بهترین خوانندگان سنتی ایرانی ؛ از استاد شجریان تا بانو الهه

آیا بهترین خوانندگان سنتی ایران را می‌شناسید؟ موسیقی سنتی با قدمت بالایی که در ایران زمین دارد، همواره مورد توجه قرار می‌گیرد. در این مقاله نیز قصد داریم خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی و جدید را به شما معرفی کنیم.

موسیقی سنتی یا موسیقی دستگاهی ایرانی یکی از گونه‌های موسیقی آرامش‌بخش و پرطرفدار است که از دیرباز وجود داشته و محبوبیت خاصی در میان مردم دارد. دستگاه در موسیقی ایرانی شامل نغمه‌ها و گوشه‌هایی است که با نظم و ترتیب مشخص و بر اساس ویژگی‌ها و ساختارهای ملودیک دسته‌بندی می‌شوند. موسیقی سنتی تحت عنوان موسیقی کلاسیک نیز شناخته می‌شود که در هر کشور با کشوری دیگری تفاوت دارد؛ زیرا این نوع موسیقی برگرفته از سنت‌ها و فرهنگ یک قوم و ملت است.

موسیقی سنتی ایرانی شامل هفت دستگاه مختلف با نام‌های شور، سه گاه، همایون، چهارگاه، نوا، راست پنجگاه، ماهور و و پنج آواز با نام‌های ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی و اصفهان است. این مجموعه در کنار یکدیگر تصنیف‌های بی‌نظیر موسیقی اصیل ایرانی را تشکیل می‌دهند. خوشبختانه تعداد خوانندگان سنتی ایرانی از گذشته تا به امروز کم نبوده و در این عرصه هنرمندان بی‌بدیل و خوش صدایی فعالیت می‌کنند. به همین بهانه در این مقاله از مجله پلازا بهترین خوانندگان سنتی ایرانی معاصر را به شما معرفی خواهیم کرد.

فهرست مطالب:

بهترین خوانندگان سنتی ایران (مرد)

در این قسمت بهترین خوانندگان مرد سنتی ایران را معرفی می‌کنیم.

1. زنده یاد غلامحسین بنان از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: شاخه گل، راز نگاه، وعده وصال، یادی از گذشته، رویای هستی، خلوت‌گاه راز، تنها تویی و…
• آثار ماندگار و شاخص: ای الهه ناز، ای ایران، بهار دلنشین، کاروان، تو بهار منی، یار رمیده، دیدی ای ماه، دگر چه می‌خواهی، از یاد رفته

استاد غلامحسین بنان یکی از خوش صدا ترین خواننده های سنتی ایران هستند که در تاریخ 15 اردیبهشت 1290 در تهران به دنیا آمدند و فعالیت هنری خود در عرصه موسیقی سنتی را از سال 1306 آغاز کردند. آثار به جا مانده از ایشان حدود 350 اثر است که بسیاری از آنها تاکنون منتشر نشده‌اند. استاد بنان در تاریخ 8 اسفند 1364 در سن 74 سالگی دار فانی را وداع گفتند. ایشان از بهترین خوانندگان سنتی ایران و یکی از افرادی هستند که این سبک زیبا را زنده نگه داشته و به بهترین شکل پاسداری کردند. هنوز که هنوز است آهنگ الهه ناز این فرد از برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی گوش افراد مشتاق را می‌نوازد.

2. زنده یاد محمدرضا شجریان از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: بیداد، عشق داند، انتظار دل، چشمه نوش، شب وصل، آرام جان، دلشدگان، بی تو به سر نمی‌شود، غوغای عشق بازان، مرغ خوش خوان و…
• آثار ماندگار و شاخص: تلاوت دعای ربنا، مرغ سحر، از خون جوانان وطن، دل تنگ من، ای یوسف خوش نام ما، بی همگان به سر شود

استاد محمدرضا شجریان نیز یکی از پرطرفدارترین خواننده های موسیقی سنتی هستند که در تاریخ 1 مهر 1319 به دنیا آمدند و فعالیت هنری خود را از سال 1346 آغاز کردند. استاد شجریان به «خسروی آواز ایران» شهرت دارند و در میان مردم از محبوبیت خاصی برخوردارند. خوانندگان نام آشنایی چون ایرج بسطامی، سینا سرلک، حسام‌الدین سراج و… تحت نظر استاد شجریان تعلیم دیدند و پا به عرصه موسیقی سنتی نهادند. استاد شجریان از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی نه تنها برای ما ایرانی ها بلکه در دنیا مورد احترام بودند. فوت ایشان به تازگی و اندوه ایرانیان برای فوت این برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی گواه همین موضوع بود.

