علت واقعی اتلاف وقت و به تعویق انداختن کارها

برای جلوگیری از اتلاف وقت و تعلل در انجام کارها، اولین قدم پیدا کردن علت آن است. این مقاله به نظریه جدید روانشناسان می‌پردازد که اتلاف وقت را به مدیریت احساسات مرتبط می‌داند.

اتلاف وقت و به تعویق انداختن کارهای مهم، به یک عادت بسیار شایع در میان افراد تبدیل شده است. ترک عادات بد همواره امر دشواری بوده است. عادت وقت تلف کردن نیز از این امر مستثنا نیست. حتی افراد موفق با این مشکل روبرو هستند و نمی‌توانند به راحتی از اتلاف وقت خود جلوگیری کنند. همه ما به ارزش بسیار بالای زمان واقف هستیم. بنابراین شکی نیست که جلوگیری از اتلاف وقت و استفاده بهینه از زمان، موضوع مهمی ‌است و فرد را به هدف‌های بزرگی که در زندگی دارد می‌رساند. این مقاله به معرفی نظریه جدید روانشناسان درباره عوامل اتلاف وقت و نیز چگونگی جلوگیری از آن اختصاص دارد.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• اتلاف وقت چیست؟
• علت واقعی اتلاف وقت و به تعویق انداختن کارها
  • اتلاف وقت ؛ یک آرام‌بخش زودگذر
  • عواقب اتلاف وقت ؛ از افسردگی تا امراض قلبی
• برای جلوگیری از اتلاف وقت کافیست قدم اول را بردارید

اتلاف وقت چیست؟

اتلاف وقت به صرف زمان برای کارهایی که مهم نیستند گفته می‌شود. به عنوان نمونه اگر یک امتحان مهم داشته باشیم و تمام روز را به بازی کردن یا خوابیدن بگذرانیم، وقت باارزش خود را تلف کرده‌ایم.

در زبان انگلیسی در کنار «اتلاف وقت»، اصطلاح دقیق‌تر Procrastinating نیز بسیار رایج است که به معنی تعلل در انجام کارهای مهم یا فردافکنی است؛ یعنی به تعویق انداختن یک کار مهم تا لحظه آخر. همه ما شخصا این تجربه ناخوشایند را داشته‌ایم و در اطرافیان نیز مشاهده کرده‌ایم. به عنوان نمونه یک کارمند را در نظر بگیرید که به جای انجام وظایف یا پروژه محوله، بدون هدف خاصی و با طفره‌روی از شروع پروژه، به انجام بازی یا وبگردی می‌پردازد و با خود می‌گوید «بعدا انجامش می‌دهم».

توضیح اینکه، در ادامه مقاله هر جا از «اتلاف وقت» اسم برده شده منظور همان تعلل و به تعویق انداختن کارهای مهم از طریق صرف زمان برای کارهای غیرضروری است.

علت واقعی اتلاف وقت و به تعویق انداختن کارها

بسیاری از ما متخصص اتلاف وقت در فضای مجازی هستیم. به عنوان نمونه زمان‌هایی که قرار است برروی یک پروژه یا ماموریت کار کنیم، بدون هیچ هدف خاصی به وبگردی یا تماشای ویدیوهای یوتیوب می‌پردازیم. این مساله گاها فرد را از خود عصبانی می‌کند.

براساس نظریه‌های قبلی که مدت‌هاست پابرجا بوده‌اند و هنوز در مراکز مشاوره دانشگاهی اقصی نقاط دنیا از جمله دانشگاه منچستر در بریتانیا و دانشگاه روچستر در ایالات متحده مورد تایید هستند، افرادی که رفتارهای بالا را دارند، دچار مشکل در «مدیریت زمان» هستند. طبق این نظریه، افراد تعلل‌کار نسبت به مدت زمانی که پروژه یا وظیفه آن‌ها طول می‌کشد بی‌اطلاع هستند و توجه کافی به مدت زمانی که اکنون در حال تلف کردن آن هستند نیز ندارند. در ادامه گفته می‌شود که با یک زمانبندی خوب و کنترل وقت، فرد شروع به توقف این عادت کرده و به جای اتلاف وقت (وبگردی بی‌هدف)، به کارهای مهم خود (در اینجا انجام پروژه کاری) می‌پردازد.

