بیماری آسم نوعی بیماری التهابی مجاری هوایی است که نفس کشیدن را برای فرد دشوار می‌سازد. در این مقاله قصد داریم همه چیز را درباره بیماری آسم مورد بررسی قرار دهیم.
بیماری آسم (Asthma) یک بیماری مزمن است که بر مجاری هوایی تأثیر می‌گذارد. آسم معمولا باعث ایجاد خس خس سینه و سرفه می‌شود و نفس کشیدن را برای بیمار سخت می‌کند. آسم انواع مختلفی دارد و عوامل متعددی نیز می‌توانند باعث ابتلا به این بیماری شوند. برخی از عواملی که موجب تحریک شدن آسم می‌شوند شامل قرار گرفتن در معرض برخی آلرژن‌ها (نوعی آنتی‌ژن که باعث واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن می‌شود)، برخی ویروس‌ها، ورزش، شوک‌های عصبی و سایر عوامل است. بیماری آسم باعث می‌شود دیواره‌های داخلی مجاری هوایی یا لوله‌های برونشی متورم و ملتهب شوند.
در حین حمله آسمی، مجاری هوایی متورم شده، ماهیچه‌های اطراف آنها سفت می‌شوند و حرکت هوا در ریه‌ها دشوار می‌گردد. در نتیجه فرد نمی‌تواند به راحتی نفس بکشد و سرفه‌های شدیدی می‌کند. حدود 7.9 درصد از مردم ایالات متحده در سال 2017 آسم داشتند و اکنون تقریباً 27 میلیون آمریکایی به این بیماری مبتلا هستند. آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در میان کودکان آمریکایی است و از هر 12 کودک، 1 کودک مبتلا به آسم است. در ادامه این مقاله بیماری آسم را با شرح جزییات بیشتر مورد بررسی قرار می‌دهیم. با پلازا همراه باشید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
- بیماری آسم چیست؟
- علائم بیماری آسم
- انواع بیماری آسم
- دلایل کلی ابتلا به آسم
- درمان بیماری آسم
- پیشگیری ار ابتلا به آسم
بیماری آسم چیست؟
آسم یک بیماری طولانی مدت است که در مجاری هوایی تأثیر می‌گذارد. این امر باعث التهاب و باریک شدن داخلی ریه‌ها می‌شود و در نتیجه جریان هوا به ریه‌ها را محدود و دشوار می‌کند. به طور معمول با هر نفسی که می‌کشید، هوا از بینی شما پایین می‌رود و به داخل گلو و مجاری هوایی می‌رسد و سرانجام به سمت ریه‌های شما هدایت می‌شود. تعداد زیادی گذرگاه کوچک هوا در ریه‌های شما وجود دارند که به انتقال اکسیژن از هوا به جریان خونتان کمک می‌کنند.
علائم ابتلا به آسم هنگامی رخ می‌دهد که آستانه راه هوایی شما متورم شده و ماهیچه‌های اطراف آنها نیز سفت شود. سپس مخاط مجاری هوایی را پر می‌کند و میزان هوایی را که می‌تواند از آن عبور کند را کاهش می‌دهد. این شرایط «حمله آسمی» را ایجاد می‌کند که موجب تنگی نفس و خس خس سینه فرد می‌شود و نفس کشیدن را برای وی دشوار می‌سازد. این حملات به طور ناگهانی شروع شده و از حالت خفیف تا خطرناک متغیر هستند.
در برخی موارد، تورم در مجاری هوایی می‌تواند از رسیدن اکسیژن به ریه‌ها جلوگیری کند. این بدان معنا است که اکسیژن نمی‌تواند وارد جریان خون شود و یا به اندام‌های حیاتی بدن برسد. بنابراین، افرادی که علائم شدید آسم را تجربه می‌کنند، به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارند.
