غذاهای نذری شهرهای ایران بسیار متنوع‌اند! از «شله» محبوب مشهد گرفته تا «چلوگوشت هویج» شهر تبریز را می‌توان در این فهرست مشاهده کرد. در ادامه قصد داریم فهرستی کامل از غذاهای نذری شهرهای مختلف ایران را معرفی کنیم.
غذاهای نذری از قدیم برای مردم جذابیت داشتند؛ تا جایی که در ماه‌های محرم و صفر، ایام فاطمیه، شب های قدر (ماه رمضان) و مراسم سوگواری بزرگان دین، دادن نذری در بین ایرانیان رواج داشته و به آن اعتقاد دارند. اگر در این ایام به کوچه و خیابان‌ها سر بزنید اکثر خانه‌ها در حال تدارک برای پختن نذری هستند. با ما همراه باشید تا به معرفی غذاهای نذری شهرهای ایران بپردازیم.
تاریخچه غذای نذری در ایران
جالب است بدانید که نذر و نذری دادن مختص اسلام نیست بلکه همه ادیان اهمیت خاصی به آن می دهند. در ایران باستان در دوره ساسانیان، فرهنگ نذری وجود داشت که بی‌شباهت به فرهنگ امروزی نیست. در مراسم مذهبی زرتشتی معمولا قربانی می‌کردند و مردم از هر قشری که بودند در این مراسم شرکت کرده و به عنوان غذای نذری آش می‌پختند.
سنت نذری دادن در دوره قاجار به اوج خود رسید؛ از بر پا کردن دیگ‌های بزرگ غذا گرفته تا مردمی که فقط سهم کوچکی از برنج یا گوشت خورشتی را به عهده می‌گرفتند. در ایام عزاداری لباس‌های مشکی توزیع می‌کردند و بیش از پیش فقرا و افراد نیازمند را مورد توجه قرار می‌دادند.
معرفی غذاهای نذری شهرهای ایران
ایران کشوری با آداب و رسوم گوناگون است هر نقطه از آن فرهنگ و سنت خاص خودش را دارد.در این بخش به معرفی غذاهای نذری چند شهر ایران می‌پردازیم
غذاهای نذری شهرهای استان گیلان
- پلو فسنجان
- پلو آلو مسما
- قیمه پلو با گوشت چرخ کرده
- سیاه پلو
غذاهای نذری در شهر رشت معمولا «خورشت فسنجان» و «خورشت آلو مسما» هستند. خورشت فسنجان به دلیل ذایقه مردم این شهر به صورت ترش با رب انار پخته میشود. در زمان قدیم مرسوم بود که در بشقاب‌های خانگی برنج ریخته و یک طرف آن خورشت فسنجان و طرف دیگر خورشت آلو مسما می‌ریختند و به غذای خیراتی معروف بود و طرفداران بسیاری داشت. این غذا همراه با کوکو سیب زمینی توزیع می‌شد. این دو خورشت در شهر رشت به عنوان غذای نذری در روزهای محرم و صفر و سوگواری بزرگان دینی پخته می‌شوند.
لاهیجان به عنوان عروس گیلان یکی از شهرهای با حساسیت بالا جهت برگزاری مراسم مذهبی و پخش نذری در بین مردم است. «قیمه چرخ کرده» (قیمه با گوشت چرخ کرده) غذای مرسوم در بین مردم برای پختن نذری محسوب میشود و بسیار شبیه به قیمه های معمولی است و از گوشت چرخ کرده گوسفندی، پیازداغ، لپه، رب گوجه فرنگی، زعفران فراوان، لیمو عمانی،گلاب و دارچین درست شده و با برنج و سیب زمینی سرخ کرده میل میشود.
«سیاه پلو» یکی از غذاهای معروف شهر لنگرود است که در ایام عزاداری محرم و صفر پخته و در بین فقرا و نیازمندان پخش میشود. این غذا متشکل از برنج محلی،کشمش، گردو،گوشت چرخ کرده، پیازداغ، شکر و دارچین است.
