بیوگرافی استن لی (Stan Lee) ؛ نگاهی بر زندگی خالق افسانه‌ ای قهرمانان مارول

استن لی (Stan Lee) خالق افسانه‌ای شخصیت‌های مارول یکی از افرادی بود که اکثر کاراکتر‌های مارول را خلق کرد. او استعدادی بود که اگرچه دیر کشف اما برای همیشه در ذهن علاقمندان به شخصیت‌های ابرقهرمانی جاودان خواهد ماند. در ادامه این مقاله به بیوگرافی استن لی می‌پردازیم.

استنلی مارتین لیبر (Stanley Martin Lieber) معروف به استن لی نویسنده، منتشرکننده کتاب‌های کمیک، ویراستار تهییه‌کننده آمریکایی بود. او از سن 17 سالگی در عرصه کمیک فعالیت می‌کرد اما تا سن 40 سالگی به شهرت نرسید و فعالیت خود را از شرکت انتشاراتی تایملی (Timely Comics) که بعدها نام خود را به مارول کامیکس (Marvel Comics) تغییر داد، شروع کرد.

استن لی شخصیت‌های محبوبی مانند اسپایدرمن (Spider-Man)، مردان ایکس، ثور، مرد آهنین (Iron Man)، پلنگ سیاه (Black Panther) و چهار شگفت انگیز (Fantastic Four) از مخلوقات ذهن خلاق او بودند. این نویسنده افسانه‌ای کمپانی مارول کامیکس، کسی که مخلوقات فانتزی و جذابش او را در ذهن تمام دوست‌داران کتاب‌های مصور تبدیل به یک ابرقهرمان واقعی کرده است، در سن 95 سالگی درگذشت. در ادامه این مقاله پلازا مختصری از بیوگرافی استن لی را مطالعه می‌کنید.

فهرست مطالب

بیوگرافی استن لی

در ادامه به زندگی‌نامه خالق شخصیت های مارول نگاهی خواهیم انداخت.

اوایل زندگی استن لی

خالق کمیک های مارول در 28 دسامبر 1922 (6 دی 1391) در منهتن نیویورک به دنیا آمد. پدر و مادر او سلیا و جک لیبر اصالتی رومانیایی-یهودی داشتند. وقتی در مصاحبه‌ای از استن لی پرسیده شد آیا تا با حال به رومانی سفر کرده یا زبان رومانیایی می‌داند پاسخ داد که پدر و مادرش هرگز علاقه‌ای نداشتند تا او این زبان را یاد بگیرد. او در ارتفاعات واشنگتن، جایی که پدرش خیاطی می‌کرد، در فقر بزرگ شد. لی کودکی‌اش را همراه با برادر کوچک‌ترش لری گذراند. لی از کودکی به کتاب و فیلم علاقه خاصی داشت. او بیشتر به شخصیت‌های قهرمان قصه‌ها اهمیت می‌‌داد و اولین قهرمان خود را در کتاب اسکارلت پیمپرنل (The Scarlet Pimpernel) پیدا کرد. از جمله فیلم‌هایی که او دوست داشت، فیلم‌های ارول فلین (Errol Flynn) بودند.

او به سن نوجوانی رسید و خانواده‌اش به خانه دیگری نقل مکان کردند و استن لی در طول دوران مدرسه خوا علاوه بر کار کردن ، نویسندگی نیز انجام می‌داد. او پانزده سالگی در مسابقه‌‌ای به نام «بزرگ ترین اخبار هفته» شرکت کرد و سه بار به طور متوالی برنده آن شد به طوری که روزنامه از او خواست که نویسندگی را به طرز جدی‌ای ادامه دهد. سپس لی به پروژه تئاتر WPA فدرال پیوست و در آنجا در چند اجرای کوچک شرکت کرد.

شروع فعالیت هنری

در سال 1939 استن لی، با کمک دایی خود بعنوان یک پادو در شرکت اسبق مارول که تایملی کامیکس نام داشت با حقوق ماهی 35 دلار استخدام شد. دو سال بعد، او برای شماره سوم سری «کاپیتان آمریکا» (Captain America) آقایان کربی و جو سیمون (Joe Simon)، یک داستان دو صفحه‌ای با عنوان «انتقام خائن» نوشت که در شماره بعدی سری کامیک‌های کاپیتان آمریکا منتشر شد. او در نوشته‌هایش خود را «استن لی» صدا می‌زد.