3. زنده یاد ایرج بسطامی از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: مژده بهار، بوی نوروز، وطن من، خزان و آرزو، بی کاروان کولی، رقص آشفته و…
• آثار ماندگار و شاخص: گلپونه‌ها، وطن من، بیا تا گل برافشانیم، الا یا ایها الساقی، نفس باد صبا، صنما، بوی نوروز، برگ خزان

ایرج بسطامی نیز یکی دیگر از بهترین خوانندگان سنتی ایران است که در تاریخ 1 آذر 1336 در بم به دنیا آمد و فعالیت هنری خود را به طور جدی از سال 1368 آغاز کرد. اولین آلبوم این هنرمند فقید، آلبوم «افشاری مرکب» بود که در سال 1368 منتشر شد. ایرج بسطامی در سال 1382 طی حادثه ناگوار زمین لرزه بم و در سن 46 سالگی دار فانی را وداع گفت. ایرج بسطامی برترین خواننده سنتی ایرانی را عموما با آهنگ گلپونه ها می‌شناسیم. این آهنگ آن‌قدر گوش نواز و زیباست که قلب هر شنونده ای را تسخیر می‌کند. ایرج بسطامی از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی بود و همچنان با یاد زنده اش هست.

4. شهرام ناظری از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: گل صدبرگ، باد صبا می‌آید، حیرانی، صدای سخن عشق، آتشی در نیستان، بشنو از نی، بنمای رخ، یادگار دوست و…
• آثار ماندگار و شاخص: اندک اندک، آتشی در نیستان، کاروان شهید، شیدا شدم، مهتاب رو

شهرام ناظری نیز یکی از مشهورترین خواننده های سنتی ایرانی است که در اکثر آثار خود از اشعار مولانا وام گرفته است. او در تاریخ 29 بهمن 1328 در کرمانشاه به دنیا آمد و فعالیت هنری خود را از سال 1354 آغاز کرد و تاکنون بیش از 40 آلبوم موسیقی منتشر کرده است. شهرام ناظری از برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی، معروف به شوالیهٔ آواز ایران ایران است و انجمن آسیا او را هنرمند برتر آسیا می‌داند. این هنرمند از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی، در نیویورک تایمز به بلبل فارسی شهرت دارد. شهرام ناظری را لوچانو پاواروتی ایران نیز می‌دانند.

5. صدیق تعریف از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: بوعلی سینا، گلگشت، شیدایی، امام علی، ماه بانو، کردانه، شور دشت، عارف شیدا، مهتاب و…
• آثار ماندگار و شاخص: آخ لیلو داخ لیل، آمان هی آمان، ای مطربی حریفان، از نگاه یاران، ماه عروس، گه لاویژ

از بهترین سنتی خوان های ایران صدیق تعریف است. او نیز یکی از بهترین خوانندگان سنتی ایران و پرطرفدار است که در تاریخ 25 دی 1335 در سنندج به دنیا آمد. این هنرمند محبوب فعالیت موسیقیایی خود را از سال 1363 و با انتشار آلبوم «به یاد طاهرزاده» آغاز کرد و تاکنون آلبوم‌های ماندگار و موفق بسیاری منتشر کرده است.  این هنرمند از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی در خواندن اشعار کردی بسیار توانمند است.

6. حسام الدین سراج

7. زنده یاد اکبر گلپایگانی (گلپا)

• آلبوم‌ها: موی سپید، مست عشق، عقیق، دل ای دل، بزم عاشقان، روی برگی بنویس، چرا عاشق نباشیم، قدر محبت
• آثار ماندگار و شاخص: دلم تنگه، عقیق، روزگار، یاد دل، بنویس عشق، وطن، آوازه‌خوان خسته، مهربان، درویش

اکبر گلپایگانی معروف به «گلپا» نیز یکی دیگر از بهترین خوانندگان سنتی ایران محسوب می‌شود که در تاریخ 10 بهمن 1312 در تهران به دنیا آمده است. استاد گلپایگانی از سال 1335 به صورت جدی وارد عرصه موسیقی سنتی شدند و آثار فاخر و ماندگاری را خلق کردند. چندین نسل با آثار استاد گلپایگانی خاطره دارند و ایشان یکی از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی به شمار می‌روند. برادر این بهترین خوانندگان سنتی قدیمی، محمد گلریز است که از خوانندگان مطرح دوران دفاع مقدس بود. این هنرپیشه در سال 1402 دار فانی را وداع گفت.

8. محمود محمودی خوانساری

• آثار ماندگار و شاخص: آنقدر با آتش دل ساختم تا سوختم، ماییم و دلی پرخون از جور پری‌رویی، زندگانی‌ام گله دارد جوانی‌ام، من مست و تو دیوانه مارا که برد خانه و…

سید محمود موسوی محمودی خوانساری از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی محسوب می‌شود که در 23 خرداد 1313 متولد شد. او دارای صدایی گرم و دلنشین بود و اشعار و غزل‌ها را با سبک خاص خود اجرای‌کرد. مرحوم محمودی خوانساری ضرب و سه‌تار می‌نواخت و از نوادگان سید ابوالقاسم خوانساری (میرکبیر) بود. این هنرمند پس از تعلیم آواز سرانجام در سال 1339 به دعوت زنده یاد داوود پیرنیا در استودیو گل‌ها شروع به فعالیت کرد و هنرش مخاطب را شگفت زده کرد. گل‌های رنگارنگ، برگ سبز، یک شاخه گل و گل‌های تازه از شاخص‌ترین کارهای او با همکاری هنرمندان بزرگ بودند. او در سال 1366 درگذشت.

