Farout دورترین سیاره کوتوله در منظومه شمسی کشف شد

Farout جرم آسمانی تازه کشف شده‌ای در دورترین فاصله از منظومه شمسی است. سیاره کوتوله صورتی قرمزرنگی که به خاطر فاصله زیادش با خورشید احتمالا یخی باشد.

ستاره شناسان جرم آسمانی جدیدی در دورترین فاصله منظومه شمسی تا به امروز کشف کرده‌اند. سیاره کوتوله‌ای که چهاربرابر بیشتر از فاصله سیاره پولوتون تا خورشید با خورشید فاصله دارد. مرکز اخترشناسی اتحادیه بین المللی ستاره شناسی روز دوشنبه خبر کشف این سیاره را اعلام کرد. اسکات شپرد (Scott Sheppard) از ستاره شناسان موسسه علمی کارنیژ (Carnegie) که در کشف این سیاره کوتوله نقش داشته خاطرنشان می‌کند که اولین احتمالی که با دیدن حرکت بسیار آهسته این شی دور در آسمان به ذهنش رسیده این بود که این جرم متحرک احتمالا در مسافت دوری در مدار منظومه شمسی قرار گرفته است.

این اتفاق بسیار برای شپرد جالب بود چرا که ازنظر ستاره شناسان وقتی جرمی تا این حد حرکت کندی دارد باید حتما در فاصله دوری در منظومه شمسی باشد. اما این مورد غیرعادی به‌نظر می‌رسید. شپرد می‌گوید:

تا به حال جرم آسمانی را ندیده بودم که اینقدر کند و آهسته حرکت کند.

شپرد و همکارانش با محاسبه مدت زمان جابجایی و حرکت این سیاره کوتوله که در حال حاضر به آن 2018 VG18 می‌گویند (اسم دیگر آن Farout است) در آسمان فاصله آن با زمین را بدست آوردند که حداقل 120 واحد نجومی (AU) است. یک واحد نجومی برابر با فاصله بین زمین و خورشید است که بدین ترتیب این سیاره کوتوله 93 میلیون مایل دورتر از زمین قرار دارد.

این یعنی فاصله Farout از زمین تقریبا برابر با فاصله زمین تا کاوشگر فضاپیما Voyager 2 است که به تازگی در فضای میان ستارگان قرار گرفته است. فضاپیمای Voyager 1 در فاصله بسیار دورتر 145 AU قرار دارد و همواره دورتر هم می‌شود. این مسافت‌های زیاد به این معنا هستند که پی بردن به اتفاقات پیرامون فضاپیماهای Voyager بسیار سخت است حال تصور کنید که کشف اتفاقات مربوط به سایر اجسام طبیعی در مسافت دورتری در منظومه شمسی چقدر سخت‌تر و مشکل‌تر خواهد بود.

پس از رویت این سیاره کوتوله، تیم پژوهشی مجهزی از ستاره شناسان از اقصی نقاط دنیا دست به کار بررسی شواهد وجود Farout شدند. برای این کار از تلسکوپ‌های بسیار قوی استفاده کردند تا کوچکترین نشانه‌های حرکت دال بر وجود یک سیاره را بیابند.

شپرد و تیم تحقیقاتی مسئول کشف این سیاره، اوایل امسال در جریان تحقیقات، سیاره کوتوله دیگری را شناسایی کردند که گابلین (Gablin) نامگذاری شد. کشف این دو سیاره کوتوله و سایر کشفیات ستاره‌شناسان به خاطر موج پژوهشی گسترده‌ای است که طی شش سال اخیر در ستاره شناسی بوجود آمده است. شپرد می‌گوید:

پژوهش‌ها و کاوش‌های چند سال اخیر ما روی منظومه شمسی گسترده‌ترین و دقیق‌ترین تحقیقاتی هستند که تا به امروز روی منظومه شمسی انجام گرفته‌اند.

یکی از اهداف این پژوهش، جستجو برای جرمی در اندازه سیاره بود (بنام سیاره 9 یا سیاره X) که ممکن است در فضای خارج منظومه شمسی باشد. این تیم تحقیقاتی از سال 2012 حدود 20 درصد آسمان شب را بررسی کرده است، و درحالی‌که طی این سال‌ها سیاره‌های کوتوله زیادی پیدا شده‌اند، هنوز سیاره X پیدا نشده است.

