آیا شکاک بودن بیماری است؟ بدبینی چطور؟

شکاک بودن و بدبینی یکی از خصوصیات اخلاقی منفی است که در صورت حاد بودن به بیماری تبدیل می‌شود. در این مقاله قصد داریم شکاک بودن و بدبینی را مورد بررسی قرار ‌دهیم.

شکاک بودن یکی از ویژگی‌های شخصیتی منفی است که ممکن است در هر فردی وجود داشته باشد. شکاک بودن می‌تواند بدبینی را به دنبال داشته باشد و دارا بودن این دو خصیصه با یکدیگر به مرور زمان باعث بروز بیماری‌های روحی و روانی می‌شود. شکاک بودن به معنای داشتن شک و سوءظن نسبت به همه چیز است و بدبینی نیز به معنای داشتن تفکر منفی است. فرد بدبین به جای تمرکز بر جنبه‌های مثبت، دائما به دنبال نکات منفی می‌گردد. شکاک بودن و بدبینی به تدریج شما را به یک شخصیت منفور و غیرقابل تحمل تبدیل می‌کنند. اما چه کنیم که این دو خصلت بد و منفی را از خود دور کنیم؟ در ادامه این مقاله شکاک بودن و بدبینی را از منظر روانشناسی و علمی مورد بررسی قرار می‌دهیم. همراه پلازا باشید.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• شکاک بودن چیست؟ نشانه های آن
• بدبینی چیست و چه ارتباطی با شکاک بودن دارد؟
• شیوه های رهایی از شکاک بودن و بدبینی

شکاک بودن چیست؟ نشانه های آن

شک و تردید نوعی حالت روحی است که ذهن در آن بین دو و یا چند گزاره متناقض معلق می‌ماند و قادر به تشخیص صحت هیچ یک از آن‌ها نیست. شکاک بودن باعث ایجاد حس دودلی و سوءظن نسبت به تمام افراد و وقایع پیرامون می‌شود و آرامش فکری فرد را از او می‌گیرد. شکاکی مشکلات بسیاری را برای انسان به وجود می‌آورد و در روابط خانوادگی و دوستانه نیز تاثیرات منفی بسیاری بر جای می‌گذارد.

شخص شکاک دائما به دیگران، کارها و گفته‌های آنان شک دارد و همیشه فکر می‌کند که دیگران در حال فریب او هستند. شک‌های بی‌اساس و بی‌مورد باعث ایجاد تفکرات منفی در ذهن انسان می‌شود و فرد این افکار منفی را در ذهن خود پرورش می‌دهد و آن‌ها را بزرگنمایی می‌کند. زمانی که این افکار پوچ و نادرست بیان شوند، می‌توانند باعث ایجاد مشکلات بسیاری در زندگی خانوادگی، محیط کاری و روابط دوستانه شوند. چه بسا افراد بسیاری وجود دارند که به دلیل شکاک بودن و سوءظن، دوستان زیادی را از دست داده و در روابط عاطفی و اجتماعی خود با شکست مواجه شده‌اند.

به خاطر داشته باشید که داشتن شک و تردید، طبیعی است و ممکن است از ذهن هر فردی عبور کند؛ اما نباید اجازه دهید که این گمان‌های منفی در ذهنتان گسترش پیدا کرده و شما را به یک شخص شکاک تبدیل کنند. شکاکی در علم روانشناسی نوعی بیماری ذهنی محسوب می‌شود. این بیماری در صورت عدم درمان و رسیدگی می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های روحی مانند افسردگی شود.

