پروبیوتیک ها مواد غذایی هستند که به گفته برخی محققان در تقویت باکتری‌های مفید روده نقش داشته و با متعادل‌سازی محیط آن به هضم بهتر غذاها کمک می‌کنند.
منابع غذایی پروبیوتیکی عمدتا حاصل تخمیر هستند. افرادی که معده آنها لاکتوز موجود در شیر را نمی‌پذیرد، می‌توانند با جایگزین کردن مواد لبنی پروبیوتیک از بروز مشکلات گوارشی پیشگیری کنند. از دیگر فواید مصرف پروبیوتیک ها می‌توان به تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت پوست، تقویت سیستم گوارشی و همچنین عضلات بدن اشاره کرد. هرچند هنوز تحقیقات علمی برای اثبات کامل فواید گفته شده در حال انجام است.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که گفته می‌شود با تقویت باکتری‌های مفید روده به سلامت بدن کمک می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها عموما بی‌ضرر هستند، اما ممکن است در موارد نادر باعث اثر متقابل باکتری‌ها و عوارض جانبی ناخواسته شوند.
بازار روبه‌رشد مصرف محصولات پروبیوتیک، موجب نیاز به اثبات علمی فواید گفته شده در مورد آنها شده است. هرچند گفته می‌شود مصرف پروبیوتیک ها دارای فوایدی از جمله کاهش ناراحتی‌های دستگاه گوارش، بهبود سیستم ایمنی بدن، رفع یبوست یا پیشگیری از سرماخوردگی است، اما چنین ادعاهایی به‌طور کامل توسط شواهد علمی پشتیبانی نمی‌شوند. از سال 2019 درخواست‌های زیادی از سوی تولیدکنندگان اروپایی مکمل های غذایی پروبیوتیکی مبنی بر تأیید تأثیرات مثبت این محصولات بر سلامتی مطرح شد که به دلیل نبود شواهد علمی کافی توسط سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا رد شده است.
منابع پروبیوتیک طبیعی
از بین منابع متعدد حاوی پروبیوتیک موارد زیر را می‌توان از شناخته‌شده‌ترین آنها دانست.
ماست
ماست یکی از شناخته‌شده‌ترین منابع پروبیوتیک است که مصرف آن موجب معتدل شدن محیط روده از نظر سطح باکتری‌های موجود در آن می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند در افراد حساس به لاکتوز، پروبیوتیک‌های موجود در ماست می‌تواند به تحمل لاکتوز کمک کند. مصرف ماست همچنین می‌تواند منجر به کاهش مشکلات معده شود. عموما به دلیل تنوع مارک‌های موجود در بازار، تفاوت قیمت در انواع مختلف ماست پروبیوتیک مشاهده می‌شود؛ اما فواید کلی ذکر شده از طریق مصرف ماست پروبیوتیک سالم از هر برندی قابل حصول است. ماست را می‌توان از بهترین منابع غذایی حاوی پروبیوتیک دانست.
پنیر نرم
پنیر‌های نرم به هضم غذا کمک می‌کنند؛ اما همه پروبیوتیک ها بعد از مصرف در معده و روده باقی نمی‌مانند. تحقیقات نشان می‌دهند گونه‌های پنیر نرم تخمیر شده مثل پنیر گودا، به اندازه کافی پروبیوتیک مقاوم دارند.
خیارشور
هنگامی که می‌خواهید از خیارشور برای بهره‌مندی از فواید پروبیوتیک موجود در آن استفاده کنید، بهتر است محصولاتی را انتخاب کنید که در فرایند تخمیر آنها از سرکه استفاده نشده است. محلول آب و نمک دریایی، محیط مناسبی را برای رشد باکتری‌های مفید فراهم کرده و محصول پروبیوتیک تولید شده در آن به عمل هضم در بدن کمک می‌کند.
کفیر
افسانه‌های کهن در این رابطه می‌گویند که چوپانانی از کوه‌های قفقاز که جنوب شرقی اروپا را از آسیا جدا می‌کنند، نخستین بار این ماده غذایی را کشف کردند. کفیر از تخمیر شیر حاصل شده و کف غلیظ شده خامه‌ای شبیه ماست حاوی مواد پروبیوتیک و چند نوع مخمر مفید است.
کلم ترش
در استفاده از کلم ترش بهتر است محصولات غیرپاستوریزه مصرف کنید. محصولات پاستوریزه که اغلب با برند‌هایی سوپرمارکتی وارد بازار می‌شوند، باکتری‌های فعال و مفیدشان طی فرایند پاستوریزاسیون از بین رفته‌اند. کلم ترش و همچنین کیمچی محصول مشابه کره‌ای با طعم تندتر، علاوه بر پروبیوتیک حاوی ویتامین‌هایی هستند که سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و به مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کنند.
