نقد فیلم The Sisters Brothers ؛ اقتباسی سطحی از یک رمان عالی

آخرین ساخته ژاک اودیار فرانسوی، وسترن نامتعارف و نه‌چندان دلچسب The Sisters Brothers درباره برادرانی مزدور، بی‌کله و البته خوش شانس است. با نقد فیلم The Sisters Brothers (برادران سیسترز) همراه ما باشید.

ژاک اودیار را پیشتر با فیلم‌های تقدیر‌ شده‌ای می‌‌شناسیم؛ فیلم‌هایی همچون «دیپان» (Dheepan) که جایزه نخل طلای 2015 را برد و «پیامبر» (A Prophet) که در 2009 جایزه بهترین فیلم غیر انگلیسی بفتا را ربود. اما فیلم برادران سیسترز تجربه‌ای خام‌دستانه است که به نظر خواب موفقیت‌های آثار پیشین را هم نخواهد دید. این فیلم بر اساس رمان تحسین شده «برادران سیسترز» نوشته پاتریک دوویت، اقتباس شده است. این درست است که ژاک اودیار پسر فیلمنامه‌نویس بزرگ فرانسوی‌ است و سابقه طولانی فیلمنامه‌نویسی و اقتباس دارد اما این آخرین دست پختش، اصلا چنگی به دل نمیزند.

داستان فیلم The Sisters Brothers در سال 1851 و در خلال دوران تب اکتشاف طلا می‌گذرد. برادران معروف سیسترز، «چارلی» دائم‌الخمر و شکاک با بازی خواکین فینیکس و «ایلای» محتاط و رمانتیک با بازی جان سی ریلی، مزدوران آدمکشی هستند که برای اربابی به نام «کومودور» کار می‌کنند. دو قهرمان که خصوصیات معمول قهرمانان را ندارند، همچون خود فیلم که قراردادهای وسترن را بهم می‌ریزد، سفری را در تعقیب شخصی که متهم به دزدی از اربابشان است آغاز می‌کنند. قبل از شروع سفر و در سکانس ابتدایی فیلم و در نمایی باز که به معرفی شخصیت‌ها می‌پردازد، شاهد صدای اغراق شده غرش تپانچه‌ها و آتش شلیک در تاریکی هستیم که نوید اثری واقع‌گرا و جدی را می‌دهد؛ اما متاسفانه اینطور نیست. به‌غیر از سکانس قابل تحمل افتتاحیه و شاید یکی دو سکانس دیگر، ما رنگ فضاسازی خلاقانه و کمینه‌گرا را نخواهیم دید. دو برادر داستان اما به خوبی معرفی می‌شوند. چارلی را می‌بینیم که با سنگدلی و خونسردی هر چه تمام‌تر آدم می‌کشد و ایلای رمانتیکی را که به دل اصطبل آتش گرفته‌ای می‌زند تا شاید بتواند اسبی را نجات دهد. خب، در این مورد به نظر می‌رسد جناب اودیار سعی قابل تقدیری کرده، اما این نقطه مثبت یعنی شخصیت‌پردازی خوب قهرمان‌ها، وام‌دار رمان است و نه کاردانی نویسندگان فیلم‌نامه. در ادامه شاهد خواهیم بود که اساسا بسیاری از نکات مثبت فیلم، مدیون رمان دوویت است.

در خلال فیلم The Sisters Brothers ژاک اودیار سعی می‌کند وفاداری خود را به رمان با آکسان‌گذاری‌های عمدی بر هر فصل که اشاره به فصل‌بندی کتاب دارد، حفظ کند. رمان دوویت داستانی را با محوریت دو قهرمان در اپیزودهای جدا از هم روایت می‌کند. بعد از شروع سفر تا انتهای داستان، کم‌کم و با طمانینه، شخصیت‌پردازی‌ها کامل‌تر و به آرامی همزادپندار می‌شوند. این در ارائه اطلاعات داستان به بیننده نیز صدق می‌کند. ما در ابتدا نمی‌دانیم این دو برادر چه کاره‌اند و اینکه در تعقیب چه کسی و چرا هستند. فراموش نکنیم که این خصلت در ارائه اطلاعات به مخاطب، اساسا در متون نوشتاری، آن هم با در نظر گرفتن چارچوبی خاص، منطقی و مثبت می‌نماید؛ اما این نکته در فیلم باعث سر‌در‌گمی بیننده می‌شود و شاید هم داستان سرراست دو برادر مزدور در تعقیب آدمی که معلوم نیست چه‌کاره است، بدون پرداختن به حواشی و خرده روایت، تنها بدرد رمان شدن می‌‌خورد و نمی‌توان در عین وفاداری به فرم روایی رمان، از آن یک اثر سینمایی درخور ساخت.