علاوه بر این، مردم گیلان در ماه مبارک رمضان برای سحری و افطاری غذاهایی مثل لوبیا پخته، شامی گیلانی، کباب، آش شله قلمکار (آش فاطمه زهرا)، رشته خشکار و فرنی را به عنوان غذای نذری و پذیرایی از مهمانان آماده می‌کنند.
غذاهای نذری تهران
- پلو قیمه
- عدس پلو
- آش رشته
- پلو قورمه سبزی
پلو قیمه از غذاهای معروف تهرانی است هرچند قورمه سبزی و عدس پلو هم مرسوم هستند اما پلو قیمه از محبوبیت بیشتری برخوردار است که از دوره قاجار به عنوان غذای نذری در اکثر مناطق تهران پخته می‌شد و تا قبل از آن معمولا انواع آش‌ها به خصوص آش رشته در ایام عزاداری محرم توزیع می‌شد. پلو قیمه نه تنها در تهران بلکه در بین شیعیان سایر کشورها مثل پاکستان هم در کنار غذاهای دیگرشان رایج است.
در محله های قدیمی تر تهران غذاهایی نظیر زرشک پلو و آش شله قلمکار پخته میشود. همچنین بازاریان تهران معمولا در ظهر عاشورا نذری آبگوشت برپا می‌کنند اما امروزه در بسیاری از محله های ثروتمند تهران چلوکباب از غذاهای مرسوم برای نذری در ماه محرم محسوب میشود.
غذای نذری شهرهای استان سمنان
- مانی پلو (با گوشت شتر)
- خورشت آلو ترش
اگر به دامغان سفر کرده باشید حتما با غذای جذاب «مانی پلو» آشنا شدید.از غذاهای پرطرفدار و مجلسی استان سمنان که در مهمانی های مهم حتما پخته شده و در ایام محرم و شهادت بزرگان دینی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. این غذا از نظر ظاهری بسیار شبیه به ته چین بوده و این نشان دهنده علاقه بیشتر مردم این منطقه به ترکیب پلوهای مخلوط با گوشت سفید و یا قرمز نسبت به سایر غذاها است. مانی پلو اغلب با گوشت شتر پخنه میشود و مزه‌ای شیرین دارد.
خورش آلوترش دیگر غذای نذری استان سمنان است که در ایام محرم به خصوص روزهای تاسوعا و عاشورا طبخ میگردد.با شنیدن اسم آن ممکن است به یاد خورشت های مرغ و آلو،آلومسما،آلواسفناج بیفتید اما تفاوت خورشت آلوترش با بقیه در این است که بحای مرغ و گوشت با تخم مرغ درست میشود.مواد تشکیل دهنده این خورشت شامل پیاز،سیر،تخم مرغ،آلو و ادویه هایی نظیر زیره و کاری هستند.
غذای نذری شهر مشهد
- شله
اگر تصمیم به چشیدن مزه «شله مشهدی» را دارید در ایام محرم به خصوص دهه اول و یا 28 صفر به مشهد سفر کنید. در این روزها همه رستوران ها و حتی مردم عادی در حال پخت شله برای نذری هستند با وجود اینکه پخت این آش بسیار کار سخت است و نیاز به تبحر خاصی دارد.
در این آش از راسته گوشت گوسفندی و دنبه استفاده شده، آن را خوب می‌پزند،ریش ریش می‌کنند و به سایر حبوبات اضافه می‌کنند. همه این مواد باید مدت طولانی روی حرارت قرار بگیرد (معمولا شب تا صبح) و خوب هم زده شود تا حبوبات و گوشت له شوند و به صورت خمیری و کش دار دربیایند. جالب اینجاست که شله به همراه قیمه سرو میشود.
غذای نذری شهرها استان فارس
- آش سبزی
آش سبزی در بین مردم شیراز و شهرستان داراب ارزش ویژه‌ای دارد و به اعتقادات دینی آن ها پیوند خورده است و با کیفیت بالایی پخته میشود. این آش معمولا روز رحلت پیامبر گرامی اسلام (ص) یعنی 28 صفر و همچنین روز عاشورا پخته شده و به عنوان بزرگترین نذری جهان شناخته شده است.
