بیماری فاسیولا نوعی بیماری انگلی است که در کنار ویروس کرونا به تازگی شیوع پیدا کرده است. در این مقاله بیماری فاسیولا و علائم آن را به طور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم.
بیماری فاسیولا (Fasciolosis) یک بیماری جدید است که متاسفانه به همراه ویروس کرونا در حال گسترش است. اما این بیماری از کجا آمده و تا چه حد خطرناک و تهدیدکننده است؟ فاسیولا اکنون در شمال کشور و در شهر گیلان شیوع پیدا کرده است. بنا بر تحقیقات انجام شده، فاسیولا یک بیماری فصلی و دو مرحله‌ای است و گسترش آن در هر مرحله تقریبا 1 ماه به طول می‌انجامد. شیوع این بیماری تا پایان خرداد ماه ادامه دارد و پس از آن نیز مجددا در مهرماه شروع شده و تا پایان آبان ماه ادامه خواهد داشت. بیماری فاسیولا به دلیل مصرف برخی سبزیجات محلی مانند «چوچاق» و «خالی واش» وارد بدن می‌شود و در ابتدا به کبد نفوذ می‌کند. در ادامه این مقاله بیماری فاسیولا را به طور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم. با پلازا همراه باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
بیماری فاسیولا چیست؟
بیماری فاسیولا یا گندیدگی کبد، نوعی بیماری عفونی انگلی است که در اثر ورود تخم انگل به کبد انسان و تبدیل شدن به کرم‌های پهن بروز پیدا می‌کند. فاسیولا نوعی بیماری گرمسیری و فصلی است که بر بدن انسان تاثیر می‌گذارد، اما عمدتا در حیواناتی مانند گاو و گوسفند نفوذ پیدا می‌کند. این بیماری در چهار مرحله پیشرفت می‌کند و فرد مبتلا در هر مرحله، برخی علائم خاص را تجربه می‌کند. فاسیولا از طریق مصرف برخی سبزیجات محلی و همچنین آب آلوده وارد بدن انسان می‌شود، اما واگیر ندارد.
فاسیولا از طریق تخم انگلی که به سبزیجات چسبیده است، وارد بدن انسان می‌شود و ابتدا به روده باریک نفوذ پیدا کرده، آن را سوراخ می‌کند و سپس از آنجا به کبد راه پیدا می‌کند. زمانی که تعداد این انگل‌ها در کبد زیاد شود، به بافت‌های کبد آسیب جدی وارد کرده و آنها را تخریب می‌کنند. بیماری فاسیولا بر خلاف بیماری‌های مشابه دیگر که از طریق مصرف برخی مواد غذایی وارد بدن می‌شوند، با ضدعفونی، فریز کردن و شستشوی دقیق از بین نمی‌رود و تنها راه پبشگیری از ابتلا به این بیماری، مصرف نکردن سبزیجات محلی است.
این بیماری در حال حاضر در شمال کشور و در شهر گیلان در حال گسترش است و تاکنون 13 نفر در گیلان به فاسیولا مبتلا شده‌اند. این بیماری از طریق مصرف سبزیجات محلی موجود در شمال کشور وارد بدن می‌شود. متخصصان سلامت نیز به مردم هشدار دادند که تا اطلاع ثانوی از مصرف خام هرگونه سبزیجات محلی خودداری کنند.
علائم فاسیولا چیست؟
همانطور که گفتیم، بروز بیماری فاسیولا در چهار مرحله اتفاق می‌افتد و فرد مبتلا در هر مرحله علائم خاصی را تجربه می‌کند. بیماری فاسیولا در ابتدا به صورت حاد در بدن بروز پیدا می‌کند، اما هنگامی که این انگل به صورت کامل وارد کبد شود، علائم آن به تدریج از بین می‌رود. در این بخش چهار مرحله مختلف بروز فاسیولا را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مرحله ورود به بدن
مرحله ورود به بدن مربوط به زمان ورود انگل به بدن تا ظهور علائم اولیه آن است. مدت زمان این مرحله با توجه به تعداد کرم‌های انگلی موجود در بدن و سیستم ایمنی بدن فرد، از چندین روز تا 3 ماه، متغیر است.
مرحله تهاجمی و حاد
در این مرحله، کرم‌های انگلی به سوی مجرای صفرا حرکت می‌کنند. مرحله حاد در اثر تخریب بافت‌های کبدی به وجود می‌آید که موجب ایجاد واکنش‌های سمی و آلرژیک موضعی می‌شود. علائم و نشانه‌های اصلی این مرحله عبارتند از:
- تب: اولین نشانه بیماری فاسیولا، تب بین 40 الی 42 درجه سانتی‌گراد است
- درد شکم
- ایجاد اختلال در عملکرد دستگاه گوارش: کاهش شدید اشتها، نفخ شکم، حالت تهوع و اسهال
- کهیر
- علائم تنفسی (بسیار نادر): سرفه، تنگی نفس و درد در قفسه سینه
- بزرگ‌کبدی (Hepatomegaly) و بزرگ‌طحالی (Splenomegaly)
- آب آوردگی شکم
- اسهال و استفراغ
- خارش بدن
- کم خونی
- یرقان
مرحله خفتگی
مرحله خفتگی می‌تواند ماه‌ها و یا سال‌ها ادامه داشته باشد. تعداد افرادی که در این مرحله قرار دارند، دقیقا مشخص نیست؛ زیرا مرحله خفتگی معمولا بدون علامت است. این افراد پس از غربالگری خانواده‌ها و پس از تشخیص بیماری، کشف و شناسایی می‌شوند.
