بهترین مستند های جهان | بهترین مستند های تاریخ که باید پیش از مرگ تماشا کنید

فیلم مستند از آن دسته آثار است که شاید نسبت به سایر ژانرها و انواع فیلم مخاطبان کمتری داشته باشد، اما بسیار آموزنده و جذاب است. اگر شما نیز از طرفداران این نوع فیلم‌ها باشید، در ادامه مقاله پیش رو با فهرست بهترین مستند های جهان همراه شما هستیم.

همانطور که فیلم‌های سینمایی نمایانگر قوه تخیل قوی انسان می‌باشند، بهترین مستند های جهان هم نمایانگر میل شدید انسان‌ها به یادگیری هستند. مستندها با به نمایش درآوردن اسرار و رموز مختلف، در تلاش هستند تا به ما یادآوری کنند که برای چه در این جهان به سر می‌بریم و هدف ما انسان‌ها روی این کره خاکی چیست؛ دانستن، دانستن و دانستن. به همین دلیل در این مقاله نگاهی ویژه به بهترین مستند های جهان، از جمله بهترین مستند های علمی جهان، بهترین مستند های تاریخی و بهترین مستند های سیاسی جهان خواهیم داشت.

فهرست مطالب:

لیست بهترین مستند های جهان

اولین مستندهای ساخته شده، به دلیل محدودیت‌های موجود، کمتر از یک دقیقه و در حال به تصویر کشیدن منظره‌ای خاص مانند حرکت قطار یا پهلو گرفتن کشتی‌ها بودند. پس از سال 1900 میلادی سفرنامه‌ها رایج‌ترین نوع مستند بودند. می‌توان اولین مستند تاریخ را که شکل امروزی داشت، مستند «در سرزمین شکارچیان سر» ساخته سال 1914 دانست. در حال حاضر و با پیشرفت چشمگیر تکنولوژی، مستندهای زیادی در کیفیت‌های خیره‌کننده ساخته و منتشر می‌شوند.

در ادامه به بحث و بررسی بهترین مستند های جهان، مستند های برتر imdb و بهترین مستند های نتفلیکس می‌پردازیم و همچنین، از بازخوردهای این مستندها بین منتقدان و تماشاگران صحبت می‌کنیم.

1. فیلم مستند بهشت بازمانده: داستان یک خانواده – Surviving Paradise: A Family Tale ؛ از بهترین مستند های جهان

• سال ساخت: 2022
• کارگردان: رنی گادفری (Renée Godfrey) و مت میچ (Matt Meech)
• امتیاز IMDb: نمره 7.5/10

از بهترین مستند های جهان که در سال 2022 منتشر شده است باید به مستند Surviving Paradise: A Family Tale اشاره کنیم. این اثر از بهترین مستند های علمی جهان است که به موضوع زنده ماندن و بقا می‌پردازد. اگر شما نیز علاقمند به حیوانات و بقای آن‌ها هستید این مستند جذاب و تماشایی را از دست ندهید.

داستان این اثر از بهترین مستند های تاریخ، درباره صحرای کالاهاری در شمال آفریقا است. بیابان‌های کالاهای حدودا 900,000 متر مربع و پر از گونه‌های مختلف جانوران هستند. از آن‌جایی که هم‌اکنون کالاهاری در خشک‌ترین فصل‌های خود قرار دارد. این مستند به زندگی و بقای حیوانات آن‌جا که تکیه بر قدرت خانواده است، می‌پردازد. قدرت خانواده در حیوانات را دست کم نگیرید!

2. فیلم مستند جین یوهس: سه‌گانه کانیه وست – Jeen-yuhs: A Kanye Trilogy

• سال ساخت: 2022
• کارگردان: کودی سیمونز و چیک اوزا (Coodie Simmon & Chike Ozah)
• امتیاز IMDb: نمره 8.1/10

حتما از دیدن نام این اثر در لیست بهترین مستند های تاریخ تعجب کردید! بله درست می‌بینید، او کانیه وست است. اگرچه کانیه وست از نظر برخی، شخصیت جالبی ندارد، اما از بهترین رپر‌های دنیا محسوب می‌شود و مستند زندگی او، جزء بهترین مستند های جهان شناخته شده است.

داستان این اثر از بهترین مستند های دنیا imdb، درباره زندگی پر فراز و نشیب رپر، تهییه کننده و طراح مد معروف کانیه وست است. حتی اگر به کانیه علاقه ندارید هم، تماشای این مستند را به شما پیشنهاد می‌کنیم. زیرا دیدن زندگی افراد مشهور و به ثروت و شهرت رسیدن آن‌ها، حقیقتا جالب است‌.

3. فیلم مستند دریانوردی – Seaspiracy از بهترین مستند های تاریخ

• سال ساخت: 2021
• کارگردان: علی تبریزی (Ali Tabrizi)
• امتیاز IMDb: نمره 8.2/10

این اثر از بهترین مستند های علمی جهان است که هم اکنون از نتفلیکس نیز پخش می‌شود. دریانوردی یا Seaspiracy از جمله بهترین مستند های 2021 بود. کارگردان این فیلم جوان و اهل بریتانیاست. او درباره مستند دریانوردی می‌گوید که از کودکی آرزو داشت تا بداند در جهان زیر دریا چه می‌گذرد.

