آیا از آن دسته از افرادی هستید که پردازنده مرکزی کامپیوترتان زیاد گرم می‌شود؟ اگر کامپیوتر شما بدون هیچ هشدار قبلی خاموش یا قفل یا در هنگام انجام کارهای سنگین کند می شود شاید گرم شدن بیش از حد مشکل شما باشد. زیر نظر گرفتن دمای پردازنده به خصوص زمانی که پردازنده سیستم خود را اُورکلاک (بالا بردن سرعت در قطعات) کرده‌اید حائز اهمیت است. باید مواظب باشید که در اُورکلاک پردازنده خود زیاده‌روی نکنید.
عجیب آن که ویندوز هیچ گونه نرم افزاری را برای چک کردن دمای پردازنده در اختیار کاربر قرار نمی‌دهد. می توانید به بایوس (BIOS) سیستم رفته و اطلاعات پردازنده را جمع‌آوری کنید، ولی این کار وقت‌گیری است و ارزش آن را ندارد که تنها برای خواندن عدد دمای پردازنده دست به چنین کاری بزنید. خوشبختانه تعدادی نرم افزار مجانی وجود دارد که چک کردن دمای پردازنده را آسان می‌کند.
سریع‌ترین و آسان‌ترین روش برای چک کردن دمای پردازنده نرم‌افزاری به نام Core Temp است. باید توجه داشته باشید که در طول فرایند نصب، کور تمپ نیز مانند بسیاری از دیگر نرم‌افزارها سعی می‌کند بلوت‌ویر (bloatware) یا پندام‌افزاری (نرم‌افزاری که فضایی غیرمنطقی از کامپیوتر را اشغال می‌کند) را نیز نصب کند که برای جلوگیری از این کار باید تیک مورد نظر را در پروسه نصب بردارید.
زمانی که کور تمپ را نصب و آن را باز کردید، این نرم‌افزار بدون هیچ دردسری وضعیت پردازنده شما را همراه با دمای متوسط در قسمت پایین پنجره نرم‌افزار نشان می‌دهد. اگر جزئیات بیشتری می‌خواهید روی Show hidden items در گوشه سمت راست نوار ابزار پنجره کلیک کنید. در آن‌جا فهرستی از هر کدام از هسته‌های پردازنده کامپیوتر را خواهید یافت.
منوی تنظیمات کور تمپ به شما اجازه می‌دهد تا هر آن‌چه را که می‌خواهید به صورت دقیق دستکاری کرده و ظاهر آن را تغییر دهید ولی تنظیمات پیش‌فرض، همه اطلاعات پردازنده را به صورت بسیار ساده در اختیارتان می‌گذارد تا ببینید که پردازنده بیش از حد گرم شده یا عملکرد مناسبی دارد یا خیر.
البته کور تمپ تنها گزینه ما نیست. HWInfo ابزاری برای زیر نظر گرفتن همه جانبه سیستم است که جزئیات دقیقی را در مورد سخت‌افزار کامپیوتر فراهم می‌کند. اگر این نرم‌افزار را تنها در حالت حسگرها بگذارید زمانی که به قسمت پردازنده می‌روید (قسمت مختص پردازنده و نه قسمت دمای پردازنده در فهرست مادربورد) دماهای کنونی و دیگر جزئیات مهم را خواهید دید.
نرم‌افزار NZXT’s Cam یکی دیگر از گزینه‌هاست که قابلیت‌های زیادی دارد. کار با رابط کاربری سرراست آن آسان‌تر از دیگر ابزارهای مانیتورینگ است و این نرم‌افزار تمام اطلاعات کاربردی در مورد پردازنده، کارت گرافیک، رم و هارد دیسک را در اختیار شما قرار می‌دهد. این نرم‌افزار همچنین دارای یک شورتکات است که در هنگام بازی روی صفحه ظاهر می‌شود. همچنین ابزارهای اُورکلاک و بالا بردن سرعت قطعات نیز در این نرم‌افزار در نظر گرفته شده است. می‌توان از اپ‌های موبایلی NZXT’s Cam نیز برای زیر نظر گرفتن نرم‌افزار و هنگامی که از سیستم خود دور هستید استفاده کنید.
از دیگر نرم‌افزرهای مانیتورینگ پردازنده می‌توان Open Hardware Monitor و SpeedFan را نام برد که به وسیله آن خواهید توانست اطلاعات سیستم خود را ببینید. همان طور که می‌بینید گزینه‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد ولی اگر تنها می‌خواهید دمای پردازنده خود را ببینید، کور تمپ سرراست‌تر از دیگر گزینه‌هاست.
در نهایت، باید توجه داشته باشید که اگر از یک سیستم AMD Ryzen استفاده می‌کنید دو عدد دمای مختلف را خواهید دید. بسته به این که نرم‌افزار مورد استفاده شما اطلاعات را چگونه نشان می‌دهد شما باید عدد Tdie را بخوانید. عدد Tctl دمای کنترلی است که به سیستم خنک‌کننده شما گزارش می‌شود و برخی اوقات دمای متوسط را نشان می‌دهد تا سرعت فن در چیپ‌های رایزن ثابت بماند.
آیا دمای پردازنده زیاد است
حداکثر دمای پشتیبانی شده در پردازنده‌های مختلف یکسان نیست. اغلب نرم‌افزرهای ذکر شده در بالا، اطلاعات را به عنوان Tj.Max نشان می‌دهند که به معنای بالاترین دمای عملیاتی یک سخت‌افزار است. اگر این اطلاعات را به هر دلیلی نمی‌بینید، شماره مدل چیپ خود را جست‌و‌جو کرده تا اطلاعات مورد نظر را بیابید. همه نرمافزراهای بالا، شماره مدل پردازنده را نشان می‌دهند بنابراین یافتن آن کار آسانی است.
