بیماری نقرس نوعی ورم مفاصل است که باعث درد شدید، تورم و سفتی مفاصل انگشتان دست یا پا می‌شود. در این مقاله قصد داریم بیماری نقرس را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم.
بیماری نقرس (Gout disease) نوعی آرتروز بسیار دردناک است که موجب ایجاد ورم در مفاصل و دردهای ناگهانی و شدید می‌شود. نقرس در اثر تجمع اسید اوریک در مفاصل به وجود می‌آید و معمولا بر روی پاهای فرد تاثیر می‌گذارد. حملات نقرس می‌تواند به سرعت بروز پیدا کند و با گذشت زمان نیز بدتر و یا شاید بهتر شود. در طول این حملات، اسید اوریک به آرامی به بافت‌های محل التهاب (معمولا کف و شست پا) آسیب می‌رساند و موجب تشکیل ورم‌های شدید و دردناکی می‌شود. بیماری نقرس شایع‌ترین نوع آرتروز التهابی است که اکثرا آقایان به آن مبتلا می‌شوند. در ادامه این مقاله بیماری نقرس را به طور کامل بررسی خواهیم کرد. با پلازا همراه باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
بیماری نقرس چیست؟
بیماری نقرس نوعی آرتروز التهابی است که بر اثر افزایش میزان اسید اوریک در خون به وجود می‌آید و با حملات مکرر نقرسی، ورم، قرمزی و داغی بدن بروز پیدا می‌کند. دردهای حاصل از نقرس معمولا به طور سریع اتفاق می‌افتند و در کمتر از 12 ساعت به اوج و شدت خود می‌رسند. در اکثر موارد، التهاب و قرمزی، انگشت شست پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و همچنین ممکن است با بروز بیماری توفوس، سنگ کلیه و یا آسیب به کلیه‌ها همراه باشد.
نقرس عمدتا بر اثر رژیم غذایی نامناسب، برخی مشکلات پزشکی و سلامت و همچنین عوامل ژنتیکی به وجود می‌آید. در موارد حاد و شدید، اسید اوریک موجود در خون متبلور شده و این بلورها در مفاصل، تاندون‌ها و بافت‌های اطراف آن رسوب می‌کنند و در نتیجه موجب بروز حملات نقرسی می‌شوند. نقرس اغلب در افرادی بروز پیدا می‌کند که به طور مرتب گوشت و یا غذاهای دریایی مصرف می‌کنند و یا دچار اضافه وزن هستند.
نقرس حدود 1 الی 2 درصد از جمعیت غربی را مبتلا کرده است و در دهه‌های اخیر نیز به یک بیماری رایج تبدیل شده است. برخی محققان بر این باورند که نقرس به دلیل تغییر سبک زندگی، افزایش عوامل خطر در جمعیت مانند سندروم متابولیک (شرایطی که خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهد)، افزایش امید به زندگی و تغییرات اساسی در رژیم غذایی، در چندین دهه اخیر بسیار شایع شده است. مردان مسن، بیشتر در معرض خطر ابتلا به نقرس هستند. نقرس در طول تاریخ تحت عنوان «بیماری پادشاهان» یا «بیماری مردان ثروتمند» شناخته می‌شد.
انواع نقرس
مراحل مختلفی برای پیشرفت و شدید شدن علائم نقرس وجود دارد که برخی محققان به آنها انواع مختلف نقرس نیز می‌گویند. مراحل و یا انواع بیماری نقرس عبارتند از:
نقرس بدون علامت
ممکن است میزان اسید اوریک خون یک فرد بدون داشتن هیچگونه علائمی بالا باشد. در این نوع نقرس احتیاجی به درمان نیست، اما کریستال‌های موجود در ادرار ممکن است در بافت‌های بدن نفوذ کرده و آسیب جزئی به وجود آورند.
نقرس حاد
نقرس حاد زمانی بروز پیدا می‌کند که کریستال‌های رسوب شده به طور ناگهانی باعث ایجاد التهاب و درد شدید شوند. این حمله ناگهانی به طور معمول بین 3 الی 10 روز به طول می‌انجامد. گاهی اوقات مصرف مشروبات الکی و یا سرد شدن هوا نیز می‌توانند موجب تشدید علائم نقرس شوند.
