معرفی مهم‌ترین فیلم های درباره مهاجرت ؛ فیلم‌های ایرانی و خارجی

دیدن یک فیلم با موضوع مهاجرت مناسب می‌تواند به افرادی که قصد رفتن به کشوری دیگر برای تحصیل و زندگی دارند کمک کند. در این مقاله سری به لیست فیلم درباره مهاجرت ایران و جهان می‌زنیم و بهترین آنان را به شما معرفی می‌کنیم.

مسئله مهاجرت در سینمای جهان، یکی از موضوعات اصلی فیلم‌ها و سریال‌ها است. از آن جا که در جوامع مختلف مهاجرت دغدغه افراد زیادی به شمار می‌رود، مسلما فیلم های درباره مهاجرت نیز پرمخاطب خواهند بود.

در ایران نیز مانند سراسر دنیا، مسئله مهاجرت در میان مردم جامعه طرفداران و هم‌چنین منتقدین زیادی دارد و از دغدغه‌های اصلی جامعه امروزی به حساب می‌آید. به همین دلیل هم، آثار زیادی با محوریت مهاجرت در ژانرهای کمدی و درام در سینمای ایران به چشم ‌می‌خورد. در این مقاله پلازا به تعدادی از فیلم های درباره مهاجرت می‌پردازیم که اکثرا در ژانر درام و توسط کشورهای متفاوتی ساخته شده‌اند. با ما همراه باشید!

فهرست مطالب

بهترین فیلم های با موضوع مهاجرت ایرانی

در این قسمت، با تعدادی از فیلمهای درباره مهاجرت ایرانی آشنا می‌شویم.

1. جدایی نادر از سیمین ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 1389 (2011)
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 8.3/10
• کارگردان: اصغر فرهادی
• بازیگران: پیمان معادی، لیلا حاتمی

زندگی نادر و سیمین، با رویای مهاجرت برای بهبود زندگی فرزندشان دچار یک چالش جدی می‌شود. علی‌رغم اصرارهای سیمین برای مهاجرت، نادر در دوراهی مهاجرت یا نگه‌داری از پدرش، راه دوم را انتخاب می‌کند و زندگی‌شان در آستانه جدایی قرار می‌گیرد. طی پروسه جدایی، مشکلات غیرمنتظره‌ای برای‌شان به وجود می‌آید که مخاطب را درگیر خود می‌کند. این اثر از فیلمهای درباره مهاجرت که در سطح بین‌الملل با نام A Sepration شناخته می‌شود، جوایز متفاوت داخلی و خارجی بسیاری از جمله اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان در سال 2012 را از آن خود کرده است. این فیلم توسط نشریه گاردین جزو لیست 100 فیلم برتر جهان که از سال 2000 به بعد ساخته شده‌اند قرار گرفته است.

اصغر فرهادی درباره ایده اولیه این فیلم می‌گوید:

من یک تصویری در ذهن خود داشتم که بعدها متوجه شدم از ماجرایی شکل گرفته که زمانی برادرم برایم تعریف کرده ‌بود؛ مرد میان‌سالی که پدر پیر و مبتلا به آلزایمر خود را تنهایی حمام می‌کند. این تصویر مانند دکمه‌ای بود که من را وادار کرد برایش کت بدوزم!

جدایی نادر از سیمین از پرفروش‌ترین فیلم‌ها در زمان اکران خود بوده و جزو پرمخاطب‌ترین آثار لیست فیلم درباره مهاجرت در ایران به شمار می‌رود.