9. زنده یاد داریوش رفیعی ؛ از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آثار ماندگار و شاخص: بسوی تو، سلسله موی دوست، اه سحر، یار نازنین، حال ما را چه پرسی، زلف بر باد مده و…

داریوش رفیع از اسامی خواننده های قدیمی قبل از انقلاب است که در سال 1306 چشم به جهان گشود. او فرزند لطفعلی رفیعی، نماینده مردم بم در مجلس شورای ملی بود و برای تحصیل موسیقی بم را به مقصد تهران ترک کرد. این خواننده پس از آشنایی با مجید وفادار ترانه‌های مهم خود از جمله زهره، شب انتظار و گلنار را در پی داشت. سپس آشنایی و دوستی با جواد بدیع‌زاده باعث رفتن او به رادیو شد. این خواننده در سال 1337 و سن 31 سالگی درگذشت. تمامی آهنگ‌های های او با نام کاروان در سال 1387 به دست شهرام آقایی‌پور چاپ شدند.

10. زنده یاد حسین قوامی (فاخته)

• آثار ماندگار و شاخص:  تو ای پری کجایی، شب جدایی، جوانی و‌…

حسین قوامی یک خواننده سنتی مرد است که جز نخستین خوانندگان دوره جدید موسیقی اصیل ایران محسوب می‌شود. او در 17 اردیبهشت 1288 متولد شد و زیر نظر حسین‌خان اسماعیل‌زاده آواز را یاد گرفت. در سال 1325 به صورت ناشناس وارد رادیو شد. او با مجید وفادار، حمید وفادار و علی تجویدی همکاری کرد و روح‌الله خالقی نام مستعار فاخته بر او گذاشت. حسین قوامی تا پایان خدمت خود در ارتش با نام مستعار فعالیت کرد و علاوه بر اینکه صدای گرمی داشت، جز معدود خوانندگانی بود که صدایش از نظر ارتفاع با صوت به‌طور دقیق با ساز هماهنگی داشت‌ و کلمات را به صورت واضح در آواز ادا می‌کرد. این خواننده بزرگ در سال 1368 به رحمت خدا رفت.

11. زنده یاد اسماعیل ادیب خوانساری

اسماعیل ادیب خوانساری متولد سال 1380 و یکی از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی محسکب می‌شود‌. او نخستین خواننده مرد رادیوی ملی ایران بود. آقای ادیب خوانساری فرزند یک روحانی و خوشنویس به نام بود که نزد آقایان عندلیب گلپایگانی (تولایی)، سید عبدالرحیم اصفهانی، حبیب شاطر حاجی و نایب اسدالله آواز را فراگرفت. او در سال 1319 به عنوان اولین خواننده مرد رادیوی ملی ایران وارد آن شد. او با افرادی همچون ابوالحسن صبا، علی اکبر شهنازی، حسین یاحقی، حبیب سماعی، عبدالحسین شهنازی، مهدی خالدی و مرتضی محجوبی همکاری مشترک داشت‌. آوازهای او ترکیبی از آوازهای، سنتی و محلی بودند که بر روی صفحات گرامافون به جا ماندند‌. اسماعیل ادیب خوانساری در سال 1361 درگذشت. او از جمله کسانی بود که راه را برای نسل‌های بعد خود باز کرد.

12. عبدالوهاب شهیدی

• آلبوم‌ها: در مدح علی، راز عود، نگاه گرم تو (زندگی)، تنها بیا، بی تو به سر نمی‌شود
• آثار ماندگار و شاخص: زندگی با مطلع آن نگاه گرم تو، یار بی‌وفا، آی سوزه، گریه را به مستی بهانه کردم

عبدالوهاب شهیدیی نیز جز بهترین خوانندگان سنتی ایران قرار می‌گیرد. او متولد سال 1301 بود و آواز را نزد اسماعیل مهرتاش آموخت. این خواننده از سال 1339 وارد برنامه گل‌ها شد و در کنار سایر خوانندگان معروف جز دارندگان بیشترین اجرا در این برنامه است. جلیل شهناز، فرامرز پایور، علی‌اصغر بهاری، حسین تهرانی، رحمت‌الله بدیعی، حسن ناهید و محمد اسماعیلی از جمله افراری بودند که با این خواننده همکاری کردند. تصنیف‌های زندگی با مطلع آن نگاه گرم تو، یار بی‌وفا، آی سوزه، گریه را به مستی بهانه کردم و گریه کن که گر سیل خون گریی از جمله آهنگ‌های مشهور این خواننده هستند. او در سال 1400 درگذشت.

