پرتاب فضاپیمای سیاره‌یاب ناسا توسط اسپیس‌اکس برای کشف سیارات دیگر

فضاپیمای سیاره‌یاب ناسا با ماموریت کشف سیاره های فراخورشیدی نزدیک که می توانند دارای حیات باشند به فضا پرتاب شد.

ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران (به اختصار تس) یک تلسکوپ فضایی برای «برنامه کاوشگران» ناسا است که برای جستجوی سیاره های فراخورشیدی با استفاده از روش «گذر» که سیاره را هنگام گذر از روبروی ستاره تشخیص می دهد در محدوده ای 400 برابر بزرگتر از محدوده ای که توسط ماموریت «کپلر» پوشش داده می شد طراحی شده است. این فضاپیما در 18 آوریل 2018 (30 فروردین 1397 به وقت ایران)، به همراه موشک فالکون 9 به فضا پرتاب شد. انتظار می رود تس در طول ماموریت اصلی خود، بیش از 20,000 سیاره فراخورشیدی را کشف کند و این در حالیست که تا زمان پرتاب آن، در مجموع تنها 3,800 سیاره فراخورشیدی کشف شده بود.

بدین ترتیب فضاپیمای سیاره‌‌یاب جدید ناسا، آماده است تا با بدست آوردن جزییات درباره نزدیکترین سیاره های فراخورشیدی و نیز شاید کشف نخستین نشانه های حیات فرازمینی، فصلی تازه و تحول آفرین در علم ستاره شناسی رقم بزند.

برای قرن ها و تا دهه 1990 که نخستین سیاره های فراخورشیدی کشف شدند، ما سیاره ای بیرون از منظومه خورشیدی نمی شناختیم. در طی این چندین سال اخیر، تلسکوپ فضایی کپلر (به نام یوهانس کپلر، ستاره‌شناس آلمانی) متعلق به ناسا به سیر این کشف ها سرعت بخشیده است و بدین ترتیب این مساله روشن شده که کهکشان مملو از سیاره است. اما کپلر برای ادامه کارش به مشکل برخورده و سوختش رو به اتمام است.

موشک فالکون 9 حامل تس، در حال پرتاب از مجموعه پرتاب فضایی 40 متعلق به اسپیس اکس در دماغه کاناورال در فلوریدا، آوریل 2018

اما خوشبختانه، جانشین آن، با نام کامل ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران (Transiting Exoplanet Survey Satellite) آماده تحویل گرفتن کار و ادامه آن است.
TESS توسط موشک فالکون 9 متعلق به اسپیس اکس پرتاب شد: یکی از ماموریت های دیگری که شرکت طراح موشک متعلق به ایلان ماسک در آن با ناسا همکاری کرد. اسپیس اکس همچنین از فضاپیماهای باری دراگون خود برای تجدید تدارکات پایگاه فضایی بین المللی استفاده می کند.

فضاپیمای تس با استفاده از همان روشی که کپلر را قادر به یافتن 2,600 سیاره فراخورشیدی کرده بود، 200,000 مورد از نزدیک ترین ستاره ها را زیر نظر می گیرد. دوربین های 4 گانه ی میدان-گسترده ی آن به دنبال کاهش نور ستاره ها خواهند بود که می تواند به خاطر رد شدن یک سیاره از جلوی ستاره(مابین تس و ستاره) باشد.
سارا سیگر، پروفسور اخترفیزیک آم‌آی‌تی که عضو تیم رهبری علمی تس و یک نیروی محرکه در جستجو برای نشانه های حیات در فضا است می گوید:

تس اساسا می خواهد یک فهرست برای ما تولید کند، همانند دفترچه تلفن، البته اگر این تشبیه خوبی باشد: فهرستی از مناسب ترین سیاره ها برای دنبال کردن، برای بررسی اتمسفر و مطالعه بیشتر درباره آن ها.

پس از اینکه سیاره های مناسب شناسایی شدند، یک تلسکوپ پیشرفته تر، مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب که قرار است در سال 2020 پرتاب شود، برای بررسی نشانه های مبنی بر امکان وجود حیات، استفاده خواهد شد.

