کارگردان های سینمای ایران تاکنون افتخارات زیادی در دنیا کسب کرده‌اند. اما در ده سال اخیر هم موفقیت‌های آنها بزرگتر و هم تاثیرگذاری این کارگردان‌ها بیشتر بوده است. در این مقاله با تاثیرگذارترین بهترین کارگردان های ایرانی آشنا می‌شویم.
سینمای ایران در دهه اخیر از آن سینمای گیشه‌ای و تجاری دهه هشتاد فاصله معناداری گرفته است. این اتفاق را مدیون تلاش‌های تعدادی از کارگردان های سینمای ایران هستیم که دغدغه‌ای فراتر از گیشه داشتند. در ده سال اخیر بهترین کارگردانان ایرانی اغلب نویسنده آثار خود نیز بوده‌اند و سعی کرده‌اند دغدغه‌های اجتماعی، اخلاق، اندیشه، تاریخ و فرهنگ را در آثار خود ترویج و اشاعه دهند. با وجود اینکه سینمای ایران کارگردان های بزرگی به خود دیده است، اما در این پرونده به مرور و معرفی بهترین کارگردانان سینمای ایران در دهه اخیر (در بازه زمانی 1388 تا 1399) پرداخته‌ایم. نکته کلیدی و مهم در این بین، ظهور کارگردان های ایرانی جوان و صاحب سبک بسیار خلاق در دهه نود است که سبب می‌شود به آینده سینمای ایران بیش از پیش امیدوار باشیم. با پلازا همراه باشید تا با موفق‌ترین و بهترین کارگردان های سینمای ایران در ده سال اخیر آشنا شویم.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
- بهترین و پر افتخارترین کارگردان های سینمای ایران در دهه اخیر
- اصغر فرهادی
- رضا میرکریمی
- ابراهیم حاتمی کیا
- حمید نعمت الله
- پوران درخشنده
- و…
- کلام آخر
بهترین و پر افتخارترین کارگردان های سینمای ایران در دهه اخیر
در ادامه این مطلب بهترین کارگردان های سینمای ایران در ده سال اخیر را معرفی می‌کنیم و به سبک کاری این سینماگران و میزان تاثیرشان بر سینما و گیشه خواهیم پرداخت.
اصغر فرهادی
- آثار مطرح در دهه اخیر: جدایی نادر از سیمین، گذشته، فروشنده، همه می‌دانند
نفر اول و پرچمدار پرافتخارترین و بهترین کارگردان های سینمای ایران بی‌تردید اصغر فرهادی است. فرهادی در دهه اخیر خود را از یک فیلمساز توانا و دغدغه‌مند داخلی، به یک کارگردان بزرگ و خلاق جهانی تبدیل کرد. «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» او برنده معتبرترین جوایز سینمایی جهان یعنی اسکار و گلدن گلوب شدند. علاوه بر این او بسیاری از جوایز خارجی را با چهار فیلم اخیرش درو کرد و «گذشته» و «همه می‌دانند» را با همکاری بزرگان سینمای جهان ساخت و روانه پرده سینماها کرد. علاوه بر این، اصغر فرهادی در دهه نود پایه‌گذار سبک نویی موسوم به سبک بی‌پایان یا پایان باز بود که سبب شد بسیاری از سینماگران به تقلید از او پایان فیلم‌هایشان را بدون نتیجه‌گیری رها کنند. اگر منصف باشیم، فرهادی نه تنها پرافتخارترین کارگردان دهه اخیر، بلکه شاید پرافتخارترین کارگردان ایران در تاریخ سینمای کشورمان باشد.
ابراهیم حاتمی کیا
- آثار مطرح در دهه اخیر: گزارش یک جشن، چ (چمران)، بادیگارد، به وقت شام، خروج
ابراهیم حاتمی‌کیا با همه حواشی و ضعف و قوت‌هایش، بدون اغراق یکی از مهمترین کارگردان های سینمای ایران بعد از انقلاب است. حاتمی‌کیا در سال‌های اخیر با توجه به حال و روز و طرز فکرش فیلم‌های متفاوت و بحث‌برانگیزی را ساخته است. بنابراین نمی‌توان او را در فهرست بهترین کارگردان های سینمای ایران در دهه نود نادیده گرفت. جدیدترین و شاید جدی‌ترین اثر او در سال‌های اخیر، این روزها در اکران اینترنتی مقابل چشمان هزاران مخاطب قرار گرفته است.