13. سید عبدالحسین مختاباد

• آلبوم‌ها: تمنای وصال، شبانگاهان، شکوه، زورق مهتاب و…
• آثار ماندگار و شاخص: غم یار، زمزمه، بهار من گذشته شاید، بوی گل و…

از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی، باید به سید عبدالحسین مختاباد امریی، معروف به مختاباد اشاره کنیم. این استاد موسیقی سنتی بیان گذار و خواننده گروه رودکی است. او در اول فروردین ۱۳۴۵ در روستای امره ساری متولد شد و دارای چندین مدرک دانشگاهی مختلف از کشورهای مختلف در زمینه علوم اجتماعی، زبان و موسیقی است. این هنرمند از بهترین خوانندگان سنتی ایران، رئیس پیشین دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی بود.

14. حسین خواجه امیری (ایرج) ؛ از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: غزل خوان، نیاز، همه چشم‌ها به ایرانه، پرنده، گلدون بی گل، قصه زندگی، حرف نگفته و…
• آثار ماندگار و شاخص: پرنده، حرف نگفته، کوچه به کوچه، مرغ دل، نمی‌دونست دل من، گل من

استاد حسین خواجه امیری مشهور به ایرج نیز یکی دیگر از اسطوره‌ها و بهترین خوانندگان سنتی ایران هستند که چندین نسل از آثار ایشان خاطره دارند. استاد ایرج  از خوش صدا ترین خواننده های کلاسیک ایرانی در تاریخ 11 دی 1311 در خالدآباد نطنز استان اصفهان به دنیا آمدند و از سال 1335 فعالیت خود در عرصه موسیقی سنتی ایرانی را آغاز کردند. ایشان در میان طرفدارانشان با لقب «پهلوان آواز» شناخته می‌شوند و محبوبیت خاصی در میان مردم دارند. ایشان پدر احسان خواجه امیری، خواننده موزیک پاپ ایران هستند.

مرحوم محمدرضا شجریان در باره صدای این برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی گفت:

صدای ایرج در تاریخ آوازخوانی ما یک متر و معیار است و هر کس بخواهد در بالاترین حد حنجره صدایی را مثال بزند، می‌گوید صدا شبیه صدای ایرج است.

15. بیژن کامکار

• آلبوم‌ها: سواران دشت امید، چاووش ۳، بهاران آبیدر، زردی خزان، بامداد، گل نیشان، افسانه تنبور، آوای باران، سربداران و…

بیژن کامکار از لیست بهترین خواننده سنتی مرد ایران است که در 28 آذر 1328 متولد شد. او نزد پدرش حسن کامکار موسیقی را فرا گرفت و به عنوان یک خواننده در رادیو مشغول به فعالیت شد. اولین سازی که جناب کامکار آن را انتخاب کرد، تنبک بود. سپس باز ملودیکا و تار به نوازندگی در گروه خانوادگی کامکارها پرداخت تا اینکه توانست دو گروه شیدا و عارف را بنا نهد. این هنرمند از برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی در کنسرت‌های خوانندگان بزرگ فعالیت کرده و از جانب کمیته ثبت ملی میراث فرهنگی ناملموس به عنوان حامل میراث فرهنگی در فهرست گنجینه‌های زنده بشری قرار گرفته است.

16. همایون شجریان

• آلبوم‌ها: نسیم وصل، ناشکیبا، نقش خیال، با ستاره‌ها، چه آتش‌ها، امشب کنار غزل‌های من بخواب، آرایش غلیظ، رگ خواب
• آثار ماندگار و شاخص: صدای تو را دوست دارم، چرا رفتی، خوب شد، آهای خبردار، هوای گریه، همای سعادت

همایون شجریان نیز به عنوان بهترین خوانندگان سنتی ایران در دو دهه اخیر محسوب می‌شود که فرزند استاد محمدرضا شجریان است. این هنرمند از محبوب ترین خوانندگان آواز سنتی ایرانی در تاریخ 31 اردیبهشت 1354 در تهران به دنیا آمد و از همان دوران کودکی یعنی در سال 1360 به موسیقی علاقه‌مند شد و به تدریج و با راهنمایی‌های پدرش به این عرصه ورود کرد. او خواننده سنتی و موسیقی تلفیقی است که تاکنون آثار ماندگار و فاخری در کارنامه هنری خود به ثبت رسانده و همچنین نوازنده تنبک و کمانچه است. همایون شجریان از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی، فرزند استاد محمدرضا شجریان هستند.