اما روانشناسان به طرز فزاینده‌ای به این نتیجه می‌رسند که این نظریه قدیمی‌ اشتباه است. متخصصانی چون تیم پیچل از دانشگاه کارلتون کانادا همراه با فیوشا سیروا از دانشگاه شفیلد بریتانیا، نظریه‌ای را مطرح کرده‌اند مبنی بر این که اتلاف وقت و فردا فکنی یک مشکل مرتبط با مدیریت احساسات است و نه مدیریت زمان. براساس این نظریه جدید، وظیفه مهمی ‌که از انجام آن طفره می‌رویم، حس و حال بدی به ما می‌دهد و شاید خسته‌کننده یا بیش از حد دشوار است یا از شکست خوردن در انجام آن می‌ترسیم. این مسائل باعث می‌شود برای اینکه در لحظه حس و حال بهتری به خود بدهیم، شروع به انجام کار دیگری (مانند اتلاف وقت در شبکه‌های اجتماعی یا تماشای ویدیو) کنیم.

این چشم‌انداز تازه در موضوع اتلاف وقت، راه را برای روش‌های جالب و نوین جهت از بین بردن عادت اتلاف وقت گشوده است. فراتر از آن، این نظریه شاید بتواند به افراد کمک کند روش موثر خاص خود را برای جلوگیری از اتلاف وقت پیدا کنند. دکتر پیچل می‌گوید:

تغییر درونی هرگز یک مسئله ساده نیست و معمولا از همان سخن قدیمی‌ دو گام به جلو و یک گام به عقب پیروی می‌کند.

او البته نسبت به موفقیت افراد خوشبین است و در ادامه می‌گوید:

با این حال، با اطمینان می‌گویم که همه افراد می‌توانند اتلاف وقت را کنار بگذارند.

اتلاف وقت ؛ یک آرام بخش زودگذر

یکی از نخستین تحقیقاتی که به ایده ارتباط اتلاف وقت با احساسات فرد پرداخته است، در اوایل دهه 2000 میلادی توسط محققان دانشگاه کیس وسترن رزرو اوهایو منتشر شد. آن‌ها ابتدا کاری کردند تا افراد مورد تحقیق با خواندن داستان‌های غم‌انگیز حس بدی پیدا کنند و نشان دادند که این مسئله باعث افزایش تمایل آنان به وقت تلف کردن می‌شود. افراد به جای آماده شدن برای تست هوش که می‌دانستند قرار است برگزار شود، با روی آوردن به حل پازل یا انجام بازی‌های کامپیوتری به اتلاف وقت می‌پرداختند.

مطالعات بعدی همین گروه، نشان داد که حس و حال بد تنها زمانی باعث اتلاف وقت می‌شود که فعالیت‌های لذت‌بخش (به عنوان یک عامل دورکننده حواس) در دسترس فرد قرار داشته باشند و همچنین فرد باور داشته باشد که آن فعالیت باعث تغییر حال وی می‌شود. در یک مطالعه از شمع‌های معطر استفاده شد و به بعضی از افراد مورد مطالعه گفته شد که این شمع‌ها مانع تغییر حس و حال بد شما خواهند شد. بدین‌ترتیب آنان چون از تغییر حس بد خود ناامید بودند، به خود زحمت اتلاف وقت ندادند.

نظریه تنظیم احساسات فرد از طریق اتلاف وقت بسیار قابل فهم و واضح به نظر می‌آید. هنگام به تعویق انداختن پروژه‌ها، مسئله این نیست که فرد نمی‌داند این پروژه چقدر زمان خواهد برد و فرد می‌داند باید همین حالا برروی آن کار کند. همچنین مسئله این نیست که فرد برای کارهای دیگر مانند یوتیوب زمان کافی اختصاص نداده است. ممکن است حتی فرد در وهله اول، هیچ خواست واقعی برای تماشای آن ویدیوها نداشته باشد. فرد تنها به عنوان راهی برای طفره رفتن از حس بد ناشی از آغاز کردن پروژه، به تماشای ویدیوهای یوتیوب کشیده می‌شود. به بیان خاص روانشناسان، در این حالت فرد به وقت تلف کردن می‌پردازد تا به قیمت ضربه خوردن به اهداف بلندمدت‌تر، به یک حالت لذت و خوشی کوتاه مدت دست یابد.

