درباره مدیریت ریسک و اهمیت آن در زندگی و کسب و کار چه می‌دانید؟ در این مقاله قصد داریم همه آن چیزی که درباره مدیریت ریسک باید بدانید را به شما آموزش دهیم.
مدیریت ریسک (Risk management) فرآیند شناسایی، ارزیابی و کنترل تهدیدها برای سرمایه و درآمد یک سازمان است. این تهدیدات یا خطرات می‌توانند ناشی از طیف گسترده‌ای از منابع اعم از عدم اطمینان مالی، بدهی‌های قانونی، خطاهای مدیریت راهبردی، حوادث و بلایای طبیعی باشند. مدیریت صحیح ریسک به معنای کنترل رویدادهای احتمالی در آینده است. برنامه مدیریت ریسک شامل فرآیندهای یک شرکت برای شناسایی و کنترل تهدیدات بر دارایی‌های دیجیتالی آن از جمله داده‌های اختصاصی شرکت، اطلاعات شخصی و قابل شناسایی مشتریان و مالکیت معنوی است.
ریسک را می‌توان به عنوان یک رویداد یا شرایطی تعریف کرد که تاثیری منفی بر کسب و کار شما می‌گذارد. به عنوان مثال خطر سرقت تجهیزات یا سرمایه شرکت شما در نتیجه نداشتن سیستم امنیتی مناسب در شرکت که می‌تواند ریسک بزرگی برای یک کسب و کار باشد. به خاطر داشته باشید که انواع ریسک در هر کسب و کار، متفاوت است. برای راه‌اندازی یک تجارت باید تمام ریسک‌ها و خطرات احتمالی آن را در نظر بگیرید. هر کسب و کار و یا سازمان همیشه با خطر بروز حوادث غیرمترقبه روبرو است. این خطرات در برخی مواقع می‌توانند برای شرکت ضرر و زیان‌های گزافی به همراه داشته باشند و یا باعث تعطیل شدن دائمی یک کسب و کار شوند. در ادامه این مقاله مدیریت ریسک را به طور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
مدیریت ریسک چیست؟
مدیریت ریسک به معنای شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی خطرات و به دنبال آن استفاده از منابع یکپارچه و اقتصادی برای به حداقل رساندن خطرات، نظارت و کنترل تأثیر حوادث ناگوار و یا به حداکثر رساندن تحقق فرصت‌ها است. خطرات و ریسک‌ها می‌توانند از منابع مختلفی از جمله عدم ثبات در بازارهای مالی، تهدیدات ناشی از عدم موفقیت پروژه، تعهدات قانونی، تصادفات، بلایای طبیعی و حملات عمدی از سوی یک دشمن نشئت گیرند.
در دسته‌بندی رویدادها معمولا دو نوع رویداد وجود دارد: «رویدادهای منفی» که به عنوان خطرات در نظر گرفته می‌شوند و «رویدادهای مثبت» که به عنوان فرصت تلقی می‌شوند. استانداردهای مدیریت ریسک توسط نهادهای مختلفی از جمله موسسه مدیریت پروژه، مؤسسه ملی فناوری و استانداردها و استانداردهای ISO تدوین شده است. روش‌ها، تعاریف و اهداف مدیریت ریسک با توجه به اینکه آیا روش مدیریت ریسک در چارچوب مدیریت پروژه، امنیت، مهندسی، فرآیندهای صنعتی، اوراق بهادار مالی، ارزیابی‌های آماری، بهداشت و ایمنی عمومی قرار دارد یا خیر نیز می‌توانند متفاوت باشند.
راهبردهای مدیریت ریسک به طور معمول شامل اجتناب از تهدید، کاهش اثرات منفی یا احتمال تهدیدات، انتقال تمام یا بخشی از تهدید به گروهی دیگر و حتی حفظ برخی از پیامدهای احتمالی یا واقعی یک تهدید خاص است. نقطه مقابل این راهبردها می‌تواند برای پاسخگویی به فرصت‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت مدیریت ریسک در کسب و کار
یک سازمان با اجرای یک برنامه مدیریت موثر ریسک و در نظر گرفتن خطرات یا رویدادهای مختلف احتمالی پیش از وقوع حادثه، می‌تواند سرمایه خود را حفظ کند و همچنین آینده کسب و کار خود را نیز تضمین سازد. این امر بدان معناست که یک برنامه مدیریت ریسک هدفمند به یک شرکت کمک می‌کند تا روش‌هایی را برای جلوگیری از تهدیدهای احتمالی ایجاد کند و تاثیرات منفی این تهدیدات را به حداقل برساند. این توانایی بالقوه در درک و کنترل ریسک باعث می‌شود تا سازمان‌ها نسبت به تصمیمات تجاری‌شان اعتماد بیشتری پیدا کنند و روز به روز نیز به اهداف خود نزدیک‌تر شوند.
