روش های آموزش مجازی ؛ برگزاری کلاس های آنلاین از راه دور

آموزش مجازی یکی از روش‌های نوین آموزشی است. در این مقاله مفهوم، تاریخچه، روش‌های مختلف، مزایا و معایب آموزش مجازی بررسی شده است.

منظور از آموزش مجازی آموزش افراد به صورتی است که آن‌ها از لحاظ فیزیکی در مدرسه حضور نداشته باشند. از گذشته این روش بصورت دوره‌های مکاتبات انجام می‌شد. در این روش دانش‌آموزان از طریق پست با مدرسه مکاتبه می‌کردند. اما امروزه، آموزش مجازی بصورت آموزش آنلاین انجام می‌شود. این روش آموزش می‌تواند کاملاً از راه دور انجام شود یا ترکیبی از یادگیری از راه دور و روش سنتی باشد. آموزش مجازی به دانشجویان این امکان را می‌دهد که در هر زمان و هر مکان آموزش ببینند. این امکان گرفتن مدرک دانشگاهی و غنی‌سازی شخصی را افزایش می‌دهد. امروزه این گزینه توسط بسیاری از دانشگاه‌ها ارائه شده است. اما دوره آموزش مجازی چیست؟ چگونه کار می‌کند و دانش‌آموزان چه انتظاراتی از آن دارند؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این روش آموزش با ما همراه باشید.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• آموزش مجازی چیست؟
• تاریخچه آموزش الکترونیکی
• روش های تدریس آنلاین
• مزایای آموزش الکترونیکی
• معایب آموزش مجازی

آموزش مجازی چیست؟

آموزش مجازی روش یادگیری از راه دور است؛ به این معنی که دانش‌آموزان می‌توانند بخشی یا تمام دوره‌ها را بدون نیاز به حضور فیزیکی در کلاس بگذرانند. روش‌های یادگیری مجازی در شرایطی که رفت و آمد روزانه غیر عملی باشد ضروری است. آموزش‌های مجازی جایگزین مفیدی برای دانش‌آموزان مبتلا به بیماری‌های مزمن یا معلولیت هستند. یادگیری از راه دور برای افراد شاغل که وقت شرکت در دوره‌های سنتی را ندارند نیز مناسب است.

از ویژگی‌های آموزش آنلاین انعطاف‌پذیری زمانبندی دوره‌ها است. در این دوره‌ها انتخاب روز و ساعت دسترسی به آموزش به اختیار دانش‌آموز است. اما دوره‌های آموزش آنلاین نیز ممکن است دارای زمانبندی معینی باشند؛ به این معنی که دانش‌آموزان باید در یک وب سایت در زمان مشخص حضور داشته باشند. مهلت تکمیل هر دوره درسی نیز متفاوت است. گاهی دانش‌آموزان باید تکالیفی انجام بدهند. آن‌ها همچنین باید در امتحانات آنلاین در تاریخ‌هایی مشخص شرکت کنند. از طرف دیگر برخی از دوره‌های آموزش مجازی زمان مشخصی ندارند.

موفقیت در دوره‌های آموزش آنلاین نیاز به نظم و سازماندهی زیادی دارد. این دوره‌ها تقریبا برای همه رشته‌ها و در تمام سطوح آموزشی در دسترس هستند. دانش‌آموزان ثبت‌نام شده در این کلاس‌ها همان کیفیت تحصیل سنتی را دریافت می‌کنند. آن‌ها همچنین همان پشتیبانی آموزشی و دسترسی به منابع دانشگاه را دارند. امروزه دانشجویان می‌توانند بدون حضور در کلاس، مدارک لیسانس، کارشناسی ارشد و یا حتی دکترا را کسب کنند. دانشجویان همچنین می‌توانند برای کسب مهارت‌های شغلی از دوره‌های آموزش مجازی استفاده کنند.

تاریخچه آموزش الکترونیکی

اولین تلاش‌ها برای برگزاری دوره‌های آموزش مجازی در سال 1728 شروع شد. روزنامه بوستون اطلاعیه‌ای برای یک روش جدید آموزش با عنوان Short Hand که توسط کالب فیلیپس تدریس می‌شد چاپ کرد. آن‌ها به دنبال دانش‌آموزانی بودند که می‌خواستند از طریق مکاتبات پستی هفتگی تحصیل کنند. اولین دوره آموزش مجازی به معنای مدرن، توسط سرآیزاک پیتمن در سال 1840 ارائه شد. او از طریق پست کردن متون رونویسی‌شده به صورت بسته‌بندی بر روی کارت پستال‌ها آموزش می‌داد. او همچنین رونوشت‌هایی از دانش‌آموزانش دریافت می‌کرد. این سیستم به صورت کوتاه مدت استفاده شد. روش پیتمن بسیار موفق بود و انجمن مکاتبات آواشناسی سه سال بعد برای برگزاری این دوره‌ها به صورت رسمی‌تر تأسیس شد. این انجمن راه را برای تاسیس دانشکده‌های پیتمن در سراسر کشور هموار کرد.