2. فیلم ارتفاع پست

• سال ساخت: 1381 (2002)
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.3/10
• کارگردان: ابراهیم حاتمی کیا
• بازیگران: حمید فرخ‌نژاد، لیلا حاتمی، امیر آقایی، رضا شفیعی‌جم، گوهر خیراندیش، امیرکاوه آهنین‌جان

یکی از بهترین فیلم های ایرانی با موضوع مهاجرت، ارتفاع پست است. این اثر به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا ساخته شد و در نگاش فیلمنامه اصغر فرهادی به او کمک کرد. ارتفاع پست در زمان خود توجه‌های زیادی را معطوف به خود کرد به طوری که توانست برنده سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران شده و نامزدی چندین جایزه دیگر را نیز به دست آورد. این فیلم وارد لایه‌های درونی مسئله مهاجرت می‌شود و به چرایی آن می‌پردازد.

داستان این فیلم مهاجرت غیر قانونی درباره مردی به نام قاسم و همسرش نرگس است که فرزندی ناتوان جسمی دارند. قاسم به خانواده و دوستان خود خبر می‌دهد که شغلی در بندرعباس برای آنها پیدا کرده و همگی سوار بر هواپیما عازم این شهر می‌شوند، غافل از آنکه قاسم قصد مهاجرت از طریق هواپیماربایی دارد.

3. چند متر مکعب عشق ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 1392 (2014)
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 6.9/10
• کارگردان: جمشید محمودی
• بازیگران: ساعد سهیلی، حسیبا ابراهیمی، نادر فلاح

چند متر مکعب عشق به کارگردانی جمشید محمودی و به تهیه‌کنندگی نوید محمودی ساخته شده است. برادران محمودی از افغانستانی‌های مقیم ایران هستند که تاکنون با فیلم‌های خود نشان داده‌اند که دغدغه مهاجران افغانستانی برای‌شان بسیار جدی است.

این اثر از فیلمهای درباره مهاجرت در کارگاهی در حومه تهران روایت می‌شود که صاحب آن، به افغانستانی‌هایی که کارت اقامت ندارند و به شکل غیرقانونی در ایران زندگی می‌کنند، اجازه کار داده است. عبدالسلام و دخترش مرونا در این کارگاه مشغول کار و زندگی هستند، اما قصد دارند به زودی از ایران خارج شوند. چند متر مکعب عشق، عشقی که میان صابر، کارگر ایرانی کارگاه و مرونا به وجود می‌آید را به شکلی روایت می‌کند که مخاطب را تحت تاثیر چالش‌های زندگی آن‌ها قرار می‌دهد.

4. فیلم شکستن هم‌زمان بیست استخوان

• سال ساخت: 1396 (2018)
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 6.4/10
• کارگردان: جمشید محمودی
• بازیگران: محسن تنابنده، مجتبی پیرزاده، فرشته حسینی

اکثر فیلم های درباره مهاجرت ساخت ایران، داستان زندگی ایرانیان در رابطه با زندگی در خارج از کشور را مطرح می‌کنند. اما این اثر از فیلمهای درباره مهاجرت هم مانند چند متر مکعب عشق که ساخته دیگری از برادران محمودی است، به مشکلات مهاجران افغان در ایران و قوانین سختگیرانه ایران برای آنها می‌پردازد. عظیم، یک پناهنده افغانستانی است که با کار در شهرداری تهران، تلاش می‌کند تا هزینه لازم برای مهاجرت غیرقانونی خانواده‌اش به آلمان را مهیا کند. عظیم در آستانه سفر متوجه می‌شود که مادر بیمارش نیازمند یک عمل پیوند فوری است، اما قوانین ایران او را با مشکلات بزرگ‌تری رو به رو می‌کنند.

شکستن هم‌زمان بیست استخوان، با نام بین‌المللی “Rona, Azim’s Mother / رونا، مادر عظیم” ، جایزه بهترین فیلم جشنواره بوسان را دریافت کرده است. هم‌چنین بخاطر ملیت افغانستانی تولیدکنندگان فیلم یعنی برادران محمودی، این فیلم به عنوان نماینده افغانستان در نود و یکمین دوره جوایز اسکار نیز شرکت کرده است.