شکاکی باعث می‌شود که فرد نتواند به راحتی به کسی اعتماد کند و در برخی موارد نیز باعث سلب اعتماد می‌شود. فرد شکاک دائما در حال فکر کردن به مسائلی است که اصلا وجود خارجی ندارند و ساخته ذهن خودش هستند. اما از کجا متوجه شویم که فرد شکاکی هستیم یا خیر؟ نشانه‌های بارز شکاک بودن چیست؟ فرد شکاک دارای ویژگی‌های مشخصی است که عبارتند از:

• بی ‌اعتماد بودن به اطرافیان
• استرس و پرخاشگری
• اعتماد به نفس پایین
• نداشتن روابط عاطفی و اجتماعی پایدار
• وسواس فکری و عملی
• افسردگی و پریشانی
• منفی‌بافی

افراد شکاک معمولا چندین مورد از ویژگی‌های بالا را دارند و این خصوصیات به صورت آشکار در رفتار آن‌ها قابل مشاهده است. بنابراین شناسایی فرد شکاک کار دشواری نیست و این افراد به سرعت قابل شناسایی هستند.

بدبینی چیست و چه ارتباطی با شکاک بودن دارد؟

بدبینی (Pessimism) نوعی نگرش منفی است و فرد بدبین از تمام شرایط و موقعیت‌ها هیچگونه انتظار مثبتی ندارد و همیشه بدترین نتایج ممکن را متصور می‌شود. افراد بدبین به طور کلی تنها بر جنبه‌های منفی زندگی تمرکز می‌کنند. خوش‌بینی (Optimism)، نقطه مقابل بدبینی است و دو مفهوم کاملا متضاد هستند. اصطلاح رایجی که برای نشان دادن خوش بینی در مقابل بدبینی به کار رفته است، اصطلاح «دیدن نیمه پر لیوان است». فرد خوش‌بین با دیدن لیوان نیمه پر می‌گوید: «این لیوان تا نیمه پر است»؛ اما فرد بدبین می‌گوید: «نیمی از این لیوان خالی است».

فرد بدبین به جای تمرکز بر جنبه‌های مثبت، دائما به دنبال جنبه‌های منفی و نامطلوب یک موقعیت می‌گردد و هیچگاه از شرایط فعلی خود رضایت ندارد. افراد بدبین همیشه احساس ناامیدی دارند و بر این باورند که هرگز هیچ چیز مثبت و خوشایندی در زندگی آنان اتفاق نخواهد افتاد. آن‌ها خود را به عنوان شخصی منفعل در دنیا پذیرفته‌اند و به این دلیل هیچگاه برای رسیدن به موفقیت تلاش نمی‌کنند. بنابراین افراد بدبین همیشه یک پله عقبتر از دیگران هستند و هیچگاه نمی‌توانند جنبه‌های مثبت و مطلوب یک اتفاق را در نظر بگیرند.

بدبینی نیز مانند شکاک بودن، نوعی بیماری ذهنی محسوب می‌شود که می‌تواند باعث بروز مشکلات بسیاری شود. در واقع حس بدبینی اغلب در نتیجه شکاکی به وجود می‌آید و به عبارتی مکمل یکدیگر هستند. این دو خصلت جزء منفی‌ترین خصایص انسانی هستند که می‌توانند تاثیرات مخربی بر زندگی خانوادگی و اجتماعی افراد داشته باشند. تاثیرات منفی بدبینی و شکاکی در زندگی مشترک بسیار زیاد است و می‌تواند روابط میان زوج‌‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

برخی نمونه‌های بدبینی در شرایط و موقعیت‌های مختلف زندگی عبارتند از:

• شماره ناشناسی با شما تماس می‌گیرد و شما فکر می‌کنید که آن شخص یک کلاه‌بردار و یا یک مزاحم است.
• شما به یک مهمانی دعوت می‌شوید، اما بر این باور هستید که در این مهمانی اصلا به شما خوش نمی‌گذرد و ممکن است حوصله‌تان سر برود.
• برای مصاحبه کاری به یک شرکت می‌روید و از قبل بر این باور هستید که محال است در این مصاحبه پذیرفته شوید.
• امتحان سختی دارید و مطمئن هستید که نمره قبولی را کسب نمی‌کنید.
• بیمار هستید و هیچ امیدی به بهبودی ندارید.

بدبین بودن به افراد و موقعیت‌های مختلف می‌تواند آرامش درونی شما را بر هم بزند و به تدریج باعث افسردگی‌تان شود. در ادامه راهکارهای موثری را برای رهایی از بدبینی و شکاک بودن به شما آموزش می‌دهیم.