دانشگاه لندن اولین دانشگاه دارای مدرک آموزش مجازی بود. این دانشگاه برنامه خود را از سال 1858 آغاز کرد. اولین مدرسه مکاتباتی در ایالات متحده نیز انجمنی برای تشویق مطالعه در خانه بود. این مدرسه در سال 1873 تأسیس شد. در ایالات متحده، ویلیام رائینی هارپر، بنیانگذار اولین دانشگاه مجازی بود. او با تاسیس دانشگاه شیکاگو، مفهوم آموزش مجازی را جشن گرفت. در اواخر قرن نوزدهم ثبت‌نام در دانشگاه لندن به‌شدت افزایش یافت. سپس دانشگاه‌های مجازی به طور گسترده در شهرهای دیگر تاسیس شدند. این برنامه امروزه به عنوان برنامه بین‌المللی دانشگاه لندن شناخته می‌شود که شامل مدارک تحصیلات تکمیلی، کارشناسی و دیپلم است و توسط کالج‌هایی مانند دانشکده اقتصاد لندن، رویال هالووی و گلداسمیت ارائه می‌شود.

روش های تدریس آنلاین

معمولاً در کنار آموزش‌های سنتی در دانشگاه‌ها آموزش‌های آنلاین هم ارائه می‌شوند. این دوره‌ها به دانشجویان این امکان را می‌دهند که آموزش‌ها را از خانه دریافت کنند. دانش‌آموزان خودشان مسئول دسترسی به آموزش‌ها هستند؛ بنابراین باید به کامپیوتر و اتصال اینترنتی دسترسی داشته باشند. آموزش مجازی با روش‌ها و اهداف مختلف انجام می‌شود و بر اساس هدف برگزاری به دو نوع مختلف تقسیم می‌شود:

دوره‌های اعتباری آنلاین کالج (Online College Credit Courses): از این کلاس‌ها می‌توان برای کسب مدارک دانشگاهی استفاده کرد. این دوره‌ها در موضوعات مختلف شامل زیست‌شناسی، شیمی، تاریخ، علوم اجتماعی و غیره برگزار می‌شوند.

دوره‌های توسعه حرفه‌ای (Professional Development Courses): این دوره‌ها برای دانش‌آموزانی است که به دنبال توسعه مهارت‌های خود هستند. این مهارت‌ها شامل مهارت‌های رایانه‌ای و گواهینامه‌های حرفه‌ای می‌شوند.

فناوری اشکال مختلفی از آموزش آنلاین را از طریق منابع باز آموزشی و امکاناتی مانند آموزش الکترونیکی و MOOC فراهم کرده است. آموزش مجازی به اشکال مختلف همزمان، غیرهمزمان، ترکیبی و مکاتباتی تقسیم می‌شود.

آموزش همزمان (Synchronous learning)

آموزش همزمان یا کنفرانس روشی برای یادگیری از راه دور است. در آموزش همزمان، همه شرکت‌کنندگان به طور همزمان در یک وب سایت حضور دارند؛ علی رغم اینکه شرکت کنندگان حضور فیزیکی ندارند. این روش از این نظر شبیه به روش‌های سنتی تدریس است. در این روش افراد از طریق تلفن یا برنامه چت گروهی به یک کلاس صوتی یا تصویری می‌پیوندند. یکی از برنامه‌های کاربردی در این روش اسکایپ است. دانش‌آموزان ممکن است با یک گروه کنفرانس برگزار کنند یا یک مربی به آن‌ها آموزش دهد. روش همزمان به سازماندهی برنامه زمان‌بندی نیاز دارد. کنفرانس وب، ویدیو و آموزش‌های تلویزیونی نمونه‌هایی از فناوری‌های مورد استفاده هستند. روش‌های دیگر شامل رادیو، پخش مستقیم، تلفن و VoIP مبتنی بر وب است.