جالب است بدانید آش سبزی در وعده صبحانه میل میشود، غذای کاملی محسوب شده و به مهارت بالایی برای پخت آن نیاز است. به همین دلیل معمولا به صورت خانگی پخت نشده و اکثر مغاره‌ها از شب قبل اقدام به پخت آن می‌کنند تا صبح زود آماده توزیع باشد. آش سبزی به عنوان میراث ناملموس شیراز ثبت شده و به همین دلیل گردشگران زیادی همه ساله برای چشیدن این غذای سنتی به شیراز سفر می‌کنند.
غذای نذری شهرهای استان کرمان
- آبگوشت متنجنه
آبگوشت «متنجنه» از غذاهای معروف کرمانی‌ها برای ایام محرم به خصوص روز عاشورا و اربعین امام حسین (ع) بوده به همین دلیل به آبگوشت امام حسینی هم معروف است. این آبگوشت متشکل از گوشت، مغز گردو، لیمو، سیب زمینی، به، برگه زردآلوترش، شنبلیله، ترخون و ادویه‌هایی مثل دارچین، زیره کرمان و زعفران است.
از قدیم همه مردم استان کرمان در ایام عزاداری امام حسین (ع) دیگ های بزرگ مسی را برپا کرده و آماده پخت این آبگوشت نذری می‌شدند. امروزه خیرین با وقف ملزومات آشپزی و تهیه مواد اولیه آبگوشت متنجنه برای مساجد و هیأت ها اقدام به برگزاری مراسم در دهه اول محرم و توزیع آبگوشت نذری می‌کنند.
غذای نذری شهرهای استان مازندران
- کشمش پلو
- شیربرنج
کشمش پلو از غذاهای پرطرفدار و محبوب استان مازندران به خصوص بابلی‌ها است که در ایام محرم و صفر به عنوان غذای نذری بین فقرا و مردم توزیع میشود. از قدیم در روز عاشورا اکثر مردم اقدام به پخت این غذا کرده و درهای خانه خود را باز می‌گذارند و از مهمانان با کشمش پلو پذیرایی می‌کنند.
شیربرنج هم گزینه دیگری است که از محبوبیت بالایی نزد مازندرانی‌ها برخوردار است و در این ایام به عنوان غذای نذری می‌پزند.
غذاهای نذری اردبیل
- قیمه پیچاق
«قیمه پیچاق» از غذاهای محبوب آذری‌ها به خصوص مردم اردبیل است. این غذا اغلب در ایام سوگواری بزرگان دین طبخ و برای نذری دادن توزیع میشود. قیمه پیچاق به دلیل داشتن گوشت، خلال بادام وآبغوره بسیار لذیذ بوده و از چند زرده تخم مرغ پخته شده برای روی خورشت استفاده میشود.
غذای نذری استان خوزستان
- خورش سبزی
- هریسه
- کلوچه و حلوا
- قیمه نجفی
غذای نذری اهواز «خورش سبزی» است که در روز عاشورا در مقدار بسیار زیاد پخته شده و در بین مردم پخش میشود.این خورش به قورمه سبزی شبیه بوده فقط سبزی آن بیشتر سرخ شده و از لوبیای سفید در آن استفاده میشود
در گذشته در بهبهان حلیم گندم توسط بزرگان خاندان پخته می‌شد که در زبان محلی به آن «هریسه» می‌گفتند. رسم پخت این حلیم برای بهبهانی‌ها بسیار با ارزش است اما متاسفانه در بیشتر مناطق به فراموشی سپرده شده است.
کلوچه بدون شکر و حلوا از نذری های شادگان بوده که در بین مردم پخش میشود همچنین روز وفات حضرت ابوالفضل (ع) و روز عاشورا به دلیل اهمیت بالایی که برایشان دارد،اقدام به پخت قورمه سبزی با گوشت خروس می‌کنند
«قیمه نجفی» نذری معروف خرمشهر است که اصلیت آن به نجف در عراق برمی‌گردد و با آن از زائرین اما حسین (ع) پذیرایی میشود. این غذای نذری که به قیمه عربی هم معروف است در خرمشهر طرفداران زیادی داشته و در روز تاسوعا و عاشورا طبخ میشود. گوشت را کاملا پخته و له می‌کنند، ادویه‌هایی مثل دارچین، لیمو عمانی، زعفران به آن زده و رب گوجه فرنگی را به نخود آب پز شده و گوشت اضافه کرده و اجاره می‌دهند کاملا جا بیفتد.