5. دربند ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 1391 (2013)
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 6.4/10
• کارگردان: پرویز شهبازی
• بازیگران: نازنین بیاتی، پگاه آهنگرانی، احمد مهرانفر، بهرنگ علوی

دربند، بر خلاف اکثر فیلمهای درباره مهاجرت که مهاجرت به خارج از کشور را به تصویر می‌کشند، زندگی نازنین، یک دانشجوی پزشکی را روایت می‌کند که از شهر خودش برای تحصیل به تهران مهاجرت کرده است؛ ورود به دانشگاه، استقلال، دوری از خانواده و شروع یک زندگی جدید در تهران چالش‌هایی برای او ایجاد می‌کنند. علاوه بر این‌ها، نازنین، به اجبار با سحر هم‌خانه می‌شود و مشکلات زندگی سحر بر زندگی او هم تاثیر می‌گذارند. پرویز شهبازی برای این فیلم، جایزه بهترین کارگردانی در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر را از آن خود کرده است. دربند به جشنواره‌های خارجی از جمله جشنواره فیلم ونکوور و جشنواره بوسان هم راه پیدا کرده است.

6. فیلم ملبورن

• سال ساخت: 1392 (2014)
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 6.4/10
• کارگردان: نیما جاویدی
• بازیگران: پیمان معادی، نگار جواهریان، مانی حقیقی، شیرین یزدان بخش، الهام کردا

فیلم سینمایی ایرانی در مورد مهاجرت ملبورن اثر بعدی است که در این لیست به آن اشاره می‌کنیم. این اثر به کارگردانی و نویسندگی نیما جاویدی ساخته شد که توانست در رقابت‌های بین‌المللی صاحب 13 جایزه ارزشمند شود. منتقدان جهانی از ملبورن تحسین کردند و آن را فیلمی درخور تماشا و مجذوب کننده خواندند.

داستان فیلم سینمایی مهاجرت به استرالیا درباره زوجی است که با تلاش‌های فراوان بالاخره توانسته‌اند شرایط خود را برای مهاجرت به استرالیا آماده کنند. اما تنها چند ساعت مانده به سفر، با قبول مسئولیت نوزاد همسایه، آینده آنها به خطر می‌افتد.

7. بغض ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 1390 (2012)
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 5.5/10
• کارگردان: رضا درمیشیان
• بازیگران: بابک حمیدیان، باران کوثری

بغض، داستان زندگی حامد و ژاله در استانبول را برای ما روایت می‌کند. حامد که یک گرافیتی‌کار ایرانی است و به ترکیه مهاجرت کرده، در استانبول با ژاله آشنا می‌شود. رابطه عاشقانه‌ای که میان آنها شکل می‌گیرد و مشکلات آنها برای خروج از ترکیه، و سرقتی که در ساعات پایانی زندگی در استانبول درگیر آن می‌شوند، موضوعات اصلی فیلم هستند. بغض از معدود فیلمهای درباره مهاجرت است که برای سینمای ایران ساخته شده اما داستان آن به طور کل در خارج از کشور رقم می‌خورد. این فیلم که اولین فیلم سینمایی بلند درمیشیان به شمار می‌رود، نه تنها در ایران مورد استقبال منتقدین و مخاطبین قرار گرفته، بلکه در جشنواره‌های متعدد خارجی از جمله جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال نیز حضور داشته است.

8. فیلم طلا

• سال ساخت: 1397
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 5.3/10
• کارگردان: پرویز شهبازی
• بازیگران: هومن سیدی، نگار جواهریان، طناز طباطبایی، مهرداد صدیقیان

فیلم سینمایی طلا در ابتدا به مخاطب نشان می‌دهد که منصور و دوستانش، تصمیم دارند یک رستوران تاسیس کنند اما با مشکلات مالی رو به رو هستند. اما روند داستان جایی تغییر می‌کند که با طلا آشنا می‌شویم؛ برادرزاده منصور، طلا، که پدر و مادرش با مشکلات جدی دست و پنجه نرم می‌کنند و متارکه کرده‌اند، و بیماری‌اش که روز به روز وخیم‌تر می‌شود، زندگی همه افراد داستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. منصور تصمیم می‌گیرد به هر قیمتی شده طلا را برای درمان به خارج از کشور ببرد، و به دنبال راهی برای تامین مخارج طلاست. طلا از معدود ساخته‌های ایران در رده فیلم‌های درباره مهاجرت است که مشکلات مهاجرت غیرقانونی به اروپا از راه زمینی را نشان می‌دهد.

