فشار خون بالا ؛ نشانه ها، دلایل، پیشگیری و روش های درمان

فشار خون بالا یک بیماری خطرناک در جوامع امروز بوده و اگر به آن رسیدگی نشود، بسیار کشنده است. در این مقاله به بررسی این بیماری خطرناک می‌پردازیم.

فشار خون بالا یک بیماری رایج در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است. این بیماری علائم و نشانه‌های مشخصی ندارد و پزشکان به آن لقب «قاتل خاموش» را داده‌اند. با اطلاع از نشانه‌های مخفی و راه‌های پیشگیری این بیماری می‌توان از ابتلا به آن جلوگیری کرد. فشار خون وابستگی زیادی به سبک زندگی افراد دارد و انتخاب یک شکل درست زندگی و رژیم غذایی سالم در کنترل و پیشگیری از ابتلا به این بیماری نقش بسزایی دارند.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• فشار خون بالا چیست؟
• علائم فشار خون بالا
• علت فشار خون بالا
• عوارض فشار خون بالا
• درمان فشار خون بالا
• پیشگیری و کنترل فشار خون
• آیا فشار خون بالا ژنتیکی است؟
• عوامل موثر در بالا رفتن فشار خون

فشار خون بالا چیست؟

زمانی که دکتر فشار خون افراد را اندازه می‌گیرد، در واقع فاکتور جریان خون در رگ‌ها را می‌سنجد. اگر فشار خون برای مدت طولانی بالا باشد، می‌تواند باعث آسیب جدی به رگ‌ها شود. میزان خطر این آسیب‌ها متفاوت است و می‌تواند باعث آسیب قلبی، از دست دادن بینایی، سکته، بیماری‌های کلیوی و دیگر مشکلات سلامتی شود.

فشار خون علائم مشخصی ندارد؛ اما با زیر نظر گرفتن فشار خون فرد مشکوک به این بیماری، می‌توان در زمان لازم اقدامات حیاتی را انجام داد.

اما فشار خون چیست؟ قلب یک ماهیچه است که خون را به سرتاسر بدن پمپاژ می‌کند و به این طریق اکسیژن را به اندام‌های حیاتی می‌رساند. گاهی یک مشکل مثل تنگ بودن سرخرگ باعث می‌شود قلب نتواند وظیفه پمپاژ را به خوبی انجام دهد.

تداوم فشار خون بالا باعث افزایش فشار بر دیواره‌های سرخرگ شده و منجر به مشکلات سلامتی می‌شود. بعضی از این مشکلات زندگی فرد را به خطر می‌اندارند.

علائم فشار خون بالا

بیشتر افرادی که فشار خون بالایی دارند، هیچ علامت و نشانه خاصی در آن‌ها دیده نمی‌شود؛ به همین دلیل است که پزشکان به این بیماری، «قاتل خاموش» می‌گویند. اما فشار خون 120/180 mmhg در واقع نشان‌دهنده یک وضعیت بحرانی پزشکی است. در این مرحله فرد علائم زیر را تجربه می‌کند:

• سردرد
• حالت تهوع
• استفراغ
• گیجی
• تاری و یا دوگانگی دید
• خون دماغ شدن
• تپش قلب
• تنگی نفس

با مشاهده این علائم فرد باید فورا به پزشک مراجعه کند.

علائم فشار خون بالا در زنان

فاکتور هورمونی سبب می‌شود که خطر ابتلا به فشار خون بالا در زنان و مردان متفاوت باشد.

فاکتورهایی که می‌توانند خطر ابتلا به فشار خون بالا را در زنان افزایش دهند، شامل موارد زیر هستند:

• بارداری
• یائسگی
• استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری

فشار خون بالا در طول بارداری می‌تواند نشانه‌ای از پره اکلامپسی باشد که یک خطر بالقوه برای مادر و نوزاد است و می‌تواند شرایط آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

علائم پره‌اکلامپسی :

• سردرد
• تغییر در دید
• درد شکمی
• تورم

همه زنان باید چکاپ‌های لازم را بخصوص در دوران حاملگی انجام دهند.

