وقتی مادربرد دچار مشکل شود، رایانه به درستی کار نخواهد کرد. بهتر بگوییم با خرابی مادربرد، کامپیوتر بدون استفاده خواهد بود. برای اینکه بتوانید خرابی مادربرد را برطرف کنید باید نحوه تست مادربرد را بدانید. شاید با خود فکر کنید تست سلامت مادربورد در منزل کاری سخت و غیرممکن است. ولی اگر کمی وقت بگذارید و این مقاله را بخوانید، خواهید دید که به راحتی می‌توان در منزل تست سلامت گرفتن از مادربورد را انجام داد.
برای تعمیر و رفع عیب قطعات سخت افزاری کامپیوتر به خصوص مادربرد، بهترین کار مراجعه به افراد متخصص است. اما گاهی اوقات ایراد مادربرد خیلی پیچیده نیست و به راحتی قابل حل خواهد بود. به همین منظور بهتر است کاربران کامپیوتر با نحوه تست سلامت گرفتن از مادربورد آشنایی داشته باشند.
در ادامه خواهیم خواند
چرا باید مادربرد را تست کنیم
مادربرد قطعه‌ای مهم و حیاتی در کامپیوتر و لپ تاپ به شمار می‌رود. ارتباط بین قطعات سخت افزاری کامپیوتر توسط مادربرد برقرار می‌شود. به عبارتی بهتر، مادربرد قلب و روح کامپیوتر شماست و باید به سلامت آن اهمیت دهید. وقتی مادربرد ایرادی داشته باشد، ممکن است با مشکلات زیر مواجه شوید:
- سرعت سیستم به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد
- کامپیوتر هنگ می‌کند
- رایانه به طور مداوم ری استارت یا راه اندازی مجدد می‌شود
- سیستم عامل بوت نمی‌شود
- کامپیوتر روشن نمی‌شود
با نگاهی به موارد فوق درمی‌یابیم که تست سلامت مادربورد اهمیت ویژه‌ای دارد. برای اینکه بدون دردسر و به بهترین شکل ممکن مادربرد را عیب یابی کنید، این مقاله را تا انتها بخوانید. می‌خواهیم آموزش تست سالم بودن مادربرد را مرحله به مرحله با هم مرور کنیم.
نشانه های خرابی مادربرد
پیش از اینکه تست مادربرد را بیاموزید، ابتدا بهتر است نشانه‌های خرابی مادربرد را بشناسید. وقتی که کامپیوتر خاموش است، ظاهر مادربرد را بررسی کنید شاید خرابی‌های احتمالی را با چشم ببینید. گرمای بیش از حد مادربرد می‌تواند باعث خرابی و تغییر شکل خازن‌ها شود. اگر خازنی به اصطلاح برآمده یا باد کرده بود می‌تواند از دلایل عملکرد نادرست مادربرد باشد. همچنین تست کنید که آیا همه قطعات به درستی در جایشان نصب شده‌اند یا خیر.
بوی سوختگی مادربرد
یکی از آسان‌ترین مراحل تست سلامت مادربورد این است که از حس بویایی‌تان کمک بگیرید. معمولاً بوی سوختگی یکی از علائم آشکار خرابی مادربورد است. البته گاهی اوقات بوی سوختگی می‌تواند ناشی از خرابی سایر قطعات سخت افزاری موجود بر روی مادربرد باشد. یک کارت گرافیک یا رم معیوب ممکن است به مادربرد آسیب بزند.
ظاهر شدن منوی BIOS هنگام راه اندازی کامپیوتر
منوی بایوس می‌تواند کمک‌حال شما در فرایند تست سلامت گرفتن از مادربورد باشد. معمولاً برای ورود به منوی BIOS رایانه، باید خودتان تصمیم بگیرید و کلیدی خاصی را فشار دهید. گاهی اوقات هنگام راه اندازی سیستم، ناگهان منوی بایوس روی صفحه نمایش ظاهر می‌شود. این مسئله می‌تواند خبر از یک خطای نرم افزاری یا سخت افزاری مثل خرابی مادربرد بدهد. ممکن است ظاهر شدن منوی باعث به علت ناسازگاری قطعه نصب شده روی مادربرد باشد.