برای من، تس نخستین فرصت برای یک پیشرفت واقعی در این حوزه از تلاش برای یافتن نشانه های حیات در سیاره های دیگر است.
این شانس واقعا وجود دارد که تس سیاره های زمین‌سان پیدا کند که در فاصله مناسبی از ستاره اش قرار گرفته باشند و سطح آن دمای مناسبی برای شکل گیری حیات داشته باشند. تس سیاره های زیادی با این خصوصیات پیدا خواهد کرد.

سیگر اظهار می دارد که بسیاری از سیاره هایی که احتمالا توسط تس پیدا خواهند شد ممکن است از نظر اندازه و ترکیب سنگی، مشابه زمین باشند، اما از جهاتی دیگر متفاوت و عجیب خواهند بود.

تس بزرگترین تور ماهیگیری که تاکنون برای شکار سیاره های اسرار آمیز استفاده شده را پهن خواهد کرد.
– پائول هرتز، دانشمند ناسا

همانند نزدیک ترین سیاره فراخورشیدی یعنی «پروکسیما بی»، بسیاری از آن ها در مدارهایی نزدیک به ستاره های کوتوله هستند که این جلوی چرخش آن ها را حول محورشان می گیرد و باعث می شود یک طرف آن ها دائما در تاریکی شب بماند. این سیاره ها همچنین ممکن است با تشعشات فراوان ناشی از تابش ستاره های کوتوله قرمز روبرو باشند.

ما با استفاده از کپلر آموختیم که تعداد سیاره ها در فضا بیشتر از ستاره ها است و حالا تس چشمان ما را برروی سیاره های گوناگون در اطراف برخی از نزدیک ترین ستاره ها خواهد گشود.
تس بزرگترین تور ماهیگیری که تاکنون برای شکار سیاره های اسرار آمیز استفاده شده را پهن خواهد کرد.
– پائول هرتز، مدیر بخش اخترفیزیک اداره مرکزی ناسا

تصویری خیالی از ماهواره تس در جلوی یک سیاره گدازه ای که حول ستاره اش می چرخد. تس هزاران سیاره جدید را برای مطالعه و مشاهدات بیشتر شناسایی خواهد کرد.

تس در تاریخ 18 آوریل (30 فروردین 1397 به وقت ایران) ساعت 22:51 به وقت گرینویچ، از مجموعه پرتاب فضایی 40 متعلق به اسپیس اکس در پایگاه نیروی هوایی دماغه کاناورال در فلوریدا پرتاب شد. این فضاپیما در مدار خود هر 13.7 روز یک بار به دور زمین می چرخد و هر 13.7 روز یک بار، در نزدیک‌ترین نقطه در مدار خود نسبت به زمین، اطلاعات بدست آمده را به زمین منتقل می کند.
اسپیس اکس اخیرا سرش حسابی شلوغ بوده است. در هفته های اخیر اولین موشک فالکون هوی را پرتاب کرد و مجوز یک پروژه پهن‌باند ماهواره ای بزرگ را دریافت کرد. در همین حال ماسک، چشمش را به مریخ دوخته است، سیاره ای که به زمین بسیار نزدیک تر است. این شرکت حتی در نظر دارد پول بیشتری برای کمک به تحقق این اهداف جذب کند.
برنامه های ماسک برای فرستادن انسان به مریخ همچنان سال ها تا نهایی شدن آن ها فاصله دارد، اما سیگر تخمین زده که نخستین تصاویر تس از آسمان شب را احتمالا حدود 10 روز بعد از پرتاب آن می توانیم ببینیم. هرچند، ماموریت علمی آن تا اتمام آزمایش های دو ماهه سیستم های متفاوت فضاپیما، رسما آغاز نخواهد شد.

من که نمی توانم منتظر بمانم تا مشارکت تس به عنوان گامی جدید در اکتشافات بشر درباره سیاره های جدید شکل بگیرد
به لطف تس، هنگامی که به آسمان شب نگاه می کنیم، می توانیم ستارگان درخشان در شب را نشان دهیم و بگوییم آن جا ستاره ای هست که میزبان یک زهره، مریخ یا شاید حتی زمینی دیگر است.

– لیزا کالتنگر، پروفسور در دانشگاه کورنل و عضو تیم علمی تس، از طریق ایمیل