نقرس مزمن
نقرس مزمن، بدترین و ناتوان کننده‌ترین نوع نقرس است که باعث ایجاد آسیب دائمی در مفاصل و کلیه‌ها می‌شود. فردی که به نقرس مزمن مبتلا است، درد و ورم‌های شدیدی در میان مفاصل انگشتان پا یا دست خود تجربه می‌کند.
شبه نقرس
شبه نقرس نیز نوعی بیماری شبیه به نقرس است که معمولا با بیماری اصلی نقرس اشتباه گرفته می‌شود. علائم شبه نقرس بسیار شبیه به نقرس است، اما ورم و درد مفاصل آن معمولا کمتر است. تفاوت عمده نقرس اصلی با شبه نقرس در این است که در شبه نقرس، مفاصل به جای کریستال‌های ادرار به وسیله کریستال‌های پیروفسفات کلسیم تحریک و متورم می‌شوند و شیوه درمان آن نیز متفاوت است.
علائم نقرس
همانطور که گفتیم، برخی افراد میزان زیادی اسید اوریک در خون خود دارند، اما هیچگونه علامتی ندارند که به این بیماری، نقرس بدون علامت گفته می‌شود. علائم حاد نقرس از زمان تشکیل کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل شما به سرعت بروز پیدا می‌کنند و بین 3 الی 10 روز نیز در بدن باقی می‌مانند. در طول حملات نقرسی و یا نقرس حاد فرد بیمار علائمی چون درد و ورم شدید در مفاصل، قرمزی پوست و یا احساس گرمای شدیدی دارد. بین حملات نقرسی، هیچگونه علائمی ظاهر نمی‌شود.
اگر نقرس خود را درمان نکنید، پس از مدتی به نقرس مزمن تبدیل می‌شود. در نقرس مزمن، توده‌های سخت به نام «توفی» در نهایت در میان مفاصل و بافت‌های نرم پوست تشکیل می‌شوند و این رسوبات به تدریج و به طور دائمی به مفاصل شما آسیب می‌رسانند.
علائم نقرس معمولا بدون هشدار و در نیمه‌های شب و به طور ناگهانی بروز پیدا می‌کنند. نقرس عمدتا بر روی انگشت شست پا تاثیر می‌گذارد، اما می‌تواند اندام‌های دیگر همچون پا، مچ پا، زانو، آرنج، مچ دست و انگشتان را نیز درگیر کند. بیماری نقرس در برخی موارد می‌تواند منجر به بروز علائم و شرایط جدی‌تری شود که برخی از آنها عبارتند از:
- سنگ کلیه: اگر کریستال‌های ادراری در مجاری ادرار جمع شوند، در نهایت منجر به تشکیل سنگ کلیه می‌شوند.
- نقرس مکرر: برخی افراد ممکن است به ندرت دچار حملات نقرسی شوند، اما نقرس در برخی افراد دیگر ممکن است به صورت منظم عود کند و باعث آسیب‌های جدی به مفاصل و بافت‌های پوستی آنان شود.
دلایل ابتلا به بیماری نقرس
همانطور که خواندید، تجمع اسید اوریک در خون منجر به بیماری نقرس می‌شود. اما برخی شرایط خاص مانند اختلالات خون و متابولیسم و یا کم آبی بدن باعث می‌شود تا بدن شما بیش از حد اسید اوریک تولید کند. مشکلات کلیوی و یا بیماری تیروئید نیز باعث می‌شوند تا دفع اسید اوریک از بدن شما کمی سخت شود.
افرادی که شرایط زیر را دارند، احتمال ابتلا به نقرس در آنان افزایش پیدا می‌کند:
- مردان میانسال یا خانم‌های یائسه
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به نقرس
- مصرف بیش از حد غذاهای سرشار از پورین مانند گوشت قرمز، فرآورده‌های فرعی گوشت (مانند کله‌پاچه، سیرابی، جگر و غیره) و یا ماهی
- نوشیدن مشروبات الکلی
- مصرف داروهایی مانند داروهای ادرارآور
- شرایطی مانند فشارخون بالا، بیماری کلیوی، بیماری تیروئید و یا دیابت
- اضافه وزن
درمان بیماری نقرس
بیماری نقرس در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به بروز بیماری آرتروز شود. این وضعیت دردناک، دائما باعث ایجاد تورم و آسیب دیدگی مفاصل شما می‌شود. روند درمانی که پزشک معالج برای بیمار انتخاب می‌کند، بستگی به نوع نقرس و شدت پیشرفت بیماری دارد. داروهایی که برای نقرس استفاده می‌شوند معمولا به منظور تسکین دهنده درد و کاهش التهابات تجویز می‌شوند تا با پایین آوردن سطح اسید اوریک در بدن، بتوانند میزان حملات و علائم نقرس را کاهش دهند.
