طرز تهیه جوانه در منزل / با چه دانه‌ هایی می‌توان به جوانه تهیه کرد؟

تهیه جوانه یکی از ساده‌ترین قدم‌ها برای داشتن سبک زندگی سالم است. آن‌ها طعم خوب و ارزش غذایی عالی دارند. در این مقاله روش تهیه جوانه در منزل را مرور می‌کنیم.

یکی از بهترین روش‌های استفاده از دانه‌هایی مانند عدس، لوبیا و ماش مصرف آن‌ها به‌صورت جوانه است. تهیه جوانه کاری بسیار راحت و به‌صرفه است که نقش بسیار تأثیرگذاری در سالم نگه‌داشتن رژیم غذایی خانواده دارد. علاوه بر این‌ها جوانه‌ها منبع فوق‌العاده‌ای برای رساندن مواد مغذی ضروری به بدن هستند که ارزش غذایی بالایی دارند.

تهیه جوانه به تجهیزات عجیب و خاصی نیاز ندارد و از انجام دادن آن‌ هم بزررگسالان و هم کودکان لذت می‌برند. به‌علاوه اینکه استفاده از جوانه، بافت و مزه جدیدی را به غذایتان می‌دهد که باعث تبدیل‌شدن آن به بخش ثابتی از رژیم غذایی‌تان می‌شود.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

جوانه چیست؟

جوانه‌زنی یک فرآیند طبیعی است که در آن بذرها یا اسپورها شروع به رشد کرده و با گذر زمان دارای شاخ و برگ می‌شوند. این فرآیند را می‌توان ‌همه‌روزه در طبیعت مشاهده کرد. برای تهیه جوانه نیز از همین روش استفاده می‌شود؛ تنها تفاوت موجود، محیط رویش آن است.

در زمینه تغذیه نیز متخصصان زیادی توصیه به تهیه جوانه و مصرف آن می‌کنند. آن‌ها معتقدند که مصرف جوانه‌ها (مانند ماش، لوبیا، دانه آفتابگردان و…) به‌صورت پخته‌شده بسیار مغذی و سالم است و می‌تواند نقش پررنگی در سالم کردن رژیم غذایی خانواده داشته باشد. جوانه‌ها حاوی انواع اسیدهای چرب، اسیدهای آمینه، قند طبیعی و مقدار بسیار زیادی املاح معدنی هستند که به سالم نگه‌داشتن بدن در برابر عوامل بیماری‌زا کمک بزرگی می‌کنند.

با چه دانه‌هایی می‌توان به تهیه جوانه پرداخت؟

به‌طور طبیعی اکثر دانه‌های موجود در طبیعت قابل جوانه زدن هستند؛ اما بعضی از آن‌ها را نباید به‌صورت خام مصرف کرد. توصیه متخصصان تغذیه، پختن کامل جوانه‌ها قبل از مصرف آن است؛ در این حالت خطر ابتلا به بیماری‌های باکتریایی کاهش می‌یابد. می‌توانید جوانه‌ها را در دو دقیقه آخر به غذایتان اضافه کنید. پخت جوانه‌ها معمولاً بین 4 الی 5 دقیقه (البته به‌غیراز نخود که حدوداً 15 دقیقه است) زمان می‌برد.

جوانه‌ها یکی از مواد غذایی رایج در سراسر جهان هستند. آن‌ها به‌ویژه در غذاهای آسیای شرقی بسیار رایج هستند. به‌طورمعمول رشد کامل آن‌ها یک هفته زمان می‌برد. جوانه‌ها نسبت به دانه اولیه بسیار سریع‌تر پخته می‌شوند و ارزش غذایی بالاتری دارند. جوانه‌ها معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: جوانه ماش که از ماش سبزرنگ درست می‌شود و جوانه سویا که از دانه‌های بزرگ و روغنی سویا درست می‌شود.