17. زنده یاد بهرام سارنگ

• آلبوم‌ها: سرگشته، شرح شوق، درگاه جمال، روح سنتور، حال دل، کمند عاشق، نشاط‌انگیز، پنهان در غبار و اوینار
• آثار ماندگار و شاخص: حال دل، سلسله موی دوست، سرگشته، شمع شعله پوش

زنده یاد بهرام سارنگ یکی دیگر خواننده‌های سنتی اهل ایران است که در 13 مهر 1330 چشم به جهان گشود. او در کودکی با شنیدن برنامه رادیویی گل‌ها به آواز علاقه نشان داد و در نتیجه در سن 13 سالگی شروع به یادگیری ساز ویلن کرد. او در همان سن توانست چندین مقام در موسیقی شهر خود کسب کند تا اینکه در سال 1350 به تهران رفت و زیر نظر محمود کریمی و اسماعیل مهرتاش آموزش دید. در سال 1356 این خواننده سنتی نخستین آواز خود را در رادیو ایران به گوش مخاطبان رساند.  او در دهه 60 با محمدرضا لطفی و گروه شیدا چندین همکاری موفق داشت تا اینکه با مرکز موسیقی صدا و سیما، انجمن موسیقی ایران همکاری کرد. او با فرامرز پایور و رضا شفیعیان نیز همکاری داشت. مرحوم سارنگ در طول زندگی خود بیش از 40 قطعه و آواز در صدا و سیما اجرا کرد.

این خواننده در سال‌های انتهایی زندگی خود در آمریکا حضور داشت و پس از گذراندن دوره‌ای بیماری در 18 شهریور سال 1391 درگذشت و پیکرش به ایران بازگشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

18. علیرضا افتخاری

• آلبوم‌ها: نیلوفرانه، یاد استاد، مستانه، قلندروار، صیاد، آتش دل، خانه دوست کجاست، تنها تو می‌مانی و…
• آثار ماندگار و شاخص: شاخ شمشاد، گل من، کمان ابرو، چشم شهلا، صیاد، نسیم سحر، دیدی که رسوا شدم، جوانی

علیرضا افتخاری نیز از جمله بهترین خوانندگان سنتی ایران است که جز خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی محسوب می‌شود و محبوبیت زیادی در میان مردم دارد. او در تاریخ 10 فروردین 1337 در اصفهان متولد شده است و فعالیت خود در عرصه موسیقی را از سال 1357 آغاز کرد.

آثار استاد افتخاری از پرفروش‌ترین آثار موسیقی منتشر شده در ایران به شمار می‌رود و این هنرمند محبوب تاکنون بیش از 70 آلبوم موسیقی منتشر کرده است و در سبک‌های مختلفی چون موسیقی سنتی، تلفیقی، پاپ سنتی و فولکلور فعالیت می‌کند. علیرضا افتخاری در عرصه موسیقی با عنوان «مرد هزار چهره موسیقی ایران» شناخته می‌شود.

19. سالار عقیلی

• آلبوم‌ها: می‌تراود مهتاب، بی همگان، سایه سبز، یار و دیار، وطن، قافله سالار عشق، عاشقی، نگار و…
• آثار ماندگار و شاخص: وطنم، به یاد من باش، ساقی بهار، ایران سربلند، موج اشک، مادر، معمای شاه، چتر خورشید

سالار عقیلی نیز یکی دیگر از بهترین خوانندگان سنتی ایران محسوب می‌شود که طرفداراران بسیاری دارد و از شاگردان استاد صدیق تعریف است. او در تاریخ 11 آذر 1356 در تهران به دنیا آمده است و از 8 سالگی نواختن سازهای مختلف را آغاز کرد. سالار عقیلی از برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی، اولین خواننده در تاریخ موسیقی ایران است که حنجره خود را بیمه کرده است.

20. محمد معتمدی

• آلبوم‌ها: وطنم ایران، ای عاشقان، سایه جان، بی محابا، سرمست، در محاصره، صبر کن و…
• آثار ماندگار و شاخص: لحظه گرگ و میش، حالا که می‌روی، شهر خردمند، شب که نسیم می‌وزد، همیشه یکی هست

محمد معتمدی نیز از جمله بهترین خوانندگان سنتی ایران و پرطرفدار است که نواختن سازهای مختلف را از نوجوانی آغاز کرد. او متولد 2 مهر 1357 از کاشان است که از سال 1358 به صورت جدی وارد عرصه موسیقی شد و در سبک سنتی، پاپ و موسیقی تلفیقی فعالیت می‌کند. اولین آلبوم این هنرمند از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی در سال 1385 و با نام «بودن و سرودن» منتشر شد.

21. علیرضا قربانی

• آلبوم‌ها: اشتیاق، رسوای زمانه، حریق خزان، من عاشق چشمت شدم، فروغ، افسانه چشم‌هایت، با من بخوان و…
• آثار ماندگار و شاخص: دیدی که رسوا شد دلم، بیداد، چکاوک، شروع ناگهان، از من بگذر، هم گناه، کیمیا، هوای جنون

علیرضا قربانی نیز از دیگر برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی است که در سال 1398 آلبومی مشترک به نام «افسانه چشم‌هایت» را با همایون شجریان منتشر کرد. او در تاریخ 15 بهمن 1350 در تهران به دنیا آمد و از سال 1363 وارد عرصه موسیقی شد. این هنرمند از بهترین خوانندگان سنتی ایران اخیرا تیتراژهای پایانی سریال هم گناه را خواند که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه شد و این چندین قطعه جز آثار ماندگار و خاطراه‌انگیز او محسوب می‌شوند.