رضا میرکریمی
- آثار مطرح در دهه اخیر: یه حبه قند، امروز، دختر، قصر شیرین
رضا میرکریمی در دهه نود هم مثل سالیان اول ورودش به سینما بوده است؛ زیاد فیلم نمی‌سازد، اما وقتی می‌سازد آثاری ساده و تماشایی خلق می‌کند که مخاطب دوست دارد بارها آن فیلم را تماشا کند. هر چهار اثر میرکریمی، به خصوص «یه حبد قند» و «قصر شیرین» این ویژگی را داشتند. او در «یه حبه قند» فضایی بومی و خانوادگی را به بهترین شکل ممکن به تصویر کشیده بود. میرکریمی در کنار فضاسازی بی‌نظیر، استاد بازی گرفتن از بازیگران است. کافی‌ست فقط بازی‌های نگار جواهریان، ماهور الوند، شبنم مقدمی، حامد بهداد و حتی دو کودک خردسال فیلم «قصر شیرین» را در آثار او به یاد آورید!
حمید نعمت الله
- آثار مطرح در دهه اخیر: آرایش غلیظ، رگ خواب، شعله‌ور، قاتل و وحشی
حمید نعمت الله پس از موفقیت بی‌نظیرش در «بی‌پولی»، چند سالی را مشغول ساخت سریال ماندگار «وضعیت سفید» بود و همین او را از سینما دور کرده بود. اما پس از فراغت از این کار، نعمت الله دوباره به سینما بازگشت و با فیلم متفاوت و ریتمیک «آرایش غلیظ» دوباره توجه‌ها را به خود جلب کرد. فیلم‌های بعدی نعمت‌الله در دو فضای متفاوت با دو بازی تحسین برانگیز از لیلا حاتمی و امین حیایی همراه بود و نشان داد هنوز هم این سینماگر صاحب اندیشه، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. مخاطبان سینما بی‌صبرانه منتظر تماشای فیلم جدید او به نام «قاتل و وحشی» هستند.
پوران درخشنده
- آثار مطرح در دهه اخیر: خواب‌های دنباله‌دار، هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند، زیر سقف دودی
پوران درخشنده تنها زن کارگردان سینمای ایران است که هنوز هم تم اصلی آثارش، حمایت از دختران و زنان است و آسیب‌هایی را که یک زن در جامعه ایرانی به سبب مسائل مختلف فرهنگی و اجتماعی تحمل می‌کند، به طرز هنرمندانه‌ای روایت می‌کند. اوج کار درخشنده ساخت فیلم ملتهب «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند!» بود که در سال 1391 باب بررسی، بحث و آسیب‌شناسی را درباره زندگی تمام دخترانی که روزی مورد تعرض قرار گرفته‌اند، باز کرد.