آغاز درخشیدن در مارول

در اواخر دهه 1950 شرکت دیسی با درخشش در کامیک‌های فلش (Flash) و لیگ عدالت آمریکا (Justice League of America) شروع قدرتمندی داشت و این اتفاق باعث شد که مارتین گودمن (Martin Goodman) به فکر تشکیل یک تیم جدید به سرپرستی استن لی بیافتد. لی با شروع کار خود در دهه 1960، به ابرقهرمانان مارول علاوه بر قدرت، شخصیت و کاراکتر انسانی بخشید. تا آن زمان، ابرقهرمانان ویترینی کمپانی‌هایی مانند دی‌سی (DC Comics)، همگی  بعنوان یک قهرمان کامل و یک پهلوان عادل به تصویر کشیده شده بودند، اما شخصت هایی که استنلی خلق کرده بود مانند همه انسانها مشکلات و نواقصی داشتند و کامل نبودند. بعنوان مثال پیتر پارکر (Peter Parker) یا همان اسپایدرمن، راجع به شوره موهای سرش غر می‌زد و در روابط‌ با جنس مخالف‌اش مشکل داشت.

استن لی به تنهایی یا با همکاری‌ هنرمندانی مانند جک کربی (Jack Kirby)، استیو دیتکو (Steve Ditko) و دیگران، کمپانی مارول را از یک شرکت کوچک به ناشر شماره یک کتب مصور و در نهایت یک غول چندرسانه‌ای تبدیل کرد.

در دهه 1970 میلادی، استن لی با فعالیت‌هایش کمک کرد تا مرزهای سانسور در کتب مصور به عقب هل داده شوند. او حوزه کتب مصور، که تبدیل به یک رسانه کودکانه و بی‌فکر شده بود را به صنعتی تبدیل کرد که بتوان در آن مسائل مهم و حیاتی فلسفه زندگی انسان را مطرح کرد.

روش کار استن لی

روش کار او در کمپانی مارول بدین شکل بود که او همراه با یک هنرمند طراح ایده‌پردازی می‌کرد یا ایده‌هایش را با یک طراح به اشتراک می‌گذاشت، سپس یک خلاصه داستان کلی می‌نوشت و تحویل طراح می‌داد. پس از اینکه طراح، تصاویر صفحات مختلف را طراحی می‌کرد، استن لی کادرهای نوشته‌ها و جای خالی کپشن‌ها را با روایت و دیالوگ پر می‌کرد. پروسه‌ای که بعدها بعنوان «متد مارول» مشهور شد.

لی در ساخت فرانچایزهایی مانند چهار شگفت‌انگیز، هالک، مرد آهنین، ثور، سیلور سرفر (Silver Surfer) و مردان ایکس با آقای کربی (طراح و نویسنده) همکاری کرد. او همچنین همراه با آقای دیتکو، فرنچایزهایی مانند اسپایدرمن و دکتر استرنج جراح را خلق کرد، و با همکاری با بیل اورت (Bill Everett) ابرقهرمانی نابینا با نام Daredevil را به دنیا معرفی کرد.

دوران بازنشستگی و ادامه حضور در مارول

به دنبال بازنشستگی او در دهه 1990 از مارول لی به عنوان چهره‌‌ای مردمی برای کمپانی باقی ماند‌. در همان سال‌ها استن لی را فیلم‌های به صورت تک‌جلوه‌ای دیدیم و به عنوان مدیر نیز در این آثار حضور پیدا کرد. این فعالیت‌ها لی را تبدیل به پردرآمدترین شخص فیلم در طول تمام دوران‌ها کرد.

در سال 2009، کمپانی والت دیزنی (The Walt Disney)، شرکت مارول اینترتینمنت (Marvel Entertainment) را به قیمت 4 میلیارد دلار خریداری کرد. پرفروش‌ترین فیلم‌های ابرقهرمانی تاریخ سینما  همواره شامل ابرقهرمانان مارول بوده‌اند. خالق کاراکترهای مارول در سال 2014 به نشریه شیکاگو تریبون می‌گوید:

من فکر می‌کردم کاری که می‌کنم اهمیت چندانی ندارد، دیگران دارند پل‌های عظیم می‌سازند و تحقیقات پیشرفته پزشکی را رهبری می‌کنند و من نشسته‌ام و دارم در مورد افرادی خیالی، که می‌توانند کارهای خارق‌العاده و دیوانه‌واری انجام دهند و لباسی مخصوص می‌پوشند، داستان می‌نویسم. اما فکر می‌کنم که بالاخره درک کرده‌ام که سرگرمی موضوعی سطحی‌ نیست.