از بهترین مستند های جهان درباره دریا، مستند Seaspiracy راجع به اثرات زندگی انسان‌ها بر موجودات دریایی سخن می‌گوید. از جمله موضوعاتی که این مستند بر آن تمرکز دارد، ماهیگیری و اثرات آن است. اگر به مستندهای دریایی علاقه دارید، این اثر را از دست ندهید.

4. مستند سیلوستر استالونه – Sly

• سال ساخت: 2023
• کارگردان: تام زیمی (Thom Zimny)
• امتیاز IMDb: نمره 7.3/10

یکی از بهترین مستند های دنیا imdb در سال 2023، مستند Sly است. این اثر ژانری بیوگرافی دارد و به سراغ ستاره سینمای اکشن یعنی سیلوستر استالونه (Sylvester Stallone) می‌رود‌‌. این بازیگر حدودا نیم قرن است که در سینما فعالیت می‌کند و شخصیت‌های بلاک باستر زیادی خلق کرده است. از رمبو گرفته تا راکی و حضور در فرنچایز بی‌مصرف‌ها! در این مستند مروری بر کارنامه هنری این بازیگر از فعالیت در حوزه بازیگری گرفته تا نویسندگی، کارگردانی و تهییه‌کنندگی می‌شود. این مستند می‌تواند برای کسانی که عاشق سینما هستند الهام بخش باشد و در آن شخصیت‌های دیگری که با این هنرپیشه همکاری داشته‌اند را نیز می‌بینیم.

5. هیچکاک و تروفو – Hitchcock/Truffaut ؛ از بهترین مستند های جهان

• سال ساخت: 2015
• کارگردان: کنت جونز (Kent Jones)
• امتیاز IMDb: نمره 7.3/10

در ادامه لیست بهترین مستندهای جهان باید به به هیچکاک و تروفو اشاره کنیم که یک مستند محصول مشترک فرانسه و آمریکا است. این اثر به کارگردانی کنت جونز ساخته شد و به عنوان یکی از برترین اثار مستند و بیوگرافی دنیا شناخته می‌شود.

داستان این اثر ازدبهترین مستندهای تاریخ بر اساس کتاب هیچکاک و تروفو اثر فرانسوا تروفو فیلم‌ساز، نظریه‌پرداز و منتقد سینمایی برجسته فرانسوی است که درباره آلفرد هیچکاک یکی از بهترین کارگردانان تاریخ سینما و اثر آن بر روی سینما صحبت می‌‌کند. هیچکاک در طول عمر خود تاثیر عمیقی بر روی سینما گذاشت و در این مستند نیز با مصاحبه‌های خود هیچکاک و همکارانش همراه می‌شویم.

6. فیلم تابستان روح – Summer of Soul

• سال ساخت: 2022
• کارگردان: کوئست لاو (Questlove)
• امتیاز IMDb: نمره 8/10

اگر از دوست داران بهترین مستند های تاریخی هستید و دوست دارید سری به تاریخچه موسیقی بزنید، تابستان روح با نام دیگر When the Revolution Could Not Be Televised نیز شناخته می‌شود، می‌تواند انتخاب خوبی برای شما باشد. این اثر به کارگردانی کوئست لاو موسیقیدان آمریکایی ساخته شده است و در جشنواره ساندنس برنده جایزه ویژه و مخاطبان شد. همچنین تابستان روح یکی از نامزدهای اسکار نیز بود.

این مستند تمرکز خود را بر روی جشنواره فرهنگی هارلم می‌گذارد و با پخش مستندات مراسم، مصاحبه با افرادی که در آن در سال 1969 حاضر بودند و تاثیر فرهنگی که این اثر بر روی مردم گذاشت، نشان می‌دهد.

7. مستند آتش عشق – Fire of Love

• سال ساخت: 2022
• کارگردان: سارا دوسا (Sara Dosa)
• امتیاز IMDb: نمره 7.6/10

آتش عشق یکی از برترین مستند های دنیا سال 2022 بود که به کارگردانی سارا دوسا ساخته شد. این اثر ژانری بیوگرافی دارد و تمرکز خود را بر روی زندگی دو محقق در حوزه آتش‌ فشان‌ها به نام کاتیا و موریس کرافت می‌گذارد. این اثر از جشنواره ساندنس جایزه گرت و همچنین منتقدان از آن تعریف کردند.

کاتیا و موریس کرافت دو محقق در زمینه آتشفشان‌ها هستند که زندگی خود را وقف مطالعه و ضبط تصاویر خیره کننده از این پدیده‌های طبیعی می‌کنند. آنها همواره در سفرهای هیجان انگیز هستند و در یکی از این سفرها و سال 1991، آنها جان خود را بر اثر فوران کوه آتشفشان اونزن، از دست می‌دهند.

8. دیوید اتنبرو: زندگی ای در سیاره ما – David Attenborough: A Life on Our Planet ؛ از بهترین مستند های تاریخ

• سال ساخت: 2020
• کارگردان: جاناتان هوگز (Jonathan Hughes)، کیث اسکولی (Keith Scholey) و الاستیر فودرگیل (Alastair Fothergill)
• امتیاز IMDb: نمره 9/10

از بهترین مستند های ماجراجویی، باید مستند دیوید اتنبرو اشاره کنیم. این فیلم موضوع و فضای بسیار جالب و تماشایی دارد و توانسته جز بهترین مستند های تاریخ شود.

