درک تفاوت سرخک و سرخجه و مخملک برای اکثریت ما مجهول و ناشناخته است. در این مقاله به معرفی کامل و بررسی تفاوت سرخک و سرخجه و مخملک می‌پردازیم.
سرخک و سرخجه از دسته بیماری‌های عفونی هستند که تا پیش از اکتشاف واکسن، عامل مرگ بسیاری از کودکان و در برخی موارد بزرگسالان بوده‌اند. واکسن سرخک اولین بار در سال 1963 کشف شد. در سال 1971 این واکسن با واکسن بیماری سرخجه و اوریون ترکیب و عرضه شد که به صورت مخفف MMR نام گرفت. سرانجام در سال 2005 واکسن آبله مرغان نیز به این ترکیب اضافه شده که به نام MMRV برای کودکان 9 و 12 ماهه استفاده می‌شود. افراد پس از واکسینه شدن، بین 85 تا 95 درصد در مقابل ابتلا به سرخک و سرخجه مصون هستند.
امروزه کمتر کسی نسبت به فرق بیماری سرخک و سرخجه و همچنین تفاوت این دو با بیماری مخملک آگاهی دارد. به دلیل شباهت‌های بسیار میان این سه بیماری معمولا تشخیص آنها از یکدیگر برای افراد عادی مشکل است. در ادامه به معرفی کامل این بیماری‌ها و سپس شرح تفاوت سرخک و سرخجه و مخملک با یکدیگر خواهیم پرداخت. همراه پلازا باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
سرخک چیست؟
سرخک بیماری عفونی و مسری خطرناکی محسوب می‌شود که عامل آن نفوذ ویروس سرخک به بدن فرد مبتلا است. حدود 10 الی 12 روز پس از ورود ویروس به بدن، علائم و نمودهای خارجی آن پدیدار خواهد شد. طول دوره بیماری سرخک بین یک هفته الی 10 روز متغیر است.
شروع نمود این بیماری با علائم و نشانه‌های زیر همراه است:
- تب بالای 40 درجه
- آبریزش بینی
- التهاب چشم
- سرفه
2 تا 3 روز پس از بروز این علائم، دانه‌های قرمز رنگ ملتهبی داخل دهان و روی لثه‌ها ظاهر می‌شوند. 3 تا 5 روز پس از بروز علائم اولیه، دانه‌های قرمز رنگ و ملتهبی نیز در سطح پوست آشکار می‌شوند. در برخی موارد (بین 6 تا 8 درصد از مبتلایان) علائم دیگری چون اسهال، عفونت گوش میانی و ذات‌الریه نیز گزارش شده است. در موارد نادر، ابتلا به سرخک باعث تشنج، نابینایی و التهاب مغزی می‌شود.
قابلیت انتشار ویروس سرخک بسیار بالا است و هر فرد مبتلا به راحتی آن را به فرد دیگری انتقال می‌دهد. نحوه انتقال سرخک از طریق مولکول‌های هوا امکان‌پذیر است. فرد مبتلا با سرفه یا عطسه کردن موجب انتشار ویروس در هوا و انتقال به دیگر افراد خواهد شد. سرخک در دوره کمون یا نهفتگی نیز قابلیت انتشار دارد. بنابراین فرد مبتلا تا 10 روز پیش از بروز علائم و پس از آن، ناقل محسوب می‌شود.
سرخجه چیست؟
در سال‌های اخیر به علت واکسیناسیون گسترده درصد ابتلا به سرخجه تا حد زیادی کاهش یافته است. از سال 2015 طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، سرخجه در آمریکا ریشه‌کن شده است. اما سرخجه هنوز هم در برخی نقاط جهان بیماری شایعی است. هرساله حدود صد هزار مورد ابتلا در سرتاسر جهان، تشخیص داده می‌شود. برای شناخت بهتر این بیماری، در ادامه به معرفی و بررسی علائم آن خواهیم پرداخت.
