می‌توانید به جاذبه‌های تاریخی دسترسی داشته باشید. به طور مثال گنبد مسجد جامع اصفهان از حیاط این اقامتگاه به خوبی قابل مشاهده است.
با ورود به حیاط این اقامتگاه تاریخی محو زیبایی شگفت‌انگیز آن می‌شوید. زیبایی منحصربه‌فرد آن یکی از امتیازات ویژه‌ای است که سالانه گردشگران زیادی را جذب خود می‌کند. امکانات رفاهی این اقامتگاه بومگردی در حد رضایت‌بخش بوده و اتاق‌های متنوع آن با هر سلیقه‌ای جور است.
3. اقامتگاه بوم گردی خانه سه نیک
- واقع در: یزد
- آدرس: استان یزد، خیابان شهید کاشانی، کوچه شمس
یزد به اقامتگاه های بوم گردی‌اش معروف است. صاحبان «خانه سه نیک» در گذشته یک خانواده زرتشتی بودند. به همین دلیل نام آن را سه نیگ گذاشته‌اند. قدمت این خانه سنتی به زمان قاجار می‌رسد. سبک سنتی این اقامتگاه بومگردی شما را به سریال‌های تاریخی می‌برد.
زیبایی خیره‌کننده فضای داخلی آن و معماری منحصربه‌فردش باعث شده تا این اقامتگاه شهرت جهانی پیدا کند. سالانه گردشگران زیادی برای اسکان در این اقامتگاه های بوم گردی سفر به یزد را انتخاب می‌کنند.
تمامی وسایل تزیینی اقامتگاه چه در اتاق‌ها (تخت‌خواب، ظروف پذیرایی، تابلوها و فرش‌ها) و چه در راهروها و دالان‌ها همگی با دقت و وسواس زیادی انتخاب شده‌اند تا به‌خوبی حس سنتی و قدیمی بودن فضا به شما منتقل شود. دسترسی آسان این اقامتگاه به سایر جاذبه‌های تاریخی یزد مثل «امیر چخماق»، «آتشکده زرتشتیان» و «بازارهای سنتی» از امتیازات ویژه آن به شمار می‌آید.
4. اقامتگاه بومگردی خالو منصور
- واقع در: قشم
- آدرس: استان هرمزگان، قشم، روستای نقاشه
اقامتگاه بوم گردی «خالو منصور» یکی از پرطرفدارترین اقامتگاه های جنوب محسوب می‌شود. گردشگران زیادی برای تماشای جزیره هنگام شب را در اقامتگاه بومگردی خالو منصور می‌مانند. غذاهای دریایی این اقامتگاه، ساز و آوازهای سنتی آن زبان‌زد همه مسافرانی است که یک بار اسکان در این اقامتگاه را تجربه کرده‌اند. نزدیکی اقامتگاه خالو با دریا از امتیازات ویژه آن به شمار می‌آید. با باز کردن در اتاق چشمتان به زیبایی خیره‌کننده دریا افتاده و محو تماشای آن می‌شوید.
البته در نظر داشته باشید که معمولا اتاق‌های این اقامتگاه بومگردی یخچال و تخت ندارد. سرویس بهداشتی و یخچال در محوطه اقامتگاه برای عموم قابل استفاده است. شما می‌توانید از تورهای گردشی این اقامتگاه بهره برده و شاهد زیبایی شگفت‌انگیز اطراف اقامتگاه بومگردی خالو منصور باشید.
5. اقامتگاه بومگردی گیله بوم
- واقع در: روستای قاسم آباد
- آدرس: استان گیلان، بین کلاچای و چابکسر، روستای قاسم آباد سفلی
اگر به دنبال آرامش و دوری از هیاهو هستید اقامتگاه بومگردی «گیله بوم» را به شما توصیه می‌کنیم. با انتخاب این اقامتگاه برای اسکان چند روزی را در دل طبیعت بی‌نظیر و سرسبز گیلان سپری خواهید کرد. فضای سنتی و محلی این اقامتگاه همراه با طبیعت شگفت‌انگیزش باعث می‌شود تا شما هرگز دلتنگ مدرنیته نشوید. آنقدر شگفتی در این اقامتگاه بومگردی وجود دارد و شما را سرگرم می‌کند که گویی هرگز در فضای شهری نبوده‌اید.