مستند David Attenborough: A Life on Our Planet جز بهترین مستند های تاریخ که باید پیش از مرگ تماشا کنید، است. این فیلم داستان مرد 93 ساله ای به نام دیوید اتنبرو را روایت می‌کند که در طول زندگی خود به تمام قاره‌ ها سفر کرده  و مناطق ترسناکی را دیده است. اما چیزی که اتنبرو نگران آن است مناطق یا حتی کهولت سنش نیست. او از اثراتی که انسان‌ها روی زمین گذاشته‌اند، وحشت دارد.

9. هیتی ها: تمدنی که دنیا را تغییر داد – The Hittites: A Civilization That Changed the World ؛ از بهترین مستند های تاریخ

• سال ساخت: 2003
• کارگردان: تولگا اورنک (Tolga Örnek)
• امتیاز IMDb: نمره 7.3 از 10

از بهترین مستند های تاریخی جهان می‌توان به مستند هیتی ها: تمدنی که دنیا را تغییر دادند اشاره کرد. این فیلم‌ مستند، بسیار با ارزش است، زیرا از تاریخ باستان سخن می‌گوید. دیدن برترین مستندهای تاریخ درباره تاریخ باستان، به ما برای شناخت بهتر جهان کمک می‌‌کند.

این اثر زیبا از بهترین مستند های تاریخی دنیا درباره، هیتی ها قدرتمندترین مردم شرق است‌. در این مستند به خوبی آن‌چه بر این مردمان گذشته، توضیح داده شده است. دانلود بهترین مستند های تاریخی را در این‌جا بیابید.

10. فیلم مستند ایرانی باغ سنگی – The Stone Garden

• سال ساخت: 1976
• کارگردان: پرویز کیمیاوی
• امتیاز IMDb: نمره 7.3/10

از بهترین مستند های ایرانی، که مربوط به قدیم است، می‌توان به مستند باغ سنگی اشاره کرد. به جرات می‌توان گفت باغ سنگی ترسناک‌ترین و غم‌انگیزترین مستندی است که می‌توانید تماشا کنید.

این فیلم از بهترین مستند های تاریخ، به زندگی درویش خان و باغ سنگی او می‌پردازد. باغ سنگی مکانی در نزدیکی شهر سیرجان است. درویش خان اسفندیارپور، مردی کر و لال، پس از اصلاحات ارضی، املاکش را از دست می‌دهد. او برای اعتراض به این وضع، دیگر به باغش دست نمی‌زند تا آن‌که کاملا خشک می‌شود، سپس به شاخه‌‌های درختان خشکیده سنگ آویزان می‌کند و همچون میوه‌‌های حقیقی از آن‌ها مراقبت می‌کند. اگر از سیرجان رد شدید، دیدن از این باغ خوفناک پرماجرا را فراموش نکنید.

11. فیلم مستند Dominion – قلمرو ؛ از بهترین مستند های جهان

• سال ساخت: 2018
• کارگردان: کریس دلفورس (Chris Delforce)
• امتیاز IMDb: نمره 9.1/10

یکی از بهترین مستند های علمی، مستند پرطرفدار قلمرو محسوب می‌شود که در آن روش‌های مختلف سوءاستفاده از حیوانات به تصویر کشیده شده است. 6 نوع مختلف از حیوانات را در این مستند می‌بینیم: حیوانات مزرعه، حیوانات حیات وحش، حیوانات خانگی، حیوانات حوزه سرگرمی، حیوانات خزدار و حیوانات آزمایشگاهی. فعالان حقوق حیوانات مستند Dominion را یکی از بهترین مستند های علمی که تاکنون ساخته شده، می‌دانند.

12. فیلم مستند Night and Fog – شب و مه ؛ از بهترین مستند های تاریخی

• سال ساخت: 1956
• کارگردان: آلن رنه (Alain Resnais)
• امتیاز IMDb: نمره 8.6/10

بی‌شک یکی از معروف‌ترین و بهترین مستند های جهان، فیلم شب و مه است. این فیلم فرانسوی در سال 1956 به کارگردانی آلن رنه، درباره فجایع هولوکاست ساخته شده است. این اثر از بهترین مستند های تاریخی، با نشان دادن بقایای اردوگاه آشویتس، توصیف می‌کند که چگونه ایده نازیست‌ها ظهور کرد. مستند Night and Fog جز اولین فیلم‌هایی‌ست که از چگونگی شکنجه دادن زندانیان یهودی و آزمایشات علمی مخوف بر روی آنان سخن می‌گوید و از مستند های معروف دنیا محسوب می‌شود.

در یک نظر سنجی که در سال 2014 از سوی مجله Sight and Sound انجام گرفت، مخاطبان این مستند را به عنوان چهارمین مستند برتر کل تاریخ انتخاب کردند. همین موضوع بیانگر این است که این فیلم، تنها یک فیلم قدیمی نیست؛ بلکه مستندی است که سالیان درازی با تحسین منتقدان همراه بود. تاد گیتلین نویسنده و نظریه‌پرداز مشهور آمریکایی درباره این مستند چنین می‌نویسد:

«این فیلم یک شاهکار از ویرانی و فاجعه‌ای است که حتی ذهن ما قادر به درک آن نیست. این مستند دین خود را به تاریخ ادا کرده است.»