بیماری سرخجه، به سرخک آلمانی یا سرخک سه روزه نیز معروف است. سرخجه معمولا علائم خفیفی دارد؛ بطوریکه نیمی از افرادی که به سرخجه مبتلا می‌شوند، از وجود آن باخبر نمی‌شوند. سرخجه نیز مانند سرخک منشاء ویروسی داشته و از ویروس سرخجه حاصل می‌شود. علائم سرخجه معمولا دو هفته پس از ابتلا به ویروس آن پدیدار می‌شوند. سرخجه دانه‌های قرمز رنگی در سطح پوست ایجاد می‌کند که پس از سه روز نیز از بین خواهند رفت. این دانه‌های قرمز رنگ و ملتهب ابتدا ناحیه صورت و سپس دیگر نواحی بدن را در بر می‌گیرند.
تب خفیف و التهاب غدد لنفاوی نیز از دیگر علائم شایع سرخجه هستند. در بزرگسالان، درد مفاصل و احساس خستگی پس از ابتلا به این ویروس شایع است. ابتلا به سرخجه در حین بارداری می‌تواند باعث سقط جنین گردد. در صورت عدم سقط، سرخجه باعث بروز آسیب‌های شدیدی چون آب مروارید، ناشنوایی، مشکلات قلبی و مغزی در جنین می‌شود. به این پدیده سندروم سرخجه مادرزادی گفته می‌شود.
سرخجه نیز همانند سرخک، از طریق هوا و سرفه و عطسه فرد آلوده قابل انتقال است. دوره کمون یا نهفتگی این بیماری دو هفته است که از هفته دوم نهفتگی قابلیت سرایت دارد. این بیماری تنها در انسان‌ها شیوع پیدا کرده و در گونه‌های جانوری یافت نشده است. نحوه انتقال آن از انسان به انسان است و حشراتی مانند پشه نقشی در انتقال ویروس سرخجه ندارند. افرادی که یک مرتبه به سرخجه مبتلا و درمان می‌شوند، در مقابل ابتلای دوباره مقاوم خواهند شد. تشخیص سرخجه از طریق انجام آزمایش خون و ادرار و نمونه‌برداری از گلو، امکان‌پذیر خواهد بود. سرخجه به راحتی با عمل واکسینه کردن قابل پیشگیری است و واکسن آن همراه با واکسن سرخک، اوریون و آبله مرغان تزریق می‌شود. واکسیناسیون، خطر ابتلا به سرخجه را تا 95 درصد کاهش می‌بخشد.
بیماری مخملک چیست؟
بیماری مخملک منشاء باکتریایی دارد. معمولا این بیماری در سنین کودکی تا نوجوانی، بین 5 تا 15 سالگی اتفاق می‌افتد. از علائم و نشانه‌های بروز مخملک می‌توان به سردرد، تب، گلودرد، التهاب غدد لنفاوی و دانه‌های پوستی اشاره کرد. مخملک به وسیله استفاده از وسایل مشترک و یا سرفه و عطسه کردن در هوا منتقل می‌شود. یک روز پس از نفوذ باکتری به بدن فرد مبتلا، لایه سفیدی روی زبان فرد را پوشانده و پرزهای زبان ملتهب و برجسته می‌شوند. پس از چند روز لایه سفید روی زبان از بین رفته و برجستگی و التهاب پرزها بیشتر دیده خواهند شد. به این پدیده زبان توت فرنگی شکل نیز گفته می‌شود.
همزمان با التهاب و تورم زبان، دانه‌های قرمز رنگی با بافت سنباده مانند، سطح پوست بدن را می‌پوشاند. پوست بدن ملتهب و قرمز و اطراف دهان سفید و بی‌رنگ می‌شود. غدد لنفاوی نیز دچار ورم و التهاب می‌شوند. از آنجا که مخملک تنها منشاء باکتریایی دارد، تنها راه جلوگیری از ابتلا، شستن مکرر دست‌ها و رعایت بهداشت فردی است. با مصرف آنتی بیوتیک‌ها میزان سرایت این بیماری به شدت کم شده و پس از چند روز بهبودی کامل حاصل خواهد شد. لازم به ذکر است که تورم غدد لنفاوی یک تا دو هفته پس از بهبودی نیز ادامه خواهد داشت و سپس برطرف خواهد شد.
