مروری بر بیوگرافی و فیلم های گاسپار نوئه | فیلمساز متفاوت آرژانتینی

گاسپار نوئه کارگردان آرژانتینی است که به خاطر سبک فیلمسازی متفاوتش شناخته می‌شود. در این مقاله می‌توانید با فیلم های گاسپار نوئه بیشتر آشنا شوید.

گاسپار نوئه (Gaspar Noé) فیلمساز آرژانتینی 58 ساله است که رگ و ریشه‌های فرانسوی نیز دارد. این کارگردان پسر نقاش و نویسنده آرژانتینی، لوئیس فلیپ نوئه (Luis Felipe Noé) است. گاسپار نوئه در سینمای جهان به خاطر فیلم‌های خاص و خشونت بی‌پرده آثارش شناخته می‌شود. او تا کنون 7 فیلم بلند را کارگردانی کرده که نویسندگی، تهیه‌کنندگی و تدوین اکثر آنها نیز بر عهده خودش بوده است. برخی از معروف‌ترین فیلم های گاسپار نوئه عبارتند از فیلم Irréversible یا برگشت‌ناپذیر محصول سال 2002 و فیلم عشقِ گاسپار نوئه محصول سال 2015. اخیرا نیز فیلم ورتکس از این کارگردان عرضه شده است. در ادامه این مقاله از پلازا مروری بر بیوگرافی گاسپار نوئه و فیلم‌های این فیلمساز خواهیم داشت. پس همراه ما باشید.

آنچه در ادامه می‌خوانید

بیوگرافی گاسپار نوئه

در ادامه با زندگینامه گاسپار نوئه همراه شما خواهیم بود.

اوایل زندگی

در ابتدای بیوگرافی گاسپار نوئه خوب است نگاهی به اوایل زندگی این کارگردان و خانواده او داشته باشیم. گاسپار نوئه متولد 27 دسامبر 1963 برابر با 5 دی 1342 در آرژانتین است. پدرش، لوئیس فلیپ نوئه، اصالتی اسپانیایی، ایتالیایی و از سرزمین باسک شمالی دارد و مادرش، نورا مورفی (Nora Murphy) اصالتی ایرلندی و اسپانیایی دارد. نوئه یک سال در کودکی در نیویورک سیتی زندگی کرد تا اینکه خانواده‌اش در سال 1976 به فرانسه مهاجرت کردند؛ چراکه در آن زمان در آرژانتین جو سیاسی خطرناک و پرتنشی حاکم بود. گاسپار نوئه از کالج Louis Lumière در فرانسه فارغ‌التحصیل شده است.

سبک فیلمسازی

در ادامه بیوگرافی گاسپار نوئه بد نیست نگاهی به سبک فیلمسازی او نیز بیندازیم. در مورد فیلم شناسی گاسپار نوئه باید بگوییم که کار این فیلمساز شدیدا با فیلم‌هایی در ارتباط است که با اصطلاح «سینمای بدنه» شناخته می‌شوند. فیلمهای گاسپار نوئه عموما نمایشی از استفاده ضعیف از روایت، فیلمبرداری گنگ و معیوب، موضوعات بحث‌برانگیز، رفتارهای جنسی خشن و پوچ گرایی اجتماعی یا نومیدی هستند.

نوئه معمولا دیوار چهارم را با مخاطب قرار دادن مستقیم بینندگان می‌شکند و در این راستا از علائم و نشانه‌هایی استفاده می‌کند که هدف آنها حواس پرتی و پریشان کردن مخاطبان است؛ همانند روش‌هایی که ژان-لوک گدار (Jean-Luc Godard)، فیلمساز شاخص فرانسوی-سوئیسی نیز از آنها استفاده می‌کرد.

• دیوار چهارم اصطلاحی است که در هنر به کار می‌رود و به دیواری نامرئی و خیالی اطلاق می‌شود که بین هنرپیشگان و تماشاگران وجود دارد.

همچنین جالب است بدانید که در 3 تا از فیلم های گاسپار نوئه شخصیتی بدون نام حضور دارد که در واقع یک قصاب است. این نقش را فیلیپ نائون (Philippe Nahon) ایفا کرده است و این 3 فیلم عبارتند از فیلم کوتاه Carne محصول سال 1991، فیلم I Stand Alone محصول سال 1998 و فیلم Irréversible محصول سال 2002.