خانه‌های این اقامتگاه به صورت چوبی ساخته شده‌اند. اقامتگاه گیله بوم از اقامتگاه های بوم گردی شمال کشور است که سالانه گردشگران خارجی زیادی به آنجا سر می‌زنند. نزدیکی آن با جنگل دالخانی و ساحل (با پیاده‌روی حداکثر 20 دقیقه) از امتیازات ویژه این اقامتگاه است. سرو غذاهای گیلانی، آوازها و سازهای محلی، بازی‌های بومی و طبیعت منحصربه‌فرد همراه با آب و هوای بی‌نظیرش باعث شده تا گیله بوم یکی از بهترین اقامتگاه های بومگردی ایران شناخته شود.
6. اقامتگاه بومگردی خانه نقلی
- واقع در: کاشان
- آدرس: کاشان، خیابان فاضل، پشت مسجد آقابزرگ
بیشتر خانه‌های کاشان به صورت اقامتگاه بوم گردی درآمده‌اند. خانه‌های تاریخی کاشان شهرت جهانی دارند. گردشگران زیادی سالانه برای قدم زدن در کوچه‌های قدیمی و خانه‌های سنتی این شهر اقامتگاه های بومگردی کاشان را انتخاب می‌کنند.
اقامتگاه بوم گردی «خانه نقلی» قدمتی 150 ساله دارد. این خانه از دوره قاجار به جا مانده و در لیست اقامتگاه های بوم گردی کویری به‌خوبی می‌درخشد. معماری منحصربه‌فرد آن در ساخت اندرونی و بیرونی زیبایی چشم‌گیری به اقامتگاه داده است.
از ویژگی جالب این اقامتگاه همکاری میهمانان در پخت غذا و نان محلی بوده که بسیار پرطرفدار خواهد بود. خانه نقلی در فرهنگ آثار باستانی به عنوان کوچک‌ترین خانه تاریخی ثبت شده است. در این اقامتگاه فقط غذاهای بومی پخت می‌شود. خوابیدن در پشت بام و تماشای ستاره‌های کویری از دیگر امتیازات اقامتگاه بومگردی خانه نقلی به شمار می‌آید.
7. اقامتگاه بوم گردی نورخونه
- واقع در: روستای پاده
- آدرس: استان سمنان، گرمسار، بخش ارادان، پاده
منیر خانوم یک زن بومی اهل سمنان است که همه گردشگران این اقامتگاه بومگردی او را یک کدبانوی تمام عیار می‌دانند. اقامتگاه بومگردی «نورخونه» در ابتدا یک مکتب‌خانه بود. اکنون با بازسازی آن به یکی از زیباترین اقامتگاه های بوم گردی در کویر تبدیل شده است. اقامتگاه به سبک کاملا سنتی ساخته شده و خبری از مدرنیته نیست. اگر به دنبال تجربه زندگی روستایی در دل کویر هستید اقامتگاه بومگردی نورخانه انتخاب مناسبی است. غذای محلی، خوابیدن در رخت خواب‌هایی به شکل گذشته، فضایی کاملا سنتی و آلاچیق‌هایی در فضای باز در این اقامتگاه منتظر شماست.
