انتخاب بهترین سیستمعامل بین لینوکس یا ویندوز کمی سخت به نظر میآید. در این مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم تا شما را در انتخابتان راهنمایی کند.
مدتها است که این بحث بین کارشناسان کامپیوتر وجود دارد. انتخاب بین لینوکس یا ویندوز تا حد زیادی به نحوه کاربرد و نیاز شما از کامپیوتر برمیگردد. هر یک از این سیستمعاملها جهت اجرای اهداف خاصی ساخته شدند و هرکدام کاربرد خاص خودشان را دارند. احتمالاً شنیدهاید که لینوکس مخصوص برنامهنویسها است و کار کردن با آن برای کاربر عادی مشکل است. این حرف خیلی غلط نیست، ولی خیلی هم درست نیست. هر دو سیستمعامل چندمنظوره هستند که این امکان را به شما میدهند که کارهای زیادی با آنها انجام دهید. هر کاربری میتواند از لینوکس یا ویندوز استفاده کند؛ درصورتیکه استفاده از آنها را یاد بگیرد.
آنچه در این مقاله میخوانید:
سیستم عامل لینوکس چیست؟
در سال 1991، لینوس توروالدز که یک دانشجو فنلاندی در دانشگاه هلسینکی بود، سیستم عامل لینوکس (هسته آن) را طراحی و ارائه کرد. این سیستمعامل تا حد زیادی شبیه به مینیکس است و در رده شبه یونکسها قرار میگیرد. درگذشته کاربران لینوکس برای کارهای ساده و ابتدایی همچون پیکربندی و نصب سیستم خودشان، باید در حد کاربران حرفهای از رایانه و نرمافزارهای آن اطلاعات میداشتند؛ اما امروزه استفاده از آن بهمراتب راحتتر شده است. بهخصوص اینکه ویدیوها و مقالات زیادی درباره نحوه استفاده از آن در اینترنت وجود دارد.
این سیستمعامل، تکهستهای و نوع آن یکپارچه است. لینوکس در مقایسه با ویندوز کمتر دچار ویروس میشود و امنیت اطلاعات در آن مثالزدنی است. رابط گرافیکی زیبا و خوبی دارد که قابلیت شخصیسازی آن را بیشازپیش بهتر کرده است. رابط گرافیکی در نگاه اول خیلی سادهتر به نظر میآید؛ زیرا همه چیز (با گزینهها و انتخابهای کمتر) در مقابلتان قرار گرفته است. اما اگر بخواهید حرفهایتر کار کنید، ممکن است دیگر رابط گرافیکی جوابگو نباشد. در این مواقع لازم است که وقت بگذارید و کار با ترمینال را یاد بگیرید.
هر برنامهای دنیای مخصوص به خودش را دارد و کانفیگ کردن آن برای اولین بار میتواند دشوار باشد. لینوکس منحصر به هیچ شرکت خاصی نیست و این یکی از ویژگیهای بارز آن به شمار میرود. پایه سیستمعامل هسته لینوکس است که توسط بسیاری از کاربران در سراسر جهان پشتیبانی میشود. اغلب مردم توزیعهای لینوکس را با سیستمعامل آن اشتباه میگیرند. توزیعهای لینوکس به بیشتر از صد نوع میرسد؛ بهعنوانمثال توزیعهای نرمافزاری، سختافزاری، رومیزی و … را میتوان نمونه کوچکی از این تنوع دانست.
سیستم عامل ویندوز چیست؟
ویندوز یک سیستمعامل است که در سال 1985 توسط مایکروسافت توسعه پیدا کرده است. از آن زمان تاکنون نسخههای مختلفی از ویندوز به بازار عرضه شده است. بهروزترین آنها ویندوز 10 است که سال 2015 از آن رونمایی شد. احتمال اینکه سیستمعامل کنونی شما ویندوز باشد، بسیار بالا است؛ زیرا اغلب کامپیوترها بهصورت پیشفرض سیستم عامل ویندوز را بهعنوان پلتفرم اصلی برای کارشان انتخاب میکنند.