تفاوت سرخک و سرخجه
تشخیص فرق بین سرخک و سرخجه برای افراد عادی دشوار است. این دو بیماری علائم مشابهی چون تب و دانه‌های پوستی قرمز رنگ داشته و نحوه سرایت یکسانی نیز دارند. معمولا افراد به همین خاطر تفاوت سرخک و سرخجه را تشخیص نمی‌دهند. راه پیشگیری از هر دو این بیماری‌ها واکسینه شدن است. واکسن سرخک و سرخجه را در یک ترکیب به طور همزمان می‌توان تزریق کرد. پس از مطالعه این بخش، فرق سرخک و سرخجه برایمان آشکارتر خواهد شد.
علیرغم وجود شباهت‌های ظاهری، این دو بیماری تفاوت‌های عمده‌ای نیز با یکدیگر دارند که در ادامه به چند نمونه تفاوت سرخک و سرخجه اشاره خواهیم کرد.
| سرخجه | سرخک |
|---|---|
| شدت واگیر سرخجه از سرخک کمتر است | به شدت واگیردار است |
| مدت زمان پایداری علائم سرخجه تا 5 روز به طول می‌انجامد | مدت زمان پایداری علائم سرخک تا 10 روز به طول می‌انجامد |
| دوره نهفتگی سرخجه 2 الی 3 هفته است | دوره نهفتگی سرخک 1 الی 2 هفته است |
| تورم و التهاب غدد لنفاوی در سرخجه شایع است | تورم و التهاب غدد لنفاوی در سرخک شایع نیست |
| بروز تب زیر 38 درجه | بروز تب بالای 40 درجه |
| لکه‌های پوستی ایجاد شده سریعا محو خواهند شد | اثر لکه‌های پوستی ایجاد شده تا مدتی باقی خواهد ماند |
تفاوت مخملک و سرخجه
به طور حتم شناسایی تفاوت مخملک و سرخجه، به مراتب راحت‌تر از شناخت تفاوت بین سرخک و سرخجه است. با اینکه برخی از علائم و نشانه‌های مخملک و سرخجه مانند یکدیگر هستند، اما تفاوت‌های بسیار بنیادینی نیز دارند.
- اولین و بنیادی‌ترین تفاوت مخملک و سرخجه در منشاء بیولوژیکی بروز آن‌هاست. همانطور که در توضیحات پیشین اشاره کردیم، منشاء بروز سرخجه ویروسی است و از ویروس سرخجه حاصل می‌شود. در حالی که بیماری مخملک عامل باکتریایی دارد.
- همانطور که می‌دانیم واکسن‌ها نمونه‌های ضعیف‌تر شده ویروس‌ها هستند که برای افزایش مقاومت سیستم ایمنی در برابر ویروس‌ها تزریق می‌شوند. از این موضوع نتیجه می‌گیریم که تنها بیماری‌های با منشاء ویروسی قابلیت پیشگیری توسط واکسیناسیون را دارند. بنابراین تفاوت دیگر سرخجه و مخملک در این نکته نهفته است. سرخک با واکسن قابل پیشگیری است، اما برای مخملک واکسنی وجود نداشته و تنها راه پیشگیری از ابتلا به آن رعایت بهداشت فردی است.
- بیماری مخملک با مصرف دوره‌ای از آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان است. برای سرخجه درمان قطعی و منحصر‌به‌فردی وجود ندارد و در برخی موارد خفیف‌تر باید طول مدت درمان خود را طی کند تا فرد بهبود یابد.
- یکی از واضح‌ترین تفاوت‌های ظاهری میان سرخجه و مخملک، محل پدیدار شدن لکه‌های پوستی است. هنگام ابتلا به سرخجه لک‌های پوستی ابتدا از صورت آغاز شده و سپس به سمت دیگر نقاط بدن گسترش می‌یابند. اما لکه‌های ناشی از مخملک در پوست صورت نمایان نمی‌شوند. لکه‌های ناشی از مخملک از گردن آغاز و سپس به سمت پایین و دیگر نقاط بدن گسترش می‌یابند.
این مقاله به چه میزان در شناخت شما از تفاوت سرخک و سرخجه موثر واقع شد؟ آیا تاکنون به سرخک، سرخجه یا مخملک مبتلا شده‌اید؟ نظرات خود را در پایین صفحه با پلازا به اشتراک بگذارید.