8. اقامتگاه بوم گردی ریوار
- واقع در: کرمانشاه
- آدرس: کرمانشاه، خیابان شهید مدرس، کوچه صارم الدوله (بیگلری)
قدمت اقامتگاه بومگردی «ریوار» به دوره قاجار می‌رسد. این خانه تاریخی در دو طبقه ساخته شده و حیاط نقلی آن صفای زیادی به اقامتگاه بخشیده است. بازسازی اقامتگاه بومگردی ریوار در سال 1395 انجام شد. گردشگران زیادی سالانه کرمانشاه را برای مسافرت انتخاب کرده و این اقامتگاه را از بین اقامتگاه های بوم گردی برمی‌گزینند. حوض کوچک وسط حیاط، پنجره‌های چوبی آبی رنگ، گلدان‌های سفالی با گل شمعدانی و فواره همیشه روشن حوض آبی همگی در ایجاد حس و حال خوب در آنجا موثرند.
این اقامتگاه را بدون شک می‌توان جاذبه تاریخی کرمانشاه دانست. خانه‌ای با بافت سنتی که تاریخ در جای جای آن دیده می‌شود. دسترسی اقامتگاه به سایر بناهای تاریخی همچون «حمام‌های سنتی»، «تکیه معاون الملک»، «زورخانه علمدار» و «بازار سنتی» این شهر از امتیازات ویژه آن به شمار می‌آید.
9. اقامتگاه بومگردی قجرآباد
- واقع در: شهریار
- آدرس: استان تهران، شهریار، شهرستان قجرآباد
اگر ساکن تهران هستید و هدفتان دور شدن از هیاهوی شهر است اقامتگاه بومگردی «قجرآباد» را به شما پیشنهاد می‌کنیم. این اقامتگاه از اقامتگاه های بومگردی نزدیک تهران است که در شهرستان شهریار قرار دارد.
یک خانه قدیمی که از کاه‌گل و چوب ساخته شده و از سال 1397 پذیرای مسافران است. گردشگران زیادی که برای تهران‌گردی به پایتخت می‌آیند، ترجیح می‌دهند تا در اقامتگاه بوم گردی قجرآباد اسکان داشته باشند. این اقامتگاه با فضای سنتی دارای دو طبقه بوده و از امکانات نسبی همچون تخت‌خواب، پرسنل متبحر (آشنا به زبان انگلیسی)، پارکینگ، وای‌فای و تورهای توریستی برخوردار است. کولر آبی و کرسی از دیگر امتیازات ویژه این اقامتگاه محسوب می‌شوند.
10. اقامتگاه بومگردی خونه خورشید
- واقع در: تنکابن
- آدرس: استان مازندران، شهرستان تنکابن، روستای سلیمان آباد، جل چلاسر
علاقه‌مندان به طبیعت بکر و سرسبز با سفر به استان مازندران، اقامتگاه بوم گردی «خونه خورشید» را از دست نمی‌دهند. این اقامتگاه از سال 1396 شروع به کار کرده و قدمتی 50 ساله دارد. فضای سنتی و سرسبز آن مسافران زیادی را به خود جذب می‌کند. این اقامتگاه در بین سایر اقامتگاه های بوم گردی کاملا به شکل سنتی اداره می‌شود. با اسکان در آنجا انتظار امکانات شهری را نداشته باشید. اناق‌های این اقامتگاه تخت و تلویزیون ندارند.
شما خوابیدن در رخت‌خواب به رسم گذشتگان را تجربه خواهید کرد. ساز و آوازهای محلی، بازی‌های بومی، تورهای گردشگری جنگل و طبیعت بکر اطراف، محال است اجازه بدهد حوصله‌تان سر برود. سرو غذاهای محلی، صبحانه با نان تازه و شیر و خامه محلی و تراس زیبا با چشم‌اندازی شگفت‌انگیز از امتیازات ویژه این اقامتگاه بومگردی هستند. همه چیز در اینجا ارگانیک است. چای تازه چیده شده از باغ‌های چای، لبنیات تازه از دام‌های روستا و میوه‌های خوشمزه محصول باغات اطراف اقامتگاه شما را غرق در لذت می‌کند.
در اقامتگاه بومگردی چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
اقامتگاه های بوم گردی با حضور گردشگران داخلی و خارجی سرپا هستند. رونق و برپایی این اقامتگاه های بومگردی به‌طور مستقیم به گردشگران وابسته است. این مسئله باعث می‌شود تا مسافران نکاتی را رعایت کنند. در ادامه به بررسی این نکات می‌پردازیم.