به دلیل ماهیت گرافیکی بودن آن، استفاده از ویندوز برای اغلب کاربران جذاب و راحت است؛ زیرا هر کاری که بخواهند میتوانند انجام دهند. علاوه بر آن در ویندوز مکانی وجود دارد به نام «محیط فرمان متنی» یا همان Command Prompt که در آن میتوان با دستورات مستقیم کار خود را پیش برد. با ویندوز میتوانید اغلب برنامههای پولی را بهصورت رایگان از اینترنت دانلود کرده و کرک کنید و بعد از آن بهصورت شورت کات روی دسکتاپتان قرار دهید. در کل اصل مدیریت نرمافزاری و سختافزاری کل سیستم در دست شما است.
لینوکس یا ویندوز؟ کدامیک بهتر است؟
در این قسمت به مقایسه سیستم عامل ویندوز و لینوکس میپردازیم تا شاید انتخاب بین لینوکس و ویندوز را برایتان سادهتر کنیم.
پایه و اساس سیستم عامل
لینوکس منحصر به هیچ شرکت خاصی نیست و این یکی از ویژگیهای بارز آن به شمار میرود. برخلاف لینوکس، ویندوز تنها یک تولیدکننده و پشتیبان دارد و آن شرکت مایکروسافت است. مایکروسافت تمام امور مربوط به نگهداری و توسعه سیستمعامل را در دست دارد. اغلب سیستمعاملهای ویندوز، محیطی را بهصورت پیشفرض برای کاربرانشان تعبیه میکنند؛ این امر، محیط دسکتاپ تا برنامههای از پیش تعیینشده را شامل میشود.
البته شما میتوانید اغلب آنها را تغییر دهید، ولی بعضی از آنها قابلیت شخصیسازی ندارند و باید آن را به همان صورت که هست، خوب یا بد بپذیرید.
پایداری و ثبات سیستم عامل
سیستم عامل ویندوز خیلی سریع و روان نیست و این امر میتواند با گذشت زمان وخیمتر شود. اگر از سیستم عامل ویندوز یا هر سیستمعامل دیگری بهخوبی محافظت و نگهداری نشود، ممکن است اطلاعات سیستم از دست برود. علاوه بر آن نداشتن فایروال یا خاموش بودن آن جهت جلوگیری از مزاحمتهای احتمالی، این امکان را افزایش میدهد.
ویندوز 10 قابلیت تعمیر خودکار در صورت آسیب فایلهای سیستمی را دارد که این مورد در لینوکس وجود ندارد. در صورت کرش کردن (که در کار های حرفهای در برخی از توزیعهای لینوکس به فوفور دیده میشود) ممکن است حتی سیستمعامل دیگر بوت هم نشود. این امر باعث میشود زمان زیادی جهت کد زدن و ترمیم فایلها صرف شود.
در سیستم عامل ویندوز یک ابزار بهینهسازی به نام کلین آپ وجود دارد که فایلهای تولید شده توسط سیستم را که دیگر استفاده نمیشوند را حذف و بهینه میکند. ولی در لینوکس شما ممکن است بعد از مدتی متوجه کرشهای بیدلیل شوید که به خاطر کم بودن فضای پارتیشنهای سیستمی که به آن توجه نشده است ایجاد شدهاند.
سیستم لینوکس سریع و روان است؛ این امر را میشود در اجرای بعضی از بازیهای مشترک بین ویندوز و لینوکس مانند Dota نیز مشاهده کرد. علاوه بر آن نیاز چندانی به منابع سیستمی ندارد و همین امر باعث میشود که لینوکس را بتوان روی سختافزارهای قدیمی اجرا کرد.
پشتیبانی سخت افزار
در ادامه مبحث لینوکس یا ویندوز به موضوع پشتیبانی سخت افزار میرسیم. برای اجرای مطلوب و روان سیستم عامل ویندوز به پیکربندی بالایی نیاز دارید. این مسئله بهخودیخود اشکالی ندارد، اما اگر سختافزار، دسکتاپ و یا لپتاپ شما قدیمی است، پیشنهاد میکنیم که از توزیع لینوکس مانند Lubuntu یا Peppermint OS استفاده کنید.
