22 حقیقت باور نکردنی درباره نهنگ آبی، بزرگترین حیوان جهان

اغلب انسان ها فکر می‌کنند باید در فراسوی زمین به دنبال موضوعات جالب بگردند. غافل از آن که، آنچه برای اکثر دانشمندان ناشناخته باقی مانده است، اقیانوس ها هستند. اقیانوس ها چیزهای ناشناخته زیادی در خود جای داده اند، یکی از آن ها جانوری به نام نهنگ آبی است. با ما همراه باشید تا در این مقاله سری به اقیانوس و بزرگترین نهنگ دنیا بزنیم.

نهنگ آبی یا همان وال آبی (Blue Whale) پستانداری آبزی است که بزرگترین حیوان شناخته‌شده تاریخ کره زمین محسوب می‌شود. زیستگاه اصلی این گونه آبزی 5 اقیانوس‌ مختلف است. صدای نهنگ آبی 150 تا 200 تن است که بسیار بزرگ‌تر از عظیم‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده به نظر می‌رسد. این جانور اعماق اقیانوس را به آب‌های کم‌عمق و سواحل ‌ترجیح می‌دهد. آن‌ها عموما فصول گرم‌تر را در مناطق نزدیک به قطب سپری می‌کنند و با فرارسیدن زمستان در مهاجرت بسیار طولانی به‌سمت مناطق نزدیک به استوا حرکت می‌کنند.

آمار دقیقی از میزان جمعیت بزرگترین نهنگ دنیا وجود ندارد؛ اما اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) جمعیت کل این گونه را 10 تا 25 هزار تخمین زده و آن را جزو گونه‌های درمعرض خطر انقراض قرار داده است. اگر می‌خواهید با این موجود شگفت‌انگیز و کمتر‌شناخته‌شده بیشتر آشنا شوید، این مقاله مجله پلازا را از دست ندهید.

در ویدیوی زیر «بخشی از مستند Earth را که درباره نهنگ آبی است» تماشا کنید:

بزرگترین نهنگ دنیا در یک نگاه

وال آبی (نام علمی: Balaenoptera musculus) گونه‌ای از نهنگ‌های بی‌دندان است که به‌جای دندان، صفحه شانه‌ای در دهان خود دارد. شاخص‌ترین ویژگی نهنگ آبی اندازه بسیار بزرگ آن است که با طول حدود 30 متر، بسیار بزرگ‌تر از عظیم‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده بوده و بزرگ‌ترین حیوانی محسوب می‌شود که تاکنون روی زمین زیسته است. در جدول زیر مشخصات بزرگترین نهنگ دنیا را تماشا کنید:

زیستگاه اصلی بزرگترین نهنگ جهان اقیانوس منجمدجنوبی، شمال اقیانوس اطلس، شمال و جنوب اقیانوس آرام و اقیانوس هند است. رنگ این پستاندار آبزی آبی متمایل به خاکستری است و قسمت زیر بدنش درمقایسه‌با قسمت پشت، رنگی روشن‌تر دارد.

بزرگترین وال دنیا عضو خانواده نهنگ‌های شکیل (Balaenoptera) شمرده می‌شود. این باور وجود دارد که خانواده نهنگ‌های شکیل در زمانی بسیار دور، یعنی اواسط دوره زمین‌شناسی الیگوسن (28 میلیون سال پیش) از دیگر خانواده‌های زیرراسته نهنگ گوژپشت آبی (Mysticeti) منشعب شده است. خود گونه نهنگ آبی نیز در دوره میوسن (حدود 10.5 تا 7.5 میلیون سال پیش) از دیگر نهنگ‌های شکیل انشعاب یافته است.

تا اوایل قرن بیستم، جمعیت فراوانی از وال های آبی تقریبا در همه اقیانوس‌ها زندگی می‌کردند؛ اما در مدت یک قرن به‌دلیل شکار بی‌رویه به‌دست انسان، جمعیت آن‌ها تا مرز انقراض پیش رفت تا اینکه در سال 1966، جامعه بین‌المللی از آن محافظت کرد. گزارشی در سال 2002، جمعیت نهنگ آبی را 5 تا 12 هزار عدد در سراسر دنیا تخمین زد. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت نیز جمعیت احتمالی این گونه را 10 تا 25 هزار عدد تخمین زده است.