فیلم‌های استنلی کوبریک (Stanley Kubrick) منبع الهام گاسپار نوئه هستند و او اغلب در فیلم‌هایش به آثار این فیلمساز ارجاعاتی دارد. نئو در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که تماشای فیلم 2001: A Space Odyssey در سن 7 سالگی زندگی‌اش را تغییر داده و بدون آن تجربه هیچ وقت یک کارگردان نمی‌شده است. نئو همچنین از فیلم ترسناک Angst محصول سال 1983 به کارگردانی جرالد کارل (Gerald Kargl) به عنوان یکی از آثاری که شدیدا رویش تاثیر گذاشته نام برده است.

زندگی شخصی

گاسپار نوئه به هیچ دینی باور ندارد و در واقع آتئیست است. او با لوسیل هادزیالیلوویک (Lucile Hadžihalilović)، نویسنده و کارگردان فرانسوی ازدواج کرده است. نئو به واسطه پدر و مادرش شهروندی آرژانتین و ایتالیا را دارد، اما با این حال بیشتر دوره حرفه‌ای کاری‌اش را در فرانسه گذرانده است. همچنین علیرغم برخی گزارش‌ها، او شهروندی فرانسه را ندارد.

مروری بر فیلم های گاسپار نوئه

در ادامه بیوگرافی گاسپار نوئه به فیلم‌های این فیلمساز رسیدیم. همانطور که پیشتر خواندید گاسپار نوئه تا کنون فقط 7 فیلم سینمایی را کارگردانی کرده است. او اولین فیلم بلندش را در سال 1998 ساخت و آخرین فیلمش را در سال 2018 کارگردانی کرده است. با این حال نوئه سال‌هاست که در این زمینه فعالیت دارد و از سال 1985 با ساخت فیلم کوتاه Tintarella di luna وارد حوزه فیلمسازی شد. او همچنین برای هنرمندانی چون گروه آمریکایی Animal Collective، گروه انگلیسی Placebo، سباستین (SebastiAn) و توماس بانگلتر (Thomas Bangalter) موزیک ویدیو ساخته است. در ادامه با لیست فیلم های گاسپارنوئه همراه شما خواهیم بود.

1. فیلم I Stand Alone (من تنها ایستاده ام)

• سال ساخت: 1998
• ژانر: هنری
• زبان فیلم: فرانسوی
• امتیاز IMDb: نمره 7.3
• امتیاز راتن تومیتوز: 88%
• بازیگران: فیلیپ نائون، بلندین لنور، فرانکی پین و…

گاسپار نوئه فیلم I Stand Alone را این گونه توصیف می‌کند: «یک تراژدی درباره قصابی بیکار (با بازی فیلیپ نائون) که برای نجات یافتن دست و پا می‌زند». اما قطعا این عنوان از فهرست بهترین فیلمهای گاسپار نوئه بیشتر از این‌هاست. هدف نوئه از ساخت فیلم I Stand Alone این بوده است که فیلمی آنقدر بحث‌برانگیز و در تناقض با سینمای معاصر فرانسه بسازد تا در کل جهان تبدیل به اثری منفور شود؛ فیلمی که فرانسه را شرم زده می‌کند. فیلم نوئه نه تنها در مقابل جریان اصلی سینمای فرانسه قرار می‌گیرد، بلکه در تقابل با کل سینمای فرانسه است، حتی سینمای جشنواره-محور که خود نوئه هم در آن سهم دارد.

فیلم من تنها ایستاده ام که عنوان فرانسوی آن Seul contre tous به معنای «تنها در مقابل همه» است، روی چند روز از زندگی یک قصاب تمرکز دارد که با رها شدن، انزوا، طرد شدن و بیکاری دست و پنجه نرم می‌کند. نوئه در واقع این فیلم را در ادامه فیلم کوتاهی از خودش به نام Carne محصول سال 1991 ساخته است.