بهترین فیلم های  با موضوع مهاجرت خارجی

در این بخش با تعدادی از فیلم‌های پرمخاطب خارجی با موضوع مهاجرت آشنا می‌شویم.

1. در آمریکا (In America) ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 2002
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.7/10
• کارگردان: جیم شریدان (Jim Sheridan)
• بازیگران: پدی کانسیداین، سارا مورتون، سارا بولگر

خانواده سالیوان در  In America، تا حدودی داستان تراژیک زندگی نویسنده فیلم، جیم شریدان را بازگو می‌کنند. جانی و سارا سالیوان، زوج ایرلندی به همراه دو فرزندشان با ویزای توریستی و از طریق کانادا، به آمریکا، شهر نیویورک مهاجرت می‌کنند. جانی امیدوار است تا در نیویورک هم بتواند به شغل قبلی‌اش که بازیگری بوده ادامه دهد، غافل از این که نیویورک، سبک زندگی جدیدی را به او و خانواده‌اش نشان می‌دهد. In America کش‌مکش‌های آن‌ها برای شروع یک زندگی جدید، با جیب‌های نسبتا خالی، از دید کریستی، فرزند بزرگ‌تر خانواده را به ما نشان می‌دهد و از جذاب‌ترین فیلمهای درباره مهاجرت برای تمامی سنین محسوب می‌شود.

2. ویزیتور (The Visitor)

• سال ساخت: 2007
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.6/10
• کارگردان: تام مک کارتی (Tom McCarthy)
• بازیگران: ریچارد جنکینز، هاز سلیمان، دانای گوریرا

پروفسور والتر ویل، برای سخنرانی در یک کنفرانس در دانشگاه نیویورک دعوت می‌شود. او در نیویورک، با زوج مهاجری رو به رو می‌شود که در آپارتمان او زندگی می‌کنند. زندگی تارک، موسیقی‌دان سوری و زینب، دست‌فروش سنگالی، مهاجران غیرقانونی در نیویورک، زندگی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ از طرفی، پروفسور که همیشه در آرزوی یادگیری نواختن پیانو بوده و متوجه شده که در موسیقی استعدادی ندارد، توسط تارک تشویق می‌شود تا نواختن ساز آفریقایی او را امتحان کند. این فیلم هم مانند اکثر فیلم های درباره مهاجرت، بخشی از مشکلات زندگی مهاجران غیرقانونی را برای ما به تصویر می‌کشد.

3. بروکلین (Brooklyn) ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 2015
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.5/10
• کارگردان: جان کرولی (John Crowley)
• بازیگران: سرشه رونان، اموری کوئن، دامنل گلیسون

این اثر از فیلمهای درباره مهاجرت در اوایل دهه 1950 اتفاق می‌افتد. الیس، زن جوانی است که در یک فروشگاه موادغذایی در ایرلند، مشغول به کار است. اما با رویای ساخت یک زندگی بهتر، به تنهایی و در حالی که مادر و خواهرش در ایرلند زندگی می‌کنند، به بروکلین در نیویورک مهاجرت می‌کند. الیس، با وجود دلتنگی برای خانواده‌اش، سرانجام در نیویورک مستقر می‌شود و تلاش می‌کند تا شرایط بهتری را برای زندگی خود فراهم کند. زندگی با شروع یک ماجرای عاشقانه در نیویورک، روی جدیدی را به او نشان می‌دهد. همه چیز به خوبی پیش می‌رود، تا این که مجبور می‌شود موقتا به ایرلند بازگردد؛ زندگی در آستانه پیچیده شدن است!