پیش از شکارهای گسترده در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، بزرگ‌ترین زیستگاه نهنگ آبی اقیانوس اطلس محسوب می‌شد که 200 تا 300 هزار عدد از آن‌ها در آنجا زندگی می‌کردند. گفته شده جمعیت بزرگترین نهنگ دنیا در‌حال‌حاضر به‌آرامی ‌در حال افزایش است.

22 حقیقت باور نکردنی درباره بزرگترین نهنگ دنیا

1. اندازه بزرگترین نهنگ دنیا به 30 متر می‌رسد

وال آبی حیوانی غول‌آساست که عموما بین 24 تا 30 متر طول دارد و در گونه‌هایی تاییدنشده، نهنگ 33 متری نیز گزارش شده است. این یعنی طول این حیوان آبزی بیش از 3 اتوبوس است. باورش دشوار است؛ اما نهنگ آبی حتی از عظیم‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده نیز بسیار بزرگ‌تر است.

2. وزن بزرگترین نهنگ دنیا به 200 تن می‌رسد

به‌دلیل اندازه بسیار بزرگ، وزن‌کردن نهنگ‌های آبی دشوار است. آن‌ها هرگز به‌طور یکجا وزن نشده‌اند؛ بلکه پس از قطعه‌قطعه‌شدن و وزن‌کردن قطعه‌ها وزنشان محاسبه شده است. میانگین وزن طویل‌ترین نهنگ آبی با 29.9 متر که تاکنون به‌صورت علمی‌ اندازه‌گیری شده، 176.5 تن بوده است. این رقم بسته به میزان چاقی می‌تواند از 141 تا 211.5 تن تغییر کند.

وال آبی ماده عموما کمی ‌بلندتر از نرها هستند؛ اما نهنگ‌های نر در‌مقایسه‌ با وال های آبی ماده‌ با طول یکسان سنگین‌تر هستند که این موضوع به‌دلیل ماهیچه‌ها و استخوان‌های سنگین‌تر است.

3. اندازه نوزاد بزرگترین نهنگ دنیا چقدر است؟

وال آبی بزرگترین موجود زنده بزرگترین نوزاد در میان نوزادان تمام حیوانات کره زمین را نیز دارد. نوزاد بزرگترین نهنگ دنیا حتی در‌مقایسه‌با دیگر حیوانات بالغ نیز یکی از بزرگ‌ترین‌ها محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که وزن نهنگ آبی نوزاد هنگام تولد به حدود چهار تن و طولشان نیز به 8 متر می‌رسد. آن‌ها حدود 190 لیتر شیر در روز می‌نوشند و احتمالا بعد از 6 ماه از شیر گرفته می‌شوند. وزن نوزادان وال آبی روزانه حدود 90 کیلوگرم افزایش می‌یابد که احتمالا یکی از سریع‌ترین سرعت رشدها در میان موجودات زنده را دارند.

4. زبانی هم‌وزن فیل و قلبی به‌اندازه خودرو

همه خصوصیات و ارقام مربوط به وال آبی نجومی‌ است. وزن زبان نهنگ آبی برابر با وزن یک فیل و قلبش نیز برابر با خودرویی متوسط است. صدای تپش قلب این موجود تا دو مایل دورتر نیز می‌رسد. این موجودات رگ‌های بسیار بزرگی نیز دارند و شاید چندان اغراق نباشد که بگوییم می‌توان در آن‌ها شنا کرد.

5. غذای بزرگترین نهنگ دنیا چیست؟

وال های آبی علاقه فراوانی به خوردن کریل دارند. کریل ها موجوداتی صدف‌دار و ریز شبیه میگو هستند. هر نهنگ آبی بالغ روزانه حدود چهار تن و به‌عبارت‌دیگر، 40 میلیون کریل نوش جان می‌کند.

6. وال آبی فاقد دندان است!

این آبزیان غول‌پیکر به دسته نهنگ‌های بی‌دندان تعلق دارند و به‌جای دندان، از صفحه‌های شانه‌ای برخوردارند که برای فیلترکردن غذا به‌کار می‌رود. وال آبی با یک حرکت سریع رو به جلو به سمت کریل‌ها، آنها را همراه با حجم زیادی از آب وارد دهان خود می‌کند. هنگامی‌ که نهنگ آب را با فشار از دهان خود خارج می‌سازد حدود 300 تا 400 صفحه شانه‌ای مذکور مانند صافی عمل می‌کنند. در این زمان کریل‌های باقیمانده که قادر به خروج نیستند قورت داده می‌شوند.