سایر مزایا و اهمیت مدیریت ریسک در کسب و کار عبارتند از:
- ایجاد یک محیط کاری امن و ایمن برای کلیه کارمندان و مشتریان
- افزایش ثبات کارکردهای تجاری و کاهش مسئولیت‌های حقوقی و قانونی
- حفاظت از شرکت در برابر خطراتی که می‌توانند باعث نابودی کسب و کار شوند
- حفاظت از تمام افراد و سرمایه‌های بکار گرفته شده در شرکت
اهمیت ترکیب مدیریت ریسک با ایمنی بیمار نیز امری بسیار حائز اهمیت است. در بیشتر بیمارستان‌ها و سازمان‌ها، بخش‌های مختلف مدیریت ریسک و ایمنی بیمار از یکدیگر تفکیک می‌شوند و این بخش‌ها نیز رهبری، اهداف و حوزه‌های مختلفی را در بر می‌گیرند. با این حال، برخی بیمارستان‌ها نیز به این نتیجه رسیده‌اند که توانایی ارائه خدمات ایمن و باکیفیت برای حفظ امنیت دارایی‌های مالی آنان ضروری است و در نتیجه باید با مدیریت موثر ریسک همراه شوند.
راهبردها و فرآیندهای مدیریت ریسک
کلیه راهبردها و فرآیندهای مدیریت ریسک، از مراحل تشکیل‌دهنده روند کلی مدیریت ریسک تشکیل می‌شوند:
ارزیابی موقعیت
شرایطی که بقیه مراحل در آن اتفاق خواهد افتاد را مورد بررسی قرار دهید. معیارهایی که برای ارزیابی ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرند باید تعیین شوند و ساختار آنالیز آنها نیز باید به دقت تعریف شود.
شناسایی ریسک
شرکت باید خطرات بالقوه‌ای را که ممکن است بر روند فعالیت شرکت یا پروژه تأثیر منفی بگذارند را شناسایی و تعریف کند.
تجزیه و تحلیل ریسک
پس از شناسایی انواع ریسک، شرکت باید احتمال وقوع آن و همچنین پیامدهای آن را تعیین کند. هدف از تحلیل ریسک‌ها، درک بیشتر نمونه‌های آنها و چگونگی تأثیر آنها بر پروژه‌ها و اهداف شرکت است.
ارزیابی ریسک
ریسک‌ها و خطرات پس از تعیین احتمال کلی بروز آنها و همچنین پیامد کلی آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. پس از آن شرکت باید دریابد که ریسک‌ها و خطرات شناسایی و ارزیابی شده تا چه اندازه می‌توانند برای کسب و کار، خطرناک و مخرب باشند.
کاهش ریسک
در این مرحله، شرکت باید راه‌حل‌های موثری را پیدا کند تا ضرر و زیان‌های پرخطرترین ریسک‌هایی که شناسایی کرده است را تا حد امکان کاهش دهد و برای انجام این کار از برنامه‌ها و کنترل‌های استاندارهای کاهش ریسک استفاده می‌کند. این برنامه‌ها شامل فرآیندهای کاهش ریسک، تاکتیک‌های پیشگیری از خطر و برنامه‌های احتمالی در صورت بروز این خطر است.
نظارت بر ریسک
بخشی از برنامه کاهش خطر شامل پیگیری خطرات و برنامه‌های کلی برای نظارت مداوم و ردیابی خطرات جدید و موجود است. روند کلی مدیریت ریسک نیز باید بر همین اساس، بررسی و به‌روزرسانی شود.
مشورت و برقراری ارتباط
سهامداران داخلی و خارجی یک شرکت باید در تمام مراحل ارزیابی و فرآیند مدیریت ریسک، در جریان کار قرار گیرند و در هنگام تصمیم‌گیری نیز با آنان مشورت شود.
مزایای مدیریت ریسک
استفاده از مدیریت ریسک مزایای بسیاری برای شرکت‌ها و کسب و کارهای مختلف دارد. در این بخش به برخی از مزایای بالقوه مدیریت ریسک اشاره خواهیم کرد.
