معرفی بیماری آلزایمر (فراموشی)؛ نشانه ها، دلایل و روش های پیشگیری

بیماری آلزایمر نوعی پیشرونده زوال عقل است که موجب فراموشی و از دست دادن حافظه می‌شود. در این مقاله قصد داریم بیماری آلزایمر و نشانه‌های آن را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم.

بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease) نوعی زوال عقل است که باعث ایجاد مشکل در حافظه، تفکر و رفتار می‌شود. زوال عقل، اصطلاح گسترده‌ای برای شرایط ناشی از صدمات مغزی یا بیماری‌هایی است که بر حافظه، تفکر و رفتار تأثیر منفی می‌گذارند. این تغییرات در زندگی روزمره اخلال ایجاد می‌کنند. علائم بیماری آلزایمر معمولا به آرامی بروز پیدا می‌کند و با گذشت زمان بدتر می‌شود و در مراحل شدیدتر نیز موجب ناتوانی فرد می‌گردد. طبق گزارش انجمن آلزایمر، این بیماری 60 الی 80 درصد موارد زوال عقل را تشکیل می‌دهد. اکثر افراد بعد از سن 65 سالگی به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند.

اگرچه آلزایمر اغلب در افراد مسن و بالای 65 سال دیده می‌شود، اما این بیماری فقط مختص به این افراد نیست. تقریبا 200000 آمریکایی زیر 65 سال به آلزایمر جوانی مبتلا هستند. علائم اولیه این بیماری ممکن است فراموش کردن وقایع یا گفتگوهای اخیر باشد و با پیشرفت آن، فرد مبتلا به آلزایمر دچار اختلال شدید حافظه می‌شود و توانایی انجام کارهای روزمره را از دست می‌دهد. داروهای فعلی بیماری آلزایمر ممکن است به طور موقت علائم را بهبود بخشند و یا سرعت پیشرفت آن را کندتر کنند. در ادامه این مقاله بیماری آلزایمر را به طور دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌دهیم.

فهرست: 

بیماری آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر (AD) یک بیماری مزمن عصبی است که مرگ سلول‌های مغزی باعث از بین رفتن حافظه می‌شود. علائم این بیماری به آرامی شروع شده و به تدریج و با گذشت زمان بدتر می‌شود. شایع‌ترین علامت اولیه این بیماری، مشکل در به یاد آوردن وقایع اخیر است. با این وجود، افراد مبتلا به آلزایمر به راحتی می‌توانند اتفاقاتی را که سال‌ها پیش رخ داده به خاطر بیاورند. با پیشرفت بیماری، علائم آلزایمر می‌تواند شامل مشکلات مربوط به زبان، بی‌نظمی در صحبت، نوسانات خلقی، از دست دادن انگیزه، عدم توانایی در مراقبت از خود و مشکلات رفتاری باشد. هرچه وضعیت بیماری وخیم‌تر شود، فرد مبتلا بیشتر از خانواده و جامعه خود فاصله می‌گیرد.

در طول بیماری آلزایمر برخی عملکردهای بدن ضعیف شده و به تدریج از بین می‌روند و در نهایت منجر به مرگ فرد می‌شود. سرعت پیشرفت بیماری در هر فرد متفاوت است، اما میانگین طول عمر افراد مبتلا به آلزایمر بین 3 الی 9 سال است. بیش از 520000 نفر در انگلستان دچار زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر هستند و این رقم نیز در حال افزایش است. بیماران مبتلا به آلزایمر به دلیل نداشتن کنترل لازم بر رفتار خود، به مراقبت شبانه روزی احتیاج دارند و به هیچ وجه نباید تنها زندگی کنند.

دلایل ابتلا به آلزایمر

متخصصان هنوز دلایل علمی مشخصی که در بروز بیماری آلزایمر دخیل هستند را مشخص نکرده‌اند، اما عواملی که می‌توانند باعث ابتلا به آلزایمر شوند را معرفی کرده‌اند که این عوامل عبارتند از:

• سن: بیشتر افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند بالای 65 سال سن دارند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده‌تان سابقه ابتلا به بیماری آلزایمر را داشته باشد، احتمال ابتلا افراد دیگر در خانواده نیز وجود دارد.
• ژنتیک: برخی از ژن‌های به خصوص نیز می‌توانند باعث ابتلا به آلزایمر شوند.