13. فیلم مستند Won’t You Be My Neighbor – تو همسایه من نیستی؟

• سال ساخت: 2018
• کارگردان: مورگان نویل (Morgan Neville)
• امتیاز IMDb: نمره 8.4/10

فیلم تو همسایه من نیستی درباره زندگی و میراث فرد راجر است؛ مجری محبوب برنامه کودکان به نام «محله آقای راجر». تریلر این فیلم در روز تولد فرد راجر در تاریخ 20 مارس 2018 منتشر شد. فیلم Won’t You Be My Neighbor در ژوئن سال 2018 اکران و با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو شد. ایمی نیکولسون از مجله ورایتی در خصوص این مستند از بهترین مستند های تاریخی نوشت:

«فیلم‌های بایگانی شده از فرد راجر که در این مستند به نمایش درآمده است نشانگر شخصیت فوق‌العاده و فسلفه زندگی راجر است. اگر خاطرات کودکی راجر به او توانایی درک کودکان را نداده بود، پس حتما او همیشه در جیب‌هایش آبنبات چوبی داشته است.»

باراک اوباما، رئیس جمهور سابق ایالات متحده این فیلم را در فهرست فیلم‌های مورد علاقه‌اش در سال 2018 قرار داد. این مستند از بهترین فیلم های مستند جهان با فروش خیره‌کننده 22.8 میلیون دلار به دوازدهمین مستند پرفروش تاریخ تبدیل شد. این اثر نامزد دریافت جوایز بسیاری شد و توانست جایزه بهترین تریلر سال را از آن خود کند. مجله تایمز نیز این فیلم را در فهرست 10 فیلم برتر سال 2018 جای داد.

14. فیلم مستند 13th – سیزدهمین ؛ از بهترین مستند های سیاسی

• سال ساخت: 2016
• کارگردان: ایوا دوورنی (Ava DuVernay)
• امتیاز IMDb: نمره 8.2/10

فیلم 13th به مسائلی چون نژاد، عدالت و زندان‌های آمریکا می‌پردازد. نام این فیلم از متمم سیزدهم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا گرفته شده است؛ قانونی که رسما برده‌داری را در آمریکا ممنوع کرد. در فیلم سیزدهمین دوورنی به این می‌پردازد که برده‌داری همچنان بعد از پایان جنگ داخلی آمریکا از طریق رفتار پلیس با برده‌های آزاد شده و دستگیری و اجبار آنها به کار برای کشور ادامه دارد و زنده است. این فیلم از بهترین مستند های سیاسی جهان مورد توجه منتقدان قرار گرفت و افتخارات و جوایز زیادی به دست آورد؛ از جمله نامزدی اسکار بهترین فیلم مستند و دریافت جایزه امی بهترین مستند.

15. فیلم مستند Free Solo – انفرادی آزاد ؛ بهترین مستند دنیا

• سال ساخت: 2018
• کارگردان: الیزابت چای واشارهی (Elizabeth Chai Vasarhelyi) و جیمی چین (Jimmy Chin)
• امتیاز IMDb: نمره 8.2/10

فیلم انفرادی آزاد ساخته الیزابت چای واشارهی و جیمی چین با دریافت جایزه بهترین مستند در مراسم اسکار و جایزه بفتا، در فهرست بهترین مستند های جهان قرار می‌گیرد. این مستند مهیج، درباره صعود انفرادی الکس هانولد، سنگ‌نورد آمریکایی به دیواره ال کاپیتان در پارک ملی یوسیمیتی است. درواقع او اولین سنگ‌نوردی محسوب می‌شود که موفق به انجام این کار شده است. فیلم Free Solo از بهترین مستند های تاریخی برای اولین بار در جشنواره فیلم تلورید در 31 آگوست 2018 به نمایش درآمد و توجه‌های زیادی را به خود جلب کرد. پیتر دبروژ از مجله ورایتی درباره فیلم نوشت:

«فیلم‌سازان همه چیز را زنده نگه داشته‌اند.»

این فیلم با به تصویر کشیدن لحظات هیجان‌انگیز و خطرناک صعود الکس هانولد، در گیشه بیش از 28 میلیون دلار فروخت.

16. فیلم مستند Apollo 11 – آپولو 11 ؛ از بهترین مستند های فضایی

• سال ساخت: 2019
• کارگردان: تاد داگلاس میلر
• امتیاز IMDb: نمره 8.2/10

فیلم آپولو 11 از بهترین مستند های تکنولوژی، درباره اولین مأموریت فضایی آپولو در سال 1969 است. در این فیلم 1 ساعت و 33 دقیقه‌ای از بهترین مستند های تاریخی، برخی از تصاویر ضبط شده توسط خدمه آپولو به نمایش درمی‌آید؛ از جمله چندین فیلم که هرگز به نمایش عمومی درنیامدند. مستند Apollo 11 همچنین شامل توضیحاتی درباره موشک Saturn و مهندسی این ماموریت و مصاحبه با خدمه این سفینه است. نیل آرمسترانگ، باز آلدرین و مایکل کولینز اولین انسان‌هایی که بر سطح کره ماه فرود آمدند، از خدمه آپولو 11 بودند.