نرم‌افزار کنفرانس وب به تسهیل جلسات در دوره‌های آموزش آنلاین کمک می‌کند. این نرم‌افزار حاوی ابزار تعامل اضافی مانند گفتگوی متنی و نظرسنجی است. محیط‌های همه جانبه نیز برای تقویت حضور شرکت‌کنندگان استفاده می‌شوند. یکی دیگر از اشکال یادگیری همزمان که اخیرا استفاده می‌شود، استفاده از پروکسی ربات است. برخی دانشگاه‌ها از دستگاه‌های Telerobotics نیز استفاده می‌کنند.

آموزش غیرهمزمان (Asynchronous learning)

در آموزش غیرهمزمان، شرکت‌کنندگان با انعطاف‌پذیری بیشتری به درس‌های خود دسترسی دارند. در این روش دانشجویان لازم نیست همزمان در کنار هم باشند. در این روش، آموزش به روش‌های مختلف مکاتباتی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. شرکت‌کنندگان می‌توانند در هر زمانی از این آموزش‌ها استفاده کنند.

آموزش ترکیبی (Hybrid Courses)

این روش ترکیبی از آموزش آنلاین و روش‌های سنتی است. در این روش دانشجویان باید در برخی کلاس‌ها بصورت حضوری شرکت کنند. این کلاس‌ها به صورت جلسات دوره‌ای در دانشگاه تشکیل می‌شوند. مدت زمان کلاس‌های حضوری متناسب با دوره متفاوت است.

آموزش مکاتباتی (Correspondence courses)

در این روش دانشجویان مطالب آموزشی را از طریق نامه دریافت می‌کنند. آن‌ها تکالیف خود را نیز از طریق پست برمی‌گردانند. روش مکاتباتی قدیمی‌ترین شکل آموزش از راه دور است. این روش جزء روش‌های آموزش غیرهمزمان است. مکاتبات می‌تواند از طریق نامه‌های الکترونیکی، ضبط‌های صوتی و تصویری، پست صوتی و نمابر نیز انجام شوند.

مزایای آموزش الکترونیکی

آموزش آنلاین به خاطر بهره گرفتن از فناوری‌های نوین مزایای فراوانی دارد. این روش آموزش برای افراد شاغل و بیمار بهترین روش است. در این قسمت به بررسی مزایای آموزش آنلاین پرداخته شده است.

انعطاف پذیری زمانی

آموزش مجازی دارای برنامه‌ریزی انعطاف‌پذیر است؛ بنابراین می‌تواند دسترسی به آموزش را برای همه افراد فراهم سازد. انعطاف‌پذیری زمانی اثرات محدودیت‌های زمانی که توسط مسئولیت‌های شخصی اعمال می شود را کاهش می دهد. این مزیت مخصوصا برای افراد شاغل بسیار مفید است.

کاهش محدودیت ها

در روش آموزش سنتی به خاطر محدودیت‌های زیرساخت‌ها مشکلاتی ایجاد می‌شود؛ اما آموزش مجازی مشکل محدودیت‌های ظرفیتی مؤسسات را کاهش می‌دهد. مزیت دیگر آموزش مجازی کاهش محدودیت‌های جغرافیایی است. با این روش امکان دسترسی بیشتر به متخصصان هر رشته فراهم می‌شود. تمام دانش‌آموزان با زمینه‌های متنوع جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی به آموزش‌ها دسترسی دارند.

بهبود ارتباطات

آموزش آنلاین می‌تواند به توسعه  ارتباطات در حوزه آموزش کمک کند. آموزش آنلاین از فناوری‌ها و برنامه‌های پیشرفته زیادی بهره می‌گیرد. این فناوری‌ها ارتباطات بین دانشجویان و اساتید را افزایش می‌دهند. علاوه براین ارتباط بین همکلاسی‌ها نیز بهبود می‌یابد. این ارتباطات می‌تواند به پیشرفت درسی آن‌ها کمک کند. بهتر شدن ارتباطات فرصت بحث و مشارکت نظرات را بهبود می‌دهد. در این صورت دانش‌آموزان از طیف وسیعی از دیدگاه‌ها مطلع می‌شوند. پیشرفت‌های آموزش آنلاین، با پیشرفت‌های مداوم فناوری در حال رشد است. ارتباطات آنلاین به افراد اجازه می‌دهد تا با مراکز معتبر در سراسر جهان ارتباط برقرار کنند. این مراکز معمولا برای یادگیری حضوری دور از دسترس هستند.