صفحه آبی مرگ
در هنگام تست مادربرد می‌توانید از صفحه آبی مرگ هم کمک بگیرید. البته این صفحه همیشه نشان دهنده خرابی مادربرد نیست. چرا که صفحه آبی مرگ اغلب به دلیل خطاهای ویندوز ظاهر می‌شود. صفحه آبی مرگ گاهی به دلیل مشکلات درایور یا ایراد سخت افزاری به نمایش درمی‌آید. شما می‌توانید با جستجوی کدهای نمایش داده شده در صفحه آبی مرگ، از خرابی مادربرد مطلع شوید.
هنگ سیستم و توقف نرم افزارها
در زمان تست سلامت مادربورد نشانه‌های رایج مانند کندی در اجرای نرم افزارها یا هنگ کردن ویندوز را نادیده نگیرید. وجود مشکل در مادربرد می‌تواند در عملکرد سایر قطعات سخت افزاری اخلال ایجاد کند. در نتیجه عدم مدیریت صحیح قطعات سخت افزاری، باعث کند اجرا شدن نرم افزارها و هنگ کردن ناگهانی رایانه شود.
علاوه بر موارد فوق، نشانه‌های دیگری هم هستند که به شما در فرایند تست سلامت گرفتن از مادربورد کمک می‌کنند. طولانی شدن روند بوت شدن سیستم، عدم شناسایی دستگاه‌های جانبی توسط کامپیوتر و نمایش خطوط عجیب‌وغریب روی مانیتور از جمله این موارد هستند. با دیدن این نشانه‌ها ممکن است بگویید چگونه بفهمیم مادربرد سوخته است؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤال ادامه مقاله را بخوانید.
تشخیص خرابی در هنگام تست سلامت مادربرد
تست مادربرد و تشخیص خرابی آن به دلیل وجود قطعات ریز متعدد روی بورد کاری دشوار و وقت‌گیر است. به نظرتان آیا تست مادربرد بدون نرم افزار ممکن است؟ بله شما می‌توانید بدون نرم افزار هم مادربرد را تست کنید. این نکته را به خاطر داشته باشید که اغلب در هنگام خرابی مادربرد، سیستم بوت یا روشن نمی‌شود. برای تست سلامت مادربورد مراحل زیر را دنبال کنید:
- وقتی دکمه پاور کیس را می‌زنید، کامپیوتر به طور خودکار توسط سیستم پست (POST) بخش‌های حیاتی را چک می‌کند. در صورت عدم وجود مشکل، رایانه با یک بوق پایان عملیات را اعلام خواهد کرد. اگر سیستم POST کامل نشد به مرحله بعد بروید.
- اکنون به سراغ مادربرد بروید و آن را از نظر ایجاد اتصال کوتاه با کیس چک کنید. در این مرحله باید مطمئن شوید که پیچ‌های مادربرد کاملاً محکم به کیس بسته شده‌اند.
- سپس داخل کیس را از نظر تهویه مناسب و عدم ایجاد گرمای بیش از حد بررسی کنید. اگر روی فن‌ها، قطعات و مادربرد گردوغبار می‌بینید، با استفاده از لوازم استاندارد آنها را تمیز کنید.
- در هنگام بوت شدن کامپیوتر، به صدای بوق‌ها به خوبی گوش دهید. این بوق‌ها می‌توانند در هنگام تست سلامت گرفتن از مادربورد به شما کمک کنند. با یک جستجوی ساده می‌توانید مفهوم بوق‌های بوت را متوجه شوید.
- بایوس را به‌روزرسانی کنید. اگر آپدیتی برای BIOS در دسترس نیست، تنظیمات بایوس را به حالت کارخانه برگردانید. سپس رایانه را راه اندازی مجدد کنید.
- اگر کامپیوتر با ریست‌های مداوم به شما اجازه ورود به تنظیمات بایوس را نمی‌دهد، زمان تست باتری مادربرد است. باتری مادربرد را تعویض کنید. خیلی اوقات با این کار می‌توان وارد تنظیمات بایوس شد و مشکل مادربرد هم برطرف می‌شود.