داشتن یک یا چند مورد از این عوامل به معنای ابتلا به بیماری آلزایمر نیست، اما می‌تواند میزان خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

نشانه های بیماری آلزایمر

هر کسی ممکن است در برخی مواقع دچار فراموشی موقتی شود. اما افراد مبتلا به آلزایمر برخی رفتارها و علائم مداومی را نشان می‌دهند که با گذشت زمان بدتر می‌شوند. این نشانه‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• از دست دادن حافظه که بر فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد، مانند عدم توانایی در به یاد آوردن وقایعی که اخیرا اتفاق افتاده‌اند
• مشکلات در حل مسائل
• مشکل در گفتار یا نوشتار
• گم کردن زمان و مکان
• مشکلات خلق و خو
• کاهش بهداشت فردی
• تغییرات شخصیتی
• فاصله گرفتن از دوستان، خانواده و جامعه

این نشانه‌ها با توجه به مراحل پیشرفت بیماری تغییر پیدا می‌کنند.

مراحل پیشرفت آلزایمر

آلزایمر یک بیماری پیشرونده است و این بدان معناست که علائم آن به تدریج و با گذشت زمان بدتر می‌شوند. از آنجا که آلزایمر به روش‌های مختلفی بر روی افراد تأثیر می‌گذارد، زمان و شدت علائم آن نیز در هر فرد متفاوت است. اما بیماری آلزایمر به طور کلی دارای چندین مرحله است که در هر مرحله فرد بیمار دارای برخی علائم مشخص است.

پیشرفت بیماری آلزایمر به هفت مرحله تقسیم می‌شود:

• مرحله 1: در این مرحله علائم خاصی وجود ندارد، اما بر اساس سوابق خانوادگی، فرد ممکن است مشکوک به آلزایمر باشد.
• مرحله 2: اولین علائم آلزایمر مانند فراموشی موقت در فرد ظاهر می‌شود.
• مرحله 3: اختلالات جسمی و روانی خفیفی مانند کاهش تمرکز و اختلالات حافظه در فرد ظاهر می‌شوند. این موارد ممکن است فقط توسط اشخاص بسیار نزدیک به فرد بیمار قابل تشخیص باشند.
• مرحله 4: آلزایمر اغلب در این مرحله تشخیص داده می‌شود، اما هنوز هم به عنوان آلزایمر خفیف تلقی می‌شود. از دست دادن حافظه و عدم توانایی در انجام کارهای روزمره در این مرحله کاملا مشهود است.
• مرحله 5: در این مرحله علائم متوسط ​​تا شدید آلزایمر بروز پیدا می‌کنند که نیاز به کمک خانواده دارد.
• مرحله 6: در این مرحله، فرد مبتلا به آلزایمر برای انجام کارهای اساسی مانند غذا خوردن و پوشیدن لباس به کمک دیگران نیاز دارد.
• مرحله 7: این مرحله، شدیدترین و آخرین مرحله آلزایمر است که فرد دچار مشکلات تکلم می‌شود و نمی‌تواند احساسات واقعی خود را بروز دهد.

تشخیص بیماری آلزایمر

تنها راه قطعی برای تشخیص فردی که مبتلا به آلزایمر است، بررسی بافت مغزی وی پس از مرگ است. اما پزشک معالج می‌تواند از معاینات و آزمایش‌های دیگر برای ارزیابی توانایی‌های ذهنی و تشخیص زوال عقل استفاده کند.

پزشکان در قدم اول، سابقه پزشکی شما را مورد بررسی قرار می‌دهند. پزشک متخصص ممکن است سوالات زیرا برای تشخیص ابتلا به آلزایمر از شما بپرسد:

• سوال درباره برخی علائم مشخص آلزایمر مانند فراموشی‌های مکرر
• سوابق پزشکی خانواده
• سایر شرایط و بیماری‌های فعلی یا گذشته
• مصرف داروهای مختلف
• رژیم غذایی، مصرف الکل یا سایر عادات مربوط به سبک زندگی

پس از پاسخ به این سوالات، پزشک معالج اطلاعات کلی درباره شما و سوابق پزشکی‌تان بدست می‌آورد و پس از آن نیز ممکن است برخی آزمایشات مغزی را نیز از شما بگیرد تا بتواند به طور دقیق‌تر وجود بیماری آلزایمر را تشخیص دهد. پزشک متخصص در مراحل اولیه تشخیص آلزایمر، با اعضای خانواده و نزدیکان بیمار نیز صحبت می‌کند و درباره نحوه رفتارهای وی در خانواده و اجتماع سوالاتی می‌پرسد.