این توزیعها علاوه بر بادوام بودن و استفاده راحت میتواند به سرورهای قدیمی شما جان دوبارهای بدهد. حالا میتوانید از آن دستگاه قدیمی بهعنوان سرور مدیا و یا سرور FTP استفاده کنید.
البته باید یادآوری کرد که لینوکس نصب درایور بک لایت به صورت خودکار ندارد (برعکس ویندوز 8 به بعد) و باید برای بک لایت یک لپتاپ یا یک ماوس، یک درایور اختصاصی بنویسید.
کاربرپسند بودن
کابرپسند بودن لینوکس یا ویندوز موضوع قابل بحث دیگری است. اگر تازهکار باشید و از کسی بپرسید که کدام سیستمعامل مناسب شما است، قطعاً اغلب افراد ویندوز را به شما پیشنهاد میدهند. ویندوز بهعنوان یکی از بهترین سیستمعاملهای موجود برای کاربران تازهکار شناختهشده است؛ اما باید بدانید که لینوکس نهتنها برای کاربران حرفهای، بلکه برای کاربران تازهکار نیز میتواند مناسب باشد.
در اینکه احتمالاً سیستم عامل ویندوز پرطرفدارتر است شکی نیست؛ زیرا ویندوز اولین سیستمعاملی بوده است که از نوجوانی و شاید هم کودکی در سیستم کامپیوتر خود یا مدرسه دیده و با آن آشنا شدید؛ بنابراین اگر بخواهید که سیستمعامل خودتان را بهیکباره تغییر دهید، احتمالاً دچار مشکل میشوید.
قطعاً افرادی هستند که تابهحال نامی از لینوکس به گوششان نخورده است و کاربرد آن را نمیدانند. با این حال توصیه میکنیم که حتماً برای یکبار هم که شده است سیستم عامل لینوکس مانند Ubuntu یا Linux Mint را نصب و امتحان کنید. مطمئن باشید که به تجربهاش میارزد.
به روزرسانی های رایگان
در زمینه بهروزرسانیهای رایگان لینوکس یا ویندوز باید بگوییم که لینوکس همواره بر داشتن آزادی برای دانلود و نصب نرمافزارهای مربوط به سیستمعاملش تأکید دارد. این حرف به معنی آن است که اغلب بهروزرسانیهای لینوکس برای کاربران رایگان هستند. این در حالی است که بهروزرسانیهای سیستمعاملهای دیگر مانند مک و ویندوز رایگان نیست و کاربر برای دریافت آن باید هزینهای را متحمل شود.
درست است که در سیستمعاملهای مک و ویندوز بهروزرسانیهای رایگان نیز وجود دارد، ولی در صورت نیاز به ابزارهای خاص و یا خدمات بیشتری در مورد یک نرمافزار بخصوص، باید هزینه آن را بدهید. البته امروزه لایسنسهایی مبنی بر استفاده رایگان یکماهه و یا یکساله وجود دارد که کار کاربران را تا حدودی راحتتر کرده است. در این حالت هزینهها بهصورت یکجا داده میشود و دیگر نگرانی در مورد پرداختهای بعدی وجود ندارد.
امنیت و حریم خصوصی
یکی از مهمترین و ضروریترین مورد برای هر سیستمعامل امنیت و حریم خصوصی آن است. طبیعتاً سیستمعاملی که امنیت زیادی دارد و برای حریم خصوصی کاربران اهمیت قائل است، طرفداران بیشتری دارد. به همین دلیل در این قسمت به مقایسه امنیت بهتر لینوکس یا ویندوز میپردازیم.
سیستم عامل لینوکس بهصورت پیشفرض طوری طراحیشده است که بسیاری از دسترسیهای اصلی و اساسی را به کاربر نمیدهد. همین امر موجب میشود که بسیاری از تهدیدات مانند نرمافزارهای مخرب و ویروسها بهراحتی به هسته و فایلهای سیستم دسترسی پیدا نکنند. این کار موجب پیشگیری از آسیبهای بزرگ و جدی میشود.