- آخرین کاری که باید در این مرحله از تست مادربرد انجام دهید، جداسازی قطعات روی مادربرد است. به غیر از CPU، فن CPU و حافظه RAM سایر قطعات را جدا کنید. اگر با این کار رایانه بوت شد و فرایند POST موفقیت‌آمیز بود، باید قطعات را یکی‌یکی اضافه کنید. به این ترتیب می‌توان قطعه معیوب را شناسایی کرد.
تست مادربرد با مولتی متر
اگر به کمک مراحل فوق، مشکل مادربرد برطرف نشد باید برای تست مادربرد به سراغ مولتی متر بروید. با استفاده از مولتی متر می‌توانید خرابی یا ایراد احتمالی مادربرد را به راحتی تشخیص دهید. حتی اگر تا به حال با مولتی متر کار نکرده‌اید نگران نباشید. ما در ادامه نحوه تست سالم بودن مادربرد به کمک مولتی متر را گام‌به‌گام برایتان شرح می‌دهیم.
تست مادربرد با مولتی متر برای اتصال کوتاه
در هنگام تست سلامت مادربورد، اتصال کوتاه از رایج‌ترین مشکلاتی است که با آن مواجه خواهید شد. اتصال کوتاه زمانی در مادربرد رخ می‌دهد که این قطعه سخت افزاری، جریان بیش از حد دریافت کند. برای تست اتصال کوتاه مادربرد به کمک مولتی متر مراحل زیر را انجام دهید:
- ابتدا کامپیوتر را خاموش و به طور کامل از برق جدا کنید.
- چند دقیقه صبر کنید تا مطمئن شوید در هیچ‌یک از قطعات داخلی کامپیوتر جریانی وجود ندارد.
- اکنون تنظیمات مولتی متر را روی پایین‌ترین حالت یعنی مقاومت 200 اهم بگذارید.
- پراب های مولتی متر را به یکدیگر بزنید تا عدد صفر را مشاهده کنید.
- سپس کیس را باز کرده و رابط ATX مادربرد را جدا کنید.
- در نهایت باید به کمک پراب های مولتی متر سیم‌ها چک کنید. بر اساس جدول راهنمای مخصوص به کابل، تمام سیم‌ها را با پراب های مشکی و قرمز مولتی متر مورد بررسی قرار دهید.
با اتصال رابط ATX به مادربرد و تنظیم مولتی متر روی 20V DC می‌توانید ولتاژ DC را هم چک کنید. با روشن کردن رایانه و دیدن نتایج روی مولتی متر مشخص می‌شود مادربرد شما سالم است یا خیر.
تست مادربرد بدون CPU
شاید از خود بپرسید که آیا می‌توان عملیات تست سلامت گرفتن از مادربورد را بدون CPU انجام داد؟ پاسخ مثبت است! شما می‌توانید بدون وجود CPU مادربرد را تست کنید و از سلامت آن مطمئن شوید. در این حالت اگر سیستم را روشن کنید هیچ چیزی بر روی صفحه نمایش نخواهید دید. فقط باید با استفاده از صدای بوق و LED های موجود روی مادربرد و به کمک دفترچه راهنمای مادربرد، سلامت مادربرد را مورد بررسی قرار دهید.
تست مادربرد با نرم افزار
یکی از آسان‌ترین روش‌ها برای تست مادربرد، استفاده از نرم افزارهای مخصوص است. خوشبختانه طیف وسیعی از نرم افزارها برای تست و مانیتورینگ اجزای مختلف کامپیوتر از جمله مادربرد وجود دارد. برنامه تست از مادربورد، جزئیات کاملی از مادربرد و نحوه عملکرد آن در اختیارتان قرار می‌دهد. تعداد زیادی نرم افزار تست مادربرد توسط شرکت‌های مطرح نرم فزاری ارائه شده است. از جمله معروف‌ترین این نرم افزارها می‌توان به Hot CPU Tester، CPU-Z، HWinfo، Fresh Diagnose و PC-doctor اشاره کرد. در ادامه در مورد هر یک از این نرم افزارها توضیح کوتاهی خواهیم داد.