غذای نذری تبریز
- چلوگوشت هویج (هویج پلو با گوشت)
چلوگوشت هویج از غذاهای لذیذ و بسیار محبوب تبریزی‌هاست که در ماه محرم به عنوان نذری در بین مردم پخش میشود. بسیار شبیه به چلوگوشت بوده و مطمئنا شما را با هر ذائقه ای راضی خواهد کرد. این غذای مجلسی با گوشت گوساله،پیاز،هویج،برنج و ادویه های مخصوص درست شده که همراه با سبزی خوردن و ترشی سرو میشود.
غذای نذری اصفهان و کاشان
- بریانی
- آبگوشت پلو
- گوشت لوبیاب
در اصفهان تنوع غذایی زیادی برای نذری دادن در ماه محرم و صفر وجود دارد. اگر در این ماه به کوچه و خیابان بروید دیگ‌های کوچی و بزرگ غذا را می‌بینید که در حال طبخ و توزیع نذری در بین مردم هستند اما در بین همه آن غذاهای متنوع، بریانی (بریونی) غذای محبوب و سنتی اصفهانی ها بیشتر به چشم می‌خورد.
«آبگوشت پلو» از غذاهای نذری کاشان در ماه محرم بوده که در واقع همان آبگوشت است که به آن برنج اضافه می‌کنند و آب کمی دارد و مانند برنج دمی آنقدر پخته میشود تا آبش کشیده شود. «گوشت لوبیاب» دیگر غذای نذری شهر کاشان است که طرفداران زیادی هم دارد؛ گوشت بدون استخوان، لوبیای سفید، پیاز، دارچین، زعفران، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه مواد اولیه طبخ گوشت لوبیاب است.
غذای نذری قزوین
- قیمه نثار
اگر به قزوین سفر کرده باشید حتما «قیمه نثار» خورده اید،غذای معروف قزوینی که بسیار لذیذ است و طرفداران زیادی دارد به همین دلیل در مجالس مهم و ماه محرم برای نذری قیمه نثار توزیع میشود.
این غذا شبیه به قیمه معمولی است با این تفاوت که معمولا با خلال پسته،خلال بادام،خلال پوست پرتقال،شکر،گلاب،زیره و پودر هل سرو شده و از غذاهای اصلی برای نذری در روز عاشورا است.
غذاهای نذری شهرهای دیگر ایران در ماه محرم و صفر
در یزد آشی می‌پزند به نام «آش گندم» که بسیار شبیه به حلیم است و طعم فوق العاده آن به دلیل استفاده فراوان از روغن دنبه است. «ته چین گوشت» از غذاهای معروف گرمساری‌هاست که در این ماه با باز گذاشتن در خانه‌هایشان از عزاداران دعوت کرده و با این غذا به عنوان نذری از آن ها پذیرایی می‌کنند. «آش بی بی سه شنبه» از نذری های مردم اراک بوده و چون روز سه‌شنبه پخش میشود به این نام معروف شده است و مانند حلیم به دلیل مقوی بودن صبح ها میل میشود.
زنجان به حلیمش در ماه محرم معروف است که طرفداران زیادی دارد. تفاوت این حلیم از نظر ظاهری با حلیم گندم در نکوبیدن مواد آن و قابل مشاهده بودنش است و اینکه آن را بجای شکر با روغن حیوانی فراوان می‌خورند.
«قیمه نخودی» دزفول از نظر ظاهر شبیه به قیمه است فقط بجای لپه از نخود استفاده میشود، آن را می‌خیسانند پوستش را گرفته و به دو نیم تقسیم می‌کنند و معتقدند خورشت قیمه با نخود خوشمزه‌تر و بسیار مقوی است.
در این مطلب با برخی از معروف ترین غذاهای نذری شهرهای ایران آشنا شدیم. اگر با آداب و رسوم و فرهنگ نذری شهر یا کشوری آشنا هستید که در این مقاله ذکر نشد با ما در میان بگذارید. نظرات خود را در بخش دیدگاه های پلازا بنویسید