علائم بیماری آسم
بیماری آسم نیز مانند سایر بیماری‌ها دارای علائم اولیه است. فردی که به آسم مبتلا باشد، معمولا علائم و نشانه‌های زیر را تجربه می‌کند:
- سرفه‌های شدید در هنگام خندیدن و ورزش کردن
- خس خس سینه
- سفتی در سینه
- تنگی نفس
- خستگی و بی‌حالی
- افزایش تولید مخاط
علائم آسم با توجه به نوع آسمی که دارید، متفاوت هستند. همه افراد مبتلا به آسم این علائم خاص را تجربه نخواهند کرد. اولین نشانه وجود آسم ممکن است یک حمله آسمی واقعی نباشد. با این وجود اگر چندین مورد از علائم بالا را داشتید، سریعا به پزشک مراجعه کرده و روند درمان خود را شروع کنید.
انواع بیماری آسم
بیماری آسم می‌تواند به روش‌های مختلف و به دلایل مختلف ایجاد شود؛ اما محرک‌های آن اغلب یکسان هستند. این محرک‌ها شامل آلاینده‌های موجود در هوا، ویروس‌ها و دود سیگار می‌شوند.
شایع‌ترین نوع بیماری آسم، آسم برونشی (Bronchial asthma) است که برونش‌های موجود در ریه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سایر شکل‌های آسم شامل آسم در دوران کودکی و آسم در بزرگسالان است. علائم بیماری آسم در بزرگسالان، حداقل تا 20 سالگی ظاهر نمی‌شود.
آسم در کودکان
آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در کودکان است. این بیماری در هر سنی ممکن است ایجاد شود، اما در کودکان کمی بیشتر از بزرگسالان دیده می‌شود. در سال 2017 در ایالات متحده، کودکان 5 تا 14 سال، آسم را تجربه کردند. در این گروه سنی، این بیماری 9.7 درصد از افراد را تحت تأثیر قرار داده است. برخی از محرک‌های مشترک آسم در کودکان شامل موارد زیر است:
- عفونت‌های تنفسی و سرماخوردگی
- قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- آلرژن‌ها
- آلاینده‌های هوا از جمله آلودگی اوزون و ذرات معلق؛ چه در داخل و چه در خارج ار خانه
- قرار گرفتن در معرض هوای سرد
- استرس
آسم در بزرگسالان
آسم می‌تواند در هر سنی از جمله در بزرگسالی بروز پیدا کند. طبق یک مطالعه جامع در سال 2013، بزرگسالان نسبت به کودکان دارای علائم مداوم آسم هستند. برخی از عواملی که بر خطر ابتلا به آسم در بزرگسالی تأثیر می‌گذارند عبارتند از:
- بیماری تنفسی
- آلرژی و قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها
- عوامل هورمونی
- چاقی
- استرس و سیگار کشیدن
آسم آلرژیک
آلرژن‌ها باعث ایجاد آسم آلرژیک می‌شوند. برخی عواملی که می‌توانند باعث تحریک این نوع آسم شوند عبارتند از موی بدن حیوانات خانگی مانند گربه و سگ، غذا، کپک و گرد و غبار. آسم آلرژیک به احتمال زیاد فصلی است؛ زیرا اغلب با آلرژی فصلی همراه می‌شود.
آسم غیر آلرژیک
محرک‌های حساسیت‌زای موجود در هوا باعث ایجاد آسم غیر آلرژیک می‌شوند. موارد تحریک‌کننده این نوع آسم شامل موارد زیر است:
- دود حاصل از چوب سوخته و دود سیگار
- هوای سرد
- آلودگی هوا
- بیماری‌های ویروسی
- خوشبو کننده هوا
- محصولات شوینده خانگی
- عطرها
آسم شغلی
آسم شغلی نوعی آسم است که بر اثر محرک‌های موجود در محیط کار ایجاد می‌شود. این محرک‌ها عبارتند از گرد و غبار، رنگ، گازها و دودها، مواد شیمیایی صنعتی و پروتئین‌های حیوانی. این مواد تحریک‌کننده می‌توانند در طیف گسترده‌ای از صنایع و مشاغل از جمله کشاورزی، نجاری، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و کارخانه‌ها وجود داشته باشند.
آسم فصلی
آسم فصلی تنها در واکنش نسبت به آلرژن‌هایی ایجاد می‌شود که فقط در مواقع مشخصی از سال در محیط اطراف فرد قرار دارند. به عنوان مثال، هوای سرد در زمستان یا گرده‌های موجود در هوا در فصل بهار یا تابستان ممکن است علائم آسم فصلی را ایجاد کنند. افراد مبتلا به آسم فصلی، در تمام سال این بیماری را همراه خود دارند، اما معمولا علائمی از آن را تجربه نمی‌کنند. با این حال به این نکته نیز توجه داشته باشید که بیماری آسم همیشه از آلرژی ناشی نمی‌شود. همچنین می‌توانید برای آشنایی با حساسیت فصلی و علائم آن به این مقاله مراجعه کنید.