مستند آپولو 11 بی‌شک یکی از بهترین مستند های جهان است که دیدن آن را به همه دوستداران علوم فضایی و ناسا پیشنهاد می‌کنیم. این مستند، به زیبایی هر چه تماتر، سختی‌ها و تلاش‌های انسان را برای کشف ناشناخته به نمایش می‌کشد، برای اولین بار در جشنواره فیلم ساندنس به نمایش درآمد و از همان ابتدا با واکنش مثبت تماشاگران و منتقدان روبه‌رو شد. دیوید اریلیچ منتقد وبسایت ایندی وایر توالی وقایع را در این مستند بی‌نقص و هیجان‌انگیز توصیف کرد و اظهار داشت که:

«این فیلم نفس شما را در سینه حبس می‌کند.»

17. فیلم مستند Blackfish – ماهی سیاه

• سال ساخت: 2013
• کارگردان: گابریلا کاوپرت‌ویت (Gabriela Cowperthwaite)
• امتیاز IMDb: نمره 8.1/10

فیلم ماهی سیاه مستندی است آمریکایی که در سال 2013 به کارگردانی گابریلا کاوپرت‌ویت به اکران عمومی درآمد. این فیلم در رابطه با نهنگ بزرگ و قاتلی است به نام تیلیکیوم که جان چندین انسان را گرفته است. این مستند بر رابطه انسان با این حیوانات عظیم‌الجثه تمرکز دارد و به بررسی دانش انسان از این موجودات باهوش می‌پردازد. بدون شک این فیلم در فهرست بهترین مستند های حیات وحش جهان جای دارد. این مستند 83 دقیقه‌ای توسط CNN با بودجه‌ای بیش از 1 میلیون دلار ساخته شده است.

این فیلم در لیست بهترین مستند های تاریخ قرار می‌گیرد و تحسین خیلی از منتقدان را به همراه داشت. متاکریتیک با اختصاص نمره 83 از 100 به این فیلم، در جمع‌بندی نهایی خود نوشت «مستند Blackfish فیلمی هیجان‌انگیز است که به بهترین شکل ممکن فیلمبرداری شده است». راتن تومیتوز نیز با بررسی 125 نقد، 98 درصد از آن‌ها را مثبت خواند و این فیلم را در فهرست بهترین مستند های جهان جای داد.

18. فیلم مستند Minding the Gap – مراقب شکاف بودن

• سال ساخت: 2018
• کارگردان: بینگ لیو (Bing Liu)
• امتیاز IMDb: نمره 8.1/10

فیلم مراقب شکاف بودن، از بهترین مستند های جهان درباره زندگی 3 دوست است که در شهر راکفورد ایالت ایلینوی زندگی می‌کنند. آنان که با عشق به اسکیت بزرگ شده‌اند، برای فرار از زندگی بی‌ثبات خانوادگی خود دست به فرار می‌زنند. این سه دوست هنگامی که با مصائب زندگی مستقل و مسئولیت‌های بزرگسالان آشنا می‌شوند، به طور ناخواسته رازهای همدیگر را برملا می‌کنند و دوستی این سه نفر در معرض تهدید قرار می‌گیرد. این اثر اولین فیلم بلند کارگردانش یعنی بینگ لیو است که مورد تحسین همگان قرار گرفت.

آ. او. اسکات منتقد روزنامه نیویورک تایمز در نقدی، این مستند را یک مقاله قوی درباره جنگ زندگی در قرن 21 در آمریکا توصیف کرد. راتن تومیتوز با بررسی 107 نقد در جمع‌بندی نهایی خود نوشت: «این مستند ده‌ها سال تحقیق و پژوهش درباره زندگی جوانان آمریکایی را خلاصه کرده است و بسیاری از سیاست‌های جامعه امروز را به چالش می‌کشد.» این فیلم هم، با درونمایه زندگی و سختی‌هایش، در فهرست آثار مورد علاقه رئیس جمهوری سابق آمریکا جای دارد. هنگام دانلود برترین مستندهای تاریخ، فیلم مستند Minding the Gap را فراموش نکنید.

19. فیلم مستند Citizenfour – شهروند چهار ؛ بهترین مستند دنیا

• سال ساخت: 2014
• کارگردان: لورا پویترس (Laura Poitras)
• امتیاز IMDb: نمره 8/10

به جرات می‌توان عنوان جالب‌ترین و بهترین مستند جهان را به فیلم شهروند چهار اعطا کرد و آن را در رده بهترین مستند های جهان قرار داد. این مستند که به کارگردانی لورا پویترس با بودجه 1 میلیون دلاری ساخته شد، درباره افشاگری‌های ادوارد اسنودن، کارمند سابق سیا و آژانس امنیت ملی آمریکا است. داستان زمانی آغاز می‌شود که در ژانویه 2013 لورا پویترس نامه الکترونیکی و رمزگذاری شده‌ای از یک غریبه دریافت می‌کند. این غریبه که خود را شهروند چهار می‌نامد، در نامه‌اش اطلاعاتی در مورد روش‌های غیرقانونی جاسوسی آژانس امنیت ملی ایالات متحده (NSA) بدست این مستندساز می‌دهد.