این فیلم با آثاری چون فیلم Taxi Driver به کارگردانی مارتین اسکورسیزی (Martin Scorsese)، فیلم Fox and His Friends به کارگردانی راینر ورنر فاسبیندر (Rainer Werner Fassbinder)، فیلم Los Olvidados به کارگردانی لوئیس بونوئل (Luis Buñuel)، فیلم Salò به کارگردانی پیر پائولو پازولینی (Pier Paolo Pasolini) و فیلم Straw Dogs به کارگردانی سام پکینپا (Sam Peckinpah) مقایسه می‌شود. به عنوان مثال همانند فیلم راننده تاکسی، این فیلم نئو نیز حاوی روایت‌های مدام اول شخص است که ما را به داخل ذهن شخصیت اصلی داستان می‌برند و با این حال توضیحات کمی درباره انگیزه‌های او فراهم می‌کنند. اگر تحمل تماشای خشونت‌های بی‌پرده را دارید و به دنبال فیلمی خاص می‌گردید، حتما این عنوان و دیگر فیلم های گاسپار نوئه را تماشا کنید.

2. فیلم Irréversible (برگشت ناپذیر)

• سال ساخت: 2002
• ژانر: درام، تریلر روانشناختی
• زبان فیلم: فرانسوی، انگلیسی، ایتالیایی و اسپانیایی
• امتیاز IMDb: نمره 7.3
• امتیاز راتن تومیتوز: 58%
• بازیگران: مونیکا بلوچی، ونسان کسل، آلبر دوپنتل و…

با فیلم برگشت ناپذیر نوئه به استفاده از جذابیت‌هایی برای تاکید روی پیام فیلم ادامه داد و در این اثر سعی کرد حتی در مقابل «روایت‌های معمول» عمل کند. او در این فیلم از موسیقی متنی پر ضربان خصوصا برای 60 دقیقه اول فیلم استفاده کرده است؛ یک تن صدای 27 هرتزی مداوم که توسط خود نوئه طراحی شده بود تا موجب تهوع و انزجار در بینندگان شود. در نهایت فیلم با مجموعه‌ای از فریم‌های سیاه و سفید چشمک زن تمام می‌شود که تاثیری خواب آور و در عین حال گیج کننده و سرگیجه‌آور دارند.

در حالی که فیلم Irréversible، از بهترین فیلم های گاسپار نوئه، از نظر داستانی (انتقام به خاطر تجاوز) شبیه به فیلم Carne و از نظر لحن همانند فیلم I Stand Alone است، اما با هر دوی آنها تفاوت‌های زیادی دارد. در حالی که فیلم I Stand Alone روی انتقامی که در مونولوگ‌های درونی قصاب ارائه می‌شود متمرکز است، فیلم برگشت ناپذیر بیشتر تجربه‌ای کاملا بصری است. در واقع در این فیلم شاهد دیالوگ‌های خیلی کمی هستیم.

فیلم برگشت ناپذیر از نظر خط زمانی به صورتی برعکس، یعنی از انتها به ابتدا روایت می‌شود و درباره دو مرد است که در خیابان‌های پاریس سرگردان هستند و برای انتقام به دنبال کسی می‌گردند که به دوست دختر یکی از آنها تجاوز کرده است. این فیلم در جشنواره فیلم کن سال 2002 نامزد جایزه نخل طلا شده بود و در جشنواره فیلم استکهلم جایزه Bronze Horse را گرفت. این عنوان از فیلم های گاسپار نوئه به شدت به خاطر نمایش بی‌پرده خشونت، خصوصا سکانس 10 دقیقه‌ای تجاوزش، مورد نقد قرار گرفت و بحث برانگیز شد. منتقد آمریکایی، راجر ایبرت (Roger Ebert) فیلم Irréversible را اینگونه توصیف می‌کند: «فیلمی آنقدر خشن و بی‌رحم که اکثر مردم نمی‌توانند آن را تماشا کنند». اگر شما می‌توانید، تماشای این فیلم با بازی مونیکا بلوچی (Monica Bellucci) و ونسان کسل (Vincent Cassel) را از دست ندهید.