سیستم عامل ویندوز به دلیل کاربر محور بودن، بسیاری از مدیریتهای اصلی را به کاربر واگذار میکند. به همین دلیل احتمال نفوذ نرمافزارهای مخرب و ویروسی شدن آن بسیار بالا میرود. به همین دلیل است که اغلب افراد بعد از نصب ویندوز، یک آنتیویروس خوب نصب میکنند که البته این آنتیویروس رایگان نیست و باید برای آن هزینه بدهند.
هسته لینوکس قابلیت اوپن سورس بودن دارد که امنیت اطلاعات آن را افزایش میدهد. بسیاری از متخصصان و برنامهنویسها در آن بهطور مکرر خرابیها و اشکالات احتمالی را بررسی و رفع میکنند. سیستم عامل لینوکس غیرقابل نفوذ نیست، اما اگر از بهترین راهکارها برای امینت اطلاعاتتان استفاده کنید، خواهید دید که از سیستم عامل ویندوز بهمراتب ایمنتر است.
علاوه بر آن تعداد ویروسهایی که تاکنون برای سیستم عامل لینوکس ساخته شدند بسیار کمتر از تعداد ویروسهای شناختهشده سیستم عامل ویندوز هستند. اعتقاد بر این است که انتشار سورس میتواند برنامه را قویتر کند. شرکتهایی مانند مایکروسافت که در قدیم به هیچ عنوان سورس منتشر نمیکردند، اکنون دارند محصولاتشان را اوپن سورس میکنند. این امر میتواند به این دلیل باشد که علاوه بر رفع مشکلاتش توسط دیگران، هم بتوانند برنامه را توسعه بدهند و هم قابل اعتماد شوند.
یکی دیگر از خوبیهای لینوکس عدم توانایی در ساختن پشتیبان در هسته لینوکس است؛ برخلاف ویندوز که در هر مرحله ردپای کاربر توسط مایکروسافت ردیابی، ضبط و ذخیره میشود و ما نمیدانیم که با چه کسی این اطلاعات را به اشتراک میگذارد. این امر موجب میشود که اطلاعات کاربر تا حد زیادی محفوظ و مخفی باقی بماند.
آنتی ویروس و تهدیدات مربوط به بدافزارها
حال به موضوع بدافزارها در سیستمعاملهای لینوکس یا ویندوز میرسیم. پیش از این هم به این مورد اشاره شد که سیستم عامل ویندوز بهترین مکان برای ویروسها و تهدیدات مربوط به بدافزارها است؛ بنابراین اغلب افراد بعد نصب ویندوز به دنبال آنتیویروس مناسب برای محافظت از سیستمشان هستند.
در لینوکس اوضاع چنین نیست و اغلب اوقات امنیت از ویروس از همان ابتدا رفع میشود. در ویندوز بعد از به وجود آمدن یک تهدید یا ویروس، فقط شرکت مایکروسافت است که میتواند آن را رفع کند؛ اما در لینوکس جامعه بزرگی از متخصصان و برنامهنویسان وجود دارند که در اسرع وقت میتوانند مشکل به وجود آمده را حل میکنند.
شخصی سازی
شخصیسازی در لینوکس یا ویندوز به چه صورت است؟ شخصیسازی در لینوکس به مراتب بیشتر از ویندوز است. در سیستم عامل ویندوز همه چیز از قبل به طور پیشفرض پیکربندی و تنظیم شده تا کاربران بهراحتی از آن استفاده کنند. با این حال شما میتوانید تغییرات کوچکی از جمله تصویر زمینه و غیره را ایجاد کنید، اما این تغییرات محدود بوده و پایه و اساس نیستند.
امروزه سیستم عامل ویندوز برای ارتباط برقرار کردن بین کاربران هر دو سیستمعامل، یعنی ویندوز و لینوکس، اقدام به ایجاد ابزار جدیدی به نام PowerShell کرده است؛ اما به نظر میآید که این امر برای جذب مخاطبان و توسعهدهندگان کافی نبوده است.
از طرف دیگر، شما میتوانید هر بیت از سیستم لینوکس را مطابق با نیاز خود تغییر دهید. خود هسته لینوکس و تمام نرمافزارهای مورد استفاده در لینوکس به عنوان اوپن سورس عرضه میشوند. کاربران میتوانند با در نظر گرفتن یکسری محدودیتها، هرگونه اصلاحی را که میخواهند انجام دهند. علاوه بر این شما میتوانید شکل کلی نمایههای لینوکس را از طریق ابزارهای مخصوص ویرایش تغییر دهید.