درمان بیماری آلزایمر

هیچ درمان مشخصی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد؛ اما پزشک معالج می‌تواند برخی داروها و روش‌های درمانی را برای کمک به کاهش علائم و به تاخیر انداختن روند پیشرفت بیماری تجویز کند. برای افرادی که در مراحل اولیه بیماری هستند، پزشک معمولا قرص‌هایی مانند دونپزیل (Donepezil) و یا ریواستیگمین (Rivastigmine) را تجویز می‌کند. این داروها می‌توانند به حفظ سطح بالای استیل‌کولین (Acetylcholine) در مغز کمک کنند. استیل‌کولین نوعی پیام‌رسان عصبی است که می‌تواند به بهبود حافظه کمک کند.

برای درمان آلزایمر در سطوح متوسط ​​تا شدید، پزشک معالج ممکن است قرص‌های دونپزیلو یا ممانتین (Memantine) را تجویز کند. قرص ممانتین می‌تواند به جلوگیری از ترشح نمک اسید گلوتامیک (Glutamate) اضافی کمک کند. گلوتامیک یک ماده شیمیایی در مغز است که در بیماران مبتلا به آلزایمر به میزان بیشتری ترشح می‌شود و به سلول‌های مغزی آسیب می‌رساند.

پزشک متخصص همچنین ممکن است برخی داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و یا داروهای ضد روان‌پریشی را برای کمک به درمان علائم مرتبط با آلزایمر تجویز کند. این علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• افسردگی
• بی قراری
• پرخاشگری
• تحریک پذیری
• توهم و سوظن
• لجبازی

علاوه بر مصرف دارو، تغییر در شیوه زندگی نیز می‌تواند در کنترل و مدیریت بیماری، کمک بسیاری به شما بکند. به عنوان مثال، پزشک معالج ممکن است راهکارهایی را برای کمک به فرد مبتلا به آلزایمر ارائه دهد که به کارگیری آن‌ها می‌تواند در کنترل بیماری موثر باشد. برخی از این راهکارها عبارتند از:

• تمرکز بر روی وظایف و کارها
• انجام بازی‌های فکری مانند پازل
• استراحت کافی در طول روز
• یادداشت کردن برخی وقایع و رویدادها

برخی افراد نیز معتقدند که مصرف ویتامین E می‌تواند به جلوگیری از کاهش توانایی‌های ذهنی کمک کند. اما حتما پیش از مصرف ویتامین E یا سایر مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا مصرف خودسرانه برخی داروها ممکن است با داروهای مورد استفاده در درمان بیماری آلزایمر تداخل داشته باشد.

پیشگیری از ابتلا به آلزایمر

درست همانطور که هیچ درمانی شناخته شده‌ای برای آلزایمر وجود ندارد، هیچگونه اقدامات پیشگیرانه و مشخصی نیز برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری وجود ندارد. با این حال، محققان در حال تمرکز و تحقیق بر بهبود عادات کلی زندگی به عنوان راهکاری برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.

اقدامات زیر تا حدی می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهند:

• عدم مصرف دخانیات
• ورزش منظم
• انجام بازی‌های فکری
• رژیم غذایی سالم
• مصرف بیشتر آنتی اکسیدان‌ها
• حضور فعال در اجتماع
• معاشرت با دوستان

ما در این مقاله بیماری آلزایمر را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. آلزایمر یک بیماری مزمن عصبی است که در طول آن، مرگ سلول‌های مغزی باعث از بین رفتن حافظه می‌شود. علائم آلزایمر به تدریج ظاهر می‌شوند و معمولا از 7 مرحله تشکیل می‌شود. بیماری آلزایمر اغلب در افراد مسنی که بالای 65 سال سن دارند بروز پیدا می‌کند و باعث کوچک شدن مغز آنان و از دست دادن حافظه می‌شود.

در ویدیوی زیر تماشا کنید که «بیماری آلزایمر چیست؟»