4. فیلم نام خانوادگی (The Namesake)

• سال ساخت: 2006
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.5/10
• کارگردان: میرا نیر (Mira Nair)
• بازیگران: کال پن، عرفان خان

یک زوج هندی بعد از مهاجرت به آمریکا، صاحب دو فرزند به نام‌های گوگول (Gogol) و سونیا می‌شوند. The Namesake، مشکلات گوگول و سونیا با پدر و مادرشان را برای ما روایت می‌کند؛ بچه‌ها بر اثر معاشرت با دوستان آمریکایی خود، از فرهنگ اصلی خانواده فاصله گرفته‌اند و آن را انکار می‌کنند. بعد از اولین سفر آنها به هند، که در آستانه سال‌های نوجوانی بچه‌ها اتفاق می‌افتد، تغییراتی در زندگی این خانواده به وجود می‌آید که ماجراهای جدید و غیرمنتظره‌ای را برای آنها رقم می‌زند. این فیلم از پرمخاطب‌ترین فیلم های درباره مهاجرت در سینمای هند به شمار می‌رود.

5. بیمار بزرگ (The Big Sick) ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 2017
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.5/10
• کارگردان: مایکل شوالتر (Michael Showalter)
• بازیگران: زویی کازان، هالی هانتر، ری رومانو، کمیل نانجیانی، انوپم کهی

بیمار بزرگ از برترین فیلم های با موضوع مهاجرت به کارگردانی مایکل شوالتر است. امیلی وی. گوردون (Emily V. Gordon) و کمیل نانجیانی (Kumail Nanjiani) نویسندگی این اثر را برعهده داشتند. بیمار بزرگ با 5 میلیون دلار بودجه، 56 میلیون دلار فروش داشت و توانست یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های مستقل سال 2017 شود. این اثر تحسین‌های زیادی را برانگیخت و نامزد جوایز گوناگونی شد. همچنین توانست نامزد جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی نیز شود.

این فیلم خارجی با موضوع مهاجرت داستانی جذاب دارد و مسئله اختلاف فرهنگی و مهاجرت را به خوبی به تصویر می‌کشد. داستان این اثر درباره یک استندآپ کمدین پاکستانی به نام کمیل و دختری آمریکایی به نام امیلی است که باید با چالش‌ها کنار بیایند.

6. فیلم میناری (Minari)

• سال ساخت: 2020
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.4/10
• کارگردان: لی ایزاک چانگ (Lee Isaac Chung)
• بازیگران: استیون ین، هان یه-ری

در ادامه لیست فیلم های با موضوع پناهندگی و مهاجرت باید از فیلم میناری یاد کنیم. این اثر به ‌کارگردانی و نویسندگی لی ایزاک چانگ ساخته شد و توانست توجه منتقدان را به خود جلب کند. میناری نامزد جوایز مختلف از جمله اسکار، گلدن گلوب و… نیز شد.

این فیلم سینمایی درباره مهاجرت به روایت داستان خانواده‌ای اهل کره جنوبی می‌پردازد که به آمریکا مهاجرت و یک مزرعه‌ را اداره می‌کنند.

7. ترمینال (The Terminal) ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 2004
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.4/10
• کارگردان: استیون اسپیلبرگ (Steven Spielberg)
• بازیگران: تام هنکس، کاترین زیتا جونز، استنلی توچی، شای مک‌براید، دیه‌گو لونا

فیلم سینمایی مهاجرت به آمریکا ترمینال در سال 2004 به کارگردانی استیون اسپیلبرگ ساخته شد. نویسندگان این اثر اندرو نیکول و ساشا گرواسی بودند. این فیلم از زندگی مردی ایرانی به نام مهران کریمی ناصری الهام گرفته شد و مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. ترمینال بودجه‌ای 60 میلیون دلاری داشت و توانست با فروشی تقریبا 220 میلیاردی در گیشه نیز موفق عمل کند.