22. علی زند وکیلی

• آلبوم‌ها: میان تاریکی، عبور از مه، تماشای صبا، چون رقص آب، رویای بی تکرار و…
• آثار ماندگار و شاخص: روسری آبی، ترش رو، آخرین رویا، بی‌تابانه، باهار شیراز، لحظه شیرین، لالایی، عطر خاطره

علی زندوکیلی نیز یکی دیگر از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی محسوب می‌شود که صدای گرمی داشته و هواداران بسیاری دارد. او در تاریخ 25 بهمن 1365 در شیراز به دنیا آمد و از سال 1377 به صورت جدی وارد عرصه موسیقی سنتی شد. این هنرمند تاکنون 70 ترانه جذاب منتشر کرده که برخی از آنها با همکاری مشترک برخی گروه‌های موسیقی بوده است. بر اساس گفته خودش، کریم خان زند جد بزرگ اوست.

23. پرواز همای

• آلبوم‌ها: چامه‌ها و چکامه‌ها، این چه جهانیست، جدال عقل و عشق، بانوی ایرانی، سربازان، دیوانه چو دیوانه ببیند و…
• آثار ماندگار و شاخص: خاک نفرین شده، مستان، خدا را میشناسم و …

از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی، سعید جعفر زاده احمد سرگورابی است. این خواننده سنتی نسل جوان و با استعداد سرپرست گروه موسیقی سنتی مستان نیز است. پرواز همای در احمد سرگوراب شهرستان شفت واقع در استان گیلان به دنیا آمد. این هنرمند از بهترین خوانندگان سنتی ایران اشعار گیلکی و تالشی را به بهترین نحو ممکن اجرا می‌کند.

بهترین خوانندگان سنتی ایران (زن)

در این بخش بهترین خوانندگان زن سنتی در ایران معرفی می‌شوند.

1. بانو قمرالملوک وزیری از بهترین خوانندگان سنتی ایران

قمرالملوک وزیری بهترین خواننده سنتی زن ایران با نام اصلی قمرخانم سید حسین‌خان، ملقب به قمر، یکی از خواننده های سنتی زن ایرانی بود که در زمان خود شهرت و محبوبیت بسیاری داشت. او در سال 1248 در تاکستان به دنیا آمد و اولین زنی بود که در ایران بدون حجاب بر روی صحنه رفت و ترانه خواند. بانو قمر یکی از چهره‌های پرطرفدار در زمان خود بود که اولین کنسرتش را در سال 1303 در گراند هتل برگزار کرد. او در 14 مرداد 1338 بر اثر سکته مغزی در شمیران درگذشت. این خواننده از بهترین خوانندگان سنتی ایران به هزاردستان آواز ایران معروف بود و به قدری به تنگ دستان اهمیت می‌داد که با بخشش های زیاد خود تمام اموالش را بخشید و در تنگ دستی دیده از جهان فرو بست.

2. بانو دلکش از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آثار ماندگار و شاخص: بردی از یادم، آمد نوبهار، به کنارم بنشین، عاشقم من، آشفته حالی، آتش کاوران، یار وفادار، ساز شکسته

بانو دلکش با نام اصلی عصمت باقرپور بابلی نیز یکی دیگر از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی زن بود که با القابی چون «زن حنجره طلایی» و «آتش کاروان هنر» شناخته می‌شد. این بهترین خواننده سنتی زن قدیمی در تاریخ 3 اسفند 1303 در بابل به دنیا آمد و خواننده سنتی، فولکلور و پاپ ایرانی بود. ترانه‌های بانو دلکش به زبان فارسی و مازندرانی است که در زمان خود طرفداران و شیفتگان بسیاری داشت. این بانوی هنرمند در 11 شهریور 1383 در تهران درگذشت. بانو دلکش به زن حنجره طلایی و آتش کاروان هنر معروف بود و با تخلص نیلوفر شعر نیز می‌نوشت.

3. بانو مرضیه از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: سنگ خارا، دیدی که رسوا شد دلم، در خلوت غم، الهه ناز، بیداد زمان، مینای شکسته و…

در ااسامی خواننده های سنتی زن ایرانی، نام بانو مرضیه می‌درخشد. او با نام اصلی خدیجه اشرف السادات مرتضایی نیز یکی از محبوب‌ترین خوانندگان سنتی زن زمان خود بود که طرفداران بسیاری داشت. او در تاریخ 1 فروردین 1303 در تهران به دنیا آمد و فعالیت هنری خود را از سال 1321 تحت نظر استاد اسماعیل مهرتاش آغاز کرد. این بانوی محبوب و هنرمند در تاریخ 21 مهر 1389 بر اثر بیماری سرطان در پاریس درگذشت.