آسم شبانه
علائم بیماری در این نوع آسم، شب‌ها بدتر و وخیم‌تر می‌شود. محرک‌هایی که در شب علائم آسم شبانه را به وجود می‌آورند شامل سوزش سر دل، پرز بدن حیوانات خانگی و گرد و غبار است. چرخه خواب طبیعی بدن نیز ممکن است در آسم شبانه دچار اخلال شود.
دلایل کلی ابتلا به آسم
متخصصان سلامت دقیقا نمی‌دانند که چه عواملی باعث ابتلا به آسم می‌شوند، اما به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو نقش مهمی در بروز این بیماری دارند. در این بخش به چندین عامل دخیل در ابتلا به بیماری آسم اشاره می‌کنیم.
چاقی
تحقیقات انجام شده در سال 2014 نشان دادند که افراد چاق بیش از افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به بیماری آسم هستند. محققان همچنین پس از تحقیق و بررسی به این نتیجه رسیدند که علائم آسم در کودکان چاقی که وزن خود را از دست می‌دهند، به تدریج بهبود پیدا می‌کند.
آلرژی
آلرژی هنگامی رخ می‌دهد که بدن فرد به یک ماده خاص حساسیت نشان دهد. پس از بروز آلرژی، فرد هر بار که با آن ماده تماس پیدا کند، مستعد ابتلا به واکنش آلرژیک خواهد بود. همه افراد مبتلا به آسم، آلرژی ندارند؛ اما غالبا ارتباطی میان بیماری آسم و آلرژی وجود دارد. در افراد مبتلا به بیماری آلرژیک، قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های خاص می‌تواند علائم آسم را ایجاد کند. یک مطالعه در سال 2013 نشان داد که 60 الی 80٪ از کودکان و بزرگسالان مبتلا به آسم، حداقل به یک آلرژن حساسیت دارند.
استعمال دخانیات
طبق گفته انجمن ریه آمریکا، کشیدن سیگار می‌تواند علائم بیماری آسم را به وجود آورد. آسم حتی بدون سیگار کشیدن نیز می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به ریه‌ها شود. این امر می‌تواند خطر ابتلا به انواع بیماری‌های ریوی مربوط به مصرف سیگار مانند بیماری انسداد مزمن ریوی را افزایش دهد و علائم بیماری را شدیدتر کند. برای آشنایی بیشتر با مضرات کشیدن سیگار به این مقاله مراجعه کنید.
عوامل محیطی
آلودگی هوا چه در داخل منزل و چه خارج از آن می‌تواند بر ابتلا به بیماری آسم تأثیر بگذارد. برخی از آلرژن‌های موجود در داخل خانه عبارتند از گرد و غبار، موی تن حیوانات خانگی، غبارهای ناشی از پاک کننده‌های خانگی، رنگ و سوسک و حشره‌کش. سایر محرک‌های داخل و خارج از خانه عبارتند از گرده، آلودگی هوا از ترافیک و سایر منابع ایجاد آلودگی و اوزون موجود در سطح زمین.
عوامل ژنتیکی
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بیماری آسم در خانواده‌ها می‌تواند از طریق وراثت به نسل‌های بعدی منتقل شود. دانشمندان اخیرا برخی از تغییرات ژنتیکی را که ممکن است در بروز آسم نقش داشته باشند را مورد بررسی قرار داده‌اند. در برخی موارد، تغییرات وراژن‌شناسی (Epigenetics) در این امر دخیل هستند. این تغییرات زمانی اتفاق می‌افتند که یک عامل محیطی باعث تغییر در ژن شود.
درمان بیماری آسم
در این قسمت با راه‌های درمان بیماری آسم آشنا می‌شویم. پزشک معالج شما بر اساس نوع آسم، سن و محرک‌های شما، درمان صحیح یا ترکیبی از این درمان‌ها را برایتان تعیین می‌کند.
