تفاوت MBA و DBA چیست؟ کسب و کار زیر ذره بین

یکی از محبوب‌ترین و کاربردی‌ترین رشته‌های دانشگاهی مدیریت کسب و کار است. در حال حاضر این رشته در دو دوره ارشد (MBA) و دکترا (DBA) ارائه می‌شود. در این مطلب به تفاوت MBA و DBA می‌پردازیم.

در بررسی تفاوت MBA و DBA ابتدا باید شباهت‌های آن‌ها را در نظر بگیریم. این دو مدرک در دنیای مدرن عمیقا کاربردی بوده و ارزش بسیار بالایی دارند. تمامی فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی و مدیریتی می‌توانند این دو دوره را بگذرانند. این رشته‌ها هم توسط دانشگاه‌های معتبر دنیا و هم توسط موسسات خصوصی تحت قالب دوره‌های فشرده ارائه می‌شوند. دانشجویان رشته مدیریت کسب و کار باید علاوه بر تسلط بر مهارت‌های مدیریتی و انسانی، از برترین کاربران حوزه تخصصی خود باشند. در ادامه سعی می‌کنیم با تفاوت MBA و DBA آشنا شویم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• MBA چیست؟
• DBA چیست؟
• تفاوت MBA و DBA چیست؟
• سخن پایانی

MBA چیست؟

ریشه مدیریت کسب و کار را می‌توان در آمریکای قرن بیستم جست و جو کرد. در این زمان بسیاری از کشورهای دنیا به سمت صنعتی‌سازی پیش رفته و شرکت‌ها سعی بر اجرای اصول مدیریت علمی داشتند. مباحث اصلی رشته مدیریت کسب و کار حسابداری، تصمیم‌گیری، آمار کاربردی، منابع انسانی، ارتباط سازمانی، رفتار سازمانی، مدیریت استراتژیک، اقتصاد، مدیریت منابع،‌ خلاقیت، بازاریابی، زنجیره تامین و مدیریت عملیات و پروژه هستند. دانشجویان این رشته مفاهیم ذکر شده را به صورت کاربردی و استراتژیک فرامی‌گیرند.

دامنه مباحث رشته MBA یا Master of Business Administration بسته به تخصص اصلی فرد دستخوش تغییراتی می‌شود. حوزه‌های مختلفی چون بهداشت و درمان علاوه بر موارد ذکر شده، اطلاع از موضوعات تخصصی پزشکی را طلب می‌کنند. این رشته عموما در طی دو سال ارائه شده و چهار ترم را در بر می‌گیرد. برخی از مراکز آموزش عالی معیارهایی چون مقادیر مشخصی تجربه کاری را برای قبول متقاضیان این رشته تعیین می‌کنند. دانشجویان در سال اول دوره مدیریت کسب و کار باید مهارت قابل قبولی در حوزه‌های عملکرد مدیریتی و تحلیل موقعیتی به دست آورند. آن‌ها در سال دوم به یادگیری مسائل تخصصی‌تر پرداخته و راه ارتباطی بین این رشته و مهارت اصلی خود را پیدا می‌کنند. دانشگاه‌های کشورمان این دوره را در قالب گرایش‌های مختلف ارائه می‌دهند. در عمده این گرایش‌ها ارائه پایان‌نامه اختیاری بوده و دانشجو در ازای آن می‌تواند دروس مضاعفی را بگذراند.

DBA چیست؟

همان‌طور که احتمالا حدس می‌زنید، دکترای کسب و کار (Doctor of Business Adminstration) بالاترین مقطع تحصیلی مختص به رشته مدیریت کسب و کار است. مهم‌ترین تفاوت MBA و DBA به تمرکز بیشتر دوره دکترا بر پروژه‌های تحقیقاتی بازمی‌گردد. دانشجویان با اخذ این مدرک می‌توانند به تدریس در معتبرترین دانشگاه‌های دنیا پرداخته یا به عنوان پژوهشگر مشغول شوند. آن‌ها برای فارغ‌التحصیلی باید پروژه‌ای تاثیرگذار، مهم و قابل توجه تحت عنوان تز ارائه داده و آن را در یکی از مجلات معتبر مربوطه به انتشار رسانند. مرحله بعدی دفاع دانشجو از تز خود است که در مقابل گروهی از اساتید و بزرگان رشته مدیریت کسب و کار انجام می‌گیرد.