پلتفرم برنامه نویسی برای برنامه نویسان
برای برنامهنویسان این قسمت از مقایسه لینوکس یا ویندوز میتواند مفید باشد. اگر شما یک برنامهنویس هستید یا قصد دارید که برنامهنویسی کنید، میتوانید از سیستم عامل لینوکس نیز استفاده کنید. در لینوکس زبان برنامهنویسی یا IDE زیادی پیدا خواهید کرد. تمام ابزارهای برنامهنویسی مربوطه که با آن سروکار خواهید داشت، با توجه به محیط لینوکس ساخته میشوند. در نتیجه این ابزارها بر پلتفرم لینوکس به صورت روان و کارآمد اجرا میشوند.
برنامهنویسی که جهت ایجاد نرمافزارهای سیستم عامل ویندوز استفاده میشود را برنامهنویسی تحت ویندوز میگویند. برنامهنویسی تحت ویندوز به صورت یک نرمافزار روی کامپیوتر است. این برنامه میتواند در دستگاههای دیگر هم باشد؛ اما امکان دسترسی همزمان چند کاربر در یک زمان واحد را نمیتواند داشته باشد.
کدهای برنامهنویسی توسط یک کامپایلر با مفسر بر دستگاه ترجمه اجرا میشود؛ اما همین کدها در برنامههای تحت وب به صورت خط به خط و در مرورگر به صورت ایستا و غیرایستا اجرا میشوند. زبانهای زیادی برای برنامهنویسی در سیستم عامل ویندوز وجود دارد، ولی اغلب به صورت سی شارپ است.
افراد کمی هستند که فقط از سیستم عامل لینوکس جهت برنامهنویسی استفاده بکنند؛ ولی این حرف به معنی آن نیست که این افراد وجود ندارند یا کارشان به نتیجه نرسیده است. بلکه نشاندهنده میزان کارآمدی و فراگیر بودن ویندوز است. خیلی از افراد ممکن است تا سالها نامی از لینوکس نشنیده باشند.
نصب و به روز رسانی
به مبحث نصب و بهروزرسانی در مقایسه لینوکس یا ویندوز رسیدیم. در سیستم عامل لینوکس نصب و بهروزرسانی برنامهها راحت است. بهروزرسانی تمام فایلها و نرمافزارهای سیستم در مرکز اطلاعات آن گنجانده شده است. این امر باعث افزایش امنیت و دسترسی راحت میشود.
در سیستم عامل ویندوز نصب و بهروزرسانی برنامهها زمانبر است؛ زیرا ویندوز نه تنها بهروزرسانیهایش را از مرکز اصلی یعنی سایت مایکروسافت میگیرد، بلکه بهروزرسانی هر نرمافزار را نیز از پروتکل مخصوص به آن برنامه دریافت میکند.
در کل درمورد به روزرسانی در لینوکس یا ویندوز باید گفت که هرکدام از سیستمعاملها مزایا و معایب خودشان را دارند؛ ولی سیستم توزیع اپدیت در مایکروسافت بسیار قویتر و استوارتر از لینوکس هست. به طور کلی در این مورد مقایسه کردن بسیار سخت است؛ زیرا داستان این دو سیستمعامل با هم متفاوت است.
رضایت مندی سلیقه های مختلف
توزیعهای مختلفی براساس نیازها و سلیقههای مختلف ایجاد و ارائه شده است. اگر تا به امروز از سیستم عامل ویندوز استفاده میکردید و میخواهید که سیستم عامل لینوکس را امتحان کنید، میتوانید از Zorin OS و یا Linux Mint که تا حد زیادی شبیه به ویندوز هستند استفاده کنید.
اگر هم شما یک کاربر سیستم عامل مک باشید و بخواهید که به سیستم عامل لینوکس تغییر مسیر دهید، میتوانید از Ubuntu یا Elementary استفاده کنید. محیط این سیستمعاملها تا حد زیادی شبیه به مک هستند.