مکمل های غذایی پروبیوتیکی
پروبیوتیک ها تنها موجود در غذاها نیستند. مصرف پروبیوتیک به شکل کپسول، پودر و مایع در مکمل‌های غذایی نیز صورت می‌گیرد. اگرچه این مکمل‌ها مواد مغذی موجود در مواد طبیعی را ندارند، اما استفاده از آنها در کنار مواد غذایی بسیار آسان است. در صورتی که تصمیم به مصرف مکمل‌های غذایی حاوی پروبیوتیک گرفته‌اید، حتما با پزشک خود در این مورد مشورت کنید. اگر بیمار هستید یا مشکل خاصی در سیستم ایمنی بدن خود دارید، در مصرف این مکمل‌های غذایی احتیاط کنید.
فواید پروبیوتیک
هضم بهتر غذا تنها فایده مصرف پروبیوتیک ها نیست. در‌حقیقت، پروبیوتیک ها می‌توانند در بهبود سیستم ایمنی بدن، تقویت روحیه و حتی کمک به سلامت پوست نقش داشته باشند. این مواد غذایی تأثیر مثبتی بر تقویت روده و باکتری‌های مفید آن نیز دارند.
محیط سالم و معتدل روده از نظر سطح باکتری‌های موجود در آن منجر به کاهش فشار خون، نرمال‌سازی سطح کلسترول، سلامت کلیه و مجاری ادراری شده و با بیماری‌های قلبی، برخی سرطان‌ها و حتی بیماری زوال عقل مبارزه می‌کند. مصرف پروبیوتیک ها به تقویت روده از این نظر کمک کرده و خطر بروز بیماری‌های یاد شده را کاهش می‌دهد. بعلاوه اگر محیط روده سالم و نامتعادل نباشد، سموم بدن می‌توانند در جریان خون آزاد شده و باعث ایجاد التهاب شوند. این عدم تعادل در سطح باکتری‌های روده و به دنبال آن التهاب، منجر به بروز علائم در پوست افرادی می‌شود که مستعد آکنه یا اگزما هستند.
امی شاپیرو بنیانگذار و مدیر Real Nutrition در نیویورک، در مورد تأثیر پروبیوتیک ها در مسائل مربوط به سیستم ایمنی بدن معتقد است که پروبیوتیک ها با میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا مبارزه کرده و مواد شیمیایی تولید می‌کنند که پاتوژن‌ها را غیرفعال کرده یا از بین می‌برند. این مواد غذایی با بهبود سیستم ایمنی مخاطی روده، بدن را از عفونت محافظت و از بیماری‌های ناشی از ضعف سیستم ایمنی پیشگیری می‌کنند.
همچنین پروبیوتیک ها به سیستم ایمنی پوست و سلامت آن کمک می‌کنند. به این صورت که روی سطح پوست قرار گرفته و از سلول‌های پوستی در برابر انگل‌ها و باکتری‌های مضر محافظت می‌کنند. هنگامی که انواع خاصی از پروبیوتیک ها در تماس با سلول‌های پوستی قرار می‌گیرند، از واکنش این سلول‌ها نسبت به باکتری‌های موجود جلوگیری کرده و عدم التهاب و بروز آکنه را در پی دارند. مصرف پروبیوتیک ها به پیشگیری از پیری زودرس پوست نیز کمک می‌کند؛ به طوری که با تقویت باکتری‌های مفید روده، منجر به از بین بردن سموم بدن می‌شوند. به این ترتیب پروبیوتیک ها به از بین بردن رادیکال‌های آزاد کمک کرده و از بروز چین و چروک پوست پیشگیری می‌کنند.
پروبیوتیک ها عملکرد دستگاه گوارش را نیز بهبود می‌بخشند. امی شاپیرو معتقد است این مواد غذایی به مقابله با کولیت، سندروم روده تحریک‌پذیر، یبوست، اسهال، درد شکم، بیماری کرون و نفخ شکم کمک می‌کنند. همچنین آنها موجب افزایش تعداد سلول‌های ایمنوگلوبولین و سلول‌های سازنده سیتوکین در روده شده و به بازسازی سلول‌های آن برای تقویت باکتری‌های مفید و کمک به هضم غذا می‌پردازند.
با مصرف پروبیوتیک ها عملکرد ورزشی افراد بهبود داده می‌شود. به این صورت که با افزایش جذب مواد مغذی، ماهیچه‌های بدن تقویت شده و به مرور زمان عملکرد حرکتی بدن بهتر می‌شود.
جمع بندی
به‌طور کلی می‌توان گفت مصرف منابع غذایی پروبیوتیک برای افراد حساس به مواد لبنی ضروری است. همچنین بنظر می‌سد در مورد سایر افراد، مصرف این مواد همراه با فوایدی است که موجب ترغیب عموم به آن شده است. از جمله این فواید کاهش مشکلات گوارشی، کاهش عفونت‌ها، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش مشکلات پوستی در افراد مستعد به آن است. اولین منبع غذایی سرشار از پروبیوتیک ماست است که از جمله در دسترس‌ترین آن‌هاست. همچنین کفیر، کلم ترش، پنیر‌های نرم و خیارشور از دیگر منابع مذکور هستند. علاوه بر این مصرف مکمل‌های غذایی حاوی پروبیوتیک با نظر پزشک، می‌تواند به سلامت فرد کمک کند.
آیا شما تجربه مصرف پروبیوتیک ها را داشته‌اید؟ لطفا در پایین همین صفحه، نظرات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.