هدف از برگزاری این دوره ارائه تئوری‌های جدید تجاری و گسترش حوزه کسب و کار است. عمده مراکز آموزشی، دانشجویانی با سابقه کاری قابل توجه در شغل‌های مدیریتی را برای تحصیل در دوره DBA قبول می‌کنند. دانشجویان رشته دکترای کسب و کار باید در حوزه‌های متنوعی چون علم مدیریت، مدیریت فناوری اطلاعات، رفتار سازمانی و اقتصاد از تخصص قابل قبولی برخوردار باشند. این دوره معمولا سه الی چهار سال به طول می‌انجامد.

تفاوت MBA و DBA چیست؟

شاید بتوان بزرگ‌ترین تفاوت MBA و DBA را در تفاوت تمرکز آن‌ها بر حوزه‌های تحقیقاتی و عملیاتی دانست. برای مثال یک دانشجوی MBA باید بتواند با مطالعه و بررسی موارد مختلف نحوه سودآوری را بیاموزد. در حالی که دارندگان مدرک دکترای کسب و کار خود خالق این موارد بوده و بر ماهیت کلی سود احاطه دارند. به طور کلی، رشته MBA یکی از بهترین راه‌ها برای علاقه‌مندان به حوزه‌های مدیریتی و اشتغال در این زمینه است. اگر شیفته پژوهش و گسترش دانش مدیریت هستید نیز دوره DBA انتخابی ایده‌آل برای شما خواهد بود. در ادامه سعی می‌کنیم تا به صورتی دقیق به تفاوت MBA و DBA بپردازیم.

فرق MBA و DBA از منظر تعداد سالیانه فارغ التحصیلان

آمار فارغ‌التحصیلان این دو رشته در نقاط مختلف جهان متفاوت است. با این حال اگر بخواهیم دانشگاه خصوصی فرانکلین آمریکا، یکی از قدیمی‌ترین مراکز آموزش عالی در زمینه مدیریت و دکترای کسب و کار را در نظر بگیریم، به آمار جالبی خواهیم رسید.

سالیانه حدود 400 دانشجوی رشته MBA از این دانشگاه خارج می‌شوند؛ رقمی قابل توجه که به مراتب از آمار مربوطه به دوره DBA بیشتر است. دکترای کسب و کار دوره‌ای طولانی و دشوار به حساب می‌آید. با این وجود ترکیب مدرک دریافتی از آن با مهارت‌ها و تخصص‌های دانشجویان، آن‌ها را یک سر و گردن از همتایان خود بالاتر قرار خواهد داد.

فرق بین MBA و DBA از منظر درآمد

بر اساس آمارهای مجله The Economist، درآمد پایه فارغ‌التحصیلان رشته مدیریت کسب و کار شش رقمی بوده و متوسط دریافتی سالیانه دارندگان مدرک دکترا نیز همین مقدار است. بر این اساس تفاوت چندانی بین دارندگان این دو مدرک، دست کم از منظر درآمد، وجود ندارد. با این وجود مهم‌ترین عامل دخیل در درآمد یک فرد را می‌توان مهارت و توانایی‌های او در انجام کار خود دانست. دوره DBA دانشجویان را به مهارت‌هایی اساسی و اختصاصی مجهز خواهد کرد.