شناسایی آسان تر قطب های خطرساز
شیوه‌های احتمالی مدیریت ریسک به شما کمک می‌کند تا نقاط مشکل در پروژه‌های در حال اجرا را شناسایی کنید و خطرات احتمالی را پیش از تبدیل شدن به یک مشکل جدی، مهار کنید.
به حداقل رساندن وقوع مشکلات غافل گیر کننده
غافل‌گیری برای یک کسب و کار اصلا خوب نیست. مدیریت ریسک، تیم‌های تجاری شما را قادر می‌سازد که نه تنها بتوانند نقاط مشکل را به موقع شناسایی کنند، بلکه بتوانند در زمان مناسب با افراد مرتبط و کاردان نیز ارتباط برقرار کنند. به این ترتیب، هیچ درنگی در انجام اقدامات کاهش دهنده خطرات وجود ندارد. آگاهی زود هنگام از مشکلات احتمالی، روحیه تیم را ارتقا می‌بخشد؛ زیرا همه افراد در حل مسئله مشارکت دارند.
داده های باکیفیت و بهتر
شیوه‌های مناسب مدیریت ریسک، داده‌های باکیفیت و بهتری را برای تصمیم‌گیری و شناخت ریسک‌ها در اختیار شما قرار می‌دهند. در نتیجه، شما بر اساس داده‌های جدید و فعلی تصمیم می‌گیرید و دیگر به گزارش‌های قدیمی نیاز ندارید.
ارتباطات بهتر
مدیریت باکیفیت و دقیق ریسک می‌تواند گفتگوهای میان ذینفعان ارشد و تیم‌های پروژه یک شرکت را بهبود بخشد. در این صورت گفتگوهای میان یک تیم به جای تکیه بر حدس و گمان، مبتنی بر اطلاعات واقعی و موجود خواهد بود. ارتباطات و تعاملات بهتر در میان اعضای یک شرکت می‌تواند باعث تصمیم‌گیری‌های بهتر و در نتیجه دستیابی به اهداف مشترک شود.
بودجه بندی بهتر
شیوه‌های موثر مدیریت ریسک شامل برنامه‌ریزی برای صرف هزینه و بودجه‌بندی یک شرکت است. انجام این کار باعث مدیریت بودجه‌بندی می‌شود و هزینه‌های شرکت را نیز مدیریت می‌کند. از بین بردن حدس و گمان در بودجه‌بندی به منظور کاهش هزینه‌های پیش‌بینی نشده، هزینه‌های کمتری دارد و باعث می‌شود برنامه‌های شرکت نیز بهتر اجرا شوند.
تضمین موفقیت
شیوه‌های خوب و موثر مدیریت ریسک، تضمینی برای موفقیت یک شرکت است. با آگاهی از تمام مشکلات پیش رو، می‌توانید از وقوع آنها جلوگیری کنید و برای آنها نیز راه‌حل‌های مناسبی پیدا کنید تا بدون ضرر و صرف هزینه بتوانید خطرات موجود بر سر راهتان را از بین ببرید.
رضایت مشتریان
مدیریت ریسک باعث افزایش بهره‌وری عملیاتی شرکت می‌شود و این امر مشتریان شما را نیز شاد و راضی نگه می‌دارد. مشتریان راضی همیشه دوستان و آشنایان خود را به خرید از شرکت شما ترغیب می‌کنند که این امر موجب افزایش فروش شما می‌شود.
تمرکز بهتر
مدیریت ریسک هدفمند به اعضای تیم پروژه امکان می‌دهد تا بر روی حوزه‌های بالقوه که احتمال حصول بهترین نتیجه را دارند، متمرکز شوند. این امر باعث می‌شود تا کارکنان یک شرکت بتوانند منابعی که ارزش صرف وقت و هزینه ندارند را از میان منابع با ارزش و مهم، سریع‌تر شناسایی کنند.
ما در این مقاله مدیریت ریسک و مزایای آن را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید مدیریت ریسک، فرآیند شناسایی، ارزیابی و کنترل تهدیدها برای سرمایه و درآمد یک سازمان است. یک سازمان و یا شرکت با استفاده از برنامه‌های موثر مدیریت ریسک می‌تواند از بروز خطرات احتمالی در مسیر پیشبرد اهداف خود جلوگیری کند.