داستان این اثر درباره مردی است که به دلیل جنگ در کشور خود وقتی به آمریکا سفر می‌کند، هویت او مشکوک اعلام می‌شود. به همین دلیل باید در فرودگاه بماند تا هویتش تایید شود.

8. زندگی بهتر (A Better Life)

• سال ساخت: 2011
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 7.2/10
• کارگردان: کریس وایتز (Chris Weitz)
• بازیگران: دمیان بیچیر، تام شینلی

کارلوس یک باغبان مکزیکی است که همراه پسرش لوییس در کالیفرنیا زندگی می‌کند. اگرچه پدر و پسر رابطه جندان خوبی باهم ندارند اما کارلوس در تلاش است تا لوییس را از دوستانی که با باندهای خلاف در ارتباط هستند، دور نگه دارد. در همین بین، کامیونی که کارلوس برای کار اجاره کرده به سرقت می‌رود و کارلوس به همراه پسرش به دنبال کامیون دزدیده شده می‌روند. طی ماجراهایی که برای آنها پیش می‌آید، پلیس به کارلوس مشکوک می‌شود و با مشخص شدن این که کارلوس به صورت غیرقانونی به کالیفرنیا مهاجرت کرده است، چالش‌هایی زندگی آینده پدر و پسر در آمریکا را تهدید می‌کند.

9. بهشت است غرب (Eden Is West) ؛ از لیست فیلم با موضوع مهاجرت

• سال ساخت: 2009
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 6.8/10
• کارگردان: کوستا گاوراس (Costa-Gavras)
• بازیگران: ریکاردو اسکامارچو، اولریش توکور، اریک کاراواکا، یولیانه کولر

بهشت است غرب یک اثر دیگر در این لیست محسوب می‌شود که محصول دو کشور یونان و فرانسه است. این اثر از فیلم های درباره پناهندگی به روایت داستان یک مهاجر جوان می‌پردازد که قصد مهاجرت به پاریس به صورت غیرقانونی را دارد و وقتی با ماموران روبه‌رو می‌شود، به داخل دریا می‌پرد.

10. فیلم بینتی (Binti)

• سال ساخت: 2019
• امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: 6.5/10
• کارگردان: فردریک مایگم (Frederike Migom)
• بازیگران: مو باکر، ببل شیانی بالوجی

بینتی، دخترک 12 ساله‌ای است که در کنگو متولد شده اما از کودکی به همراه پدرش در بلژیک زندگی می‌کند. بینتی با وجود اینکه هیچ مدرک قانونی‌ای برای زندگی در بلژیک ندارد، روزهای خود را با رویای ولاگر شدن و یک زندگی عادی در بلژیک، سپری می‌کند. طی ماجراهایی که برای بینتی و پدرش به وجود می‌آید، بینتی با الیاس آشنا می‌شود؛ پسرکی که با مادرش کریستین زندگی می‌کند و دوستی این دو کودک، باعث می‌شود تا بینتی به فکر راه‌های جدیدی برای اقامت قانونی در بلژیک و نزدیک شدن به رویای همیشگی‌اش بیفتد. از بین فیلم های درباره مهاجرت، بینتی از آن‌هایی‌ست که هم کودکان و نوجوانان، و هم بزرگسالان را به خود جذب خواهد کرد.

کلام آخر

فیلم‌هایی که در لیست بالا به شما معرفی کردیم، تعدادی از پرمخاطب‌ترین فیلم های درباره مهاجرت هستند که در سراسر دنیا ساخته شده و نظر افراد زیادی را به خود جلب کرده‌اند. این فیلم‌ها، تصویری از ‌چالش‌هایی که مهاجران با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند را به ما نشان می‌دهند. پیشنهاد می‎‌کنیم تماشای فیلم‌های این لیست را از دست ندهید!