7. بزرگترین نهنگ دنیا به‌خاطر روغن نهنگ شکار می‌شد

وال های آبی در قرن نوزدهم و بیستم به‌طور گسترده‌ای شکار می‌شدند که باعث کاهش شدید جمعیت آن‌ها شد. صدها هزار وال آبی به‌خاطر روغن نهنگ شکار شدند. روغن نهنگ در گذشته به طور گسترده به‌عنوان سوخت چراغ و برای تولید صابون و کره استفاده می‌شد.

8. وال آبی تا سرحد انقراض پیش رفته بود

نسل وال های آبی به‌دلیل شکار بی‌رویه به‌خاطر روغنش تا حد انقراض پیش رفت. آمارها نشان می‌دادند احتمالا حدود 380 هزار نهنگ را انسان‌ها شکار کرده بودند. سرانجام این موجود در سال 1966 در گروه گونه‌های حفاظت‌شده قرار گرفت.

9. جمعیت بزرگترین نهنگ دنیا به‌آرامی‌ در حال افزایش است

جمعیت وال‌های آبی با ارقام پیشین خود فاصله زیادی دارد. پیش از شکارهای گسترده، این رقم حدود 350 هزار عدد تخمین زده می‌شد. ارقام کنونی تنها 7 درصد جمعیت وال های آبی پیش از سال 1911 را تشکیل می‌دهند. اگرچه جمعیت این جانوران درحال رشد است اما بازهم خطر انقراض برای وال آبی وجود دارد.

10. وال آبی قوی‌ترین صدا را در میان موجودات زنده دارد

گوش انسان نمی‌تواند صدای وال های آبی در زیر آب را بشنود؛ اما ازقضا این موجودات بلندترین صدا را در میان تمامی‌ حیوانات تولید می‌کنند. شدت صدای نهنگ آبی به 188 دسیبل می‌رسد که از صدای موتور هواپیمای جت با 140 دسیبل نیز بلندتر است. نهنگ‌های آبی با صداها و غرش‌های فرکانس پایین باهم صحبت می‌کنند.

11. توانایی شنیداری نهنگ آبی خیره‌کننده است

ازآنجاکه وال های آبی با صداهایی کم‌فرکانس صحبت می‌کنند، در شرایط مناسب، این موجود می‌تواند از فاصله 1600 کیلومتری با دیگران ارتباط برقرار کند و صدایش شنیده شود.

12. بزرگترین نهنگ دنیا احساس دارد

این عقیده از آنجا نشئت می‌گیرد که وال های آبی که به ساحل نزدیک شده‌اند، هنگام نجات به‌وسیله نهنگ‌های دیگر، ظاهرا از طرف مقابل تشکر می‌کنند.

13. روند زادوولد وال آبی کُند است

وال های آبی تنها هر سه سال یک‌بار بچه‌دار می‌شوند و دوران بارداری‌شان 11 تا 12 ماه طول می‌کشد. شما می‌توانید عکس بزرگترین نهنگ آبی را در زیر ببینید.

14. نهنگ‌های مادر به نوزاد نهنگ‌های دیگر کمک می‌کنند

وال آبی ماده نوزاد تازه‌ متولد‌ شده خود را به‌سمت سطح آب هدایت می‌کند تا اولین تنفس خود را انجام دهد. ماده‌های دیگر که در آن نزدیکی هستند، به‌آرامی ‌نوزاد را به‌سمت سطح آب هُل می‌دهند تا به او کمک کنند. بدین‌ترتیب، نوزاد تشویق می‌شود سطح آب را بشکند و نفس بکشد.

15. بزرگترین نهنگ دنیا منفذی شبیه به سوراخ بینی انسان برای تنفس دارد

هنگامی‌‌که وال آبی به سطح آب می‌آید، ازطریق سوراخ‌های بینی در بالای بدن خود هوا را به بیرون می‌فرستد. براثر عمل تنفس وال آبی، ابری از هوای فشرده‌شده تا ارتفاع 9 متر به بالا فرستاده می‌شود. نهنگ‌های آبی عادت دارند هر 5 تا 15 دقیقه برای تنفس به سطح آب بیایند؛ اما می‌توانند زمان‌های بیشتری بدون تنفس دوام بیاورند.