مرحله مزمن
مرحله مزمن ممکن است ماه‌ها و یا سال‌ها پس از ایجاد عفونت اولیه، به وجود آید. عفونت‌های به وجود آمده در مجاری صفراوی موجب ایجاد التهاب می‌شوند. در مرحله مزمن فرد علائمی چون کولیک صفراوی (التهاب کیسه صفرا)، دردهایی در بالای شکم، عدم تحمل و پذیرش غذاهای چرب، تهوع، زردی و خارش را تجربه می‌کند. علائم این مرحله، مشابه مرحله تهاجمی و حاد است، اما میزان پیشرفت و ماندگاری بیماری در این مراحل با یکدیگر تفاوت دارد.
روش های درمانی بیماری فاسیولا
برای درمان بیماری فاسیولا چندین داروی موثر برای انسان‌ها و حیوانات وجود دارد. داروی اصلی برای درمان فاسیولا، قرص و یا آمپول تری کلابندازول (Triclabendazole) است. این دارو با جلوگیری از تشکیل و تکثیر انگل‌ها در بدن می‌تواند بیماری را متوقف کند. در کشور مکزیک نیز از داروی نیتازوکسانید (Nitazoxanide) برای درمان این بیماری استفاده کرده‌اند که تقریبا اثربخش و موفقیت‌آمیز بوده است. همچنین گزارش‌هایی در خصوص استفاده از داروی بیتینول (Bithionol) برای درمان بیماری فاسیولا وجود دارد که ظاهرا موفقیت‌آمیز بوده‌اند.
علاوه بر استفاده از دارو برای درمان فاسیولا، پرهیز غذایی نیز برای پیشگیری و درمان این بیماری بسیار موثر است. عدم مصرف سبزیجات و فرآورده‌های محلی یکی از بهترین شیوه‌های درمان و پیشگیری از فاسیولا است. در صورت استفاده سبزیجات باید پیش از مصرف آنها را کاملا بپزید تا کرم‌های انگلی احتمالی موجود در آنها از بین بروند.
بیماری فاسیولای انسانی و حیوانی در سراسر جهان اتفاق می‌افتد. در حالی که فاسیولای حیوانی در کشورهایی که پرورش انبوه گاو و گوسفند دارند بیشتر بروز پیدا می‌کند، اما فاسیولای انسانی، به جزء اروپای غربی در اغلب کشورهای در حال توسعه پیدا می‌شود. مطالعات انجام شده در سال‌های اخیر نشان می‌دهند که فاسیولای انسانی از زمان‌های قدیم یک مشکل بهداشتی عمومی بوده است. فاسیولا از کشورهایی در اروپا، آمریکا، آسیا، آفریقا و اقیانوسیه گزارش شده است و شیوع این بیماری در 51 کشور در دنیا در حال افزایش است.
همانطور که اشاره کردیم، بیماری فاسیولا مانند ویروس کرونا واگیر ندارد و با تماس مستقیم، عطسه و سرفه به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. بنابراین در مواجهه با افرادی که به فاسیولا مبتلا هستند، اقدامات پیشگیرانه مانند استفاده از ماسک و دستکش ضرورتی ندارد. با این حال، تنها شیوه پیشگیری از ابتلا به این بیماری عدم مصرف سبزیجات محلی خام است.
جمع بندی
ما در این مقاله بیماری فاسیولا را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید، فاسیولا بیماری جدیدی است که متاسفانه به همراه ویروس کرونا در حال گسترش است. این بیماری اکنون در شمال کشور و در استان گیلان در حال شیوع است و تاکنون 13 گیلانی به این بیماری مبتلا شده‌اند. بیماری فاسیولا به دلیل مصرف برخی سبزیجات محلی مانند «چوچاق» و «خالی واش» وارد بدن می‌شود و در ابتدا به کبد نفوذ می‌کند.
داروی اصلی برای درمان فاسیولا، قرص و یا آمپول تری کلابندازول است. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری نباید سبزیجات محلی مصرف کنید و در صورت مصرف نیز پیش از استفاده باید آنها را به صورت کامل بپزید. بیماری فاسیولا مانند کرونا، سیستم ایمنی بدن فرد را تضعیف می‌کند و علائمی چون درد شکم، تهوع، استفراغ و خارش دارد.