4. بانو الهه از بهترین خوانندگان سنتی ایران

بانو الهه با نام اصلی بهار غلامحسینی نیز یکی دیگر از خواننده های سنتی زن ایرانی خارج از کشور بود که از زمان کودکی به موسیقی و خوانندگی علاقه داشت. او در سال 1313 در تهران به دنیا آمد و نخستین ترانه او با نام «پریچهر» در فیلم سینمایی «مردی که رنج می‌برد» منتشر شد و مورد توجه مردم قرار گرفت. این بانوی هنرمند از شاگردان استاد بنان بود و در زمان خود طرفداران بسیاری داشت. بانو الهه در تاریخ 24 مرداد 1386 بر اثر بیماری سرطان درگذشت.

5. بانو هایده از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: شب عشق، بزن تار، زندگی، خداحافظ، پاداش خوبان و…

یکی دیگر از بهترین خوانندگان سنتی ایران، معصومه دده بالا ملقب به هایده است. هایده از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی و دارای حنجره اس بسیار قوی بود. او در 21 فروردین سال 1321 متولد شد و در سال 1368 درگذشت. این خواننده زن هنوزم که سال‌ها از زمان فوتش می‌گذرد بسیار قابل احترام و دوست داشتنی است.

6. بانو پریسا ؛ از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: تصنیف‌های پریسا، ماهور، شرح عشق، گل بهشت، SIMPLICITY و احوال دل

فاطمه واعظی مشهور به پریسا از جمله خوش صدا ترین خواننده زن ایرانی قدیمی است که 25 اسفند 1328 به دنیا آمد. او علاوه بر شهرت خوانندگی، یک استاد آواز و ردیفدان مشهور است. بانو پریسا صدای خود را از پدر و پدربزرگش به ارث برده بود و توسط محمود کریمی کشف شد. او سپس در مرکز مرکز حفظ و اشاعه موسیقی فعالیت کرد و آوازهای گوش نوازش در ذهن مخاطب ماندگار شد‌. پس از انقلاب نیز شروع به تدریس آواز کرد و دوباره از سال 1995 به صحنه بازگشت و آلبوم‌هایی از او نیز منتشر شده است.

7. بانو مهستی

• آلبوم‌ها: آشفته، اسیر، اوج صدا، بزم، تقدیر، دلداده، سراب عشق، گل گندم، لبخند، مستی، مسافر و نامه
• آثار ماندگار و شاخص: آن که دلم را برده خدایا، بچه نشو ای دل، بیا خونه، بازیچه، سرانجام دلقک

افتخار دده‌بالا ملقب به مهستی خواهر خواننده معروف هایده و از بهترین خواننده سنتی زن ایران است که در 25 آبان 1325 به دنیا آمد. او صدای خاصی داشت و اولین بار توسط مرحوم گلپا کشف شد. مهستی اولین آهنگ خود را با نام آن که دلم را برده خدایا در سن 20 سالگی منتشر کرد. او به دلیل تجرد زودتر از خواهرش کشف استعداد شد و با صدای گرم و ماندگارش آهنگ‌های فراوانی را اجرا کرد. این هنرمند دوست داشتنی در سال 1386 درگذشت.

8. بانو ملوک ضرابی

بانو ضرابی از جمله برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی که در سال 1289 متولد شدند. در زمانه ای که خواندن برای بانوان بسیار سخت بود این بانو توانستند استعدادهای خود را به اثبات برسانند. او از کودکی  که صدای پدرش را می‌شنید و به خوانندگی علاقمند شد و زمانه او را بر سر راه خوانندگان بزرگی همچون حسین طاهر زاده قرار داد. اشعار ملوک ضرابی با معانی پر مغز و ساختار شکن توجه ها را به خود جلب می‌کردند. او طی زندگی خود تعداد آهنگ های زیادی منتشر کرد و سپس در سن 89 سالگی درگذشت.

9. بانو حمیرا ؛ از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: گذشته، شرم و شکایت، انتظار، وقتی که عشق میاد، عشق و عرفان، سرنوشت، خواب و خیال، مهتاب عشق و…
• آثار ماندگار و شاخص: مسافر غریب، دوستت دارم، دنیا دنیا، وقتی که تو رفتی، راه جدایی، بی وفایی، شمع بی پروانه، خانه عاشق کجاست و…

پروانه امیرافشاری یا حمیرا بی‌شک یکی از بهترین خواننده های سنتی ایران است که در 26 اسفند 1323 به دنیا آمد. او با وجود مخالفت پدر در سال 1344 با آهنگ صبرم عطا کن به شهرت رسید. این هنرمند سپس با کمک علی تجویدی آهنگ پشیمانم را نیز خواند بعد از آن با پرویز یاحقی آشنا شد و این آشنایی منجر به ازدواج شد. پس از آن حمیرا به اجرای آهنگ‌های مختلف پرداخت. صدای قوی این بانو و اجرای پرقدرت او باعث شده تا به امروز از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی باشد.