کاهش هزینه ها

آموزش مجازی یک روش یادگیری مقرون‌به‌صرفه است و گاهی باعث صرفه‌جویی در مخارجی می‌شود که دانش‌آموزان در آموزش سنتی هزینه می‌کنند. آموزش آنلاین هزینه حمل و نقل را حذف می‌کند. در آموزش آنلاین کتب درسی بصورت کتاب‌های الکترونیکی در دسترس هستند؛ بنابراین هزینه‌ای برای کتاب‌های درسی پرداخته نمی‌شود.

افزایش یادگیری

در کلاس‌های مجازی از نرم‌افزارهای مختلف برای آموزش استفاده می‌شود. این باعث رضایت بیشتر دانش‌آموزان در یادگیری می‌شود. در این روش دانش‌آموزان می‌توانند طبق نیازشان بیش از یک بار دروس خود را مرور کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند تمرکز بیشتری بر روی موضوعاتی که در آن ضعیف‌ترند بگذارند. در صورتی که طراحی دوره بصورت مطلوبی باشد، آموزش آنلاین باعث رضایت بیشتر دانشجویان خواهد شد. بر اساس مطالعات، رضایتمندی بالا با افزایش یادگیری ارتباط دارد. این عوامل باعث افزایش بازدهی دانشجویان می‌شود.

آموزش افراد بیمار

آموزش آنلاین یک فرصت مناسب برای دانش‌آموزان ناتوان و بیمار است. بعضی از افراد بخاطر بیماری قادر به حضور در یک مدرسه سنتی نیستند. استفاده از پروکسی‌ربات به کودکان بیمار امکان شرکت در کلاس را می‌دهد. این کمک می‌کند تا آن‌ها تجربیات خوبی از کلاس و تعامل اجتماعی داشته باشند که در خانه یا بیمارستان قادر به دریافت آن نیستند. آموزش آنلاین همچنین برای نوجوانانی که به دلیل اختلالات رفتاری در کلاس‌های عادی مجاز به آموزش نیستند، فرصت آموزش را فراهم می‌کند.

معایب آموزش مجازی

آموزش مجازی با وجود مزایای فراوان، معایبی نیز دارد؛ اما با پیشرفت فناوری سعی شده است که این مشکلات برطرف شوند. یکی از معایب آموزش مجازی عدم تمرکز و دقت کافی دانش‌آموزان است. مشکل دیگر هزینه‌های استفاده از برنامه‌ها و فضای مجازی برای دانش‌آموزان است. این روش نیاز به خدمات پشتیبانی و تجربه بیشتر مربیان دارد. لازم است که دانش‌آموزان در ابتدا کار کردن با ابزار مورد نیاز برای آموزش مجازی را بیاموزند. عدم مهارت کار با فناوری می‌تواند به یک تجربه ناموفق منجر شود. مهارت‌های مدیریت زمان و نظم و انضباط در آموزش مجازی نیز اهمیت دارد. دانشجویان آموزش مجازی به دلیل مشکلات در زبان، مدیریت زمان و مهارت‌های مطالعه مشکلات بیشتری دارند.

یکی دیگر از مشکلات، عدم وجود تعامل اجتماعی و ارتباط چهره به چهره است. این مشکل یادگیری دانش‌آموزان را کاهش می‌دهد. اما عادت کردن به تعاملات اجتماعی آنلاین این مشکل را حل می‌کند. آموزش مجازی در بعضی از رشته‌ها مثل رشته‌های پزشکی مناسب نیست. این رشته‌ها نیاز به آموزش حضوری و کارآموزی دارند. محدودیت‌های تکنولوژیکی از دیگر مشکلات آموزش مجازی است؛ زیرا دانشگاه‌های سنتی اغلب فاقد ابزار مورد نیاز برای آموزش مجازی هستند. بعضی از مربیان نیز ممکن است توانایی لازم برای تدریس با این ابزارها را نداشته باشند.

آموزش مجازی روشی مناسب برای شرکت در کلاس‌ها، گواهینامه‌ها و مدارک معتبر مختلف است. این دوره‌ها برای افراد شاغل و بیمار بسیار مناسب هستند و می‌توانند هزینه‌های حمل و نقل را کاهش دهند. همچنین در صورت طراحی صحیح، باعث افزایش بازدهی افراد می‌شوند. اما آموزش مجازی روش آسانی نیست؛ زیرا به آموزش‌های لازم و زیرساخت کافی احتیاج دارد. اگر تصمیم دارید که وارد کلاس‌های آنلاین شوید، ابتدا در مورد آن مطالعه کنید و اهداف خود را در نظر بگیرید. آیا شما تجربه شرکت در کلاس‌های مجازی را دارید؟ لطفا نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.