هنگامی که فیلم Citizenfour در دهم اکتبر سال 2014 در جشنواره فیلم نیویورک به نمایش درآمد، تعجب و تحسین بسیاری را به همراه داشت. مجله تایم با قرار دادن این فیلم در رتبه سوم 10 فیلم برتر سال 2014 عنوان کرد: «این فیلم هولناک‌تر از جشن هالوین است». این فیلم از بهترین مستند های سیاسی با دریافت جایزه بهترین مستند سال در مراسم اسکار قطعا یکی از برترین مستندهای تاریخ است.

اسپنسر آکرمن در The Guardian چنین نوشت:

«عملکرد فوق‌العاده کارگردان فیلم، باعث شد تا 114 دقیقه به تماشای فیلمی بنشینیم که روحیه افشاگری را در همه ما بیدار می‌کند.»

20. فیلم مستند Grizzly Man – مرد گریزلی

• سال ساخت: 2005
• کارگردان: ورنر هرزوگ (Werner Herzog)
• امتیاز IMDb: نمره 7.8/10

فیلم مرد گریزلی نیز در فهرست بهترین مستند های جهان و بهترین مستند های تاریخی جای می‌گیرد. این فیلم روایتگر زندگی تیموتی تردول، مستندساز مشهور آمریکایی است. تردول به علت علاقه وافری که به خرس‌های گریزلی داشت، تصمیم گرفت تابستان‌ها را در پارک و منطقه حفاظت شده ملی کتمای در آلاسکا بگذراند و به جستجو خرس‌های گریزلی و تهیه مستند از این حیوانات بپردازد. بسیاری از فیلم‌های تردول نیز در این مستند به نمایش درمی‌آید. او و نامزدش در سال 2003 میلادی توسط یک خرس 28 ساله گریزلی به طور کامل خورده می‌شوند. فیلم Grizzly Man با واکنش‌های مثبت زیادی روبه‌رو شد.

بسیاری از منتقدان این فیلم را یکی از بهترین مستند های جهان خواندند. مجله اسلنت این عنوان را در جایگاه نود و چهارم فهرست 100 فیلم برتر خود قرار داد. این اثر به کارگردانی ورنر هرزوگ، کارگردان مشهور آلمانی نامزد دریافت جوایز زیادی شد و توانست جایزه بهترین فیلم غیرداستانی حلقه منتقدان فیلم نیویورک را دریافت کند.

21. فیلم مستند Man on Wire – مردی روی سیم

• سال ساخت: 2008
• کارگردان: جیمز مارش (James Marsh)
• امتیاز IMDb: نمره 7.7/10

مردی روی سیم، فیلمی مستند بیوگرافی و یکی از بهترین مستند های تاریخی است که در سال 2008 به کارگردانی جیمز مارش به روی پرده سینماها رفت. این فیلم درباره فیلیپ پتی، بندباز سرشناس فرانسوی است که در سال 1974 بین برج‌های دوقلوی نیویورک روی بند راه رفت. این فیلم از بهترین مستند های تاریخ که براساس کتاب همین بندباز به نام «برای رسیدن به ابرها» است، عنوانش را از گزارش واقعی پلیس درباره بندبازی پتی گرفته است. این مستند با بودجه 1.1 میلیون دلار ساخته شد و فروشی بالغ بر 5 میلیون دلار داشت.

راتن تومیتوز با بررسی 157 نقد همه آن‌ها را مثبت ارزیابی کرد و متوسط امتیاز 8.8 را برای این فیلم در نظر گرفت. متاکریتیک نیز، با اعطای امتیاز 81 از 100 این فیلم را در خور تحسین جهانی معرفی کرد. مستند مردی روی سیم، موفق به کسب جوایز زیادی شد؛ از جمله جایزه اسکار بهترین مستند و جایزه فیلم برجسته بریتانیا یا به اختصار بفتا. با نگاه کوتاهی به نقدهای نوشته شده و تحسین منتقدان، قرار دادن مستند Man on Wire (مردی روی سیم) در فهرست بهترین مستند های جهان کار سختی نیست.

22. فیلم مستند Kedi – گربه ؛ بهترین مستند دنیا

• سال ساخت: 2016
• کارگردان: جیدا تورون (Ceyda Torun)
• امتیاز IMDb: نمره 7.7/10

فیلم مستند گربه یک مستند ترکی است که در سال 2016 به نمایش درآمد و یکی از برترین مستندهای جهان محسوب می‌شود. این فیلم به کارگردانی جیدا تورون درباره زندگی گربه‌های ولگرد استانبول است. بسیاری از این گربه‌ها سال‌های زیادی در خیابان‌های استانبول زندگی کردند و مردم محلی نیز آن‌ها را می‌شناسند. این فیلم از بهترین مستند های دنیا در نوامبر 2017 در ایالات متحده به نمایش درآمد و با استقبال خوبی مواجه شد. این مستند با صحنه‌های جالب و بامزه از زندگی گربه‌های ولگرد، نظر مثبت بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرد. راتن تومیتوز با قرار دادن این فیلم در رتبه هفدهم فهرست 100 فیلم مستند برتر، امتیاز 7.78 را برای فیلم Kedi در نظر گرفت.

