وایمکس (WiMax) چیست؟ تفاوت وایمکس و وای فای یا ADSL

وایمکس (WiMax) فناوری است که امکان دسترسی به اینترنت پر سرعت را به صورت بی‌سیم ارائه می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این فناوری و تفاوت های WiMax و Wi-Fi با ما در پلازا همراه باشید.

در حدود 20 سال پیش برای اتصال به اینترنت از فناوری دیا‌ل‌آپ استفاده می‌شد. اینترنتی که این فناوری در اختیار کاربران قرار می‌داد سرعت و کارایی چندانی نداشت و در حین مصرف هم کاربران دائماً نگران قطع شدن اتصال خود بودند. بعد از این فناوری شاهد اینترنت باند پهن و فناوری ADSL در ایران بودیم که اینترنتی به مراتب با سرعت و کیفیت بهتری را در اختیار کاربران قرار می داد. ADSL نیاز به زیرساخت‌های مخابراتی و خطوط تلفن ثابت دارد و همین امر سبب می‌شود که این فناوری بیشتر در محدوده شهرها قابل ارائه باشد و بسیاری از نواحی روستایی و بین شهری به آن دسترسی نداشته باشند. در ادامه «ویدیو در پاسخ به اینکه وایمکس چیست؟» را مشاهده می کنید.

حال این سوال مطرح می‌شود که برای دسترسی به اینترنت با سرعت بالا و البته بدون نیاز به سیم‌کشی که بتواند مناطق زیادی را چه شهری چه روستایی تحت پوشش خود قرار دهد چیست؟ برای پاسخ به این پرسش همراه پلازا باشید.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

وایمکس چیست؟

در معرفی وایمکس باید گفت که مخفف عبارت World Wide Interoperability for Microwave Access است و همانطور که مشخص است راه حلی برای دست‌یابی به اینترنت از طریق امواج ماکروویو است. وایمکس (WiMax) از خانواده استانداردهای ارتباط باندپهن بی سیم یا همان اینترنت پر سرعت است. در واقع می‌توان گفت جانشینی برای فناوری‌های ADSL محسوب می‌شود.

وایمکس (WiMax) شباهت زیادی به وای فای دارد با این تفاوت که محدوده تحت پوشش آن به مراتب از وای فای بیشتر است و همچنین سرعت بیشتری را به کاربران ارائه می‌دهد و توانایی ارائه خدمات در مناطقی که دسترسی به زیرساخت‌های مخابراتی در آن دشوار است را دارد. وایمکس (WiMax) در ژوئن سال 2001 توسط انجمن وایمکس ایجاد شد و از طرف موسسه IEEE با کد 802.16 به رسمیت شناخته شد. این فناوری می‌تواند در شرایط ایده‌آل نرخ انتقال داده 70 مگابیت بر ثانیه فراهم آورد و می‌تواند ناحیه‌ای به شعاع 50 تا 90 کیلومتر را پوشش دهد.

وایمکس چگونه کار می‌ کند؟

همان‌طور که گفته شد وایمکس (WiMax) از امواج ماکروویو برای دسترسی به اینترنت استفاده می‌کند. یک شبکه وایمکس از دو بخش تشکیل شده است: برج وایمکس و گیرنده وایمکس.

• برج یا دکل وایمکس: شباهت زیادی به دکل‌های اپراتوهای تلفن‌های همراه دارد. این دکل می‌تواند منطقه‌ای در حدود 8 هزار کیلومتر مربع را تحت پوشش خود قرار دهد. این‌ دکل‌ها یا مستقیما و از طریق کابل‌های زیرزمینی و با پهنای باند بالا به یک شرکت ارائه دهنده اینترنت یا همان ISP متصل می‌شوند و یا با استفاده از امواج مایکروویو به یکدیگر متصل شده تا درنهایت اینترنت را به کاربر نهایی برسانند.
• گیرنده وایمکس: که می‌تواند یک گیرنده دیش مانند در ابعاد کوچک باشد و بیرون از منزل یا اداره نصب شود و یا یک مودم در اندازه جیبی باشد.