تمرین های تنفسی
این تمرینات می‌توانند به شما کمک کنند تا هوای بیشتری را درون ریه‌های خود وارد کنید. با گذشت زمان، این تمرینات می‌توانند به افزایش ظرفیت ریه و کاهش علائم شدید آسم کمک بسیاری کنند. پزشک یا متخصص کاردرمانی می‌تواند به شما در یادگیری این تمرینات تنفسی برای آسم کمک کند.
درمان نجات یا کمک های اولیه
این نوع درمان و دارو فقط در صورت حملات آسمی باید مورد استفاده قرار گیرد. درمان نجات به شما کمک می‌کند تا بتوانید دوباره نفس بکشید. نمونه‌های این امر عبارتند از:
- اسپری‌های استنشاقی و یا نبولایزرها (Nebulizer) که در مراحل درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نیاز به استنشاق عمیق در ریه‌ها دارند.
- برونکودیلاتورها (Bronchodilator) که برای شل کردن عضلات سفت شده در ریه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- داروهای ضد التهاب که التهاب موجود در ریه‌ها که باعث اختلال در تنفس می‌شوند را از بین می‌برند.
اگر فردی را مشاهده کردید که دارای علائم آسم است، باید او را به صورت صاف بنشانید و کمک کنید بتواند از اسپری استنشاقی یا نبولایزر خود استفاده کند. 2 تا 6 مرتبه استنشاق از اسپری می‌تواند در کاهش علائم آسم به بیمار کمک کند. اما اگر علائم بیماری بیش از 20 دقیقه ادامه یافت، باید سریعا او را به بیمارستان منتقل کنید.
داروهای طولانی مدت کنترل آسم
برای جلوگیری از بروز علائم، این داروها باید به صورت روزانه مصرف شوند. برخی از درمان‌های نجات مانند استنشاق کننده‌ها می‌توانند به طور روزانه مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، پزشک معالج باید میزان دوز مصرفی آنها را تعیین کند.
پیشگیری از ابتلا به آسم
از آنجا که محققان هنوز دلایل ابتلا به آسم را کشف نکرده‌اند، دانستن اینکه افراد چگونه می‌توانند از بروز التهاب و ابتلا به بیماری آسم جلوگیری کنند، موضوع چالش برانگیزی محسوب می‌شود. با این حال، اطلاعات بیشتری درباره جلوگیری از حملات آسمی کشف شده است که شامل موارد زیر است:
- جلوگیری از قرار گرفتن در معرض محرک‌ها: هرگونه مواد شیمیایی، بو و محصولاتی که باعث ایجاد مشکلات تنفسی در شما می‌شوند را از خود دور کنید.
- جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها: سعی کنید آلرژن‌هایی مانند گرد و غبار یا آلودگی که باعث حمله آسمی در شما می‌شوند را از محیط زندگی خود دور کنید و در معرض استنشاق آنها قرار نگیرید.
- تزریق داروهای ضد آلرژی: ایمنی درمانی آلرژن نوعی درمان است که به تغییر سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. بدن شما با تزریق‌های روتین ممکن است نسبت به هرگونه ماده تحریک کننده، حساسیت کمتری نشان دهد و مقاوم‌تر شود.
- مصرف داروهای پیشگیری کننده: پزشک شما ممکن است علاوه بر داروهایی که به صورت روزانه مصرف می‌کنید، برخی داروهای دیگر را برای پیشگیری از بروز علائم بیماری برای شما تجویز کند.
ما در این مقاله بیماری آسم را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید، آسم نوعی بیماری تنفسی است که بر مجاری هوایی تأثیر می‌گذارد و تنفس را برای بیمار دشوار می‌کند. این امر شامل التهاب و باریک شدن داخلی ریه‌ها می‌شود و در نتیجه جریان هوا به ریه‌ها را محدود و دشوار می‌کند. عدم دریافت هوای مناسب در ریه‌ها باعث ایجاد سرفه‌های شدید و خس خس سینه در فرد می‌شود. بیماری آسم انواع مختلفی دارد و عوامل متعددی چون استعمال دخانیات، استرس، چاقی و آلرژن‌ها می‌توانند باعث بروز آن شوند.