فرهنگ روستا را در اولویت قرار بدهیم
همانطور که قبلا اشاره کردیم در این اقامتگاه های بوم گردی بین مسافران و اهالی روستا زندگی اجتماعی در جریان است. پس باید به عرف و اصول زندگی روستایی اهمیت بدهیم. اغلب روستاییان سنتی بوده و کم و بیش مذهبی هستند. ارج نهادن به اعتقادات آنها چه از نظر پوششی و چه از نظر تفکرات در راس امور قرار دارد. آداب و رسوم و مسائل فرهنگی روستا در اقامتگاه بوم گردی از اهمیت بالایی برخوردار است. پس سعی کنید آنها را محترم بشمارید.
بدون اجازه از هر جایی عکاسی نکنیم
به تابلوها و راهنماهای اقامتگاه و خانه‌های سنتی توجه کنید. برخی از قسمت‌ها خصوصی بوده و یا بخش‌هایی هستند که برای عموم آزاد نیست. از رفتن به آن بخش‌ها و عکاسی خودداری کنید. موقع عکاسی و یا مصاحبه با اهالی روستا حتما کسب اجازه کرده؛ چون حفظ حریم شخصی مردم بومی در اولویت قرار دارد.
از روستا خرید کنید
یکی از اهداف مهم اقامتگاه بوم گردی رونق اقتصادی روستاهاست. پس این مسئله که شما خرید ضروری خود را از روستا انجام بدهید بسیار مهم است. در نظر داشته باشید که محصولات روستایی اغلب ارگانیک بوده و بسیار با کیفیت هستند. شما با هزینه بسیار مناسب می‌توانید خرید خود را انجام بدهید.
به محیط زیست اهمیت بدهید
متاسفانه خیلی شنیده‌ایم که مسافران با اقامت در اقامتگاه های بوم گردی به آن محیط آسیب زده‌اند و یا با آلودگی محیطی باعث رنجش اهالی آن منطقه شده‌اند. این را در نظر داشته باشید که اهالی اقامتگاه بوم گردی در آنجا زندگی می‌کنند. پس حواستان باشد از ایجاد آلودگی و زدن آسیب به فضای سبز روستا خودداری کنید.
رزرو اقامتگاه فراموش نشود
اقامتگاه های بومگردی معمولا ظرفیت کمی برای پذیرایی از مسافر دارند. به همین دلیل بهتر است حتما قبل از ورود به اقامتگاه مورد نظر آن را رزرو کنید. با این کار هم خدمات بهتری از آن اقامتگاه مورد نظرتان گرفته و هم باعث به هم خوردن نظم آنجا نمی‌شوید.
احترام به اهالی روستا
در نظر داشته باشید اینکه شما در اقامتگاه بومگردی اسکان دارید و از اهالی روستا خدمات دریافت می‌کنید نباید باعث شود تا احساس برتری داشته باشید. اهالی روستا مردمانی کاری و پرتلاش هستند. امروزه خیلی از گردانندگان این اقامتگاه های بوم گردی تحصیل‌کرده بوده و از مقام اجتماعی بالایی برخوردارند. هرچند یک فرد کم‌سواد روستایی با فرهنگی غنی و تاریخی پر قدمت هم بسیار با ارزش است. پس حواستان باشد باعث رنجش آنها نشوید.
جمع بندی
اقامتگاه بومگردی در ایران طرفداران خاص خود را دارد. شاید همه ما نتوانیم در محیطی ساده و به دور از امکانات شهری زندگی کنیم، اما هستند علاقه‌مندان زیادی که برای دور ماندن از هیاهوی شهری اقامتگاه های بومگردی را انتخاب می‌کنند. شما تجربه زندگی در چنین اقامتگاهی را داشته‌اید؟ نظرات خود را در مورد این مقاله در قسمت دیدگاه‌های پلازا بنویسید.