23. فیلم مستند سوء استفاده از جایگاه – Inside Job

• سال ساخت: 2010
• کارگردان: چارلز فرگوسن (Charles Ferguson)
• امتیاز IMDb: نمره 8.2/10

مستند سوء استفاده از جایگاه، مستندی اقتصادی و درباره بحران مالی اواخر دهه 20 است. فرگوسن، کارگردان فیلم، از سال 2008 شروع به تحقیق در این زمینه کرده است و درباره این مستند می‌گوید: «این فیلم درباره فساد سیستماتیک آمریکا در صنعت خدمات مالی و پیامدهای این فساد سیستماتیک است که از آن میان می‌توان به تضاد منافع تحقیقات دانشگاهی که باعث بهبود یافتن استانداردهای افشاگرانه انجمن اقتصادی آمریکا می‌شود، اشاره کرد.» این فیلم در پنج بخش خود، نشان می‌دهد که چگونه تغییر در قوانین محیطی و فعالیت‌های بانکی، به ایجاد بحران مالی، دامن زده است. سوءاستفاده از جایگاه، مورد تحسین منتقدان قرار گرفته و توانسته جایزه اسکار بهترین فیلم مستند سال 2010 را از آن خود کند.

24. فیلم مستند عمل کشتن – The Act of Killing

• سال ساخت: 2012
• کارگردان: جاشوا اوپنهایمر (Joshua Oppenheimer)
• امتیاز IMDb: نمره 8.2/10

فیلم مستند سیاسی عمل کشتن درباره افرادی است که در کشتارهای دسته جمعی اندونزی در سال های 1965–1966 شرکت کرده‌اند. این فیلم مستند تاریخی، برنده جایزه فیلم اروپا در سال 2013 برای بهترین مستند، جایزه آسیا پاسیفیک و نامزد جایزه اسکار برای بهترین فیلم سینمایی مستند در هشتاد و ششمین مراسم اسکار و برنده شصت‌ و هفتمین دوره جوایز بفتا برای بهترین فیلم مستند شد.

اوپنهایمر در مراسم این جایزه اعلام کرد که آمریکا و بریتانیا «مسئولیت جمعی» برای «شرکت کردن و نادیده گرفتن» جنایات دارند، که این قسمت سخنان او را، از ویدئوی بفتا که به صورت آنلاین پخش می‌شد، حذف کردند. این مشارکت به طور گسترده‌ای، توسط مورخان حرفه‌ای متعدد، روزنامه‌نگاران و یک دادگاه بین‌المللی مستند شده است و اسناد طبقه بندی نشده در سال 2021 نشان می‌دهد که بریتانیا حتی از نزدیک‌تر از آنچه قبلا تصور می‌شد، درگیر این ماجرا بوده است. اوپنهایمر خواستار اذعان آمریکا به نقش خود در این قتل‌ها شد.

مستند The Look of Silence نیز، در سال 2014 در ادامه این مستند توسط همین تیم ساخته شده است. این فیلم در فهرست بهترین مستندهایی که تا به حال در نظرسنجی موسسه فیلم بریتانیا در سال 2015 ساخته شده بود، در رتبه 19 قرار گرفت. منتقدان بی بی سی نیز، این مستند را در رتبه چهاردهمین فیلم بزرگ منتشر شده قرار داده‌اند.

25. فیلم مستند آمی – Amy

• سال ساخت: 2015
• کارگردان: آصف کاپادیا (Asif Kapadia)
• امتیاز IMDb: نمره 7.8/10

این فیلم مستند بیوگرافی، به زندگی امی واینهاوس خواننده و ترانه‌سرای بریتانیایی و دست به گریبان بودن او با سوء مصرف مواد مخدر، چه قبل و چه بعد از رسیدن او به موفقیت حرفه‌ای می‌پردازد و نشان می‌دهد که در نهایت همین بود که باعث مرگ او شد.

این فیلم تحسین منتقدان را به همراه داشت و توانست 33 نامزدی جوایز مختلف را به دست آورد و در مجموع، 30 جایزه از جمله جایزه بهترین مستند در بیست و هشتمین جوایز فیلم اروپا، بهترین مستند در شصت و نهمین جوایز فیلم آکادمی بریتانیا، بهترین موسیقی فیلم در پنجاه و هشتمین دوره جوایز گرمی و بهترین فیلم مستند در هشتاد و هشتمین مراسم جوایز اسکار را از آن خود کرد.

26. فیلم مستند سنا – Senna

• سال ساخت: 2010
• کارگردان: آصف کاپادیا (Asif Kapadia)
• امتیاز IMDb: نمره 8.5/10

فیلم مستندی است که درباره زندگی آیرتون سنا دا سیلوا (Ayrton Senna da Silva) ساخته شده است. او راننده مسابقه‌ای برزیلی بود که در سال های 1988، 1990 و 1991 قهرمان مسابقات رانندگی فرمول یک جهان شد. سنا یکی از سه راننده فرمول یک برزیلی است که قهرمانی جهان را کسب کرده است. او در یک تصادف در حال رانندگی برای تیم ویلیامز درگذشت.