هرچند که در خلال این پژوهش‌ها حتی مکان برخی از این اجرام مانند Farout مشخص شده‌اند اما هنوز هم محققان اطلاعات کافی دراین رابطه دراختیار ندارند. دیوید تولن (David Tholen) ستاره شناس دانشگاه هاوایی و یکی از محققان حاضر در پروژه کشف این سیاره کوتوله در بیانیه‌ای اعلام کرد:

تنها چیزی که در حال حاضر درباره 2018 VG18 می‌دانیم فاصله بسیار زیاد آن از خورشید، قطر این سیاره کوتوله و رنگ آن است.

این جسم تازه کشف شده دارای مسافت گرداگرد 500 تا 600 کیلومتری بوده و به اندازه کافی بزرگ است که بتوان آن را در زمره سیاره‌های کوتوله دانست. رنگ 2108 VG18 صورتی مایل به قرمز است که برای اجسامی که در آن قسمت از منظومه شمسی قرار دارند، امر طبیعی محسوب می‌شود.

از نظر شپرد رنگ صورتی مایل به قرمز نشان دهنده این است که جسم تازه کشف شده یخی باشد. او می‌گوید:

زمانی که یخ در خلال سال‌های تشکیل منظومه شمسی در معرض بمباران تشعشع نور قرار بگیرد، رنگش به سرخی می‌زند.

صدها میلیون سال است که بمباران تشعشعی دراین قسمت از منظومه شمسی همیشه اتفاق می‌افتد. میشل بانیستر (Michele Bannister) متخصص فیزیک نجومی دانشگاه بلفاست (Belfast) می‌گوید:

منظومه شمسی پر است از صدها هزار دنیای مختلف بزرگ و کوچک هم اندازه جزیره‌ها تا قاره‌ها که تقریبا تمام آن‌ها حین عبور از مدارشان دور خورشید وارد لایه هلیوسفر شده و از آن خارج می‌شوند. لایه‌ای که عامل ایجاد همین رنگ صورتی قرمزی است که در این جسم تازه کشف شده مشاهده می‌شود. باید بگوییم که هر رنگ دیگری به غیر این رنگ در این سیاره کوتوله کمی عجیب به نظر می‌رسید.

درحالیکه محققان می‌توانند طیف رنگی صورتی را ازطریق تلسکوپ ببینند با این حال جزئیات زیادی در رابطه با Farout در اختیار نیست.

براساس اظهارات ستاره شناسان، یک دور کامل Farout در مدارخودش دور خورشید هزاران سال یا شاید بیشتر طول بکشد، البته شکل مدار هنوز مشخص نیست، و اینکه اصلا این سیاره کوتوله در مدار خود به دور خورشید به سمت نزدیک شدن به خورشید دور می‌زند یا در جهت دور شدن از آن هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. محققان همچنین نمی‌دانند که جاذبه سیاره‌های غول پیکری مانند نپتون، زحل یا مشتری تاثیری روی Farout دارد یا خیر. ستاره شناسان دست کم یکسالی زمان لازم دارند تا اطلاعات بدست آمده از تلسکوپ‌های نجومی دنیا را جمع‌بندی کنند.

بانیستر که البته در انجام پژوهش مشارکت نداشته خاطر نشان می‌کند که کشف این قبیل اجرام و تحلیل مدار آن‌ها در آینده باعث می‌شوند که ستاره شناس‌ها به تصویر بهتری از شکل گیری و توسعه منظومه شمسی دست پیدا کنند. او می‌گوید:

مشخصا مسافت دور این جسم تازه کشف شده بارزترین و جالب ترین ویژگی آن نیست. بلکه Farout نتیجه تلاش شبانه روزی و خستگی ناپذیرانه تیم پژوهشی است. رویت این شی در این فاصله دور از پیشامدهای عصر کیهانی محسوب می‌گردد.

کلام آخر

تحقیق و پژوهش دانشمندان و ستاره‌شناسان همچنان ادامه داشته و در پی کشف سیارات و ستاره‌های جدید در فضا هستند. به نظر شما پیدا شدن این سیاره صورتی کوچولو یک پیشبرد مهم در ستاره شناسی محسوب می‌شود؟ با ما در بخش نظرات پلازا همراه باشید.