پرویز شهبازی
- آثار مطرح در دهه اخیر: دربند، مالاریا، طلا
پرویز شهبازی که کارش را از سال‌ها قبل در سینمای ایران آغاز کرده، در دهه اخیر علاوه بر کارگردانی سه فیلم با تمرکز بر دغدغه‌ها و مشکلات جوانان، چند فیلمنامه هم برای کارگردان‌های دیگر نوشت که از آن جمله می‌توان به «خانه دختر» و «سال دوم دانشکده من» اشاره کرد. او کماکان در آثارش به شکل کاملا باورپذیر و بدون قضاوت آسیب‌های اجتماعی که جوانان به سبب ساختارهای غلط فرهنگی و اقتصادی با آن رو به رو هستند را پیش چشم مخاطب می‌گذارد. شهبازی این روزها با اکران اینترنتی جدیدترین اثرش به نام «طلا»، مخاطبان را به تماشای فیلم جدیدش در قرنطینه خانگی دعوت کرده است. برای خواندن بیوگرافی پرویز شهبازی می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
بهرام توکلی
- آثار مطرح در دهه اخیر: اینجا بدون من، آسمان زرد کم‌عمق، بیگانه، من دیه‌گو مارادونا هستم، تنگه ابوقریب، غلامرضا تختی
بهرام توکلی علاوه بر اینکه در بین بهترین کارگردان های ایرانی قرار می‌گیرد، مغز متفکر تعدادی از برترین آثار سینمایی و تلویزیونی سال‌های اخیر نیز است. او در کنار کارگردانی منحصربه‌فرد، نویسنده قابلی نیز است. «تنگه ابوقریب» که یکی از درخشان‌ترین فیلم های دفاع مقدسی بعد از انقلاب است، با فیلمنامه و کارگردانی توکلی در جشنواره فیلم فجر سال 1396 برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی شد. آخرین فیلم توکلی درباره زندگی جهان پهلوان تختی ساخته شد که آن هم با استقبال منتقدان و مخاطبان مواجه شد. بهرام توکلی علاوه بر کارهای سینمایی‌اش، فیلمنامه «نهنگ آبی»، متفاوت‌ترین سریال نمایش خانگی را هم به رشته تحریر درآورده بود.
نرگس آبیار
- آثار مطرح در دهه اخیر: اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند، شیار 143، نفس، شبی که ماه کامل شد، بی‌وقتی
مقام نخست در بین موفق‌ترین کارگردان های زن سال‌های اخیر، بی‌شک باید به نرگس آبیار تعلق بگیرد. درست است که آبیار با فیلم اولش آنچنان دیده نشد، اما با شیار 143 و به بازی گرفتن یک مریلا زارعی درجه یک، خود را به عنوان کارگردانی کاربلد به سینمای ایران معرفی کرد. این اتفاق در فیلم بعدی‌اش «نفس» هم افتاد و این فیلم بدون داشتن بازیگران سوپراستار، حسابی دیده شد. اما اوج کار آبیار، در «شبی که ماه کامل شد» و با روایت سقوط یک انسان به نام عبدالحمید ریگی رخ داد. او در این فیلم کارگردانی درخشانی انجام داد و فیلمش تحسین تمام ایران را برانگیخت.
بهروز شعیبی
- آثار مطرح در دهه اخیر: دهلیز، سیانور، دارکوب، روز بلوا
بهروز شعیبی از کارگردان‌هایی است که تفاوت ژانر در آثار سینمایی و حتی تلویزیونی‌اش به چشم می‌خورد. او هم درامی معمایی درباره مجاهدین خلق ساخته، هم اثری تکان دهنده درباره بخشش، هم سریال طنز و متفاوتی چون «گلشیفته» و هم فیلمی تلخ درباره اعتیاد! و عجیب است که در انجام تمام این کارها هم موفق بوده و مخاطب از آثارش استقبال کرده است. شعیبی در کنار کارگردانی، بازیگر قابلی نیز هست. همه این‌ها باعث می‌شود او در فهرست بهترین کارگردان های سینمای ایران در دهه نود قرار بگیرد.
هومن سیدی
- آثار مطرح در دهه اخیر: آفریقا، سیزده، اعترافات ذهن خطرناک من، خشم و هیاهو، مغزهای کوچک زنگ زده
هومن سیدی متفاوت‌ترین فیلمساز در بین کارگردان‌های نسل جدید است. آثارش پر از قهرمان‌های یاغی و آدم‌هایی است که چیزی برای از دست دادن ندارند. سیدی از همان فیلم «آفریقا» که در آن نقش مثبت و شوخ‌طبع فیلم در انتها با عصبانیت مرتکب قتل می‌شد، نشان داد به شدت به دنبال سینمای اعتراضی است. این نوع سینما در آثار هومن سیدی بعدها در «خشم و هیاهو» و «مغزهای کوچک زنگ زده» تکرار و پررنگ‌تر شد. او این روزها در حال انجام آخرین مراحل فنی سریال متفاوتش «قورباغه» است. مخاطبان بی‌صبرانه منتظر دیدن سریال پسر یاغی سینمای ایران هستند.