نظریه تنظیم احساسات فرد از طریق اتلاف وقت همچنین به توضیح برخی از پدیده‌های عجیب دنیای مدرن کمک می‌کند. مثلا علاقه بسیاری از افراد به تماشای ویدیوهای کوتاه از گربه‌ها که میلیون‌ها بیننده در یوتیوب دارند، یکی از این پدیده‌هاست. یک بررسی از هزاران نفر بوسیله جسیکا مایریک از بخش رسانه دانشگاه ایندیانا تایید کرد که وقت تلف کردن یکی از عوامل اصلی تماشای کلیپ‌های گربه‌ای بوده و اینکه تماشای آن‌ها باعث بهبود حس و حال فرد می‌شود. درواقع مسئله این نیست که افراد زمان کافی برای تماشای این ویدیوها اختصاص نداده‌اند. در بسیاری از موارد، افراد تنها به این دلیل این ویدیوها را تماشا می‌کنند تا حس بهتری پیدا کنند و از کار اصلی و مهم خود که کمتر خوشی‌آور است دوری کنند.

عواقب اتلاف وقت ؛ از افسردگی تا امراض قلبی

تحقیقات مایریک همچنین دیگر جنبه احساسی اتلاف وقت را روشن کرد. بسیاری از افراد مورد بررسی، بعد از تماشای ویدیوهای گربه‌ای دچار عذاب وجدان می‌شدند. این نشان می‌دهد که «اتلاف وقت» یک تکنیک بد و غلط برای تنظیم احساسات است که فرد برای بهبود حس و حال، به خود تجویز می‌کند و در نهایت نتیجه عکس می‌دهد. در حالی که به تعویق انداختن کارها ممکن است در کوتاه مدت خوش‌آور باشد، اما تنها باعث انباشته شدن مشکلات می‌شود. به عنوان نمونه، با به تعویق انداختن یک پروژه کاری، در پایان استرس خود را تشدید خواهید کرد و نیز دچار احساس گناه و ناامیدی می‌شوید.

شاید چندان تعجب‌آور نباشد که تحقیق انجام شده توسط فیوشا سیروا نشان داده که اتلاف وقت مزمن (وقتی تمایل به اتلاف وقت به یک عادت معمول و دیرین تبدیل شده است) با بسیاری از پیامدهای روحی و جسمی‌ پیوند دارد. این موارد اضطراب و افسردگی، بیماری‌هایی چون سرماخوردگی و آنفولانزا و حتی بیماری‌های جدی‌تر مانند امراض قلبی را شامل می‌شود.

سیروا معتقد است اتلاف وقت از دو طریق باعث این پیامدهای ناگوار می‌شود. ابتدا اینکه به تعویق انداختن کارهای مهم و ناتوانی در رسیدن به اهداف پیش رو استرس‌زا است. دوم اینکه وقت تلف کردن اغلب شامل به تعویق انداختن اقدامات ضروری برای حفظ سلامت می‌شود، از جمله انجام حرکات ورزشی یا مراجعه به پزشک. وی می‌گوید:

استرس بالا و عدم مراقبت از سلامتی فرد، به عنوان دو عامل که اثری مشترک و جمع‌شونده بر تندرستی می‌گذارند شناخته می‌شوند؛ مسئله‌ای که می‌تواند خطر شماری از بیماری‌های جدی و مزمن مانند بیماری‌های قلبی، دیابت، التهاب مفصل و حتی سرطان را افزایش دهد.

همه این‌ها مهر تاییدی بر این مسئله است که غلبه بر اتلاف وقت می‌تواند اثر گسترده‌ای بر کیفیت زندگی شما بگذارد. سیروا می‌گوید تحقیق وی این احتمال را مطرح می‌کند که «کاهش یک درجه‌ای در تمایل به اتلاف وقت (یک از پنج درجه)، احتمال دچار شدن به سلامت پایین قلب را 63 درصد کاهش می‌دهد».