ارتباط میان برج و گیرنده در یک شبکه وایمکس (WiMax) به دو صورت است:

• دید غیر مستقیم (Non-line-of-sight): عملکردی مشابه وای فای دارد و لپ‌تاپ یا کامپیوتر کاربر به وسیله یک آنتن کوچک به برج وایمکس (WiMax) متصل می‌شود. در این روش از محدوده فرکانسی در حدود 2 گیگاهرتز تا 11 گیگاهرتز استفاده می‌شود.
• دید مستقیم (Line-of-sight): در این روش یک آنتن دیش مانند به صورت ثابت بر روی پشت بام یا یک بلندی مستقیماً روبروی برج وایمکس قرار می‌گیرد. در این نوع روش انتقال قوی‌تر و پایدارتر است و در نتیجه تبادل داده با نرخ خطای کمتری انجام می‌شود. در این روش از محدوده فرکانسی بالاتری استفاده می‌شود. این محدوده می‌تواند به 66 گیگاهرتز نیز برسد. در محدوده فرکانسی بالا تداخل کمتری وجود دارد و در نتیجه پهنای باند بیشتری نیز در اختیار خواهد بود.

مودم وایمکس

مود‌های وایمکس به دو دسته کلی مودم فضای باز (Outdoor modem) و مودم فضای داخلی (Indoor modem) تقسیم می‌شوند.

• مودم‌های فضای باز: این مودم‌ها در فضای بیرونی ساختمان نصب می‌شوند و قابلیت جابه‌جایی دارند و از آنتن‌دهی بالایی برخوردار هستند و بالطبع قیمت بالاتری هم دارند. مناسب مکان‌هایی هستند که پوشش‌دهی شبکه وایمکس در آن ضعیف است.
• مودم‌های فضای داخلی: نسبت به مود‌م‌های فضای باز آنتن‌دهی کمتری دارند، ولی دارای قابلیت جابه‌جایی هستند. از این دسته بیشتر در ادارات و منزل استفاده می‌شود. نوع دیگری از این مودم‌ها، مودم‌‌های جیبی هستند که تقریبا مقیاسی در حدود کارت بانکی دارند و البته با آنتن دهی به مراتب کمتر.

انواع وایمکس در ایران

در ادامه به معرفی برترین شرکت‌های ارائه دهنده وایمکس (WiMax) در ایران می‌پردازیم. تنها چهار شرکت ارتباطات مبین‌نت در تمامی استان‌ها، خدمات ارتباطی ایرانسل در 7 استان، مشارکتی سیار اصفهان و رایانه دانش گلستان در یک استان، مجوز ارایه خدمات ارتباطی بی‌سیم مبتنی بر فناوری وایمکس در کشور را از سوی رگولاتوری داشتند.

وایمکس ایرانسل

وایمکس ایرانسل در ابتدا هفت استان تهران، البرز، اصفهان، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، خوزستان و فارس را تحت پوشش خود داشت. این اپراتور در ارائه مدل‌های جدید مودم همیشه پیش‌گام بوده است. در کل این اپراتور چهار مودم وایمکس را ارائه می‌کرد. مودم بیرونی یا همان فضای باز، مودم رومیزی یا فضای داخلی، مودم جیبی و مودم یو اس بی که در آن قابلیت پخش امواج وجود ندارد و صرفا یک کامپیوتر و یا لپ‌‌تاپ می‌تواند از آن استفاده کند.

این اپراتور اینترنتی با سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه تا 2 مگابیت بر ثانیه  ارائه می‌کرد. در پایان اردیبهشت ماه 1397 این اپراتور ارائه خدمات وایمکس خود را پایان داد. در حال حاضر این اپراتور اینترنت نسل 4 و 4.5 (TD-LTE) با دامنه سرعت 1 مگابیت بر ثانیه تا 80 مگابیت بر ثانیه را پشتیبانی می‌کند.

وایمکس مبین نت

مبین نت به عنوان اپراتور اصلی وایمکس (WiMax) در کشور نسبت به وایمکس ایرانسل استان‌های بیشتری را تحت پوشش خود قرار می‌داد. این اپراتور نیز مودم‌های فضای باز، رومیزی و جیبی را به مشترکان خود ارائه می‌داد. اما خبری از مودم یو‌اس‌بی در مبین نت نبود. مانند ایرانسل نیز سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه تا 2 مگابیت را پشتیبانی می‌کرد.

وایمکس همراه اول

این اپراتور هیچ گونه طرح مستقلی برای اجرای وایمکس در برنامه خود نداشت و کلیه مشترکین سیم‌کارت‌های دائمی همراه اول از وایمکس مبین نت استفاده می‌کردند. در حال حاضر اپراتور همراه اول سرویس اینترنت نسل چهارم (4G) و نسل چهار و نیم (4.5G) را با نام تجاری اینترنت نوترینو به مشترکین خود ارائه می‌کند. این اپراتور پروژه اینترنت نوترینو را از بهار 1394 آغاز کرد.

دیگر شرکت های ارائه دهنده وایمکس

شرکت مشارکتی سیار اصفهان (اسپادان) در استان اصفهان و رایانه دانش گلستان در استان گلستان از دیگر شرکت‌های ارائه خدمات وایمکس در کشور بودند.