شیوه های رهایی از شکاک بودن و بدبینی

حال که با خصوصیات و ویژگی‌های مختلف شکاک بودن و بدبینی آشنا شدید، در این بخش چندین شیوه کاربردی برای رهایی از شکاکی و بدبین بودن را به شما آموزش می‌دهیم.

شک های خود را بشناسید

شما هرگز نمی‌توانید بر چیزی غلبه کنید، مگر آنکه ابتدا آن را شناسایی کرده و درک کنید که این موضوع می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های شما تاثیر بگذارد. گاهی اوقات ممکن است به اتفاقات و افراد پیرامون خود شک کنید و این امری طبیعی است. اما نباید بگذارید این احساس شک بر طرز فکر شما تاثیر منفی و مخرب داشته باشد و موجب تخریب روابط شما با دیگران شود.

بهترین راه برای غلبه بر شک و سوءظن این است که ابتدا بپذیرید که شما ممکن است نسبت به برخی مسائل حساس و یا به عبارتی شکاک باشید. زمانی که بپذیرید این ضعف را دارید، بسیار راحت‌تر می‌توانید آن را از خود دور کنید. پذیرش ضعف، اولین قدم برای از بین بردن آن است.

درباره شک هایتان از خودتان سوال بپرسید

از خود بپرسید که دقیقا به چه چیزی شک دارید؟ این شک‌ها از کجا می‌آیند؟ سوال کردن از خود یکی از مهم‌ترین جنبه‌های شناخت و درک طرز فکر و رفتارتان است. بنابراین هیچگاه نباید از صحبت یا پرسش و پاسخ درباره آن‌ها واهمه داشته باشید. پیدا کردن ریشه شک و تردید می‌تواند به شما در کنار آمدن با آن کمک بسیاری کند. زمانی که شک‌های خود را به دقت بررسی کنید، در اکثر موارد ممکن است به این نتیجه برسید که این شک‌ها بی‌جا و نادرست بوده‌اند. بنابراین سعی کنید ریشه شک‌های خود را پیدا کنید.

تحریف های شناختی رایج خود را شناسایی کنید

تحریف‌های شناختی نوعی الگوی فکری اغراق‌آمیز و خطاهای غیرعقلانی هستند که افراد در هنگام بررسی اشتباهاتشان مرتکب می‌شوند. مسلما افراد مختلف، دنیا را به شکل‌های متفاوتی می‌بینند. همه ما گاهی اوقات تصمیمات احساسی و بدون فکر می‌گیریم و به احساساتمان اجازه می‌دهیم تا مسائل نادرست را درست جلوه دهند. زمانی که درباره مسائل مهم و حیاتی، احساسات خود را کنار بگذارید و منطقی فکر کنید، تصمیمات عاقلانه‌تری می‌گیرید. سعی کنید تحریفات شناختی خود را به چالش بکشید و نگذارید تجربیات گذشته بر رفتار و تصمیمات فعلی شما تاثیر منفی بگذارند.

میان شک های منطقی و غیرمنطقی تمایز قائل شوید

زمانی که درباره شک‌هایتان از خودتان سوال بپرسید، درمی‌یابید که بسیاری از آن‌ها غیرمنطقی هستند. شک‌های منطقی و معقول، زمانی بروز پیدا می‌کنند که شما سعی دارید کاری فراتر از توانایی‌های خود انجام دهید. این نوع شک‌ها منطقی هستند و معمولا دردسرساز نخواهند بود. شک‌های غیرمنطقی معمولا ناشی از تحریفات شناختی هستند و اگر بتوانید این شک‌ها را شناسایی کنید، درمی‌یابید که شک‌های شما غیرمنطقی هستند.

نوشتن افکار و احساساتتان بر روی یک کاغذ می‌تواند به شما در مدیریت آن‌ها کمک بسیاری کند. مدیریت افکار نیز یکی از شیوه‌های موثر برای ایجاد تمایز میان شک‌های منطقی و غیر منطقی است.