برای جلوگیری از اتلاف وقت کافیست قدم اول را بردارید

خبر خوب اینکه، اگر تمایل به اتلاف وقت و تعلل، مسئله‌ای مربوط به تنظیم احساسات باشد، اطلاعات مهمی‌ برای چگونگی حل موثر آن پیش روی ما قرار می‌گیرد. یک روش که براساس «درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد» یا ACT باشد و از رفتاردرمانی شناختی یا CBT حاصل شده باشد، احتمالا می‌تواند روش خوب و موثری از آب درآید. ACT فواید «انعطاف‌پذیری روانی» (توانایی تحمل افکار و احساسات ناخوشایند) را به فرد یاد می‌دهد. انعطاف‌پذیری روانی به فرد کمک می‌کند بدون تاثیرپذیری از افکار و احساسات بد، در لحظه زندگی کند و انتخاب‌ها و اقدامات مهم که فرد را به اهداف اصلی وی در زندگی نزدیک می‌کند را در اولویت قرار دهد.

در اینجا می‌توان به یک تحقیق اشاره کرد که نتایج جالب آن به موضوع مذکور مرتبط است. براساس نتایج این تحقیق، به طور کلی نمرات دانش‌آموزانی که عادت به وقت تلف کردن دارند، نمره بالایی از نظر «انعطاف‌ناپذیری روانی» کسب می‌کنند. برای توضیح بیشتر باید گفت که این افراد تحت کنترل واکنش‌های روانی خود (همچون سرخوردگی و نگرانی) هستند و این مسئله به قیمت فدا کردن ارزش‌های آن‌ها در زندگی تمام می‌شود. نمره‌های بالا در انعطاف‌ناپذیری روانی به حالت‌هایی چون «از احساساتم می‌ترسم» و «تجربه‌ها و خاطرات دردناک گذشته، زندگی کردن به گونه‌ای که برایم ارزشمند بود را سخت کرده است» نزدیک است. افرادی که بیشتر اتلاف وقت می‌کنند، همچنین نمره پایین‌تری در «اقدام متعهدانه» کسب می‌کنند. اقدام متعهدانه به پشتکار و ایستادگی فرد در دنبال کردن کارهایی که قدم به قدم فرد را به اهدافش می‌رساند گفته می‌شود.

ACT به افراد یاد می‌دهد که هم انعطاف‌پذیری روانی (به عنوان نمونه از طریق ذهن آگاهی یا Mindfulness) و هم توانایی اقدام متعهدانه را (مثلا بوسیله یافتن راه‌های خلاقانه برای پیگیری اهداف مهم و ارزشمند زندگی) در خود بهبود بخشند. همچنین تحقیقات اولیه روی دانش‌آموزان نوید‌بخش بوده است و در نتایج آزمایش، استفاده از ACT نسبت به CBT اثرات بلندمدت قوی‌تری در کاهش اتلاف وقت داشته است.

واضح است که بیشتر ما احتمالا نمی‌توانیم در آینده نزدیک در یک دوره ACT ثبت‌نام کنیم و در هر صورت احتمالا از جستجو برای یافتن چنین دوره‌ای خودداری خواهیم کرد. با این اوصاف، چطور می‌توانیم این اصول را همین امروز در زندگی خود اعمال کنیم؟ دکتر پیچل در این باره می‌گوید:

وقتی فرد سرانجام متوجه می‌شود که اتلاف وقت به مدیریت زمان ربطی ندارد و به خطا در تنظیم احساسات مرتبط است، وی آماده است تا راه حل مورد علاقه من را بپذیرد.

از این به بعد اگر وسوسه اتلاف وقت به سراغتان آمد، بر روی این مساله ساده تمرکز کنید که اگر قرار باشد همین الان کار بر روی این پروژه را آغاز کنم، اقدام بعدی (قدم ساده بعدی) چه خواهد بود؟ به گفته دکتر پیچل انجام این اقدام باعث رهایی ذهن شما از احساسات قبلی و تمرکز بر یک عمل آسان می‌شود. او در ادامه اضافه می‌کند:

تحقیقات ما و تجربیات در زندگی به روشنی نشان می‌دهد که هنگامی ‌که گام آغازین را برداریم، معمولا قادر به ادامه خواهیم بود. شروع به کار، یعنی همه چیز.

در این مقاله بعد از بررسی معنای اتلاف وقت، به علل و راه‌حل‌های این معضل پرداختیم. نظر شما درباره موضوع اتلاف وقت چیست و فکر می‌کنید با احساسات چه رابطه‌ای دارد؟ می‌توانید در پایین همین صفحه نظرات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.