درمان دارویی
داروهایی که برای تسکین درد نقرس استفاده می‌شوند عبارتند از:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
- قرص کلشیسین (Colchicine)
- کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids)
داروهایی که برای پیشگیری از حملات نقرسی مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز عبارتند از:
- مهارکننده‌های زانتین اکسیداز (Xanthine oxidase) مانند قرص آلوپورینول (Allopurinol) و فبوکسوستات (Febuxostat)
- قرص پروبنیسید (Probenecid)
در کنار مصرف قرص و دارو، پزشک معالج همچنین ممکن است برخی توصیه‌ها و ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی را نیز به فرد بیمار پیشنهاد کند تا به کمک آنها بتواند علائم و میزان حملات نقرسی خود را کاهش دهد. برخی از این راهکارها عبارتند از:
- قطع مصرف مشروبات الکلی
- کاهش وزن
- ترک سیگار
- قطع مصرف و یا مصرف بسیار کم گوشت قرمز
- مصرف کم نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای حاوی قند فروکتوز
درمان خانگی
برای درمان نقرسی که هنوز حاد و وخیم نشده است، احتیاجی به مراجعه به پزشک و مصرف داروهای شیمیایی نیست. شما با انجام برخی روش‌های خانگی ساده می‌توانید میزان اسید اوریک خون خود را کاهش دهید و از حملات نقرسی نیز جلوگیری کنید. برخی مواد غذایی که با مصرف آنها می‌توانید بیماری نقرس خود را به صورت خانگی درمان کنید عبارتند از:
- گیلاس ترش
- زنجبیل
- سرکه سیب
- کرفس
- چای گزنه
عمل جراحی
بیماری نقرس در مراحل حاد، دیگر با مصرف دارو درمان نمی‌شود و برای درمان آن باید عمل جراحی انجام شود. اگر نقرس درمان نشود، پس از گذشت چندین سال می‌تواند منجر به آسیب شدید به مفاصل، پاره شدن تاندون‌های دست و پا و ایجاد عفونت شدید پوستی شود. رسوبات سخت به نام «توفی» می‌توانند بر روی گوش و یا سایر اندام‌های بدن بیمار تشکیل شوند. این توده‌ها، دردناک و متورم هستند و به تدریج به بافت‌ها و مفاصل اطراف خود آسیب وارد می‌کنند.
انجام سه نوع عمل جراحی می‌تواند توفی را درمان کند:
- عمل جراحی برداشتن توفی
- جراحی فیوژن مفصل
- جراحی تعویض مفصل
انجام هریک از عمل‌های جراحی با توجه به میزان آسیب و محل قرارگیری توفی و ترجیحات شخصی بیمار انتخاب می‌شود.
جمع بندی
ما در این مقاله بیماری نقرس را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید، بیماری نقرس نوعی آرتروز التهابی است که بر اثر افزایش میزان اسید اوریک در خون به وجود می‌آید و با حملات مکرر نقرسی، ورم، قرمزی و داغی بدن بروز پیدا می‌کند. در طول حملات نقرسی و یا نقرس حاد فرد بیمار علائمی چون درد و ورم شدید در مفاصل، قرمزی پوست و یا احساس گرمای شدیدی دارد. نقرس دارای انواع مختلفی است و درمان آن نیز با توجه به نوع بیماری و میزان پیشرفت آن انتخاب می‌شود. این بیماری عمدتا به دلیل رژیم غذایی نامناسب مانند مصرف زیاد گوشت قرمز و یا عوامل ژنتیکی به وجود می‌آید که در هر صورت پس از مشاهده علائم باید نسبت به درمان آن اقدام شود.