3. فیلم Enter the Void (به خلا وارد شو)

• سال ساخت: 2009
• ژانر: هنری، درام، تجربی
• زبان فیلم: انگلیسی
• امتیاز IMDb: نمره 7.2
• امتیاز راتن تومیتوز: 72%
• بازیگران: ناتانیل براون، پاز د لا ورتا و…

سومین عنوان در فهرست فیلم های گاسپار نوئه فیلم Enter the Void محسوب می‌شود. داستان این فیلم جذاب درباره یک فروشنده مواد مخدر آمریکایی به نام اسکار است که پلیس به او شلیک می‌کند و می‌میرد. اما اسکار در قالب یک روح و خارج از جسمش، همچنان مشغول تماشای حوادثی است که در ادامه می‌افتد. این فیلم به صورت دید اول شخص فیلمبرداری شده است؛ به این صورت که انگار چشمان اسکار، شخصیت اصلی داستان، دوربین فیلم است. خود نوئه این فیلم را یک «ملودرام توهم زا» نامیده است. در مورد مضامین فیلم باید بگوییم که تجربه سینمایی، تمرکز اصلی این اثر است، اما مضمون اصلی آن تهی بودن یا «پوچی» محسوب می‌شود.

فیلم به خلا وارد شو، از فیلم های کارگردان گاسپار نوئه، در واقع پروژه رویایی نوئه بود که سال‌ها قصد داشت آن را بسازد و در نهایت به خاطر موفقیت تجاری فیلم قبلی‌اش، یعنی Irréversible، موفق شد این کار را انجام دهد. این فیلم استفاده زیادی از تصاویری کرده است که با الهام از سینمای تجربی و تجربه‌های مصرف مواد مخدر توهم زا هستند. نقدها نسبت به این اثر کاملا متفاوت بودند. نقدهای مثبت آن را به عنوان اثری جذاب و نوآورانه توصیف می‌کردند و نقدهای منفی آن را خسته کننده و احمقانه می‌دانستند.

4. فیلم Love (عشق)

• سال ساخت: 2015
• ژانر: درام، هنری
• زبان فیلم: انگلیسی
• امتیاز IMDb: نمره 6
• امتیاز راتن تومیتوز: 40%
• بازیگران: آئومی مویوک، کارل گلاسمن و…

فیلم عشق یکی دیگر از بهترین آثار گاسپار نوئه محسوب می‌شود. داستان این فیلم درباره زوجی به نام‌های مورفی و الکترا است که بعد از دو سال رابطه‌شان به پایان می‌رسد. فیلم عشقِ گاسپار نوئه اولین بار در جشنواره فیلم کن 2015 به نمایش درآمد و بعد از آن در جشنواره‌های فیلم تورنتو و کرالا نیز اکران شد. جالب است بدانید که این اثر مجوز پخش در روسیه را نتوانست بگیرد. عشق در میان فیلمهای گاسپار نوئه کمترین امتیاز را از بینندگان و منتقدان گرفته است.

5. فیلم Climax (نقطه اوج)

• سال ساخت: 2018
• ژانر: ترسناک روانشناختی
• زبان فیلم: فرانسوی و انگلیسی
• امتیاز IMDb: نمره 6.9
• امتیاز راتن تومیتوز: 69%
• بازیگران: سوفیا بوتلا، کیدی اسمایل، رومن گیلرمیک و…

یکی دیگر از فیلم های گاسپار نوئه، فیلم Climax محسوب می‌شود که نسبت به فیلم قبلی‌اش، یعنی عشق، موفق‌تر و قابل قبول‌تر بوده است. این فیلم محصول مشترک فرانسه و بلژیک است و در کل 24 بازیگر دارد که اکثر آنها ناشناس هستند. داستان فیلم نقطه اوج درباره یک گروه رقص است که بعد از یک جلسه تمرینی، یک مهمانی می‌گیرند. در این مهمانی همه روان‌گردان ال‌اس‌دی مصرف می‌کنند و رفته رفته جشن آنها سیاه و سیاه‌تر می‌شود.

این فیلم به خاطر سبک و تولید غیر معمولش مورد توجه قرار گرفته است. پیش از شروع فیلمبرداری تنها 4 هفته برای طراحی آن وقت گذاشتند و در 15 روز کل فیلم را فیلمبرداری کردند. با اینکه نوئه کلیت داستان را طراحی کرده بود، اما به بازیگران هیچ دیالوگی داده نشده بود و آنها برای خلق شخصیت‌ها و جلو بردن داستان آزادی کامل داشتند. طریقه تدوین و فیلمبردای این اثر نیز غیرمعمول است و سکانس‌های طولانی‌ای دارد؛ به عنوان مثال یکی از این سکانس‌ها 42 دقیقه است. همچنین جالب است بدانید که اکثر بازیگران فیلم نقطه اوج رقصنده هستند و پیش از این هیچ تجربه‌ای در بازیگری نداشتند.