علائم فشار خون بالا در نوجوانان

نوجوانان بر اثر چاقی یا بعضی شرایط پزشکی ممکن است در معرض فشار خون بالا قرار گیرند. شرایط پزشکی که باعث ایجاد فشار خون بالا در نوجوانان می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• سندرم‌های متابولیکی مختلف مثل دیابت نوع 2
• بیماری‌های کلیوی
• بیماری‌های غدد درون ریز که بر هورمون‌ها اثر می‌گذارند
• بیماری‌های عروقی که بر رگ‌های خونی اثر می‌گذارند
• شرایط عصبی

این بیماری‌ها ممکن است علائم مخصوص به خود را نیز داشته باشند.

علائم فشار خون بالا در کودکان

فشار خون بالا می‌تواند بر کودکان تاثیر بگذارد. دیابت و چاقی خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد؛ اما فشار خون بالا همچنین می‌تواند نشانه‌ای از یکی از بیماری‌های زیر باشد.

• تومور
• مشکلات قلبی
• مشکلات کلیوی
• مشکلات تیروئیدی
• شرایط ژنتیکی، مثل سندرم کوشینگ

نشانه‌های این بیماری در کودکان مثل بزرگسالان نیست، اما ممکن است علائم زیر را بروز دهند:

• سردرد
• خستگی
• تاری دید
• خون دماغ شدن

علت فشار خون بالا

زمانی که تغییر خاصی در بدن رخ می‌دهد یا یک فرد با ویژگی‌های خاص ژنتیکی متولد می‌شود، این بیماری ممکن است در افراد بروز پیدا کند.

فشار خون بیشتر روی افرادی با شرایط زیر اثر می‌گذارد:

• چاقی
• دیابت نوع 2
• بیماری کلیوی
• آپنه انسدادی خواب
• لوپوس
• تصلب پوست
• تیروئید پرکار یا کم‌کار
• بیماری‌های مادرزادی؛ مثل سندرم کوشینگ، آکرومگالی یا فئوکروموتیسم

اگر این بیماری بر اثر علت نا‌مشخصی به وجود آید تشخیص پزشک، فشار خون اولیه خواهد بود.

عوارض فشار خون بالا

یک فشار خون نرمال برای طبیعی نگه داشتن عملکرد ارگان‌های بدن ضروری است. فشار خون بالا می‌تواند اثرات شدیدی بر ارگان‌های حیاتی بدن داشته باشد که عبارتند از:

آسیب سرخرگی

فشار خون بالا باعث سخت شدن سرخرگ‌ها شده و خطر انسداد رگ را افزایش می‌دهد.

آسیب قلبی

یک انسداد رگ باعث کاهش جریان خون به قلب شده و خطر تورم رگ، نارسایی قلبی یا سکته قلبی را افزایش می‌دهد.

آسیب مغزی

انسداد در سرخرگ باعث کاهش جریان خون به مغز می‌شود و حتی ممکن است از رسیدن خون به مغز جلوگیری کند که باعث سکته مغزی می‌شود.

آسیب کلیوی

فشار خون بالا می‌تواند باعث مشکلات و بیماری‌های کلیوی مزمن شود.

درمان فشار خون بالا

درمان فشار خون بالا به چندین فاکتور بستگی دارد و براساس این فاکتورها پزشک راه درمان را انتخاب می‌کند. این فاکتورها شامل موارد زیر هستند:

• فشار خون چقدر بالاست؟
• خطر بیماری قلبی عروقی و سکته چقدر است؟
• نوع فشار خون چیست ؟
• علت آن چه چیزی است؟

راه های درمان فشار خون نوع یک

اگر شما مبتلا به فشارخون نوع اول باشید، تغییر سبک زندگی می‌تواند به درمان شما کمک کند. اگر تغییر سبک زندگی کافی نبود و یا بعد از گذشت زمان اثر خود را از دست داد، پزشک ممکن است درمان دارویی را شروع کند.