مصطفی کیایی
- آثار مطرح در دهه اخیر: ضدگلوله، خط ویژه، عصر یخبندان، بارکد، چهارراه استانبول، مطرب
مصطفی کیایی از جمله کارگردان‌های پرکار دهه نود بوده است. کیایی که اغلب نگاهش به گیشه و ساخت فیلم عامه‌پسند است، فراز و فرودهایی را در سینما با فیلم‌هایش تجربه کرده است، اما به طور کلی رگ خواب مخاطب دستش است و با فیلم‌هایی چون «ضدگلوله»، «خط ویژه» و «عصر یخبندان» نشان داد که می‌توان فیلمی ساخت که هم قصه جذاب و داستان تماشایی داشته باشد و هم به دغدغه‌های اجتماعی بپردازد. کیایی با آخرین فیلمش که پرویز پرستویی در آن دوباره یک نقش کمدی جذاب ایفا کرده بود، رکورد فروش سینمای ایران را جا به جا کرد.
محمدحسین مهدویان
- آثار مطرح در دهه اخیر: ایستاده در غبار، ماجرای نیمروز، لاتاری، ماجرای نیمروز 2 (رد خون)، درخت گردو
محمدحسین مهدویان را به جرئت می‌توان پرافتخارترین کارگردان ایرانی در بین هم‌نسلانش دانست که نشان داده قطعا آینده‌ای درخشان در انتظارش است. همزمان با ظهور نسل جدید کارگردان های صاحب سبک در اواسط دهه نود، مخاطبان با سینماگری رو به رو شدند که وقایع تاریخی را به شدت نزدیک به واقعیت می‌ساخت، بطوریکه خیلی‌ها فیلم‌های او را مستند-داستانی می‌دانستند، اما بعدها مشخص شد این فقط و فقط تخصص و مهارت محمدحسین مهدویان است که در روایت یک موضوع ملتهب تاریخی تمام جزئیات را رعایت می‌کند. او در جشنواره سال گذشته با فیلم تاثیرگذار و تلخ «درخت گردو» درباره بمباران شیمیایی سردشت، مجددا تحسین منتقدان را برانگیخت.
سعید روستایی
- آثار مطرح در دهه اخیر: ابد و یک روز، متری شیش و نیم
جوان‌ترین و البته غافلگیرکننده‌ترین کارگردان این فهرست، سعید روستایی است. در سال 1394 و در جشنواره فیلم فجر، یک جوان بیست و شش ساله با فیلم پربازیگرش همه منتقدان و مخاطبان را غافلگیر و به راستی که تمام جوایز سینمایی ایران را درو کرد. بعد از این فیلم همه از ظهور یک پدیده در سینمای ایران سخن گفتند؛ پدیده‌ای که یک قصه دیدنی دارای قهرمان را بسیار تماشایی نقل کرده بود و بازی نوید محمدزاده در آن خارق‌العاده بود. روستایی پس از «ابد و یک روز» با نوشتن فیلمنامه «سد معبر» و ساخت فیلم دومش «متری شیش و نیم» ثابت کرد که واقعا استعدادی درخشان است و موفقیت فیلم اولش اتفاقی نبوده است.
کلام آخر
در این پرونده با بررسی سینمای ایران در ده سال اخیر، به سینماگران و کارگردان های ایرانی معروف که توانستند با آثارشان موفقیت کسب کنند و منتقدان و مخاطبان را راضی کنند، پرداختیم. البته که مثل همیشه قطعا این فهرست هم به دلیل طولانی نشدن مطلب، کم و کاستی‌هایی دارد. در انتها می‌خواهیم شما مخاطبان عزیز پلازا نیز نظرات خود را با ما در میان بگذارید و زیر همین مطلب بنویسید به نظرتان کدام کارگردان های ایران در ده سال اخیر جزو موفق‌ترین‌ها بوده‌اند؟ سبک کاری کدام کارگردانان ایرانی را بیشتر دوست دارید؟ آثار کدام کارگردانان ایران را هیچ‌وقت از دست نمی‌دهید؟ با کدام فیلم های کارگردان های سینمای ایران که در فهرست فوق آمده، بیشتر ارتباط برقرار کرده‌اید؟