نرم افزار Hot CPU Tester
یکی از بهترین ابزارها برای تست پایداری سیستم نرم افزار Hot CPU Tester است. این نرم افزار CPU و مادربورد را به طور کامل تست می‌کند. چیپست و تمام اجزای مادربرد برای بررسی هرگونه نقص و خطا توسط Hot CPU Tester مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. استفاده از این نرم افزار بسیار آسان بوده و برای تست سلامت مادربرد انتخابی ایده آل به شمار می‌رود.
نرم افزار CPU-Z
نرم افزار معروف و رایگان CPU-Z برای تست سلامت گرفتن از مادربورد گزینه مطمئنی به شمار می‌رود. این برنامه کاربردی جزئیات کاملی از تمام اجزای کامپیوتر نظیر RAM، CPU، کارت گرافیک و مادربورد در اختیارتان می‌گذارد. نرم افزار CPU-Z در مورد مادربرد مشخصات چیپست، مدل مادربرد و نسخه و تاریخ بایوس را نمایش می‌دهد. این برنامه برای سیستم‌عامل‌های ویندوز و اندروید در دسترس است.
نرم افزار HWinfo
نرم افزار HWinfo اطلاعات جامع و دقیقی را در مورد اجزای سخت افزاری کامپیوتر به شما ارائه می‌دهد. هر آنچه که در مورد رایانه شخصی‌تان لازم است بدانید، این نرم افزار با تجزیه و تحلیل کامل در اختیارتان می‌گذارد. نرم افزار HWinfo تمام جزئیات مربوط به مادربرد نظیر مدل، چیپست و درگاه‌های USB را برایتان نمایش می‌دهد.
نرم افزار Fresh Diagnose
این برنامه بسیار کاربردی می‌تواند به شما در فرایند تست مادربرد کمک کند. نرم افزار Fresh Diagnose کامپیوتر شما را از نظر سخت افزاری و نرم افزاری ارزیابی می‌کند. این نرم افزار با برطرف کردن برخی مشکلات رایج رایانه، عملکرد کلی کامپیوتر شخصی شما را بهبود می‌بخشد. نرم افزار Fresh Diagnose نه تنها در مورد مادربرد بلکه از تمام قطعات سخت افزاری سیستم اطلاعات جامعی ارائه می‌دهد.
نرم افزار PC-doctor
احتمالاً بسیاری از کاربران کامپیوتر نام نرم افزار PC-doctor را شنیده‌اند. این برنامه یکی از بهترین نرم افزارها و در واقع یک کیت عیب یابی قابل اطمینان برای کامپیوتر است. نرم افزار PC-doctor برای عیب یابی و آنالیز مادربورد و سایر سخت افزارهای رایانه به کار می‌رود. با وجود این نرم افزار تست سلامت مادربورد آسان و بدون دردسر خواهد بود.
سوالات متداول
اگر کامپیوتر شما روشن نمی شود یکی از دلایل آن می تواند سوختن مادربورد باشد
بله بدون نیاز به نرم افزار و به کمک راهکارهای مختلف می توان سلامت مادربرد را تست کردچگونه بفهمیم مادربرد سوخته است؟
آیا تست سلامت مادربرد بدون نرم افزار ممکن است؟
جمع‌بندی
تست سلامت مادربورد کار چندان ساده‌ای نیست ولی می‌توانید با کمی آموزش این کار را در منزل انجام دهید. مهم‌ترین وسیله‌ای که نیاز دارید یک مولتی متر سالم و قابل اعتماد است. به کمک مولتی متر می‌توانید عملیات تست چیپ مادربرد و سایر اجزای بورد را انجام دهید. با استفاده از مطالب فوق همواره مادربرد خود را در بهترین وضعیت ممکن حفظ کنید. کوچک‌ترین ایراد مادربورد را پیش از تبدیل شدن به یک مشکل جدی و سوختن مادربرد برطرف سازید.