فیلم Climax در جشنواره فیلم کن سال 2018 جایزه سینمای هنری را دریافت کرد. این فیلم با نقدهای مثبت منتقدان مواجه شد و آنها کارگردانی، فیلمبرداری، موسیقی، طراحی رقص‌ها و هنرنمایی بازیگران را ستودند. البته برخی نیز به نمایش خشونت و داستان ضعیفش نقدهایی داشتند.

6. فیلم Lux Æterna (نور جاودان)

• سال ساخت: 2019
• ژانر: تجربی، هنری
• زبان فیلم: فرانسوی
• امتیاز IMDb: نمره 6.3
• امتیاز راتن تومیتوز: 60%
• بازیگران: شارلوت گنسبور، بئاتریس دال، ابی لی و…

فیلم Lux Æterna یکی دیگر از فیلم های گاسپار نوئه است که زمان آن کوتاه‌تر از یک فیلم بلند و 51 دقیقه است. این فیلم در جشنواره فیلم کن 2019 به نمایش درآمد، اما در رقابت اصلی این جشنواره حضور نداشت. فیلم در 15 دقیقه اول با تصاویری مونتاژ شده از فیلم‌های سیسیل بی. دمیل (Cecil B. DeMille) شروع می‌شود. نور جاودان یکی از فیلم‌های پیچیده نوئه محسوب می‌شود که قطعا تماشای آن حتی با زمان کوتاهش، سخت است.

7. فیلم Vortex (گرداب)

در ویدیوی بالا می‌توانید تریلر فیلم Vortex با زیرنویس فارسی را تماشا کنید.

• سال ساخت: 2021
• ژانر: درام، روانشناختی
• زبان فیلم: فرانسوی
• امتیاز IMDb: نمره 7.5
• امتیاز راتن تومیتوز: 92%
• بازیگران: داریو آرجنتو، فرانسوا لوبران، الکس لوتز و…

در ادامه بیوگرافی گاسپار نوئه به آخرین فیلم او رسیدیم. آخرین فیلم نوئه، با نام ورتکس در سال 2021 ساخته شد. این فیلم برای اولین بار در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد. داستان فیلم درباره زوجی مسن است که درگیر بیماری‌های دوران پیری هستند. در نقد فیلم های گاسپار نوئه، فیلم ورتکس بیشترین میزان استقبال را از بینندگان و منتقدان دریافت کرده است. منتقدان کارگردانی نوئه، فیلمنامه، هنرنمایی بازیگران، قدرت احساسی، موسیقی و پرداخت فیلم را ستودند. برای مطالعه نقد فیلم Vortex می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.

جوایز گاسپار نوئه

حالا که با بیوگرافی گاسپار نوئه آشنا شدید و مروری نیز بر فیلم های گاسپار نوئه داشتیم، در جدول زیر می‌توانید نگاهی به جوایز این فیلمساز بیندازید.

کلام آخر

گاسپار نوئه یکی از فیلمسازهای شاخص جهان است که به سبک خاص فیلمسازی‌اش شناخته می‌شود. فیلم های گاسپار نوئه عموما حاوی نمایش بی‌پرده خشونت، روایت متفاوت و تکنیک‌های غیرمعمول سینمایی هستند. در این مقاله از پلازا مروری بر زندگی نامه گاسپار نوئه داشتیم و با فیلم‌های او بیشتر آشنا شدیم. آیا شما آثار این فیلمساز آرژانتینی را تماشا کرده‌اید؟ نظر شما درباره این سبک از فیلمسازی چیست؟ آیا ساخت چنین فیلم‌هایی نیز در سینما ضرورت دارد؟ کدام قسمت از بیوگرافی گاسپار نوئه برای شما جذاب‌تر بود؟ در پایین همین صفحه می‌توانید نظرات خودتان را با ما و دیگر خوانندگان پلازا به اشتراک بگذارید.