16. وال آبی شباهت زیادی به زیردریایی‌ها دارد

اگر از بالا به این موجود نگاه کنیم، صرف‌نظر از باله‌ها و انتهای دم، به‌آسانی با زیردریایی اشتباه گرفته می‌شود. شکل آیرودینامیکی زیردریایی، مشابه این موجودات آبزی است.

17. عمر وال های آبی بلند است

اگر  شرایط زندگی برای این جانوران مناسب باشد می‌توانند 80 تا 90 سال عمر کنند.

18. نهنگ قاتل، تنها شکارچی طبیعی بزرگترین نهنگ دنیا است

نهنگ‌های قاتل (Orca) معمولا نهنگ‌های آبی کوچک‌تر را برای شکار انتخاب می‌کنند. هرچند وال آبی موجودی منفعل است، به‌لطف جثه بسیار بزرگ خود معمولا می‌تواند با گروهی از نهنگ‌های قاتل مقابله کند. مطالعات نشان می‌دهد 25 درصد نهنگ‌های آبی بالغ آثار زخم و برش ناشی از حمله نهنگ‌های قاتل روی بدن خود دارند. البته اطلاعات چندانی از میزان آسیب‌پذیری آن‌ها از چنین حملاتی در دست نیست. در عکس زیر مقایسه اندازه نهنگ ها نسبت به نهنگ های قاتل را می‌بینیم.

19. آیا نهنگ‌های آبی سریع هستند؟

بزرگترین نهنگ دنیا بسیار اهل سفر است. آن‌ها فصول گرم را در مناطق نزدیک به قطب سپری می‌کنند و هنگام فرارسیدن فصل سرد، سفری طولانی به‌سمت خط استوا را آغاز می‌کنند. سرعت آن‌ها به‌طورمعمول هنگام دریانوردی حدود 8 کیلومتربرساعت است؛ اما درصورت نیاز می‌توانند با سرعت 32 کیلومتربرساعت حرکت کنند.

20. آینده نهنگ آبی نامعلوم است

هرچند صید وال آبی دیگر خطری برای این گونه محسوب نمی‌شود، جریان‌ ترمیم دوباره نسل نهنگ‌های آبی کُند است و نیز خطرهای دیگری مانند برخورد با کشتی‌ها و تغییرات اقلیمی‌ آن‌ها را تهدید می‌کند. گفته شده تنها 10 تا 25 هزار از بزرگترین نهنگ دنیا در دنیا باقی مانده است. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت این موجود را جزو گونه‌های در خطر انقراض قرار داده است. این امید وجود دارد که با گذشت زمان، تعداد زیادی از این غول‌های نجیب و بااحساس در اقیانوس‌ها پرسه بزنند.

21. وال های آبی چگونه می‌ خوابند؟

وال های آبی نیز مانند تمام حیوانات می‌خوابند. آن‌ها تقریبا 7 درصد از روز را که حدودا 1 ساعت و 30 دقیقه می‌شود، به خواب می‌روند. روش خواب این موجودات به طوری است که یا آن‌ها به صورت افقی و عمودی در حالی که با موجودات دیگر آرام شنا می‌کنند، می‌خوابند و یا روی سطح آب متوقف شده و به استراحت می‌پردازند. دوره خواب برای وال های آبی 15 دقیقه است و در طول روز چند بار تکرار می‌شود. نیمی از مغز آن‌ها هنگام خواب هشیار باقی می‌ماند تا در تنفس آن‌ها مشکلی ایجاد نشود.

22. بزرگترین وال های دنیا تنهایی یا گروهی سفر می‌کنند

وال های آب هم توانایی سفر تنهایی و هم به صورت گروهی را دارند. اگر شرایط تغذیه و آب و هوایی ایده آل باشد، آن‌ها حتی در گروه های 60 تایی هم سفر می‌کنند.

سوالات متداول

سخن پایانی

وال آبی یکی از قدیمی‌ترین و البته بزرگ‌ترین موجودات کره زمین است که آشنایی با آن می‌تواند از رمز و رازهای سیاره‌ی سبز ما پرده بردارد. در این مقاله با 22 نکته در خصوص زندگی و آناتومی بزرگترین نهنگ دنیا آشنا شدید. می‌توانید نظرات خود را با ما در میان بگذارید و اطلاعات بیشتری به این متن اضافه کنید.