تفاوت وایمکس و وای فای

همان‌طور که گفته شده حداکثر نرخ انتقال داده در وایمکس (WiMax) چیزی در حدود 70 مگابیت بر ثانیه است و این درحالی است که در وای فای حداکثر نرخ انتقال داده 54 مگابیت بر ثانیه است. بر همین اساس شاید در نگاه اول بزرگترین تفاوت وایمکس و وای فای سرعت انتقال داده باشد. اما باید خاطر نشان کرد که مسافت و برد اصلی‌ترین فرق بین وایمکس و وای فای است.

یک شبکه مبتنی بر وای فای می‌تواند محدوده‌ای به وسعت تقریبی 65 کیلومتر مربع را پوشش دهد. این در حالی است که شبکه ‌وایمکس (WiMax) با استفاده از روش دید مستقیم (Line-of-sight) می‌تواند ناحیه‌ای در حدود 9300 هزار کیلومتر مربع را پوشش دهد. از دیگر تفاوت های WiMax و Wi-Fi برد آن‌ها است. برد ‌وایمکس (WiMax) بسیار بیشتر از وای فای است. برد وای فای در حدود 30 متر است، اما برد وایمکس (WiMax) دایر‌ه‌‌ای به شعاع 50 کیلومتر است. علت این اختلاف فاحش هم در محدوده فرکانسی استفاده شده توسط وایمکس (WiMax) و نیز توان بالای دکل‌های آن است.

تفاوت وایمکس و ای دی اس ال (ADSL)

برای یافتن پاسخ این پرسش که وایمکس بهتر است یا ای دی اس ال ابتدا باید کمی با فناوری ADSL آشنا شویم. ADSL مخفف عبارت Asymmetric digital subscriber line است که به معنای خط مشترک دیجیتال نامتقارن است. در این روش از همان خطوط تلفن موجود برای ارائه اینترنت استفاده می‌‌شود. مهم‌ترین خصیصه ADSL نامتقارن بودن آن است؛ یعنی پهنای باند اختصاص یافته برای ارسال اطلاعات (Upload) با پهنای باند دریافت اطلاعات (Download) یکسان نیست. چراکه عمده استفاده کاربران مربوط به دانلود اطلاعات است. تفاوت‌‌های وایمکس (WiMax) و ADSL را می‌توان به شکل زیر بیان کرد:

وایمکس یک فناوری وایرلس است و برای ارائه اینترنت از امواج ماکروویو استفاده می‌کند؛ بر خلاف آن ADSL وابسته به خطوط تلفن ثابت است. این عدم وابستگی وایمکس (WiMax) به زیرساخت‌های مخابراتی و خطوط تلفن ثابت سبب شده است که مناطق بسیار گسترده‌ای را تحت پوشش خود قرار دهد و راه حلی برای مناطقی باشد که زیرساخت‌ مخابراتی تلفن ثابت در آن وجود ندارد.

در وایمکس (WiMax) سرعت دانلود و آپلود اطلاعات یکسان است. در ADSL سرعت آپلود به حدود 512 کیلوبایت محدود می‌شود. علاوه بر این نمی‌توانید همزمان با حداکثر سرعت خود دانلود و آپلود کنید. اما در وایمکس (WiMax) سرعت آپلود با سرعت دانلود مطابقت دارد و‌ می‌توانید همزمان دانلود و آپلود کنید. زمان تاخیر در وایمکس (WiMax) تقریبا 30 تا 58 میلی ثانیه است و این یکی دیگر از برتری‌های آن نسبت به ADSL است.

سخن پایانی

به مرور زمان و با توجه به پیشرفت‌های حاصل شده در زمینه فناوری اینترنت همراه و گرایش به سمت اینترنت 5G، فناوری LTE جایگزین وایمکس در ایران  شده است .LTE مخفف Long Term Evolution به معنی تکامل دراز مدت است. تفاوت اصلی این نسل با نسل‌های قبل در فرکانس و پهنای باند به کار رفته در آن است. جدای از مباحث فنی و تخصصی، سرعت بالای نسل چهارم اینترنت همراه است که سبب گرایش کاربران به آن شده است. در اکثر شبکه‌های LTE سرعت دانلود بین 10 تا 20 مگابیت بر ثانیه است. البته باید به خاطر داشت که وایمکس (WiMax) اولین تکنولوژی در ایران بود که باعث دسترسی آسان بسیاری به اینترنت پرسرعت شد و در مناطقی که امکان دسترسی به ADSL در آن وجود نداشت کارگشا واقع شده بود.