به دنبال تایید شدن از سوی دیگران نباشید

زمانی که از دیگران می‌خواهید تا افکار و عقاید شما را تایید کنند، بدان معناست که شما به افکار و طرز فکر خود اعتماد ندارید. به یاد داشته باشید که درخواست تایید شدن از سوی دیگران با مشورت کردن با آن‌ها تفاوت دارد. گاهی اوقات یک نظر و عقیده بیرونی و بی‌طرفانه می‌تواند به شما در درک موضوع و دغدغه‌تان کمک بسیاری کند. اگر شک شما به دلیل بی‌تجربگی و نداشتن مهارت باشد، صحبت با یک فرد باتجربه می‌تواند کارآمد باشد. اما به یاد داشته باشید که این شما هستید که تصمیم نهایی را می‌گیرید.

نوع نگاه خود به شکست ها را تغییر دهید

داشتن احساس شک تنها نسبت به دیگران نیست. افراد گاهی اوقات به توانایی‌ها و قابلیت‌های خود نیز شک می‌کنند. با تغییر نوع نگاه خود به شکست‌ها می‌توانید به شک‌ها و تردیدهای خود نسبت به اینکه ممکن است در انجام برخی امور شکست بخورید، پایان دهید. هر فردی مسلما در زندگی خود با شکست مواجه می‌شود، اما مهم این است که به شکست‌های خود به عنوان «بازخورد و پیامد» تلاش‌هایتان نگاه نکنید. شما می‌توانید شکست‌های خود را به عنوان تجربه و درسی برای آینده در نظر بگیرید. بدین ترتیب می‌توانید شک‌هایی که به خودتان دارید را از بین ببرید.

با شک های خود کنار بیایید

گاهی اوقات شک به این دلیل به وجود می‌آید که ما از آینده خبر نداریم و نمی‌توانیم آن را پیش‌بینی کنیم. از آنجایی که هیچ یک از ما نمی‌توانیم به قطعیت درباره آینده صحبت کنیم، بنابراین همیشه اندکی شک و تردید نسبت به آینده کاری و عاطفی خود داریم. به جای بدبینی و منفی‌بافی نسبت به آینده و اطرافیان خود، باید بپذیریم که این تردیدها، البته تردیدهای منطقی، جزئی از زندگی هستند و باید با آن‌ها کنار بیاییم.

بدون در نظر گرفتن شک ها به سوی اهداف خود گام بردارید

داشتن حس بدبینی نسبت به توانایی‌ها و قابلیت‌هایتان، شما را از نزدیک شدن به اهدافتان باز می‌دارد. به جای آنکه فکر کنید که مسیر دستیابی به اهدافتان بسیار دشوار است، مسیر رسیدن به آن را به چندین بخش تقسیم کنید. به جای بدبینی و شک درباره رسیدن به اهدافتان، باید موفقیت‌های هرچند کوچک و ناچیز خود را در نظر بگیرید و خود را بابت دستیابی به آن‌ها تشویق کنید. بدبینی یکی از مخرب‌ترین خصایصی است که انسان را ناامید کرده و او را از مسیر رسیدن به اهدافش دور می‌کند.

ما در این مقاله شکاک بودن و بدبینی را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید، شکاک بودن می‌تواند بدبینی را به دنبال داشته باشد و دارا بودن این دو خصیصه با یکدیگر به مرور زمان باعث بروز بیماری‌های روحی و روانی می‌شود. انسان شکاک و بدبین معمولا اعتماد به نفس پایینی دارد و دائما دوست دارد از سوی دیگران تایید شود. شکاکی و بدبینی می‌توانند تاثیرات منفی و مخربی بر روابط عاطفی و اجتماعی افراد داشته باشد. راهکارهای زیادی نیز برای درمان شکاکی و سوءظن وجود دارد که در این مقاله به برخی از آن‌ها اشاره کردیم. لطفا نظرات و تجارب خود درباره شکاکی و بدبین بودن را در بخش ارسال دیدگاه با ما در میان بگذارید.