شهرت و نفوذ آقای لی بعنوان چهره شاخص کمپانی مارول، حتی در دهه نهم زندگی‌اش، بسیار قابل توجه بود. مدیرعامل و رئیس کمپانی دیزنی، آقای باب ایگر (Bob Iger) در بیانیه‌ای استن لی را این‌گونه توصیف می‌کند:

استن لی به اندازه کاراکترهایی که خلق می‌کرد، خارق‌العاده بود. او در نوع خود و همچنین برای هواداران کتب مصور و فیلم‌های مارول یک ابرقهرمان است. استن قدرت الهام بخشیدن، سرگرم‌کردن و متصل‌ کردن را داشت. هیچ‌چیز به جز قلب خودش از قوه تخیل‌ او وسیع‌تر نبود.

همچنین رئیس استودیوهای مارول آقای کوین فیژ (Kevin Feige) نیز با انتشار این بیانیه‌ به خالق ابرقهرمان های مارول ادای احترام کرد :«هیچ‌کس بیشتر از استن لی بر حرفه من و تمام کارهایی که ما در استودیوهای مارول انجام می‌دهیم، تاثیرگذار نبود. استن از خودش میراث خارق‌العاده‌ای را بجای گذاشت که پس از مرگ من و شما هم پایدار خواهد ماند. فکر ما همراه دختر او، خانواده‌اش و میلیون‌ها طرفداری‌ست که نبوغ، کاریزما و قلب استن بر آنها تاثیرگذار بوده است.»

زندگی شخصی استن لی

در بین سال‌های 1945 تا 1947 در منهتن زندگی می‌کرد. او و همسرش جوآن کلیتون بوکوک (Joan Clayton Boocock) که اصالتا اهل نیوکاسل انگلیس  بود در سال 1947 با یکدیگر ازدواج کردند. حاصل این زندگی دختری به نام جوآن سلیا (Joan Celia) متولد 1950 و دختری دیگر به نام جان (Jan) بود که چند روز پس از تولد خود در سال 1953 درگذشت.

سال های پایانی زندگی استن لی

سالهای پایانی زندگی او پر سر و صدا و جنجالی بودند. پس از اینکه همسرش جوآن در ژوئیه سال 2017 (مرداد 1396) درگذشت، لی از هیئت مدیره کمپانی Entetainment POW (شرکتی که خودش همراه با دو نفر دیگر در سال 2001 آن را تاسیس کرده بود تا محصولات سینمایی، تلویزیونی و بازی‌های ویدیویی تولید کند) شکایت و طلب غرامتی به ارزش یک میلیارد دلار کرد؛ او ادعا داشت که این کمپانی از او کلاهبرداری کرده است؛ او چند هفته بعد شکایت خود را بطور ناگهانی پس گرفت. وی همچنین از مدیر برنامه‌های پیشین‌اش شکایت کرد و برای حکم جلب او (کسی که سالها کارهایش را مدیریت می‌کرده) درخواست قضایی داد. ثروت کلی استن لی حدود 70 میلیون دلار، تخمین زده شده است. همچنین در ژوئن سال 2018 مشخص شد که اداره پلیس لس‌آنجلس در حال بررسی گزارشاتی‌ست که ادعا داشتند استن‌ لی کودکان را مورد آزار و اذیت قرار می‌داده است.

سرانجام استن لی در 12 نوامبر 2018 (21 آبان 1397) بر اثر مشکلات تنفسی حاصل از بیماری پنومونی آسپیراسیون درگذشت.

جوایز استن لی

در این قسمت به جوایز خالق کاراکترهای مارول اشاره می‌کنیم.

کلام آخر

با بیوگرافی استن لی همراه شما بودیم. هرچه از این اسطوره خلاقیت و تخیل بگوییم باز هم کم است، لی را می‌توان تقریبا در تمام فیلم‌های دنیای سینمایی مارول (Marvel Cinematic Universe) یافت؛ مردی که چهره‌اش همواره یادآور خلاقیت و الهام‌بخشی و انسانیت است و نه کامل بودن. او زمانی گفته بود که تا پایان عمر احساس کودکانه‌اش را رها نمی‌کند‌ و گویی همین اتفاق هم افتاد. شما کدام یک شخصیت‌های خلق شده توسط استن لی را دوست داشتید؟ از اینکه با این مقاله همراهمان بودید سپاس‌گزاریم.