10. بانو خاطره پروانه

اقدس خاوری ملقب به خاطره پروانه یکی از برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی است. او متولد سال 1308 در تهران و از بهترین خوانندگان و ردیف دانان سنتی است. مادر خانم خاوری نیز از خوانندگان معروف زمان خود بودند و ایشان ویولن و سه تار را نزد استادان برجسته زمان خود آموختند. از معروف ترین آهنگ های این بانو باید به مرا ببوس و شب های تهران اشاره کنیم.

11. بانو پوران

• آلبوم‌ها: ملا ممد جان، اشکم دونه‌دونه، گل اومد بهار اومد
• آثار ماندگار و شاخص: قهر و جدایی، لج و لجبازی، تو عشق منی، ای بلم آهسته‌تر، زخم زبان، شمع سحری، جای بوسه، بیا که دلم تنگه، کیه کیه در میزنه،‌ غنچه نشکفته و شمع و گل

فرح‌دخت عباس طاقانی از خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی محسوب می‌شود که در 15 بهمن 1312 به دنیا آمد. او خوانندگی را تحت عنوان بانوی ناشناس شروع کرد و سپس با ازدواج با عباس شاپوری نام بانو شاپوری را برگزید. بعد از طلاق نیز با نام پوران فعالیت کرد. این خواننده یکی از قوی‌ترین صداها در میان خوانندگان سنتی را داشت و در برنامه گل‌ها نیز فعالیت می‌کرد. بانو پوران در سال 1369 درگذشت.

12. ناهید دایی جواد ؛ از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آثار ماندگار و شاخص: غروب کوهستان، ناله بی‌اثر، اشکم دونه دونه، دل بی نصیب، ساقی بیگانه، می‌گذرد و نوید بهار

ناهید دایی جواد از بهترین خواننده های قدیمی است که در سال 1321 به دنیا آمد. او از سال‌های 1341-1342 در کنسرت‌های دانشگاه خود شرکت کرد و سیروس ساغری نوازنده سنتور به او پیشنهاد خواندن داد. او با ترانه غروب کوهستان توانست شهرت زیادی کسب کند. این خواننده در سال 1396 درگذشت.

13. بانو عهدیه

عهدیه بدیعی جز بهترین خوانندگان سنتی ایران،متولد 30 شهریور 1328 است. این خواننده مشهور در حال حاضر با خانواده اش در مادرید زندگی می‌کند. بانو عهدیه از سنین کودکی و با پا گذاشتن در برنامه کودک فعالیت هنری خود را آغاز کرد. او همزمان با کار تحصیلات را نیز دنبال می‌کرد و لیسانس حسابداری داشت. بانو عهدیه صدا پیشه هنرمندانی چون: فروزان، پوری بنایی، آذر شیوا، کتایون، فرانک میرقهاری، فریبا خاتمی، جمیله، مرجان و شورانگیز طباطبایی نیز بود. او علاوه بر موسیقی سنتی و دستگاه های آن به موسیقی پاپ و جاز نیز تسلط داشت که در فیلم‌ها از آن بهره می‌برد.

14. بانو سروش ایزدی

دکتر سوسن مطلوبی معروف به سروش ایزدی از برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی است. او نیز از کودکی خوانندگی را شروع کرد. وی با چندین گروه بزرگ ایران نیز همکاری کرده است. جالب اینجاست که این بانو علاوه بر خواننده بودن پزشک نیز بود. نام هنری سروش ایزدی را هوشنگ ابتهاج به او داد.

15. بانو پروانه

بتول رضایی، پروانه یا خانوم موچول از جمله برترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی است که در سال 1289 چشم به جهان گشود. او اولین کسی است که صدای ساز سه‌تارش را ضبط کردند و همچنین نخستین کسی است که همراه با نوازندگی آواز او نیز ضبط شده است. بانو پروانه در واقع مادر خواننده مشهور خاطره پروانه بود. این خواننده از قشقایی‌های شیراز بود و نزد اکرام‌الدوله آواز را فرا گرفت. حدود 10 صفحه از آثار او ضبط شدند. در سال 1312، این بانو به علت ابتدا به بیماری سل درگذشت.

16. بانو شهین‌ دخت شبیری ؛ از بهترین خوانندگان سنتی ایران

• آلبوم‌ها: تمنا
• آثار ماندگار و شاخص: از ما گذشت

بانو شهین‌ دخت شبیری از جمله خوش صداترین خواننده های ایرانی قدیمی بود که در دهه 40 فعالیت خود را با برنامه گل‌ها آغاز کرد. این بانو در زمان اوج خود بسیار معروف شد و قطعه‌هایی همچون از ما گذشت را اجرا کرد. او در دهه 50 فعالیت خود را بسیار کم کرد و در نهایت پیش از مرگ خود آلبوم تمنا را منتشر کرد.

کلام آخر

ما در این مقاله بهترین خوانندگان سنتی ایران مرد و زن را به شما معرفی کردیم و پیشینه هریک را به صورت مختصر مورد بررسی قرار دادیم. شما طرفدار کدامیک از خوانندگان سنتی ایرانی هستید و از آثار آنها خاطره دارید؟ لطفا نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.