جوانه‌هایی که به‌عنوان غذا استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• حبوبات (خانواده نخودفرنگی):

یونجه، شبدر، شنبلیله، عدس، نخود سبز، نخود، ماش و سویا

• غلات (گندمیان یا علف‌های خوراکی):

جو دوسر، گندم، ذرت، برنج، جو و چاودار

• شبه غلات:

کینوا، دانه تاج‌خروس و گندم‌سیاه

• دانه‌های روغنی:

کنجد، آفتابگردان، بادام، فندق، شاهدانه، کتان و بادام‌زمینی

• براسیکا (خانواده کلم):

کلم بروکلی، کلم، آب تره، خردل، مزونا، تربچه و ترب سفید (کایوارس در غذاهای ژاپنی)، شابانک، تاتسی و شلغم

• چتریان یا کَرَفسیان (این گیاهان را بیشتر به‌صورت تازه استفاده می‌کنند تا جوانه):

هویج، کرفس، رازیانه و جعفری

• آلیوم یا نرگسیان (خانواده پیاز)، البته در این مورد تشخیص جوانه‌ها بسیار سخت است:

پیاز، تره‌فرنگی و پیازچه (نِگی در غذاهای ژاپنی)

• سایر سبزیجات و گیاهان:

اسفناج، کاهو، خار مریم و علف لیمو

جو دوسر را نیز می‌توان در تهیه جوانه استفاده کرد؛ اما جوهایی که در فروشگاه‌ها هستند برای جلوگیری از خشک شدن، بخارپز و یا پخته‌ شده‌اند؛ به همین دلیل نمی‌توان از آن‌ها برای تهیه جوانه استفاده کرد.

طرز تهیه جوانه در منزل

در ادامه قدم به قدم با طرز تهیه جوانه در منزل آشنا می‌شویم.

پاک کردن و شستشوی دانه‌ ها

ماش و عدس آسان‌ترین و سریع‌ترین دانه‌ها برای تهیه جوانه هستند. البته اگر مبتدی هستید، می‌توانید از یونجه، نخود و لوبیای آزوکی (ماش قرمز) استفاده بکنید؛ اما یادتان باشد که این دانه‌ها زمان بیشتری می‌برند.

برای تهیه جوانه باید از دانه سالم استفاده کنید. استفاده از دانه‌ خراب طبیعتاً جوانه ناسالم ایجاد می‌کند که منشأ شیوع انواع بیماری‌هاست؛ بنابراین انتخاب دانه کامل (برای مثال دانه‌های شکسته و یا نصفه به عمل نمی‌آیند) و سالم برای تهیه جوانه ضروری است. قبل از تهیه جوانه، دانه‌ها را خوب بشویید و دانه‌های آسیب‌دیده را جدا کنید.

بهتر است که دانه را به‌صورت ارگانیک از فروشگاه‌های مواد غذایی یا عطاری‌هایی که از ارگانیک بودن محصولاتشان اطمینان دارید خریداری کنید. فروشگاه‌های لوازم باغبانی نیز این بذرها را دارند؛ ولی ازآنجایی‌که این بذرها برای کشت و محصول دادن تهیه شدند، مواد شیمیایی بسیاری در آن بکار رفته است. تهیه جوانه و مصرف خوراکی این‌گونه بذرها به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود.

اختصاص یک قوطی برای تهیه جوانه

بهتر است برای این کار از ظرف (قوطی) شیشه‌ای استفاده کنید. شیشه را با آب خنک و تمیز پرکرده و دانه‌ها را درون آن قرار دهید. توصیه می‌شود که تمام ظرفتان را از دانه پر نکنید. دانه‌ها به‌محض قرار گرفتن در آب شروع به خیس خوردن و بزرگ شدن می‌کنند و به هنگام جوانه زدن حدوداً به 10 برابر فضای قبلی‌شان نیاز دارند. برای مثال 2 قاشق غذاخوری از دانه‌ یونجه برای ظرفی که حدوداً 3 پیمانه فضا دارد، بسیار زیاد است. باید توجه داشت که برای تهیه جوانه از بقیه دانه‌ها نیز نباید میزان آن از ¼ فضای ظرف بیشتر شود.