روایت فیلم بیشتر بر زندگی حرفه‌ای و مسابقات سنا در فرمول یک، از اولین بازی او در جایزه بزرگ برزیل در سال 1984 تا مرگش در تصادف مسابقات جایزه بزرگ سن مارینو 1994 و بر رقابت او با راننده همکارش، آلین پرست، متمرکز است و با استفاده از ویدئوهای آرشیوی مسابقات و ویدئوهای خانگی این راننده مشهور فرمول یک ساخته شده است.

27. فیلم The Imposter – فریبکار ؛ بهترین مستند دنیا

• سال ساخت: 2012
• کارگردان: بارت لیتون (Bart Layton)
• امتیاز IMDb: نمره 7.5/10

لبست بهترین مستندهای جهان را با فریبکار ادامه می‌دهیم. این مستند درباره یک پرونده فرانسوی مربوط به سال 1997 است که در آن کلاهبرداری به نام فردریک بوردین خود را به جای پسربچه‌ای که در 13 سالگی در ایالت تگزاس آمریکا گم شده بود، جا می‌زند. این بهترین مستند دنیا از ویدیوهای مصاحبه بوردین و همچنین برخی اعضای خانواده‌ی پسری که گم شده بود، تشکیل شده است.

28. فیلم All The Beauty And The Bloodshed – تمام زیبایی و خونریزی

• سال ساخت: 2022
• کارگردان: لورا پویتراس (Laura Poitras)
• امتیاز IMDb: نمره 7.6/10

تمام زیبایی و خونریزی یکی از از بهترین مستند های جهان imdb در سال 2022 محسوب می‌شود. این مستند درباره نن گلدین، عکاس و اکتیویست آمریکایی، و حرفه‌ی او است. گلدین نقش مهمی در سقوط خانواده سکلر که در فسادهای مربوط به یک کمپانی داروسازی دست داشتند، ایفا کرده بود.

مستند تمام زیبایی و خونریزی یک از بهترین مستند های تاریخ که باید پیش از مرگ تماشا کنید محسوب می‌شود. این اثر اولین بار در جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز به نمایش در آمد و جایزه شیر طلایی را برنده شد. تمام زیبایی و خونریزی دومین مستندی است که موفق شده این جایزه بزرگ را دریافت کند. این مستند برتر سینمایی همچنین نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم مستند شد.

29. فیلم The Rescue – نجات ؛ بهترین مستند دنیا

• سال ساخت: 2021
• کارگردان: الیزبات چای واسارهلی (Elizabeth Chai Vasarhelyi)، جیمی چین (Jimmy Chin)
• امتیاز IMDb: نمره 8.3/10

در ادامه فهرست مستند های جهان از بالا به نجات می‌رسیم. این فیلم مستند درباره عملیات نجات غار تام لوآنگ (Tham Luang) است که طی آن یک تیم فوتبال متشکل از پسران نوجوان از یک غار زیرزمینی نجات پیدا کردند. مستند نجات اولین بار در جشنواره فیلم تیلوراید به نمایش در آمد و پس از آن در سینماهای آمریکا اکران شد.

30. فیلم عمیق ترین نفس – The Deepest Breath

• سال ساخت: 2023
• کارگردان: لورا مک‌گان (Laura McGann)
• امتیاز IMDb: نمره 7.7/10

یکی از بهترین فیلم های مستند دنیا که در سال 2023 به دست لورا مک‌گان کارگردانی شد، عمیق‌ترین نفس است. این اثر مورد تحسین‌های زیادی قرار گرفت و درباره آلسیا زکینی (Alessia Zecchini) یک قهرمان غواصی است که به کمک غواص نجات استفن کینان (Stephen Keenan) قصد دارد تا رکوردی جهانی را ثبت کند. چیزی که درباره این اثر توجه‌ها را جلب می‌کند این است که جز دیدنی‌ترین و بهترین مستند های ماجراجویی قرار می‌گیرد.

کلام آخر

در آخر باید گفت مستندها اگر بهترین روش کشف حقیقت نباشند، حداقل جزو بهترین‌ها هستند. بنابراین بدون این‌که به خودمان زحمت دهیم، می‌توانیم در خانه روی مبل راحتی و جلوی تلویزیون دراز بکشیم و به تماشای مخوف‌ترین و برترین مستندهای تاریخ و حقایق آنها بنشینیم؛ حقایقی که تاریخ را عوض کردند و حال را رقم زدند. در این مطلب تلاش کردیم بهترین مستند های جهان، از جمله بهترین مستند های تاریخی، بهترین مستند های علمی و بهترین مستند های سیاسی را معرفی کنیم و به داستان آن‌ها و نظرات منتقدین هم اشاره کردیم. در نظرات برای ما بگویید که کدام یک از این مستندها را دیده‌اید؟ به نظر شما کدام عنوان جزو بهترین مستند های جهان است؟ عجیب ترین مستند های جهان کدامند؟ آیا شما طرفدار بهترین مستند های روانشناسی هستید یا مستندهای ماجراجویی و اکشن را می‌پسندید؟‌ می‌توانید نظراتتان را در بخش دیدگاه‌های پلازا با ما در میان بگذارید.