برخی از محیطهای دسکتاپ این اجازه را به کاربر میدهند که از توزیعهای خاص لینوکس یا ویژگیهای خاص آن استفاده کنند. برای مثال Kali Linux برای انجام کارهای تست نفوذ یا هک کردن میتواند مورد استفاده واقع شود.
بازی ها
در این قسمت به موضوع جذاب بازیها در مقایسه لینوکس یا ویندوز میپردازیم. باید اعتراف کنیم که زمانی وجود داشت که لینوکس به عنوان یک پلتفرم بازی، گزینه مناسبی نبود. سازندههای بازیهای رایانهای علاقهای به ساخت بازی در این سیستمعامل نداشتند. با اینکه نسخه لینوکسی بسیاری از بازیهای جدید عرضه شده است، ولی متاسفانه لینوکس تا ایدهآل بودن در این زمینه فاصله دارد.
امروزه میتوانید نسخه لینوکسی بیشتر بازیهای جدید و پرطرفدار، هم به صورت آفلاین و هم به صورت آنلاین را در بازار پیدا کنید. درست است که بازیهای مشترک بین لینوکس و ویندوز در لینوکس روانتر اجرا میشود، اما باید گفت که همچنان ویندوز در زمینه بازی پیشتاز است.
قابلیت دسترسی و سازگاری نرم افزار
اگر درباره قابلیت دسترسی و سازگاری نرمافزار لینوکس سوال کنید، باید گفت که لینوکس در این زمینه مانند دیگر سیستمعاملها (مک و ویندوز) است. لینوکس تمام بخشها را پوشش میدهد؛ از جمله نرم افزار شخصی، نرم افزار رسانهای، مجموعه های تجاری، مواد طراحی، ابزار سرور، برنامههای کاربردی، برنامهنویسی و نرم افزار توسعه برنامه و غیره.
فتوشاپ
نرمافزار ویرایش عکس و یا همان فتوشاپ یکی از موارد اساسی است که به کاربر اجازه نمیدهد سیستمعامل دیگری به جز ویندوز را قبول کند.
متاسفانه فتوشاپ از لینوکس پشتیبانی نمیکند؛ اما میتوانید جایگزین نسبتاً خوبی برای Adobe Photoshop در توزیعهای لینوکس پیدا کنید؛ از جمله برنامههای GIMP، Darktable، Krita و غیره. در زمینه فتوشاپ همچنان ویندوز و مک حرف اول را میزنند، هم از نظر کاربر پسند بودن و هم راحتی در استفاده. درنتیجه در مقایسه لینوکس یا ویندوز در این قسمت، ویندوز برنده میدان است.
سرور
اگر بخواهید امنیت سرور، آزادی انتخاب، سازگاری سختافزار، مقرونبهصرفه و بادوام بودن را در نظر بگیرید، سرور لینوکس از هر لحاظ بهتر از سرور ویندوز است. ویندوز یک گزینه محبوب برای کاربرهای تازهکار جهت کاربردهای دسکتاپ است. از طرف دیگر لینوکس بهترین گزینه برای سیستمهای حالت سرور است. سرور لینوکس جهت ارتقا امنیت ابزارهای نظارت و تحلیل موثر بسیاری را ارائه میدهد که قابلیت شخصیسازی شدن دارند.
لینوکس نسبت به سرورهای ویندوز از آسیبدیدن در زمینه تهدیدات آنلاین (مانند ویروسها و باگها) مصونتر است. ساختن هرگونه نسخه پشتیبان از هسته لینوکس تقریباً غیرممکن است؛ در حالی که سیستم ویندوز از این مورد چندان مصون نیست.
در یک کلام انتخاب سیستمعامل سلیقهای است و به پارامترهای زیادی ازجمله نیاز شما و میزان کار بلد بودنتان بازمیگردد. اگر تجربه یا دیدگاهی در مورد لینوکس یا ویندوز دارید و یا موارد دیگری برای مقایسه این دو سیستمعامل میدانید که ما در این مقاله ذکر نکردیم، لطفاً در قسمت کامنتها با ما به اشتراک بگذارید.