راه های درمان فشار خون نوع دو

اگر پزشک تشخیص دهد که فشار خون بالای بیمار بر اثر مشکلات اساسی به‌وجود آمده است، راه‌های دیگری را امتحان می‌کند. مثلا اگر مصرف دارو باعث فشار خون بالا شده باشد، پزشک داروهایی تجویز می‌کند که این عوارض جانبی را نداشته باشند.

گاهی با وجود درمان، فشار خون بالا ادامه پیدا می‌کند. در این شرایط پزشک با تغییر سبک زندگی و تجویز دارو به طور همزمان، به کاهش فشار خون شما کمک می‌کند.

پیشگیری و کنترل فشار خون

دانشمندان و محققان راهکارهایی برای تعیین سبک زندگی پیشنهاد داده‌اند که می‌توانند به کاهش فشار خون کمک کنند. مثل:

• کنترل استرس
• ترک کردن سیگار
• غذاهای سالم خوردن
• ورزش کردن
• انجام درمان‌هایی که پزشک تجویز می‌کند

ورزش کردن منظم

ورزش منظم به کاهش فشار خون کمک می‌کند. انجمن قلب آمریکا اعلام کرده است که هر فردی باید حداقل 150 دقیقه حرکات فیزیکی نسبتا شدیدی را در یک هفته انجام دهد. این 150 دقیقه می‌تواند 30 دقیقه یا 3 دوره تمرین 10 دقیقه‌ای در یک روز باشد. این ورزش باید در 5 روز از هفته تکرار شود.

این مقدار ورزش برای افراد دارای فشار خون بالا هم مناسب است. اما افرادی که به مدت زیادی ورزش نکرده‌اند و یا به تازگی بیماری آن‌ها تشخیص داده شده است، باید قبل از شروع هر گونه فعالیت فیزیکی با پزشک خود مشورت کنند.

 کم کردن وزن

مطالعات نشان می‌دهد کم کردن 5 تا 10 پوند وزن می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. همچنین کم کردن وزن اثر داروهای کنترل فشار خون را افزایش می‌دهد. راه‌های بدست آوردن و حفظ یک وزن مناسب عبارتند از:

• ورزش کردن منظم
• داشتن یک رژیم غذایی حاوی مواد گیاهی و عاری از مواد چرب و شکر

خواب

افزایش میزان خواب، فشارخون بالا را درمان نمی‌کند؛ اما بد خوابیدن و کیفیت پایین خواب، فشار خون بالا را بدتر می‌کند. یک مطالعه از بررسی سلامت بین‌المللی کره در سال 2015 نشان داد که کسانی که کمتر از 5 ساعت خواب در شب دارند، خطر ابتلا به فشار خون در آن‌ها بالاتر است.

 رژیم غذایی سالم

یک رژیم مناسب برای کاهش فشار خون حیاتی است. همچنین در کنترل فشار خون فرد تحت درمان و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های ناشی از آن مثل بیماری‌های قلبی، سکته و حمله قلبی اهمیت دارد.

یک رژیم غذایی سالم باید حاوی مواد زیر باشد:

• میوه‌ها
• سبزیجات
• حبوبات
• پروتئین‌ها مثل ماهی

کنترل استرس

ورزش کردن یک راه بسیار عالی برای مدیریت استرس است. فعالیت‌های دیگر نیز می‌توانند موثر باشند. بعضی از این فعالیت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• مدیتیشن
• نفس عمیق کشیدن
• ماساژ
• ریلکس کردن ماهیچه‌ها
• یوگا یا تایی چی

همه این موارد تکنیک‌های ثابت شده کاهش‌دهنده استرس هستند. خواب کافی نیز در کاهش سطح استرس نقش دارد.