در ادامه داستان شاهد «فیلیپ موریس» با بازی جک جیلنهال هستیم که خود را به «هرمان وارم» با بازی ریز احمد، نزدیک می‌کند. هرمان وارم همان کسی است که براردان سیسترز به دنبالش هستند. اما ما هنوز که یک سوم فیلم گذشته نمی‌شناسیمش؛ یا نمی‌دانیم فیلیپ موریس کیست و چرا خود را به وارم نزدیک می‌کند! در ادامه متوجه خواهیم شد که موریس کارگاه خصوصی‌ است، یا خاطره‌نویسی متفکر و یا کسی که از دست چیزی در گذشته خانوادگی خود می‌گریزد. می‌بینید؟! ما تا انتهای داستان متوجه نخواهیم شد فیلیپ موریس واقعا چه کسی است؛ فقط می‌فهمیم که پیش‌قراول برادران سیسترز است و یکی از مزدوران کومودور. شخصیت هرمان وارم هم آن‌قدرها پرداخت مشخصی ندارد. یک دزد فراری، یک شیمیدان تنها و یا آرمان‌گرایی کاریزماتیک؟

چارلی و ایلای در راه رسیدن به وارم با مشکلات جالبی دست و پنجه نرم می‌کنند. دیدنی‌ترین قسمتهای فیلم The Sisters Brothers شاید همین‌ها باشند. صحنه‌ای از فیلم برادران سیسترز مربوط به یکی از شب‌هایی است که برادران در فضای باز می‌خوابند. عنکبوتی در کمال فانتزی و ناباوری به دهان باز ایلای می‌خزد. نحوه پرداخت خواب و رویاگونه بودن این صحنه و پیش‌‌آمدهای بعدی آن، بسیار جالب‌ است و به رابطه شوخ و شنگ بین برادرها کمک می‌کند. در صحنه‌ای دیگر که گویی در تب و هذیان ایلای، صدای خرسی خشمگین را می‌شنویم و چارلی را می‌بینیم که در تاریکی شب و فضایی برزخی مشغول خرد کردن هیزم با تبر است. جلوتر که می‌رویم، متوجه می‌شویم که مشغول خرد کردن اعضای انسانی است و بعد متوجه خواهیم شد که این صحنه به اتفاقی در گذشته وحشتناک چارلی مرتبط است. صبح روز بعد جسد خرسی را می‌بینیم که در کنار کمپ برادران از پا درآمده؛ گویا دیشب به چادرها سری میزده که چارلی به راحتی از پسش برآمده و خرس را کشته است.

همچنین بخوانید :

نقد فیلم First Man ؛ گامی کوچک برای یک انسان، جهشی بزرگ برای شزل

نقد فیلم Don’t Worry He Won’t Get Far on Foot ؛ جدیدترین اثر خواکین فینیکس

در کنار پرداخت ذهنی این صحنه‌ها که قابل ستایش است، اسرار کارگردان بر معمولی نشان دادن تصاویر است که در یک اثر وسترن، غیر معمول‌ می‌نماید. فیلمبردار به صورتی کاملا عمدی از به تصویر‌ کشیدن صحنه‌های زیبا و کمپوزیسیون‌های باشکوه، گریزان است. این خصیصه در تدوین فیلم The Sisters Brothers هم دیده می‌شود. در بخش پایانی فیلم برادران سیسترز تمامی سرنخ‌ها به گره از پیش تعیین شده می‌رسند؛ یعنی دستگیری وارم. بعد از کمک برادران به موریس و وارم که همدست شده‌اند و خلاصی از مزدورانی که طمع بدست آوردن فرمول جادویی را در سر دارند، در کنشی‌هایی درونی که پیش از این مقدمه‌چینی شده بودند (یعنی میل ایلای به اتمام سرگردانی در تحت تعقیب بودن و شک و تردید چارلی به پیوستن با گذشته و آینده‌ای محتوم) برادران به گروه دو نفره موریس و وارم می‌پیوندند و مسخ سودای فرمول جادویی کشف طلا می‌شوند. پرداخت پایان فیلم The Sisters Brothers نیز کمی غیرمنتظره، سرسری و غیر‌قابل باور می‌نماید. تا قبل از سکانس مربوط به آزمایش فرمول سحرآمیز، ما اطلاعات چندانی در رابطه با مرگبار بودنش نداریم. این نکته درست است که مستوجب نوعی غافلگیری خواهد شد، اما هم‌زمان به نوعی تعجیل و سرسری بودن پرداخت روایی نیز منجر می‌شود.

بازی بازیگران، وجه شاخص فیلم The Sisters Brothers نیست. خواکین فینیکس و جان سی ریلی بازی‌های قابل قبولی ارائه دادند. نمایش جک جیلنهال اما تعریفی ندارد؛ او ثابت کرده توانایی نقش‌های پیچیده‌تری را هم دارد. موسیقی فیلم ساخته آهنگساز نام‌آشنای فرانسوی، الکساندر دسپلا است. او سابقه همکاری با اودیار در فیلم «زنگار و استخوان» (Rust and Bone) را هم داشته است. تم‌های دسپلا به شکوه و زیبایی آثار شاخصش نیست اما به فضاسازی کلی فیلم کمک کرده است.

در کل فیلم برادران سیسترز را می‌توان تجربه‌ای غیر‌معمول و ناموفق در کارنامه ژاک اودیار دانست. فیلم همزمان با ساخته شکوهمند برادران کوئن «تصنیف باستر اسکراکز» (The Ballad of Buster Scruggs)، در جشنواره ونیز به نمایش درآمد. هر دو از قرار، نمایندگان ضد‌وسترن بودند، اما تفاوت‌های زیادی بین این دو فیلم است که قیاس‌شان را غیرمنصفانه می‌نماید.