از این مهارت‌ها می‌توان به توانایی طرح استراتژیک یک مسئله، پژوهش تئوری‌های مرتبط با آن، استفاده از یافته‌ها به صورت کاربردی برای حل مسئله ذکر شده و ارائه آن به شیوه‌ای واضح و روشن اشاره کرد. این مجموعه دانش‌ها شکاف عظیمی بین فارغ‌التحصیلان یک رشته عمومی چون MBA و یک دوره دکترای تخصصی چون DBA ایجاد خواهند کرد. از طرفی میزان رشد فرد در مسیر شغلی خود به مهارت‌های شخصی او بستگی دارد. دانشجویان این دو رشته موقعیت‌های یکسانی را پیش روی خود دیده و این دانش و مهارت آن‌هاست که بینشان تفاوت ایجاد می‌کند.

تفاوت MBA با DBA از منظر حرفه ای

در حال حاضر هم مدرک رشته MBA و هم رشته DBA به عنوان بهترین و کاربردی‌ترین مدارک تحصیلی در حوزه کاریابی شناخته می‌شوند. برخورداری افراد از این مدارک فرصت‌های شغلی متعددی را پیش پای آن‌ها خواهد گذاشت. شاید بتوان بزرگ‌ترین جذابیت این دوره‌ها را نقش آن‌ها در گسترش انتخاب‌های کاری افراد دانست.

تحصیل در هر کدام از این دو دوره منجر به برقراری ارتباط بین دانشجو با همتایان خود خواهد شد. این ارتباط در ادامه به خلق شبکه ارتباطی کاربردی ختم شده و موقعیت‌های متعددی را برای او فراهم می‌کند. عمده دانشجویان رشته مدیریت کسب و کار ارتباط خود با یکدیگر و اساتید دانشگاهی را پس از فارغ‌التحصیلی حفظ کرده و آن را اسباب پیشرفت حرفه‌ای خود قرار می‌دهند.

تفاوت MBA و DBA از منظر مهارت های شغلی

همان‌طور که ذکر شد، بزرگ‌ترین تفاوت MBA و DBA به توانایی بیشتر دانشجویان دوره دکترا در حل مسائل برمی‌گردد. رشته MBA به شکلی عامدانه سطحی بوده و با هدف ارائه تصویری کلی از مدیریت یک سازمان به دانشجویان ارائه می‌شود. در طرف مقابل افراد در دوره DBA بر حوزه‌ای خاص تمرکز کرده و با تمامی اصول و قواعد آن آشنا می‌شوند. این آشنایی زمینه تبدیل شدن آن‌ها به یکی از اساتید حرفه‌ای آن رشته را فراهم می‌کند.

دیگر توانایی فارغ‌التحصیلان رشته MBA، رهبری است. آن‌ها در طول چهار ترم با تمامی جزییات رهبری یک سازمان آشنا می‌شوند. افراد در دوره دکترای کسب و کار با مفهوم رهبری در حوزه تخصصی خود برخورد داشته و بهترین راه برای استفاده از خصوصیات و مهارت‌های خود را فرامی‌گیرند. همان‌طور که می‌دانید، سبک‌های مختلفی از مدیریت وجود دارد. دانشجویان در دوره دکترا نقاط قوت خود در حوزه رهبری را آموخته و سبک مطابق با خصوصیات خود را انتخاب می‌کنند.

سخن پایانی

اگر به دنبال کسب مهارت‌های مدیریتی هستید، تحصیل در رشته MBA را به شما پیشنهاد می‌کنیم. دارندگان این مدرک به فرصت‌های شغلی بی‌شماری برخورده و می‌توانند از دانش خود در حوزه‌های مختلفی استفاده کنند. اما اگر می‌خواهید به عنوان یکی از حرفه‌ای‌ترین و بهترین کارشناسان زمینه تخصصی خود شناخته شوید، بهتر است به فکر ادامه تحصیل در دوره DBA باشید. این دوره توانایی‌های پژوهشی، نویسندگی و ارائه شما را تقویت خواهد کرد. این در حالی است که دوره MBA حالتی کلی دارد.

در این مطلب به تشریح رشته‌های مدیریت و دکترای کسب و کار و تفاوت MBA و DBA پرداختیم. آیا شما از دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان این دو دوره هستید؟ نظرات و تجربیاتتان را در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.