آیا فشار خون بالا ژنتیکی است؟

فاکتور اصلی ابتلا به فشار خون بالا، عوامل محیطی است؛ اما فاکتورهای ژنتیکی هم گاهی در بروز این بیماری نقش دارند. فشار خون بالا ممکن است در یک خانواده اتفاق بیفتد. خطر ابتلا به فشار خون در افرادی با پیشینه قومی و نژادی خاصی بالاتر است.

اما طبق آن‌چه مرکز کنترل و پیشگیری بیماری اعلام کرده، افراد در یک خانواده از یک نوع سبک زندگی و رژیم غذایی پیروی می‌کنند. اگر یک فرد فاکتور ژنتیکی ابتلا به بیماری فشار خون را داشته باشد و سبک زندگی او نیز از نوع پرخطر باشد، احتمال بروز بیماری فشار خون در این فرد بسیار بالا می‌رود.

عوامل موثر در بالا رفتن فشار خون

فاکتورهای خطرناک در ابتلا به فشار خون بالا به شرح زیر هستند:

سن

با افزایش سن، خطر ابتلا به فشار خون بالا افزایش می‌یابد؛ چراکه رگ‌های خونی سفت‌تر و نامنعطف‌تر می‌شوند.

فاکتورهای ژنتیکی و تاریخچه خانوادگی

افرادی که در خانواده خود فرد مبتلا به فشار خون بالا دارند، در معرض خطر هستند.

پیشینه نژادی

در ایالات متحده خطر ابتلا به فشار خون بالا در آفریقایی-آمریکایی‌ها نسبت به بقیه گروه‌ها بیشتر است.

بی تحرکی

سبک زندگی ثابت و غیرمتحرک، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

سیگارکشیدن

زمانی که سیگار می‌کشید رگ‌های خونی تنگ می‌شوند و فشار خون افزایش می‌یابد. همچنین سیگار کشیدن، اکسیژن موجود در خون را کاهش می‌دهد که قلب برای جبران این موضوع باید سریع‌تر پمپاژ کند و این دو عامل هر دو فشار خون را افزایش می‌دهند.

مصرف الکل

نوشیدن زیاد الکل خطر ابتلا به فشار خون بالا و بیماری‌های ناشی از آن مثل بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

رژیم

رژیم غذایی با چربی‌های غیر اشباع زیاد و نمک فراوان خطر ابتلا به این بیماری را زیاد می‌کند.

کلسترول بالا

بیش از 50 درصد افرادی که فشار خون بالا دارند، دارای کلسترول بالا نیز هستند. مصرف چربی‌های ناسالم در ایجاد کلسترول در سرخرگ‌ها نقش دارد.

استرس روحی

استرس مخصوصا زمانی که مزمن باشد، اثرات شدیدی روی فشار خون دارد. استرس می‌تواند ناشی از فاکتورهای اجتماعی و یا روانی باشد.

دیابت

فشار خون بالا معمولا در طول دیابت نوع 1 اتفاق می‌افتد. کنترل دیابت می‌تواند ریسک فشار خون بالا را کاهش دهد.

بارداری

در طول بارداری به دلیل تغییر هورمونی، خطر ابتلا به فشار خون بالا افزایش می‌یابد. همچنین فشار خون بالا نشانه‌ای از پره اکلامیسی است که یک نارسایی وابسه به جفت خطرناک است.

آپنه خواب

نفس کشیدن در افراد با آپنه خواب به طور لحظه‌ای متوقف می‌شود. متخصصان می‌گویند ارتباطی بین این موضوع و فشار خون بالا وجود دارد.

در این مقاله بیماری فشارخون بالا، علائم، بیماری‌های ناشی از آن، درمان و راه‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری بررسی شد. با انتخاب یک سبک زندگی صحیح می‌توان از ابتلا به فشار خون بالا جلوگیری کرد.