خیس کردن حبوبات و غلات

ظرف را با یک درپوش قابل تخلیه بپوشانید و بگذارید که 8 الی 12 ساعت خیس بخورد. می‌توانید برای این کار دهانه‌ ظرف را با توری بپوشانید و دور آن را با کش یا حلقه فلزی ببندید. حتی می‌توانید درپوش پلاستیکی ظرف را سوراخ کرده و از آن به‌عنوان یک ابزار اختصاصی تهیه جوانه استفاده کنید.

دانه‌ها را به مدت یک شب و یا 8 الی 12 ساعت در دمای اتاق بگذارید که خیس بخورند و لازم است بدانید که هرچه دانه‌ها بزرگ‌تر باشند، زمان بیشتری برای خیس خوردن نیاز دارند. منظور از دمای اتاق، دمایی بین 23 الی 25 درجه سانتی‌گراد است.

آبکشی جوانه‌ ها

آب داخل ظرف را از طریق درپوش آبکشی کنید و دوباره آن را از آب تازه و شیرین پر کنید. این عمل را حتماً روزی 2 الی 3 بار و یا هر 12 ساعت تکرار کنید؛ زیرا در غیر این صورت دچار مسمومیت غذایی می‌شوید. اگر دانه‌هایتان کاملاً خشک می‌شوند، دفعات آبکشی را بیشتر کنید.

ظرف را در مکانی دور از خورشید و وارونه نگه‌دارید تا آب اضافی آن خارج شود. می‌توانید ظرف را روی کابینت یا میز و دور از دسترس کودکان قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که هوا اطراف دهانه درپوش جریان داشته باشد و راکد باقی نماند.

آخرین آبکشی و خوردن جوانه‌ ها

مراقبت و آبکشی را آن‌قدر ادامه دهید تا جوانه‌هایتان به طول دلخواهتان برسند. در تجربه من، عدس و ماش سریع‌ترین رشد را داشتند. آن‌ها از همان روز اول شروع به جوانه زدن کردند و تا رسیدن به اندازه دلخواه من، 2 الی 5 روز بیشتر زمان نبردند. توصیه می‌کنیم اگر می‌خواهید تهیه جوانه ساده و سریعی داشته باشید، از این دو دانه استفاده کنید.

میزان رشد و طول جوانه‌ها بستگی به کاربرد و سلیقه‌ شما دارد. ولی در حالت کلی رشد جوانه یونجه تا یک اینچ (حدوداً 2.5 سانتی‌متر) مناسب به نظر می‌آید. طول مناسب دانه‌های دیگر از جمله ماش، ماش قرمز، عدس و نخود نیز حدوداً نیم اینچ (حدوداً 1.5 سانتی‌متر) است.

اگر این زمان را هم ندارید، راحت‌ترین راه گذاشتن ظرفی از دانه‌های یونجه در کنار پنجره است. با این کار بعد از چند ساعت برگ‌های سبز و کوچک را خواهید دید. دانه‌ها را به یک ظرف بزرگ‌تر منتقل کنید، قلاب‌هایی را که شناور شدند را جدا کرده و آن را با آب سرد و تمیز شستشو و آبکشی کنید.

به جوانه‌های خود یک شستشو نهایی دیگر بدهید و قبل از یخچال کردن، آن‌ها را به‌خوبی خشک کنید. هر نوع دانه بی‌شکل را هم جدا کرده و دور بریزید. می‌توانید جوانه‌هایتان را درون دستمال حوله‌ای و در ظرف یا کیسه پلاستیکی نگهداری کنید. با این روش زمان بیشتری تازه می‌مانند.

می‌توانید جوانه‌ها را در انواع سالادها و ساندویچ‌ها استفاده کنید و لذت ببرید. اگر تجربه‌ یا دیدگاهی در‌ این‌باره دارید و یا موارد دیگری برای تهیه جوانه می‌دانید که ما در این مقاله ذکر نکردیم، لطفاً در قسمت کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.