ولی این حداکثر دماست یعنی نقطه‌ای که در آن پردازنده شما خود به خود خاموش می‌شود تا از صدمات ناشی از بالا رفتن دما جلوگیری کند. اگر دما مرتباً به نزدیکی این نقطه برسد، در درازمدت برای سخت‌افزار شما گران تمام خواهد شد. بهتر است قوانین کلی زیر را در مورد دمای پردازنده رعایت کنید:
• دمای زیر 60 درجه سلسیوس: همه چیز مرتب است.
• دمای بین 60 تا 70 درجه: هنوز همه چیز خوب کار می‌کند ولی پردازنده کمی گرم شده است. اگر دما پس از مدتی بیشتر شد بهتر است گرد و غبار را از کامپیوتر یا پردازنده بزدایید.
• دمای بین 70 تا 80 درجه: این کمی گرم‌تر از حد معمول است مگر آن‌که چیپ را اُورکلاک کرده باشید. در غیر این صورت حتماً باید از کار کردن فن‌ها مطمئن شده و گرد و غبار موجود بر سر راه جریان هوا را تمیز کنید.
• دمای 80 تا 90 درجه: این دما برای کارهای طولانی مدت بسیار مضر است. سخت‌افزار خود را برای یافتن شکستگی فن و گرد و غبار جمع شده، چک کنید و اگر پردازنده را اُورکلاک کرده‌اید به قسمت تنظیمات رفته و سرعت و به خصوص ولتاژ را پایین بیاورید. البته یک مورد استثنایی وجود دارد: بعضی اوقات دمای پردازنده‌های قدرتمند برخی لپ‌تاپ‌ها در حین بازی و اتصال شارژر، به کمی بالاتر از 80 درجه می‌رسد که در این هنگام عملکرد این لپ‌تاپ‌ها کندتر می‌شود. رسیدن به چنین دمایی در این‌گونه دستگاه‌ها دور از ذهن نیست ولی اگر دمای پردازنده به بالای 85 درجه سلسیوس رسید اوضاع کمی خطرناک می‌شود.
• دمای بیشتر از 90 درجه سلسیوس: خطر! دمای پردازنده را به یکی از روش‌های زیر کاهش دهید.
چگونه دمای پردازنده را پایین بیاوریم
اگر دمای پردازنده سیستم شما مرتباً بالا می‌رود، چند روش را برای حل این مشکل می توانید امتحان کنید.
ابتدا کامپیوتر خود را تمیز کنید. معمولاً جمع شدن گرد و غبار در کامپیوتر طی چندین سال دلیل بالا رفتن دمای پردازنده است؛ گرد و غباری که جلوی حرکت فن‌ها و جریان اصلی هوا را می‌گیرد. برای تمیز کردن این گرد و غبار بهتر است از قوطی‌های هوای فشرده استفاده کنید. در مطلبی دیگر به چگونگی تمیز کردن کامپیوترهای شخصی خواهیم پرداخت. در هنگام تمیز کردن کامپیوتر بهتر است از عملکرد صحیح فن‌ها و باز بودن هواکش‌ها اطمینان حاصل کنید.
خوشبختانه این کار در اغلب موارد مشکل را برطرف خواهد کرد. اگر چنین نشد باید روش های دیگری را امتحان کنید. اگر سال هاست که از کامپیوترتان استفاده می‌کنید، احتمالاً ماده چسب مانندی که گرما را از پردازنده شما به سمت خنک‌کننده‌ها هدایت می‌کند خشک شده است. این ممکن است دلیل بالا رفتن دمای پردازنده باشد. تمیز کردن چسب گرمایی با الکل و اضافه کردن یک لایه تازه از این چسب مخصوص می‌تواند دما را تا حدود زیادی کاهش دهد. این چسب مخصوص را می‌توان به صورت سرنگی تهیه کرد.
اگر همه این روش‌های کارگر نیافتد آن‌گاه خنک کردن کامپیوتر با سیستم‌های خروج گرما نظیر خنک‌کننده‌های اضافه از تولیدکنندگان سوم‌شخص نیز ممکن است اثربخش نباشد به خصوص اگر قطعات خود را اُورکلاک کرده باشید. شاید خرید خنک‌کننده پردازنده کمی به اوضاع کمک کند.
خنک‌کننده Cooler Master Hyper 212 یکی از خنک‌کننده‌های هوای مقرون به صرفه و مناسب است. این خنک کننده به خوبی روی خنک‌کننده‌های اصلی AMD و اینتل سوار می‌شود. Noctua NH-D14 با قیمتی بالاتر نیز یکی از بهترین خنک کننده‌های بازار است ولی بزرگی آن ممکن است دسترسی به رم را دشوار کرده و حتی در کیس‌های کوچک به کلی جا نشود.
خنک کننده‌های حلقوی با مایع (CLC) نیز دما را بسیار بیشتر از خنک‌کننده‌های هوا کاهش می‌دهد. خنک‌کننده Corsair H80i v2 اب رادیاتور 120 میلی متری یکی از بهترین CLCهای سطح متوسط است ولی اگر قصد اُورکلاک کردن دارید بهتری است از مدل Corsair H100i v2 با رادیاتور 240 میلی‌متری استفاده کنید که قادر است از اُورکلاک‌های سطح بالاتری پشتیبانی کند.